Collega: Bas Manders wil niet revalideren maar repareren. Derde deskundigheid Polimedewerkers draaien mee op OK. Te huur Medisch student

6 e JAARGANG, NR. 5, September 2011

Derde deskundigheid Polimedewerkers draaien mee op OK Te huur Medisch student als OA

Collega: Bas Manders wil niet revalideren maar repareren

OK-branden Hoe is het risico te verkleinen? Personeelstekort Acht nadelen van schaars zijn Compressie Trombose door wervelosteofyten Ganz-osteotomie Bij jonge mensen met heupdysplasie Besparen op afval Goed scheiden en slim verwerken

OK OPERATIONEEL September 2011

1

De ALV in de Efteling: steek je nek ook uit en kom naar de ALV op 11 oktober De eerste 50 inschrijvers mogen ’s-middags GRATIS het park in, de rest voor 27 euro pp. Aanmelden en voorwaarden: vanaf 1 augustus via de website www.lvo.nl

De ALV (ochtend programma) wordt gesponsord door:

Je eigen netwerk

3.056 connecties van TMI

+

ZZP’er of Maatschap? Ontdek de van TMI Slechts 7 procent bemiddelingsfee + De garantie dat jouw omzet binnen twee weken op je rekening staat + De grootste kans op de hoogste omzet + De grootste kans op werken dichtbij huis. Kijk snel op www.tmi-interim.nl/zzp of bel met de ZZP informatiedesk: 020-7173527

Snel op de hoogte met

OK nieuws.nl

Ontwikkelingen in de wereld van de OK volgen elkaar in snel tempo op. Daarom vindt u op www.OKnieuws.nl dagelijks: • Het allerlaatste OK-nieuws • Agenda, vakevenementen (nu met foto’s!)

• Leuke en leerzame filmpjes (nieuw!) • Loopbaannieuws en vacatures

• Weblog en Mijn dag: collega’s over hun werk (nieuw!) • Uitspraken van het tuchtcollege (nieuw!)

OKnieuws.nl, is déé nieuwssite i w voor de OK: van operatieassistent ent tot anesthesiemedewerker en van OK-manager tot chirurg. ad_oknieuws2010half.indd 1

r de op voo uwsu f e e ie G itale n g g i d s van grati n ont e f e i r b en het e wek e w t e ieuws elk OK-n x. e t s t a o la mailb in uw

26/05/11 20:25

Naar de markt Wie wel eens naar de markt gaat, kent de diversiteit, de aanprijzingen van de kooplui en de levendigheid. De gezondheidszorg die marktge richt is geworden, doet daar eigenlijk in niets voor onder. Ook de redactie heeft de markt weer afgeschuimd om voor een goed aanbod te zorgen. Wat u voortaan wel zult missen, is de bijscholingsa genda. De websites www.lvo.nl en www.oknieuws.nl maken een veel vollediger en actueler overzicht mogelijk.

Polimedewerkers op de operatiekamer In het Haarlemse Kennemer Gasthuis volgen polimedewerkers de in-companyopleiding tot operatieassistent derde deskundigheid.

In deze OK Operationeel twee orthopedische onderwerpen: wervel osteofyten die veneuze trombose in de beenvenen veroorzaken en een acetabulumosteotomie ter behandeling van heupdysplasie. Maar ons vak is breder dan instrumenteel-technische zaken en bloede rige verhalen. Een operatieassistent moet van alle markten thuis zijn. We moeten ook verstand hebben van milieu en veiligheid. Jan van Helsdingen schrijft over ziekenhuisafval, dat meer aandacht verdient. Niet alleen om het milieu te sparen. Ziekenhuizen kunnen met een goed milieubeleid ook kosten besparen. En over chirurgische branden komen steeds weer nieuwe aspecten aan het licht, is te lezen in het artikel van Johan Foliant. IGZ-inspecteur Ed Schoemaker vertelt in zijn column hoe hij als een ware marktmeester toeziet op de kwaliteit en veiligheid. Operatieassistenten lijken momenteel goed in de markt te liggen. Maar er is ook schaarste, met alle gevolgen van dien, zoals je kunt le zen op pagina 22. Anderen zien hier een gat in de markt. Naast de al bekende fenomenen tweede deskundigheid, detacheerders en buiten landse collega’s, is er nu ook sprake van het derde (!) deskundigheidsni veau. Verder wil al een uitzendbureau in de markt springen met me disch studenten. Kortom: blijf kritisch en op de hoogte van de ontwik kelingen, lees OK Operationeel, bezoek de websites én houd je markt waarde op peil. Hennie Mulder LVO-bestuurslid Media [email protected]

16 28 Ganz-osteotomie bij heupdysplasie De Ganz-osteotomie is een uitstekend alternatief voor de Tönnis- of triple osteotomie bij jonge patiënten met heupdysplasie.

OK Operationeel wordt mede

4


Medisch student als operatieassistent

Schaarste kan leiden Een oudere man met tot onze ondergang bekkenvenetrombose

Tekort aan OK-personeel? Er is nu een bureau

Tekorten hebben negatieve gevolgen. Als wij

De bekkenvenetrombose van een 62-jarige man

dat zich richt op het uitzenden van geneeskun-

ons passief blijven wentelen in onze schaarste,

met een pijnlijk linkerbeen bleek veroorzaakt

destudenten als ziekenhuispersoneel.

ziet onze toekomst er somber uit.

door een spondylotische haak.

19

22

24

30

36

Slimmer omgaan met medisch afval

Veiligheidskundige over brand op de OK

Een ziekenhuis kan heel veel geld besparen

Afdekmateriaal is wel degelijk brandbaar.

door afval beter te scheiden, anders in te

Veiligheidskundige Johan Foliant over het

zamelen en efficiënter te verwerken.

ontstaan en voorkómen van brand op de OK.

Verder in dit nummer: 4 Redactioneel

mogelijk gemaakt door:

6 Nieuws 13 LVO-nieuws 14 Collega 34 Boeken 39 Column Ed Schoemaker 39 Colofon


5

Tekst: Menno Goosen

Wereldrecordpoging: ‘Grootste menselijke Pink Ribbon-lint’ Oktober is de internationale borstkankermaand. Het Máxima Medisch Centrum gaat zaterdag 1 oktober een wereldrecord verbreken: het grootste menselijke Pink Ribbon-lint ter wereld. Het huidige record staat op 3952 vrouwen en is gevestigd op 28 oktober 2010 in Saudi-Arabië. De bedoeling van deze

wereldrecordpoging is geld in te zamelen voor Pink Ribbon en stichting Máxima. Iedereen, zowel particulieren als bedrijven, kan 1 oktober in het roze gekleed meehelpen met het verbreken van het wereldrecord. Speciaal voor alle deelnemers is er ter afsluiting een spetterend verrassingsconcert met diverse

optredens. Start: 11.00 uur, locatie: stadion FC Eindhoven. Meer informatie: www.samentegenborstkanker.nl.

Allergie Nitril handschoenen Mariska van Dam van het Van Weel-Bethesda Ziekenhuis in Dirksland vraagt zich af of er een oplossing voor een Nitril handschoenen allergie is. ‘Sinds een aantal weken heb ik een allergische reactie aan mijn handen. Nu ben ik al bekend met een latex allergie en gebruik daarom de Nitril handschoenen van Sempermed. Ook gebruiken wij Nitril hand-

Gratis Quest over ‘tissue engineering’ Het populairwetenschappelijke maandblad Quest heeft in samenwerking met het Dutch Program for Tissue Engineering een speciale editie van het blad gemaakt. Het themanummer behandelt onder andere de volgende onderwerpen: wat is weefselkweekwetenschap; hoe ga je ernstige huidproblemen te lijf; wat zijn stamcellen; hoe volg je cellen in een proefdier en van wie is verwijderd tumorweefsel? Het nummer is gratis te downloaden op: www.quest.nl/lijfindesteigers.

6


schoenen als onsteriele onderzoekshandschoenen op de afdeling. Nu heb ik zelf het idee dat mijn reactie komt door het gebruik van Nitril houdende handschoenen. Bent u of mensen in uw omgeving misschien bekend met het probleem en een daarbij behorende oplossing of tip? Graag zou ik die van u vernemen.’ Reageren kan via [email protected].

Compacte operatiekamer bij cataract in Sint Franciscus Het Sint Franciscus Gasthuis biedt patiënten de SurgiCube aan: een compacte OK-unit geplaatst in een speciale ruimte op de polikliniek. Vooralsnog vinden alleen staaroperaties in deze bijzondere omgeving plaats. De inzet heeft veel voordelen. De patiënt wordt ontvangen in dezelfde omgeving als waar de polikliniekafspraken plaatsvinden. Hij hoeft zich niet om te kleden en kan zijn eigen kleding blijven dragen. Tijdens de operatie ziet de patiënt de specialist en doktersassistente die hij al eerder ontmoette tijdens het spreekuur op de polikliniek. Een belangrijk voordeel is dat het oog

slechts met druppels wordt verdoofd, waardoor de patiënt zich na de operatie snel weer prettig voelt. Tot op heden hebben alleen oogartsen hun operaties uitgevoerd in de SurgiCube.

Amphia benoemt zusjes tot Stamcel Ambassadrices

@y-publicaties.nl

OK Nieuws Het actueelste OK-nieuws vindt u op plantatie hebben ondergaan voor nazorg in het Amphia Ziekenhuis terecht. Een stamceltransplantatie vult het aantal vernietigde beenmergstamcellen aan en lijkt op een bloedtransfusie. Aan stamceldonoren is echter nog altijd een gebrek, en daar willen de meiden uit Breda wat aan doen. Het Amphia helpt hen daarbij met deze eervolle benoeming.

Plastisch chirurgen brengen genen ziekte van Dupuytren in kaart Promovendus Guido Dolmans heeft een grootscheepse genetische studie afgerond naar het ontstaan van de ziekte van Dupuytren. Het onderzoek vond plaats onder leiding van plastisch chirurg Paul Werker en genetica Cisca Wijmenga van het Universitair Medisch Centrum Groningen, en geneticus Roel Ophoff van het UMC Utrecht. Er werkten plastisch chirurgen van zes ziekenhuizen in Nederland aan mee. Het onderzoek heeft aangetoond dat genetische factoren een belangrijke rol spelen bij het ontstaan van de ziekte van Dupuytren, die kromstand van de vingers veroorzaakt. Er zijn negen met de ziekte geassocieerde gebieden in het menselijk DNA in kaart gebracht. Zes van deze gebieden bevatten genen betrokken bij WNT signaling, een biologische pathway die betrokken is bij verschillende vormen van kanker.

Mail naar okoperationeel

Verder onderzoek naar WNT signaling kan in de toekomst leiden tot nieuwe behandelingen voor zowel de ziekte van Dupuytren als verschillende vormen van kanker. Naar schatting wordt 5 tot 10 procent van de ouderen boven de 50 jaar door de ziekte getroffen. De standaardbehandeling voor de ziekte van Dupuytren bestaat uit een operatie door een plastisch chirurg of handchirurg, waarbij het zieke weefsel verwijderd of doorgesneden wordt. In veel gevallen komt de ziekte helaas weer terug. Een tweede behandeling gaat gepaard met een groter risico op complicaties en een slechtere functie van de hand.

www.oknieuws.nl

Foto: Hennie Mulder

Stappentellen voor stamcellen: dat is het motto van de zusjes Jules (14) en Wies (12) uit Breda. Gewapend met een stappenteller liepen zij de Nijmeegse Vierdaagse om meer aandacht te vragen voor het onderwerp stamceldonatie. Het Amphia Ziekenhuis ondersteunt dit initiatief, en directeur Hans Meij heeft de meiden benoemd tot Stamcel Ambassadrices Amphia. Per jaar worden in Nederland zo’n duizend stamceltransplantaties verricht op mensen met kwaadaardige lymfeklier- of bloedziekten. Het gaat hier om circa vierhonderd allogene (met donor) en zeshonderd autologe (zonder donor) stamceltransplantaties. Sinds kort kunnen patiënten die een autologe stamceltrans-

Heeft u nieuws?

Masterclass laparoscopie voor operatieassistenten Op dinsdag 22 november wordt voor operatieassistenten met bijzondere interesse in de laparoscopie de vierde masterclass in advanced laparoscopy georganiseerd, in het Máxima Medisch Centrum te Veldhoven. De eerdere masterclasses werden georganiseerd voor specialisten, maar de rol van toegewijde operatieassistenten verdient speciale aandacht. Tijdens de bijeenkomst zullen in drie operatiekamers live demonstraties worden gegeven. Het is mogelijk om bij deze operaties een actieve rol te spelen. In het dagprogramma worden tevens uw eigen vaardigheden getraind met behulp van simulatie en boxtrainers. Er is ook ruimte gereserveerd voor voordrachten waarin de nadruk ligt op patiëntveiligheid en teamwork. Voor informatie en een inschrijfformulier kunt u een e-mail sturen naar [email protected].


7

Tekst: Menno Goosen

Surpass-checklist AMC wint IGZ ZorgVeiligPrijs De IGZ ZorgVeiligPrijs is gewonnen door de Surpass-checklist. Dat maakte inspecteur-generaal Gerrit van der Wal bekend op het jaarlijkse patiëntveiligheidscongres van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De Surpass-checklist, ontwikkeld door het Academisch Medisch Centrum Amsterdam (AMC), omvat het gehele operatieve proces: van het preoperatieve traject tot en met de nazorg. Hij benoemt verantwoordelijkheden en specifieke checks. Iedere stap bevat een dwingend stopmoment. Dit vergroot de patiëntveiligheid rondom operaties sterk. De checklist is in een groot onderzoeksprogramma getest. Uit het onderzoek bij zes deelnemende ziekenhuizen is gebleken dat de toepassing ervan de

sterfte rondom operaties heeft gehalveerd en het aantal complicaties met een derde heeft verminderd. De resultaten van het onderzoek zijn gepubliceerd in The New England Journal of Medicine. Ze hebben wereldwijd aandacht gekregen. De Wereldgezondheidsorganisatie nam de Surpass-checklist direct op als een goed voorbeeld van een checklist. In Nederland hebben veel ziekenhuizen de Surpass-methodiek inmiddels overgenomen. De jury is van mening dat de checklist een goed opgezette innovatie is, zowel

wetenschappelijk als praktisch, en dat het effect ervan duidelijk is aangetoond. Zij vindt de Surpass-checklist niet vreselijk nieuw en innovatief. Maar, aldus de jury, juist omdát hij zo bedrieglijk eenvoudig is, is hij zo goed.

Laserbehandeling voor prostaatvergroting in JBZ Uroloog Rob Schipper heeft in het Jeroen Bosch Ziekenhuis (JBZ) onlangs de eerste laserbehandelingen verricht van patiënten met plasklachten door prostaatvergroting. Hij maakte hierbij gebruik van de Cyber TM-laser. Met deze nieuwe laser kunnen urologen preciezer richten op het te verwijderen

prostaatweefsel. Daardoor is de behandeling minder belastend, zijn er minder klachten en is er minder bloedverlies na de operatie. Ook is maar kort een blaaskatheter nodig. Tijdens de behandeling met de Cyber TM-laser kan weefsel worden verwijderd om het door de patholoog te laten onderzoe-

OLVG vaart mee met de Gay Pride Met de enige ziekenhuisboot vermaakten ruim dertig medewerkers van het Onze Lieve Vrouwe Gasthuis (OLVG) in Amsterdam de ruim vierhonderdduizend bezoekers van de Gay Pride-botenparade met een dance act. Ze droegen de boodschap voor wederzijdse verdraagzaamheid uit en wilden daarnaast laten zien dat ‘werken bij het OLVG je beter maakt’. 8


ken op afwijkingen, zoals kanker. Bij de behandeling wordt laserlicht in de prostaat gebracht. Door warmtewerking verdampt het binnenste gedeelte van de prostaat, waardoor er meer ruimte komt. Met de laser kunnen ook patiënten worden behandeld die bloedverdunnende middelen gebruiken.

Academisch Ziekenhuis Maastricht werft Spaanse werkloze verpleegkundigen als OK-personeel Om het tekort aan operatiekamerassistenten en anesthesiemedewerkers op te lossen, werft het academisch ziekenhuis Maastricht (azM) momenteel zorgpersoneel in Spanje. Het gaat om tien pasafgestudeerde verpleegkundigen die volgens het azM in eigen land niet aan een baan kunnen komen. Ze komen binnenkort naar Maastricht en krijgen dan meteen een spoedcursus Nederlands en een opleiding tot operatieassistent of anesthesiemedewerker. Woordvoerder Jos van Cann benadrukt dat de vacatures die de Spanjaarden gaan vervullen ‘volledig losstaan’ van de 260 functies die het ziekenhuis afgelopen jaar noodgedwongen moest schrappen om miljoenen te kunnen bezuinigen. ‘We kampen al langer met een tekort aan OK-personeel. We hebben van alles geprobeerd om mensen hier te werven, inclusief het schenken van een auto, maar dat heeft nauwelijks reacties opgeleverd’, aldus Van Cann. (Bron: Dagblad De Limburger) Op www.oknieuws.nl kwamen enkele reacties op dit bericht binnen die we jullie niet willen onthouden: • ‘Zijn we er net uit dat dit heel onverstandige acties zijn. Komen de managers weer met het volgende onmogelijke plan.’ • ‘Dit is net zo ernstig als mensen uit India halen. Wat is hun vooropleiding, zijn ze in Spanje al operatieassistent/anesthesiemedewerker? En het is al meerdere keren bewezen dat het taalprobleem onoverkomelijk is. Hoe staat het met de kwaliteit en de veiligheid?’ • ‘Ik vind dit een zorgelijke ontwikkeling. Werken met mensen die de Nederlandse taal slecht beheersen (of dit nu Spanjaarden of Indiërs zijn) maakt, zeker in acute situaties, de kans op fouten groter. De veiligheid van de patiënt komt in het geding! Verder betekent het weer een verzwaring van de taken van het vaste OK-personeel. Het wordt tijd dat de salarissen het aantrekkelijker maken om als OK-assistent, in vaste dienst, te werken.’ • ‘In Nederland zijn duizenden schoolverlaters die graag operatieassistent of anesthesiemedewerker willen worden. En nu gaan we leerlingen uit Spanje halen? Deze actie is nog onbegrijpelijker dan het stierenvechten. Wel is het zo dat Maastricht natuurlijk het dichtst bij Spanje ligt. Ik ben het overigens niet eens met de stelling dat onze salarissen niet aantrekkelijk genoeg zijn. Van de “zorgberoepen aan het bed” hebben we de hoogste salarissen en een naar verhouding karige opleiding. Als we nog duurder worden is het

afgelopen met ons. Anderen staan te trappelen om onze plekken over te nemen en krijgen volop de kansen om aan te tonen dat ze hiertoe in staat zijn. Operatieassistenten en LVO pas op anders wordt het buenas noches olé.’ • ‘Wanneer leren we het nou eindelijk eens? Dit werkt dus niet! Taal-/communicatieproblemen kunnen voor levensgevaarlijke situaties op de OK zorgen!!!! Dat lijkt me wel duidelijk na alle commotie rond de Indiase assistenten. Waarom jonge mensen niet enthousiast maken voor ons beroep?’ • ‘Een positieve ontwikkeling, zolang er een goede taalcursus Nederlands wordt gegeven. Spanje heeft zeer goede universiteiten en hogescholen, de Spanjaarden zijn zeer ambitieus en van nature zorgzaam. Nederland heeft een tekort aan hogeropgeleiden, waardoor vacatures steeds langer openstaan. Tekort aan personeel leidt tot stress en concentratieverlies onder het personeel, wat ook gevaarlijke situaties op kan leveren. Máxima is een goed voorbeeld van een Spaanstalige die binnen enkele maanden goed Nederlands sprak. Spanjaarden vergelijken met Indiërs klinkt niet erg intelligent. Ten eerste zijn dit geen Europeanen, en als er duizenden schoolverlaters zouden zijn met de juiste opleiding dan zouden er echt geen Spanjaarden worden aangenomen. Een pluim voor de moderne managers die durven te vernieuwen en oplossingen binnen Europa zoeken en aanpakken om zo Nederlandse zorg beter te laten verlopen.’


9

Reacties op ‘SEH-roesje’ In OK Operationeel 4-2011 stond een nieuwsbericht over procedurele sedatie op de SEH. Dit lokte de volgende discussie uit op

De Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie (NVA) distantieert zich nadrukkelijk van het artikel ‘Roesje op SEH bij korte, zeer pijnlijke behandelingen’ in OK Operationeel 4-2011, pagina 8. Twee SEH-artsen propageren ‘het roesje’ als veilig middel bij pijnlijke behandelingen op de SEH. Eind dit jaar verwacht de NVA een richtlijn te autoriseren waarin omschreven staat welke vormen van sedatie door niet-anesthesiologen in werksituaties buiten de OK kunnen worden toegepast, en aan welke voorwaarden dient te worden voldaan om de sedatie op veilige wijze toe te passen. Over deze richtlijn wordt momenteel nauw overleg gevoerd met de Inspectie voor de Gezondheidszorg, die bezig is een handhavingkader op te stellen dat aansluit bij de implementatie van de richtlijn in de praktijk. Het medisch specialisme anesthesiolo-

10


gie richt zich op de veiligheid van de patiënt rondom operaties, hetgeen aannemelijk maakt dat de anesthesioloog deskundig is te benoemen welke handelingen laagrisico zijn. Hoewel de SEH-artsen geen uitspraak doen over de exacte werkwijze, behoort de handelswijze niet tot de mogelijkheden zoals benoemd in de conceptrichtlijn. Ook de stelling dat de patiënt niet nuchter hoeft te zijn strookt niet met de opvattingen van de NVA. Bovendien stelt de NVA kritische kanttekeningen bij de uitspraak dat de behandeling veilig is: zijn SEHartsen opgeleid om de belangrijke contra-indicaties te benoemen die de behandeling ronduit gevaarlijk kunnen maken? Op welke wijze wordt de patiënt tijdens sedatie en daarna bewaakt?

Illustratie: I Stockphoto

OKNieuws.nl.

J.W. Kallewaard, Voorzitter Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie

Geachte collega Kallewaard, Bedankt voor uw aandacht voor procedurele sedatie en analgesie door SEH-artsen KNMG in uw hoedanigheid als voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Anesthesiologie. Tegelijk spijt het ons uw standpunt via OKNieuws en de site van uw vereniging te moeten vernemen. Allereerst omdat uw en onze vereniging, samen met vele andere wetenschappelijke verenigingen, intensief samenwerken aan de totstandkoming van een gemeenschappelijke CBO-richtlijn. Daarnaast omdat uw reactie niet gebaseerd lijkt op het originele artikel (te vinden op www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/21164345). Onze ambitie om met elkaar in gesprek te blijven op basis van inhoudelijke argumenten blijven wij nastreven. Alvorens uw vragen te beantwoorden enkele overwegingen. Wij delen uw stelling dat de anesthesioloog het meest deskundig is op vele gebieden, waaronder volledige anesthesie. We spreken echter over procedurele sedatie en analgesie, waarin ook niet-anesthesiologen zich goed kunnen bekwamen. Hetgeen ook door uw vereniging onderschreven wordt in de gemeenschappelijke ‘definitief concept richtlijn’ en blijkt uit het gegeven dat ook anesthesiemedewerkers tot sedatiemedewerkers opgeleid (kunnen) worden. Hierbij kan intraveneuze sedatie niet als laagrisico gekenmerkt worden. Net als de anesthesioloog op de OK, staan SEH-artsen KNMG voor patiëntveiligheid op de afdeling SEH. Overigens zijn juist de patiënt én zijn/haar veiligheid gebaat bij onze samenwerking. Wij delen dus ook uw zorgen ten aanzien van de patiëntveiligheid. Om deze reden is PSA door de SEHartsen KNMG in een zeer zorgvuldig traject geïmplementeerd. Een traject dat hopelijk aansluit bij het initiatief van de Inspectie voor de Gezondheidszorg om bij de implementatie van de eerder genoemde richtlijn een zorgvuldig handhavingskader vast te stellen. Ten overvloede: met PSA wordt bedoeld het voorschrijven/ toedienen van een sedativum en/of sederend analgeticum in het kader van een diagnostische of therapeutische procedure met de bedoeling om een patiënt voldoende rustig, angst- en pijnvrij te houden zodat de procedure comfortabel en efficiënt kan doorgaan (Krauss and Green 2006). Een procedure welke in Nederland al heel lang en frequent wordt toegepast door vele niet-anesthesiologieberoepsgroepen als

onderdeel van hun dagelijkse praktijk, en in het buitenland ook door SEH-artsen. Met de komst en ontwikkeling van de nieuwe medische beroepsgroep van SEH-artsen KNMG in Nederland, welke zich toewijdt aan patiëntenzorg op de afdeling SEH, is het niet meer dan vanzelfsprekend dat ook zij zich deze procedure eigen maken en gaan toepassen. De huidige situatie waarbij in een ziekenhuis aan de ene kant op de OK en intensive care alle middelen voor comfort en pijnstilling beschikbaar zijn en aan de andere kant op de afdeling SEH, evenals op cardiologie, longgeneeskunde, MDL etc., de middelen soms tekortschieten, bestrijden wij. De anesthesiologie is in dezen niet alleen de oplossing. Enerzijds omdat dit niet nodig is – zoals eerder benoemd kunnen niet-anesthesiologen zich goed bekwamen in PSA – en anderzijds omdat dit praktisch niet haalbaar is. De anesthesioloog is niet 24 uur per dag in een ziekenhuis en daar waar wel, niet op alle plekken wáár nodig en wannéér nodig. Wat betreft het artikel waarop uw reactie gebaseerd lijkt (www.oknieuws.nl/nieuws/2011/04/17/roesjes-zijn-ongevaarlijk): dit betreft een persbericht dat is uitgegaan na publicatie van ons artikel in de European Journal of Emergency Medicine. Een bericht geschreven voor leken. Wij nodigen u uit kennis te nemen van het originele artikel in de European Journal of Emergency Medicine en het curriculum Spoedeisende Geneeskunde. Graag nodigen wij u en een collega-anesthesioloog uit om tijdens de komende North Sea Emergency Medicine Conference in juni 2012 met ons in een pro-contradebat van gedachten te wisselen. Er valt nog zo veel meer te bespreken over de NPO-status, de methode, de bewaking. Echter, dit zou de leesbaarheid van deze reactie niet ten goede komen. In afwachting van uw reactie, Met vriendelijke groeten, Maarten Kok, Rode Kruis Ziekenhuis te Beverwijk. Maybritt Kuypers, Westfriesgasthuis te Hoorn. Auteurs van het artikel in the European Journal of Emergency Medicine, SEH-artsen KNMG en lid van de sectie PSA van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulp Artsen.


11

Wilt u informatie of een demo mail naar [email protected]

Optipac® A revolutionary way of mixing bone cement!

New choices. Same convenience.

All-in-one! The All-in-one family is growing! You now have the following four choices of Optipac®, our closed vacuum mixing system pre-packed with bone cement. ®

• Optipac Refobacin® Bone Cement R ®

• Optipac Refobacin® Plus Bone Cement ®

• Optipac Refobacin® Revision NEW ®

• Optipac Hip Set (40 & 80) ® Refobacin Bone Cement R NEW

www.bonecement.com • www.biomet.com

Kom naar de Traumadagen 2011! Op 3 en 4 november 2011 begeeft traumachirurgisch en orthopedisch Nederland zich weer richting de RAI in Amsterdam. Een steeds groter wordende groep traumaen orthopedisch chirurgen vindt elk jaar de weg naar de Traumadagen om zich te laten inspireren door bevlogen battles en bezielde voordrachten van gerenommeerde nationale en internationale sprekers. Sinds enkele jaren horen de LVO-leden daar ook bij.

LVO-congres 2012 Noteer vast in je agenda: op 16 en 17 februari 2012 vindt het 26e LVO-congres plaats in de Koningshof in Veldhoven met als thema: OK klimaat OK(é)?!. Voor informatie en inschrijven: www.lvo.nl.

De samenwerking tussen congrescommissie en LVObestuur heeft tot nu toe telkens geleid tot een op maat gesneden programma voor operatieassistenten. Ook dit jaar, al voor de vierde keer op rij, wacht hun op donderdag een uitgebreid en interessant programma. Dit jaar zetten we in op het kind. Kindertraumachirurgie is een vak met bijzondere aspecten. Conservatieve behandeling staat zowel bij de fracturen als bij orgaanletsels voorop. Maar wat als er toch geopereerd dient te worden? Het zal onder meer gaan over het wat, wanneer en hoe bij de distale humerusfractuur; over schachtfracturen bij kinderen (plaatosteosynthese of intramedullair stabiliseren); en over milt- en pancreasletsels bij het kind (wat bepaalt het beleid, hoe pak je het aan, wat na de ingreep, wat zijn de complicaties?). De afsluitende interactieve sessie met casuïstiek vormt een uitdaging voor alle deelnemers. En natuurlijk ontbreekt ook hier een schare internationale sprekers niet, met onder andere een voordracht over pediatric war surgery. Traditiegetrouw vindt op donderdagavond een spetterend feest plaats, andermaal in een toplocatie ergens in Amsterdam waar lekker eten en goede sfeer troef zijn. Dé gelegenheid om bij te praten met collega’s uit andere ziekenhuizen of samen met chirurgen en orthopeden op de dansvloer uit de bol te gaan. Zoals je ziet: voor elk wat wils. Wetenschap, opleiding en gezelligheid gaan hand in hand. Surf snel naar www.trauma.nl en schrijf je in! Dr. J.P.A.M. Verbruggen Maastricht Universitair Medisch Centrum

LVO-informatie Charmaine Betzema, voorzitter en bestuurslid PR&V, [email protected] Hennie Mulder, penningmeester en bestuurslid Media Tel.: 040-253 89 21, [email protected] Jeanine Stuart, secretaris en bestuurslid Onderwijs ai. [email protected] Nicole Dreessen, bestuurslid Beroepsbelangen [email protected] Monique de Kort, bestuurslid Congres, [email protected]

LVO-TELEFOONNUMMER: 024-645 47 71 van maandag t/m zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur Adres: LVO, Postbus 9058 1006 AB Amsterdam Lid worden van de LVO? Surf naar www.lvo.nl of bel met 024-645 47 71. Opzegging van lidmaatschap dient voor 1 oktober schriftelijk te gebeuren – het lidmaatschap wordt dan per 1 januari van het jaar daarop beëindigd. E-mailadressen [email protected] [email protected] [email protected] Internet: www.lvo.nl Lidmaatschap opzeggen: Secretariaat LVO Postbus 9058, 1006 AB Amsterdam


13

14


Bas Manders:

‘Ik wil repareren, niet revalideren’ Het heeft even geduurd, maar nu weet Bas Manders (31) zeker dat hij het leukste beroep ter wereld heeft. Op zijn achttiende hing hij zijn studieboeken aan de wilgen en ging hij werken. Na tien jaar van alles en nog wat gedaan te hebben, begon hij alsnog aan de studie tot operatieassistent in het UMC St Radboud Nijmegen. Tekst: Marieke Los | Foto (inclusief cover): Goedele Monnens

Je bent een paar maanden geleden afgestudeerd als operatieassistent en heel blij met je beroepskeuze. Desondanks heb je uitgerekend op de dag van dit interview een offday. ‘Ik ben wat eerder naar huis gegaan ja. Vandaag is een traumapatiënt overleden. Het is voor het eerst dat ik dit meemaak. Echt heel heftig. Je houdt er altijd rekening mee, dat een patiënt op de operatietafel overlijdt. En het is onvermijdelijk dat het een keer gebeurt, helaas. Alleen weet je nooit wanneer: het kan na zeven jaar gebeuren of op de eerste dag van je opleiding.’ Wat gebeurde er? ‘We begonnen met reanimeren, meteen toen de patiënt, een verkeersslachtoffer, op de OK kwam. Dat was al een slechte start. Het was voor mij de eerste keer dat ik zelf moest reanimeren. Gek genoeg was alles niet alleen heftig en naar, maar ook een mooie ervaring.’ Hoe voelde je je? ‘Ik dacht: dit is het dus. We zijn met een groot deel van het team naar de koffiekamer gegaan en hebben erover gepraat. Dat

is fijn; er wordt naar je geluisterd. Het drong toen allemaal nog dieper tot me door. Maar ik realiseerde me ook dat we verder moeten. Het klinkt als een cliché, maar het leven gaat door. Je staat op een acute OK, dan weet je dat de kans er is dat dit gebeurt. Toch ben ik dus wat eerder naar huis gegaan. Daar is dan ook ruimte voor gelukkig. Even bijkomen, even afstand nemen.’ Dus geen spijt van je beroepskeuze? ‘Nee, absoluut niet. Het vak operatieassistent vind ik helemaal fantastisch. Deze ervaring hoort erbij. Het menselijk lichaam heeft mij altijd erg geïnteresseerd. Toen ik klaar was met de havo – ik was toen 17 – solliciteerde ik al voor de opleiding tot operatieassistent. Maar ik was te jong. Toen ben ik gaan studeren voor fysiotherapeut.’ Die studie heb je niet afgemaakt. ‘Na een jaar studeren besloot ik – jong en eigenwijs als ik was – dat ik helemaal geen diploma nodig had. Ik stopte en ging werken. Duizend-en-een baantjes heb ik gehad, de tien jaar daarna. Ik was archivaris voor een bedrijf dat de archieven van bedrijven

beheert. Vervolgens ging ik als magazijnmedewerker en orderpicker werken voor een groothandel in badkameraccessoires. Ik werkte drie jaar als masseur en badmeester in een thermencomplex en ik heb allerlei baantjes gehad in de horeca. Nog steeds werk ik bij evenementen en in de vakantie in een café in Nijmegen. Hartstikke leuk.’ Je hebt genoten van die tien jaar, maar besloot op je 28ste toch weer te gaan studeren. ‘De wijsheid kwam met de jaren. Ik wilde toch wat gaan doen met mijn oude interesse. De opleiding tot operatieassistent vond ik leuk en interessant. Ik wist van tevoren dat ik dingen moest gaan laten; het was gedaan met het vrije leventje. Dat vond ik geen punt. Wat me wel erg tegenviel was het studeren. Na jarenlang werken weer in de studieboeken duiken was zwaar. Maar ik heb het gehaald. ‘Voordat ik met de opleiding tot operatieassistent begon, heb ik eerst mijn studie fysiotherapie weer opgepakt. Na anderhalf jaar wist ik zeker dat het niets voor mij was. Ik ben zo blij dat ik die studie definitief ben gestaakt: ik weet nu dat ik niet wil revalideren, maar repareren.’ OK OPERATIONEEL September 2011

15

Ze hebben er een flinke tijd op gebroed in het Kennemer Gasthuis, maar inmiddels heeft een nieuwe oplossing voor het personeelstekort er het levenslicht gezien. Inspelend op de verschillende niveaus van de ingrepen is er ruimte geschapen voor het derde deskundigheidsniveau. Tekst: Linda van Pelt

| Foto’s: Myung Beekman

Pierre Grotens en Lisenka Vink.

In-companyscholing derde deskundigheid

Polimedewerkers op de OK

‘A

ls je blijft doen wat je altijd hebt gedaan, zul je blijven krijgen wat je altijd hebt gekregen.’ Die filosofie ligt ten grondslag aan de wijze waarop het Kennemer Gasthuis in Haarlem een hernieuwde strijd is aangegaan tegen het personeelstekort op de OK. In het jarenlange gevecht tegen deze krapte was werkenderwijs al een tijdelijke oplossing ontstaan; polimedewerkers met een diploma doktersassistent gingen meedraaien als omloop, instrumenterende of assisterende bij laag- en middelcomplexe ingrepen die onder het specialisme van hun poli vallen. ‘In de praktijk zijn de mensen volgens de formule learning on the job in hun rol gegroeid’, vertelt opleider OK Lisenka Vink. ‘Maar het is eigenlijk niet goed dat medewerkers meedraaien op de OK zonder dat ze hiervoor officieel gekwalifi-

16


ceerd zijn. Ook niet bij laag- en middelcomplexe ingrepen.’ Organisatorisch OK-manager Pierre Grotens vindt de oplossing evenmin perfect. ‘De keuze voor deze aanpak was gebaseerd op louter kortetermijnplanning en biedt geen structureel soelaas’, erkent hij. ‘Maar vanuit een noodsituatie moet je soms kiezen voor een ad-hocstrategie. De OK moet immers blijven functioneren, en met de inzet van doktersassistenten bij relatief eenvoudige ingrepen slaagden we daarin.’ Ondertussen is het Kennemer Gasthuis gestart met het ontwikkelen van een langetermijnvisie en -strategie. Daarin is plaats voor een nieuw opleidingstraject, waarvoor Grotens de officiële opdracht heeft gegeven: het in company scholen van operatieassistenten op het derde deskundigheidsniveau.

Een zaak van vooruitzien Het is de bedoeling dat de nieuwe opleiding officieel wordt erkend en geaccrediteerd. Daarom is aansluiting gezocht bij een professioneel opleidingsinstituut, de Amstel Academie VUmc. Als onderdeel van het Instituut voor Onderwijs en Opleiden verzorgt de Amstel Academie onder meer medisch ondersteunende opleidingen en verpleegkundige bij- en nascholingen. Pierre Grotens beseft dat erkenning een langdurig traject is. ‘Het tweede deskundigheidsniveau is nog niet eens officieel erkend. Maar je moet ergens beginnen. Net als regeren is het managen van OKcomplexen een zaak van vooruitzien.’ Vanaf het begin zijn ook de unitleiders en de specialisten van de betreffende poli’s bij het traject betrokken. Grotens: ‘Hoe breder gedragen in de voorberei-

ding, hoe groter de kans op succes in de praktijk.’

Heldere regels en afspraken Goed communiceren naar de achterban in het ziekenhuis vindt de OK-manager belangrijk. ‘Op die manier bouw je aan commitment. Daarom hebben we ook nauwkeurig de grenzen en kaders van de verschillende deskundigheidsniveaus beschreven, zodat er straks op de OK-werkvloer geen twijfel is over wie wat mag doen. Heldere regels en duidelijke afspraken zijn een eerste vereiste voor het welslagen van zo’n nieuwe taakverdeling.’ Bij het samenstellen van het verrichtingenregister hebben de specialisten een cruciale rol gespeeld. ‘Zij zijn als geen ander in staat dit perfect af te stemmen op de praktijk in de OK’, motiveert Lisenka Vink. ‘Ook nemen zij een deel van het docerende werk voor hun rekening. De specialisten zijn tevreden dat zij op deze manier hun stempel op het opleidingstraject kunnen drukken. En voor de studenten is het ideaal dat zij zodoende op de beste wijze worden voorbereid op de praktische toepassing van hun nieuw opgedane kennis. Die wisselwerking betekent winst voor iedereen.’

technieken, juridische aspecten, röntgentechnieken en algemene onderwerpen als bouw en indeling van het OKcomplex, apparatuur, meubelen en inventaris, taken van de operatieassistent, het OZT(Operatie Zorg en Technieken)model, en pre-, per- en postoperatieve aspecten. Als aanvulling op de theoretische kennisoverdracht dienen de deelnemers minimaal tien dagdelen te werken op de OK en ook één dagdeel stage te lopen bij Anesthesie. Basiseenheid 1 wordt afgesloten met een praktijkopdracht, beoordeeld door de opleider van de Amstel Academie

Specialisatie Als de praktijkopdracht is afgesloten met een voldoende, kan de student doorstromen naar de tweede fase van het opleidingstraject. Dit is specifiek gericht op de eigen specialisatie. De theoretische kennis betreft hier de anatomie en verschillende aandoeningen en ingrepen (toegespitst op specialisme) en de operatieve zorg en technie-

ken. In logistiek opzicht is het vervolgtraject voor iedereen hetzelfde: twee dagen theorie en een praktijkgedeelte van drie maanden met, opnieuw, minimaal tien dagdelen praktische ervaring op de OK. Tijdens de praktijkperiode dienen de studenten een verrichtingenregister bij te houden, dat de specialisten moeten aftekenen. Basiseenheid 2 wordt afgesloten met een proeve van bekwaamheid, afgenomen door de praktijkopleider van de OK, een ingevuld verrichtingenregister met een minimumaantal ingrepen en het behalen van een voldoende toetsresultaat. Iedereen die aan deze voorwaarden voldoet, ontvangt een certificaat.

Kostenneutraal kennis delen De belangstelling voor het opleidingstraject voor het derde deskundigheids niveau is groot; niet alleen vanuit het Kennemer Gasthuis, ook vanuit andere ziekenhuizen. Als een van de geestelijk vaders van het idee, is Grotens blij met de brede interesse. ‘Volgens planning

Begin van de opleiding De opleidingsplannen zijn als pilot in praktijk gebracht bij de poli’s waar al gewerkt wordt met ondersteuning van doktersassistenten. In januari 2011 startten zeven medewerkers (twee van Oogheelkunde, drie van Urologie en twee van Mondziekten, Kaak-, en Aangezichtschirurgie) met basiseenheid 1, de eerste helft van de opleiding operatieassistent derde deskundigheid. Dit gedeelte is voor iedereen gelijk: zes dagen theorie, verdeeld over drie weken. Hierbij komen onderwerpen aan bod die voor alle specialismen van belang zijn. De theoretische kennis betreft de diverse disciplines op de OK, infectiepreventie, basis anesthesiologische zorg en

Lisenka Vink en Stephanie van Item. OK OPERATIONEEL September 2011

17

De collega’s van het Kennemer Gasthuis. starten we in oktober met de tweede groep. Maximaal twintig personen, is de inschatting. Is het aantal aanmeldingen beduidend meer, dan is het niet uitgesloten dat we een derde groep vormen. Bovendien gaan we dit opleidingstraject verder uitwerken voor andere specialismen, inspelend op de vraag vanuit de praktijk.’ Ook medewerkers vanuit collega-ziekenhuizen zijn van harte welkom. ‘We geloven heilig in dit concept en willen onze kennis graag delen. We zijn zelfs bereid ons volledige scholingsprogramma ter beschikking te stellen, zodat er in een andere regio een soortgelijk initiatief gestart kan worden. Kostenneutraal, want we hoeven er niet aan te verdienen’, zegt Pierre Grotens toe. Zijn motivatie hiervoor luidt: een gevoel van verantwoordelijkheid.

Ontstaat met de komst van een derde deskundigheidsniveau niet nog meer hiërarchie op het OK-complex? Deze vrees weet Lisenka Vink direct te weerleggen. ‘Integendeel. Het behalen van een certificaat, met de bijbehorende erkenning, betekent juist voor veel medewerkers een gevoelsmatige stap voorwaarts. Bovendien is het derde deskundigheidsniveau (evenals het tweede) een goede basis voor verdere doorgroei. Zo 18


tieven voor het aantrekken van nieuw personeel voor die openvallende functies. En uiteraard verdienen zij, op hun beurt, op termijn ook weer de gelegenheid zich te ontplooien. Investeren in menselijk kapitaal is het beste wat een organisatie kan doen voor een gezonde toekomst.’

Instroomeisen Wie de opleiding tot operatieassistent op derde deskundigheidsniveau wil volgen, moet voldoen aan de volgende voorwaarden: • minimaal anderhalf jaar werkervaring van minimaal 20 uur per week op de poli Gynaecologie, Oogheelkunde, Mondziekten, Kaak-, en Aangezichtschirurgie of Urologie; • momenteel werkzaam op een van bovengenoemde poli’s; • in het bezit van een mbo 4-diploma doktersassistent. ▼

Gezonde toekomst

krijgen mensen die tot nog toe geen doorstroommogelijkheden hadden door het stempel “te weinig vooropleiding”, toch de kans zich verder te ontwikkelen. Weliswaar via een andere weg, maar de eindbestemming blijft gelijk. Verder denk ik dat groeiperspectief ook een pluspunt is bij nieuwe vacatures op de betrokken poli’s. Als je daardoor meer mensen kunt aantrekken, is dat een voordelig neveneffect.’ Het derde deskundigheidsniveau geeft verlichting op de OK, maar vergt uiteraard een wat andere benadering van de planners. Die moeten meer rekening houden met competentiegericht indelen van de ingrepen, zodat niet voortdurend van teamsamenstelling gewisseld behoeft te worden. Grotens: ‘Dat vereist een regelmatige wachtlijstanalyse. Maar als die plaatsvindt, draait de OK in de nieuwe setting als een gestroomlijnd proces.’ Doordat de polimedewerkers betrokken zijn bij de pre-, per- en postoperatieve zorg ontstaat een goed op elkaar ingespeeld team van specialisten en polimedewerkers, vindt Lisenka Vink. ‘Een mooie vorm van patiëntenzorg.’ De kans bestaat dat veel medewerkers na het behalen van hun certificaat verloren gaan voor het administratieve en baliewerk. Ze stromen immers door naar de OK. Pierre Grotens ziet hierin geen nadelig effect. ‘Dat opent perspec-

Wat vind jij? Is het derde deskundigheidsniveau een goed idee of een uitholling van het werk van de operatieassistent? Mail ons je mening op [email protected].

De broers Kai en Lars van Rhede van der Kloot hebben een oplossing voor het tekort aan OK-personeel bedacht. In 2009 richtten zij MUST op: een bureau dat zich richt op het uitzenden van geneeskundestudenten als ziekenhuispersoneel. Tekst: Menno Goosen

| Foto: MUST

1) Hoe zijn jullie op het idee gekomen om MUST op te richten? ‘Momenteel kampt circa 70 procent van de Nederlandse ziekenhuizen met een gebrek aan eigen OK-personeel. Behalve tot detacheringbureaus zoeken ze nu ook hun toevlucht tot buitenlandse operatieassistenten, terwijl er in Nederland enorm veel ambitieuze medisch studenten zijn die staan te springen om ervaring op te doen. Wij zagen dat er in andere arbeidsmarkten veel voordelen waren van het inzetten van studenten. Dit gekoppeld aan het groeiende tekort aan operatieassistenten gaf ons het idee om de beste geneeskundestudenten in te zetten om iets aan dit tekort te doen. Al snel kwamen wij erachter dat deze studenten goed kunnen worden gebruikt om de last van de huidige operatieassistenten te verminderen. Wij hebben niet als doel om het “vaste” OK-personeel te vervangen, maar om het tekort eraan op te lossen en de werkdruk voor het huidige OK-personeel te verlichten.’

Tekort aan OK-personeel?

Huur een medisch student in ‘Onze vader, Eric van Rhede van der Kloot, is algemeen chirurg in het Amphia Ziekenhuis te Breda. Hij adviseert ons. Tevens hebben wij veel gesprekken gehad met verschillende artsen, OK-managers en geneeskundestudenten om te achterhalen wat er gevraagd wordt en wat mogelijk is.’ 3) Medisch studenten hebben nog niet alle kennis opgedaan. Hoe weten jullie dat ze deskundig genoeg zijn? ‘Alle universitaire geneeskundestudenten die voor ons werken, zijn in het bezit van een bekwaamheidsverklaring van een arts. Bovendien kan elk ziekenhuis zelf eventuele extra criteria bepalen. Bijvoorbeeld of het doctoraal behaald is en of alle coschappen gelopen zijn. Wij werken hetzelfde als de reguliere uitzendbureaus. Aan de hand van een werknemers- en werkgeverscontract worden duidelijke afspraken gemaakt tussen de betrokken partijen.’ 4) Waar en wanneer kunnen de ziekenhuizen de werknemers inzetten? ‘De manier waarop de werknemers worden ingezet, is geheel afhankelijk van de wens van het ziekenhuis. Op het mo-

ment worden de werknemers ingezet als tweede assistent voor veelvoorkomende orthopedische, gynaecologische en plastisch- chirurgische operaties. Dit gebeurt zowel in de dagverpleging als in de nachten weekenddiensten. De belangrijkste voordelen naast het oplossen van het personeelstekort zijn dat de werknemers relatief goedkoop zijn, flexibel ingezet kunnen worden (zelfs stand-by) en zeer capabel, enthousiast en leergierig zijn.’ 5) Vinden studenten die in opleiding zijn voor medisch specialist het niet ‘onder hun niveau’ om als assistent te gaan werken? ‘Zeker niet. Studenten zien meteen dat ze veel kunnen leren in de functie van operatieassistent. Geneeskunde is geen goedkope studie om te volgen. Daarom hebben veel studenten bijbanen naast hun opleiding. Deze bijbanen variëren van telefonist tot horecamedewerker. Door aan de slag te gaan als assistent zullen ze veel leren en heel veel ervaring kunnen opdoen, en dit allemaal in een richting waarin ze hun hele leven zouden willen werken.’ ▼

2) Jullie hebben zelf geen medische achtergrond, maar beiden gestudeerd aan de Technische Universiteit van Delft. Hebben jullie wel voldoende expertise?

Kai en Lars van Rhede van der Kloot.

Meer informatie over MUST is te vinden op www.medischeuitzendstudent.nl. OK OPERATIONEEL September 2011

19

the right choice for new visions Olympus Nederland, gevestigd in Zoeterwoude, verzorgt de import en distributie van de hightech optische onderzoeksapparatuur van het topmerk Olympus. De instrumenten, die worden gebruikt voor medisch onderzoek in ziekenhuizen en medisch/biologisch of industrieel onderzoek in laboratoria, staan garant voor hoge kwaliteit en bedrijfszekerheid. De onderneming staat voor de kernwaarden partnership, betrouwbaarheid, vernieuwend en beleving en bezit al jaren een uitstekende positie aan de top van de markt. Door de verdere groei van Olympus Nederland en uitbreiding van het productenscala, komen we graag in contact met

PRODUCT SPECIALISTEN THERAPY gericht op kennisoverdracht in de medische sector

De functie Je bent verantwoordelijk voor het introduceren en demonstreren van medisch endoscopisch instrumentarium (Therapy-instrumentarium) behorende bij de afdeling ‘’Medical Systems Surgical” (chirurgische specialismen). Je richt je op o.a. medisch specialisten en medewerkers binnen de Klinisch Fysische dienst van ziekenhuizen. Je neemt actief deel aan opleidingen gericht op het verwerven van productkennis. Daarnaast houdt je relevante ontwikkelingen bij en verdiep je je in de (technische) eigenschappen en toepassingen van de diverse te presenteren Olympus producten. In overleg en in samenwerking met een Accountmanager bedien je een rayon. Olympus Nederland vraagt Zelfstandigheid, enthousiasme en een gezonde dienstverlenende instelling. Op inspirerende wijze weet je uitleg te geven over het instrumentarium van Olympus Nederland en de producten te demonstreren. Je bent in staat om kennis over te dragen en vragen over de producten en de toepassingen daarvan te beantwoorden. Je bent gedreven om nieuwe kennis op te doen en hebt de ambitie om je te ontwikkelen tot een volwaardige gesprekspartner. Je voelt je thuis in de medische wereld, bent representatief en je communiceert makkelijk op diverse niveau’s. Je beschikt over een technische en/of medische achtergrond op bij voorkeur HBO-niveau en bent woonachtig in het rayon OostNederland (regio Arnhem-Nijmegen-Apeldoorn) of Noord Nederland (regio Zwolle-Assen-Leeuwarden). Olympus Nederland biedt Een zelfstandige baan binnen een gerenommeerde, gezonde en stabiele organisatie. Absolute top kwaliteit van product en service en de organisatie er omheen. Waar nodig wordt je ondersteund door je een toegepast opleidingspakket aan te bieden. Je maakt deel uit van een team van jonge en gedreven collega’s. Goed salaris en uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden. Ben jij die zelfstandige Product Specialist? Stuur dan een korte brief met cv onder vermelding van de functie Product Specialist Therapy Oost Nederland of Noord Nederland aan: Olympus Nederland B.V., Postbus 18, 2380 AA Zoeterwoude of mail naar [email protected] Voor nadere informatie kun je contact opnemen met de heer Dennet Dionet, HR Manager Olympus Nederland. Tel. 071-5450869.

“Een helder beleid leidt tot verbetering” Weten waar je aan toe bent. Weten waar je naartoe werkt. Weten wat jouw inzet bijdraagt. Duidelijkheid betekent zekerheid. Dat motiveert, stimuleert en geeft positieve energie. Als er duidelijkheid is, kun je als leidinggevende je medewerkers goed in de ogen kijken. Andersom geldt precies hetzelfde. Zo ontstaat wederzijds vertrouwen. Daarmee bouw je samen iets op en bereik je een hoger niveau.

26

T IP #

Hans Kegel Inkoper

“Wij vinden het vanzelfsprekend dat je voor elkaar zorgt.Vandaar de tip. Wil jij ook werken in een ziekenhuis waar je echt betrokken kunt zijn? Waar je je kunt inzetten voor de mensen in de regio? Dan ben jij zeker op je plek bij ziekenhuis St Jansdal in Harderwijk.” Wij zijn op zoek naar een

Teamleider chirurgie OK (duobaan 18 uur) eventueel te combineren met Operatieassistent

(max. 18 uur)

Je geeft met je collega teamleider op een persoonlijke en professionele wijze leiding aan een gemotiveerd team (leerling) operatie assistenten. Je bent verantwoordelijk voor de planning, de bewaking van de bedrijfsvoering en het personeelsmanagement. Je bereikt de gestelde doelen in nauwe samenwerking met je collega-teamleiders en het hoofd OK.

Je bent besluitvaardig en een uitstekende communicator. Verder beschik je over een duidelijke visie op de organisatie van een OK en de aansturing van een team.

Je bent een ervaren operatieassistent met HBO werken denkniveau. Leidinggevende ervaring strekt tot aanbeveling.

Heb je belangstelling, kijk dan voor meer informatie op www.stjansdal.nl. • Vacaturenummer 2011.151

ACQUISITIE N.A.V. DEZE VACATURE WORDT NIET OP PRIJS GESTELD

JE ZORGT VOOR ELKAAR

Vanwege verandering 8-urige werkdag naar 9-urige werkdag zijn wij per direct op zoek naar jou! Jouw werkkring 19 Operatiekamers + 3 Locaties + 20 Specialismen + 80 Collega’s + 9-urige werkdag + Prima vervoersregelingen + Extra aanmeldpremie + Meer dan standaard CAO loon + Eindejaarsuitkering = een baan met veel mogelijkheden om je breed te ontwikkelen of juist de diepte in te gaan.

Een extra prikkel voor vernieuwing is het gloednieuwe OK complex, dat tezamen met specialisten, medewerkers van het OK complex en management ontwikkeld gaat worden. Jouw vragen Spreekt het bovenstaande je aan en wil je meer informatie of een dagdeel meelopen? Neem dan contact op met Loes van Berkel, unithoofd OK, via (070)2102512 of per e-mail naar: [email protected]. Jouw sollicitatie Je sollicitatie met curriculum vitae zien wij graag tegemoet via www.werkenbijhaga.nl. Hier vind je de uitgebreide vacaturetekst en kun je direct solliciteren.

Het HagaZiekenhuis is hét toonaangevende topklinisch opleidingsziekenhuis van de regio Haaglanden met 23 medisch specialistische opleidingen, waarvan 14 poortspecialismen. Het HagaZiekenhuis biedt uitstekende basiszorg en onderscheidende topklinische functies. Tot 2014 wordt het ziekenhuis ingrijpend gemoderniseerd. Kortom een ideale setting voor ambitieuze professionals. Het HagaZiekenhuis is gevestigd aan de Leyweg en Sportlaan in Den Haag.

185 x 125 mm_OK_operationeel

Gezocht: enthousiaste operatieassistent!

Geven we het heft uit handen?

Hoe schaarste tot onze Tekorten hebben negatieve gevolgen, of het nu gaat om benzine, voedsel of operatieassistenten. Als wij ons passief blijven wentelen in onze schaarste, ziet onze toekomst er somber uit. Tekst: Paul Meijsen

O

ns beroep kan wel eens een heel ander aanzien gaan krijgen. De tekorten aan operatieassistenten beïnvloeden namelijk niet alleen de werkgevers, maar ook de beroepsgroep zelf. Op het eerste gezicht varen we wel bij de schaarste, maar er zijn genoeg tekenen om ons heen dat deze wel degelijk zorgwekkend is. Passiviteit van onze beroepsgroep kan ertoe leiden dat andere professionals onze plaats op de OK innemen. We geven dan echt het heft uit handen. Misschien is het nu nog niet te laat, maar langer afwachten kan ons de kop kosten.

Prijsstijging Allereerst stijgen de prijzen. Werkgevers moeten de portemonnee trekken en de rode loper uitleggen. Met een betrekkelijk korte en beperkte opleiding verdienen wij – binnen de groep van zorgberoepen aan het bed – een topsalaris. Niet als gevolg van het functiewaarderingssysteem, maar als gevolg van de marktwerking.

Zwarthandel Zwarthandel is een direct gevolg van schaarste. Je ziet het bij tickets voor uitverkochte popconcerten. Meestal kopen de zwarthandelaren vooraf tic22


kets op om schaarste te veroorzaken en verkopen ze deze later tegen woekerprijzen. De detacheerdersmarkt is een voorbeeld van het uit de markt halen van producten en ze voor een hogere prijs verkopen.

Kwaliteitsdaling Bij schaarste moet de klant dikwijls genoegen nemen met mindere kwaliteit. En trek je je neus daarvoor op, dan staan er tien anderen te dringen om het toch te kopen. Dat is op de groentemarkt zo, maar ook op de arbeidsmarkt. Momenteel kun je als operatieassistent niet altijd meer de kwaliteit leveren die je zou moeten leveren. Bijvoorbeeld als je wordt ingezet voor zaken die je niet 100 procent beheerst. En niet altijd wíllen we meer kwaliteit leveren. Moet ik voorbeelden noemen? Ondanks alle voorschriften blijven we eenvoudige regels negeren: deurenbeleid, time-out, kledingvoorschriften. De inspectie heeft bij de visitaties heus niet alleen kritiek gegeven op leidinggevenden en artsen, maar ook op ons gedrag. En hoe zit het met onze bijscholing?

Arrogantie We worden slordig met afspraken en

arrogant: ‘Als het niet bevalt, stap ik naar een ander’ en ‘ze mogen blij zijn dat we komen’. Loyaliteit aan werkgevers is soms ver te zoeken. Stiekem profiteren we van de schaarste, en er lijkt een stilzwijgende collectiviteit te ontstaan die deze in stand wil houden. Schaars zijn is een lekker gevoel en we buiten het uit.

Zoeken naar alternatieven Tot nu toe zijn we aardig gepamperd door de werkgevers, maar het omslagpunt is denk ik bijna bereikt. Misschien is de situatie al onomkeerbaar. Bij schaarste gaat men zoeken naar alternatieven. En hier bedoel ik nu niet de detacheerders mee. Wel collega’s uit India, Polen en Spanje. Omloopmedewerkers, tweede deskundigen en nu ook derde deskundigen. Er is een uitzendbureau voor medisch studenten die een zakcentje willen bijverdienen (www.medischeuitzendstudent.nl). De oprichters worden geadviseerd door hun vader: een chirurg. Ziekenhuizen en artsen worden heel creatief bij dreigende sluiting van operatiekamers. Mensen krijgen volop kansen om te laten zien dat ze ons vak deels, of straks geheel, kunnen overnemen.Ik durf te wedden dat het ze gaat lukken ook.

ondergang kan leiden

Polikliniekmedewerkers gaan met de chirurg mee naar de OK en zijn operatieassistent for the time being.

Doorschuiven

Schrijnend is het feit dat er genoeg schoolverlaters zijn die in opleiding willen. Een recent onderzoek in veertien ziekenhuizen laat zien dat dit jaar in deze ziekenhuizen bijna 700 kandidaten een opleidingsplaats wilden voor de inserviceopleiding (OA en AM). Van hen zijn er slechts 79 aangenomen (OA en AM). Op beroepenvoorlichtingsdagen vragen ouders en kandidaten in uitpuilende voorlichtingslokalen hoe het kan dat er tekorten op de OK zijn, en tegelijkertijd nauwelijks opleidingsplaatsen. Straks zijn er nog maar zo weinig gediplomeerden over dat we echt niet meer kunnen opleiden. Hebben we ook nog wel zin om leerlingen op te leiden (‘lastig, we hebben het al zo druk, dit kan er niet ook nog eens bij’)?

over te nemen en op te splitsen. De anesthesiemedewerkers hebben een veel hogere organisatiegraad. Hoe actiever de leden en hoe beter de organisatiegraad, hoe overtuigender en succesvoller een beroepsvereniging kan opkomen voor het beroep. Operatieassistenten hebben een lagere organisatiegraad, zijn passiever op dit gebied en rekenen zich rijk zolang het nog duurt. Als we niet uitkijken, wordt de anesthesie een hbo- en de chirurgie een mbo-vak.

Oplossing Klagen over werkdruk en daar een zoveelste toeslag uit proberen te slepen zal niet meer helpen. Onze enige redding is dat we zelf het heft in handen nemen door betaalbaar te blijven en maximaal op te leiden. Verder moeten we aantoonbare meerwaarde laten zien en superkwaliteit gaan leveren. ▼

Zonder veel moeite schuiven wij minderwaardige karweitjes als oogheelkunde, KNO, kaak, straatjes met kleine chirurgie en natte urologie van de tafel. Ons domein wordt aardig smal. We denken nog te kunnen imponeren met kreten als ‘transplantaties’, ‘vaten’, ‘neuro’, ‘cardio’ en ‘trauma’. Maar over een tijdje zouden die stemmetjes ook wel eens bibberig kunnen gaan klinken. We mogen ons niet rijk blijven rekenen. We moeten onze meerwaarde gaan aantonen, en niet alleen door te zeggen: ‘Ja maar, als er complicaties zijn, kunnen alleen wij de boel redden.’ Operatieassistent zijn is meer dan instrumenteren, assisteren en omlopen. We moeten ook aantoonbare meerwaarde hebben op het gebied van logistiek, techniek, opleiden, wetenschappelijk werk, ethische verantwoording, organiseren, projecten, kwaliteit en veiligheid.

Opleidingsmoeheid

Tweedeling met anesthesie Er kan een verschil gaan ontstaan tussen anesthesiemedewerkers en operatieassistenten. Qua waardering en honorering. Ons vak is namelijk heel gemakkelijk

Reageren? [email protected]. Of schrijf je reactie op www.oknieuws.nl.


23

Bekkenvenetrombose door een spondylotische haak In ‘Medisch Journaal’ 3 2010 stond een interessante casus over een spondylotische haak. Die kunt u hieronder lezen. In de kaders wordt speciaal voor ‘OK Operationeel’ verder uitgediept wat een spondylotische haak precies is en wat het betekent om een verhoogde D-dimeerconcentratie te hebben. Tekst: B. Engelen, arts-assistent chirurgie, en M. Scheltinga, chirurg; Máxima Medisch Centrum, Veldhoven/Eindhoven.

E

en 62-jarige man meldde zich op de SEH met een sinds één dag bestaand pijnlijk linkerbeen volgend op een lange autoreis. Bij onderzoek werd een niet-dyspnoeische, oudere man gezien met een rood-blauw verkleurd, oedemateus linkerbeen. Laboratoriumdiagnostiek

gaf een verhoogde D-dimeerconcentratie (7,2 mg/l, normaal < 0,5 mg/l) weer. Duplexonderzoek toonde aan de linkerzijde een getromboseerd veneus iliacaal traject. Onder de diagnose ‘bekkenvenetrombose’ kreeg patiënt bedrust, Fragmin (18.000 E/ dag), acenocoumarol en compressieve

Wat zegt de D-dimeerconcentratie? Tekst: B. Engelen, M. Scheltinga, N. Schepel, P. Meijsen.

D-dimeer is een stof die vrijkomt bij de afbraak van bloedstolsels (fibrinolyse). De D-dimeerconcentratie in het bloed is normaal gesproken dus laag. Als er een bloedstolsel wordt afgebroken, stijgt de waarde echter. Overstijgt de concentratie de toegestane norm van 0,5 mg/l, zijn er daarnaast klinische verschijnselen (dik been, oedeem, rode verkleuring, pijn) en wijst de echoduplex op stolselvorming, dan is de kans erg groot dat er inderdaad sprake is van veneuze trombose. Het grootste risico van stolselvorming in het diepe aderlijke systeem is het losschieten van stukken stolsel, die uiteindelijk kunnen leiden tot verstopping van de longvaten: longembolie. Om dit risico zo klein mogelijk te maken, wordt het bloed de eerste dagen dunner gemaakt met een heparineachtig product (Fragmin) om het instellen op Sintrom te overbruggen.

▼

kousen. Een CT-scan van de onderbuik ter uitsluiting van obstruerende nieuwvorming liet zien dat de linker v. iliaca communis werd gecomprimeerd door een spondylotische haak, die uitging van het promontorium (figuur 1). Een bekkenvenetrombose wordt vaak veroorzaakt door compressie van buitenaf. Bij het zogenaamde May-Thurnersyndroom, dat voornamelijk voorkomt bij vrouwen tussen de 25 en 45 jaar, wordt de linker iliacale vene door de rechterarterie tegen de wervelkolom dichtgedrukt. Bij deze oudere man bleek de linker bekkenader echter door zijn flankerende linker slagader te worden gecomprimeerd. De aanwezigheid van de spondylotische haak vernauwde de doorgangsruimte blijkbaar verder. Enkele weken na een kwartaal acenocoumarolmedicatie meldde patiënt zich opnieuw met een recidief linker bekkenvenetrombose. Daarvoor moest hij langdurig worden ontstold. Het is te overwegen op termijn de spondylotische haak chirurgisch te verwijderen om herhaling te voorkomen.

24


Wat is een spondylotische haak? Tekst: B. Engelen, M. Scheltinga, N. Schepel, P. Meijsen.

Een spondylotische haak is een reparatiemechanisme van het lichaam zelf bij slijtage van de tussenwervelschijf (discopathie). Net als bij slijtage van heup of knie maakt het lichaam exostosen aan wervels. Deze worden vaak gezien aan de rand van gewrichten die aan slijtage onderhevig zijn. Ze vergroten de oppervlakte om de druk beter te kunnen verdelen en de slijtage te verminderen, maar leiden tegelijkertijd tot bewegingsbeperking en stijfheid. Bij de wervelkolom kunnen deze exostosen ook nog haakvormig (papegaaienbek) naar elkaar toe groeien. De gedegenereerde tussenwervelschijf wordt zo als het ware ingepakt in nieuw gevormd bot. De natuur zet een instabiel scharnier op deze manier vrijwel compleet vast. Dit verschijnsel kan voorkomen op alle niveaus van de wervelkolom. Zit het eenmaal vast, dan doet de tussenwervelschijf niet meer mee en kunnen klachten verdwijnen. Vandaar dat sommige ouderen na verloop van tijd juist minder last van hun wervelkolom hebben. Ze zijn dan wel wat stijver, maar hebben minder pijn dan voorheen. Door de ruimte die ze innemen, kunnen exostosen de omgeving beïnvloeden. Aan de voorzijde kan veneuze compressie optreden. Dit geeft een werveling in de vene, een sterke prikkel voor het bloed om te gaan stollen. Zo kan er een trombose ontstaan. Ook aan de laterale of dorsale zijde van het wervellichaam kunnen exostosen gevormd worden en uittredende zenuwen beknellen of wervelkanaalstenose veroorzaken.

In de onderste intervertebrale overgang is de oppervlakte vergroot door exosto sevorming, zowel aan de ventrale als aan de dorsale zijde.

De vena iliaca is vernauwd omdat deze bekneld zit tussen de exostose van L5 en de arteria iliaca. De combinatie van wer velingen, beschadiging van de vaatwand en de vertraagde bloedstroom kunnen trombose veroorzaken.

Modellen van de lumbale wervelkolom, met links de normale anatomie en rechts haakvorming.

Een preparaat met haakvorming.

Röntgenfoto van haakvorming op cervicaal niveau.

Lumbale CT-scan met op niveau L4-L5 vernauwing van de tussenwervelruimte en reactie van het wervellichaam door onder andere exostosevorming.


25

Kom jij wonen en werken op 10 minuten van het strand? Interchange zoekt in opdracht van het Bronovo ziekenhuis operatieassistenten chirurgie en anesthesiemedewerkers voor een uitdagende baan in het bruisende Den Haag.

Werken bij het Bronovo ziekenhuis betekent voor jou bemiddeling in huisvesting, op de fiets naar je werk, thuis slapen tijdens diensten en de mogelijkheid tot parttime werken. Bovendien ontvang je een welkomstbonus. kijk voor meer informatie op www.inter-change.nl of bel 010 - 4366301.

fotograe: DigiDaan

VUmc Amstel Academie verzorgt Medisch Ondersteunende Opleidingen, Verpleegkundige Vervolgopleidingen, Bij- en nascholingen en Bedrijfsopleidingen voor gezondheidszorginstellingen zoals algemene en academische ziekenhuizen, verpleeg- en zorgcentra, psychiatrische- en thuiszorginstellingen. Voor meer informatie over de Amstel Academie, kijk op www.amstelacademie.nl.

Wij zoeken voor de Opleiding tot operatieassistent een:

Opleider operatieassistent (36 uur) Je functie Als opleider houd je in nauwe samenwerking met de praktijk het leerplan actueel. Je doceert, je coacht studenten en je organiseert het onderwijs voor de opleiding. Je profiel Je hebt ruime ervaring als operatieassistent en je bent in het bezit van een diploma eerstegraads lerarenopleiding (of hieraan gelijkwaardig) en je hebt ervaring met lesgeven. Interesse? Neem vóór 4 oktober 2011 contact op met Wessel Haytink (recruiter), via 020-4445631 / [email protected] of via onze website: www.werkenbijVUmc.nl. Je vindt ons ook op werkenbijVUmc.hyves.nl en op facebook.com/werkenbijVUmc.

Kennis maakt ons beter.

Goed werken voor een ander is goed werken aan jezelf

Als dé partner in de zorg rg voor personeelsoplossingen in kritische een ander functies weten wij als geen senwerk is. dat het vooral ook mensenwerk alans. Wij Daarom geloven wij in balans. ast een goed bieden onze mensen - naast aarmee ze salaris - alle middelen waarmee n zorgen. goed voor zichzelf kunnen Ga naar highcare.nu voorr meer n informatie of bel voor een afspraak over werken bij HighCare.

WWW.HIGHCARE.NU • WESTERSINGEL 103 ROTTERDAM RDAM DA • 010 225 11 13

Ganz-osteotomie Tegenwoordig is er een uitstekend alternatief voor jonge patiënten met heupdysplasie, die in het verleden de Tönnis- of triple osteotomie ondergingen: de Ganz-osteotomie. Tekst: Sandra Koopmans, operatieassistent Orthopedie, Wilhelmina Ziekenhuis Assen

D

e Ganz-osteotomie is in Nederland nog niet zo bekend, maar wordt wereldwijd steeds vaker toegepast. In het Wilhelmina Ziekenhuis in Assen wordt de Ganz- of periacetabulaire osteotomie sinds 1995 uitgevoerd door dr. Heeg, orthopedisch chirurg. Inmiddels zijn ruim zeshonderd patiënten geopereerd. Congenitale heupdysplasie is de meest voorkomende aangeboren afwijking in

Europa. Deze wordt veroorzaakt door een, meestal aangeboren, onvoldoende ontwikkeling van het heupgewricht. De kom kan te steil, te ondiep, of slecht gevormd zijn, waardoor de heupkop onvoldoende wordt vastgehouden. Op kinderleeftijd kan de aandoening vrijwel altijd met goed resultaat behandeld worden met een spreidbeugel. Als de heupdysplasie hiermee onvoldoende wordt verbeterd, kan tot de leeftijd van ongeveer 7 jaar de zogeheten Pemberton-osteotomie worden uitgevoerd. Is daarna nog steeds sprake van dysplasie, keert de dysplasie terug, of wordt deze pas later ontdekt, dan kan op volwassen leeftijd de Ganz-osteotomie worden uitgevoerd.

Afbeelding 3 De vier osteotomieën met elkaar verbonden. dan 55 jaar. De patiënt moet tevens een ronde heupkop hebben. Contra-indicaties zijn artrose (hoewel geringe slijtage geen beletsel hoeft te vormen), een onjuiste verhouding tussen heupkop en -kom of de aanwezigheid van uitgebreide cystes in de kom. Van groot belang is dat de klachten en bevindingen bij lichamelijk onderzoek overeenkomen met de radiologische afwijkingen, en dat andere oorzaken van heup- of bovenbeenklachten zijn uitgesloten! Als er te veel degeneratieve afwijkingen zijn, is een totale heupartroplastiek meestal een betere oplossing.

Patiëntselectie

Afbeelding 2 De eerste osteotomie, vlak onder de heupkop. 28


Voor een Ganz-osteotomie komen patiënten in aanmerking die uitgegroeid zijn en een goed beweeglijke heup hebben. De patiënten zijn daardoor meestal ouder dan 14 maar jonger

Afbeelding 1 De speciaal gebogen Ganzbeitel.

Operatietechniek De Ganz-osteotomie is in 1982 ontwikkeld door prof. Reinhold Ganz, orthopedisch chirurg in Bern, Zwitserland. Bij deze operatie wordt de heupkom volledig losgemaakt uit het bekken, en daarna over de heupkop in de goede stand gekanteld en vastgezet. Dit vergroot het contactoppervlak tussen kop en kom, waardoor de pijnklachten verminderen of verdwijnen en de kans op slijtage afneemt. Vanwege de aanwezige vaten en zenuwen, worden de heupkop en het bekken op een veilige manier benaderd. De musculus rectus femoris wordt met een botblokje losgemaakt van de voorzijde van het bekken. Aan het eind van de operatie wordt dit blokje weer gefixeerd aan het bekken. Zo blijft de spier intact. De heupkom wordt met vier osteotomieën losgemaakt uit het bekken. De eerste wordt verricht met een speciaal gebogen beitel (zie afbeelding 1 en 2), vlak onder de heupkop. Het gewricht wordt hierbij niet geopend. De tweede

osteotomie gaat door het schaambeen. Bij de derde osteotomie wordt het bekken vlak boven de heupkop doorgenomen. De laatste osteotomie, waarbij het zitbeen wordt doorgenomen, komt uit bij de eerste. De heupkom komt hierdoor los te liggen (zie afbeelding 3). Vervolgens wordt een Schanz-schroef als handvat gebruikt om de kom onder röntgendoorlichting in de goede stand over de heupkop te draaien (zie afbeelding 4). Er zit weinig spanning op het geheel, waardoor met slechts twee schroeven kan worden volstaan om de plastiek te fixeren (zie afbeelding 5).

Voor- en nadelen Het nadeel van de Ganz-osteotomie is dat deze technisch ingewikkelder is dan de andere technieken. Er is veel ervaring en een zeer goed inzicht in de anatomie voor nodig. Er zijn echter ook belangrijke voordelen. Zo is er is maar één incisie nodig in plaats van twee. Doordat alleen de heupkom losgemaakt wordt, blijft de bekken-

Afbeelding 4 Een Schanz-schroef wordt als handvat gebruikt om de heupkom te roteren. (Op de foto is een repositie klem afgebeeld. Tijdens de operatie wordt echter wel met een Schanzschroef gewerkt. De foto is slechts ter illustratie op welke manier de heup kom gedraaid wordt.) ring en dus de stabiliteit van het bekken als geheel intact. Hierdoor is snelle mobilisatie mogelijk, is er weinig kans op een beenlengteverschil, is de correctiemogelijkheid groter en er is minder kans op beschadiging van de nervus femoralis.

Resultaten

▼

Het blijkt dat 85 procent van de geopereerde patiënten een aanzienlijke, langdurige verlichting van de klachten heeft. Circa 10 procent van de patiënten heeft toch nog wel pijnklachten, die af en toe met pijnstillers worden bestreden. Deze klachten zijn sterk afhankelijk van de ernst van de heupdysplasie en de mate van eventuele slijtage. De meesten van deze patiënten zijn echter tevreden met de vermindering van de pijnklachten. Tot nu toe heeft 2 procent uiteindelijk een kunstheup gekregen. Af en toe blijken patiënten nog last te hebben van de schroeven, die de huid irriteren. In dat geval kunnen de schroeven met een kleine operatie in dagbehandeling worden verwijderd.

Afbeelding 5 Het eindresultaat. Deze patiënt heeft beiderzijds heupdysplasie. Rechts is geopereerd, links nog niet.

Kijk voor meer informatie op www.ganzosteotomie.nl.


29

De hoeveelheid medisch afval in Nederland kan fors omlaag. Daarmee zouden de kosten enorm dalen. Adviseur René Lamphen weet hoe: door afval beter te scheiden, anders in te zamelen en Foto: Istockphoto

efficiënter te verwerken. Tekst: Jan van Helsdingen

Fors besparen door slimmer omgaan met afval

‘Z

iekenhuizen kunnen geld verdienen door slimmer met afval om te gaan.’ Dat zegt René Lamphen, zelfstandig adviseur in afvalproblematiek en nauw betrokken bij de verwerking van medisch afval in Nederland. ‘Maar dan moeten in het bijzonder OK- en zorgmanagers zich nauwer bij deze problemen betrokken voelen.’

bloedbanken en intramurale instellingen. De

ging ervan. Het radioactieve afval is een apart

ruim honderd ziekenhuizen in Nederland

verhaal: in de meeste ziekenhuizen zorgt een

produceren ongeveer honderdduizend ton

zakendeskundige zoals een radioloog ervoor

afval, waarvan zo’n 10 procent risicohoudend

dat het op een verantwoorde manier wordt

medisch afval is. Dat wordt verbrand bij Zavin

afgevoerd naar Petten.

in Dordrecht. De rest is bedrijfsafval en komt in de gewone verbrandingsinstallaties te-

Besmettingsroute

recht.

Het onderscheid tussen medisch en bedrijfsaf-

In Nederland is de behandeling van afvalstof-

val is soms diffuus, ondanks het sectorplan en

Wat is medisch afval? Dat zijn afvalstoffen die

fen geregeld in een landelijk afvalbeheerplan

de eigen protocollen van ziekenhuizen. Advi-

vrijkomen bij geneeskundige behandeling:

(LAP). Sectorplan 19 van dat LAP gaat over

seur René Lamphen: ‘In de regelgeving en het

afval van verpleegafdelingen, IC’s, OK’s, labo-

potentieel medisch afval. Dit regelt onder

sectorplan staat dat men uitgaat van voldoen-

ratoria en functieafdelingen in ziekenhuizen,

meer de opslag, het vervoer en de vernieti-

de zakendeskundigheid om te kunnen beoor-

30


Foto: Edwin Wiekens

Foto: Paul Meijsen

Foto: Paul Meijsen

delen of iets als bedrijfsafval dan wel als zie-

gaan met afval. Dat gebeurt onder meer met instructiebijeenkomsten, posters en instruc-

besmettingsroute is daarbij doorslaggevend.

tiemateriaal. Zo wordt het afvalbeleid veran-

Voorheen keek men naar het ethische en

kerd in de organisatie.’

esthetische verhaal van het afval. Geksche-

Zorginstellingen hebben zelf ook initiatieven

rend zou je kunnen zeggen: kon je eerst een

genomen voor de verwerking van ziekenhuis-

afgezette arm tussen het bedrijfsafval depone-

afval. Er is een Milieu Platform Zorgsector.

ren, nu kijkt men naar de hele keten: welke

Daarbij zijn op dit moment zo’n 130 instellin-

risico’s op infectie loop je in die keten op het

gen aangesloten: ziekenhuizen, bloedbanken,

moment dat je het afval verwijdert uit het

bejaardentehuizen. Een van de dingen die het

laat ik de naald erin zitten, dan moet hij bij

ziekenhuis? Opslag, vervoer en verwerking

platform heeft ontwikkeld, is de Milieubaro-

het medisch afval.”?

van medisch afval zijn dichtgetimmerd met

meter. Dat is een soort benchmark. Zorgin-

Zo werkt het in de praktijk echter helemaal

bepalingen, voorschriften en wetten. Toch

stellingen rapporteren wat ze aan afval pro-

niet. Er zijn ziekenhuizen die voor de veilige

verdwijnt er onnodig veel afval in de blauwe

duceren en vergelijken dat met elkaar: doe ik

route kiezen en – om het bij die infuuslijn te

ton en kan de verwerking goedkoper.’

het beter of slechter dan de rest?

houden – alles bij het medisch afval depone-

Een ziekenhuis is verplicht om een ADR-

‘Of de raad van bestuur goed beseft wat afval

ren. Daardoor maken ze onnodig hoge kos-

veiligheidsadviseur in dienst te nemen of in

kost, hangt af van de mate waarin die zich

ten. Als je het voor elkaar zou krijgen om

te huren. Die heeft als taak om in het zieken-

voor afval interesseert’, aldus Lamphen. ‘Als

afval bij de bron beter te scheiden en meer

huis te kijken of het sectorplan juist wordt

de raad van bestuur zegt: “Wij calculeren de

tijd te besteden aan de instructie van ver-

toegepast. ‘ADR’ staat voor ‘vervoer van ge-

kosten voor verwerking van ziekenhuisafval

pleegkundigen en artsen, zou je veel geld

vaarlijke stoffen over de weg’ (Accord euro-

gewoon in als een deel van onze omzet”, dan

kunnen besparen. Dan zou je die 10 tot 15

péen relatif au transport international des

zal de neiging om op deze kosten te letten

procent risicohoudend afval misschien wel

marchandises Dangereuses par Route). Zo’n

niet groot zijn.’

tot de helft kunnen terugdringen. Maar daar

Foto: Edwin Wiekens

kenhuisafval moet worden afgevoerd. De

adviseur heeft er geen dagtaak aan. Daarom wordt hij vaak ingehuurd, bijvoorbeeld bij

Verdienen aan afval

vervoersorganisatie EVO.

Afval kost geld, maar minder afval levert geld

Wie is René Lamphen?

op. Dat is de kern van Lamphens boodschap.

Milieubarometer

Op die manier denken is nog allerminst ge-

René Lamphen werkte bijna twintig jaar

De ziekenhuizen zijn verplicht tot onder

bruikelijk in ziekenhuizen en zorginstellin-

in het Medisch Centrum Utrecht, waar

meer een jaarlijkse milieurapportage; onder-

gen. ‘Het werkt in Nederland zo: risicohou-

hij onder meer de afvallogistiek op

deel daarvan is het afvalstoffenbeleid. Lamp-

dend medisch afval moet in speciale dozen of

poten heeft gezet. Drie jaar geleden

hen: ‘Voor zo’n beleid heb je behalve de ADR-

vaten worden ingezameld. Die vertegenwoor-

vestigde hij zich in Veenendaal als

veiligheidsadviseur ook mensen nodig die

digen een bepaalde prijs. Stel ik ben verpleeg-

zelfstandig adviseur logistiek &

arbo en milieu in hun portefeuille hebben.

kundige en sta bij een patiënt aan het bed

afvalmanagement, met zijn bedrijf

Samen vormen zij een netwerk van milieu-

met een infuuslijn in mijn handen. Wat is

Lazac Adviesbureau – sterk in innovatief

contactpersonen. Die hebben een soort gre-

dan makkelijker – zeker in deze tijd van

en creatief samenspel. Lamphen was

mium waar afspraken worden gemaakt. Dat

werkdruk en onderbezetting – dan zeggen:

betrokken bij de nieuwe weten

gremium vertegenwoordigt afdelingen van

“Als ik de naald eraf knip en er zit geen vocht

regelgeving voor afvalverwerking in

ziekenhuizen en zorgt ervoor dat de mensen

in de infuuslijn, dan mag ik die bij het ge-

ziekenhuizen en zorginstellingen.

op de werkvloer informatie krijgen over om-

wone bedrijfsafval gooien. Zit er vocht in en


31

Sint Maarten Medical Center: een ambitieus ziekenhuis in het Caribische gebied

St. Maarten Medical Center Wij willen onze organisatie op korte termijn versterken met:

ANESTHESIEASSISTENTEN EN OPERATIEASSISTENTEN (M/V) Wat wij u bieden

Sint Maarten Medical Center (SMMC) is een ambitieuze en groeiende ziekenhuisorganisatie op Sint Maarten. Met meer dan 200 medewerkers, 14 medisch specialisten en een capaciteit van 76 bedden, streven wij continu naar het bieden van veilige,

Je werkt in een dynamisch team dat ondersteunt bij het uitvoeren van een verscheidenheid aan operatieve behandelingen en onderzoeken, onder andere op het gebied van Algemene Chirurgie, Obstetrie, Gynaecologie, Orthopedie en KNO Chirurgie. Op korte termijn zal het aantal specialismen binnen Sint Maarten Medical Center worden uitgebreid. Per jaar worden gemiddeld 2200 operaties uitgevoerd. Je werkt fulltime voor een kortere (3-6 maanden) of langere periode (1 jaar). Een aanstelling voor onbepaalde tijd duur behoort daarna tot de mogelijkheden. Naast een aantrekkelijk salaris vergoeden wij de reiskosten en assisteren wij met het vinden van huisvesting.

Wie wij zoeken Heb je een afgeronde opleiding tot anesthesieassistent of operatieassistent en wil je onderdeel zijn van een snel groeiende organisatie die gezondheid, veiligheid en tevredenheid van patiënten en medewerkers als speerpunten heeft? Dan zijn wij op zoek naar jou! De voertaal in ons ziekenhuis is Engels. Beheersing van de Franse en/of Spaanse taal is een pré.

hooggekwalificeerde zorg. SMMC

Informatie en sollicitatie

verzorgt primair de bevolking van

Bent je enthousiast geworden? Neemt dan voor informatie contact op met Kary Scot, HR Officer via + 599 543 1111 ext. 2520 of e-mail [email protected]. Uw schriftelijke sollicitatie (CV en motivatie) kunt u per email richten aan: [email protected] of [email protected].

Sint Maarten, Sint Eustatius en Saba. De populatie bestaat uit circa 60.000 mensen en vertegenwoordigt een smeltkroes van meer dan 100 verschillende nationaliteiten naast de aanwezige toeristen (waaronder meer dan 1 miljoen cruiseschiptoeristen per jaar). Ons strategisch plan is erop gericht om SMMC te ontwikkelen tot een vooraanstaand medisch instituut in het Caribische gebied. De volgende stap in ons plan is het realiseren van een uitbreidingsproject dat onder meer bestaat uit een nieuw Operatiekamercomplex, een nieuwe Spoedeisende Hulp afdeling, een Medium Care Unit en een nieuwe Intensive Care Unit.

Andere Vacatures Geen anesthesieassistent of operatieassistent en je interesse in SMMC is gewekt? Wij hebben tevens vacatures voor:

Radiodiagnostisch laborant IC-verpleegkundige Dialyseverpleegkundige O&G-verpleegkundige SEH-verpleegkundige SEH-arts Medisch elektronicus Algemeen chirurg Voor een volledige lijst van onze vacatures bezoek www.sxmmc.org

ren. Op het moment dat er aanhangend vocht in dat afval zit, moet je het als ziekenhuisafval beschouwen. Mijn persoonlijke mening is dat ziekenhuizen geen scheidingsdiscipline Foto: Paul Meijsen

hebben en de kennis hiertoe ontberen. Dat heeft geleid tot een toename van de hoeveelheid medisch afval. Daardoor stijgen de kosten voor afvalverwerking. Men moet op zoek gaan naar kennis en aan de slag gaan met de alternatieve methoden die ik heb geschetst. zit de markt natuurlijk niet op te wachten,

risico weg en wordt het dus – goedkoop – be-

Door het afval beter te scheiden, te bewerken,

want die verdient zijn geld met de bestaande

drijfsafval. Door zijn samenstelling – het zijn

anders op te slaan en slimmer te vernietigen,

methodiek.’

hoogwaardige kunststoffen – heeft dit afval

kunnen de kosten fors naar beneden.’

een hoge calorische waarde. Daardoor is het

1500 euro per ton

ideaal om bijvoorbeeld cementovens mee te

Zorgpersoneel instrueren

Lamphen schetst als onderbouwing van deze

stoken. Het afvalverwerkingsbedrijf ARN in

Wie moeten de andere wegen zoeken? ‘In

stelling de kostenopbouw van afvalverwer-

Nijmegen gebruikt het als energieopwekker.

Nederland zijn het vaak de arbo- en milieuco-

king. ‘Medisch afval moet in speciale vaten

Om het schonen van medisch afval rendabel

ördinatoren die het initiatief daartoe moeten

worden gestopt, die slechts eenmaal mogen

te maken, moet je zo’n decontaminatie-instal-

nemen’, weet Lamphen. ‘Maar de facilitaire

worden gebruikt. Een vat kost 5 euro; dat is

latie samen met andere ziekenhuizen bou-

en logistieke managers beheren de budget-

500 euro per ton. De vaten moeten worden

wen of het afval laten decontamineren bij een

ten, waarop ze worden afgerekend. Zij heb-

gekeurd. Het vervoer in containers kost 200

gespecialiseerd verwerkingsbedrijf zoals Re-

ben er baat bij om goedkopere wegen of alter-

tot 300 euro per transport. De opslagruimte

mondis in Moerdijk.’

natieven te vinden. Het zorgpersoneel weet

van zo’n container komt op 35 euro per

nauwelijks wat afval kost en welke wegen je

Inzamellogistiek

moet bewandelen om dat afval te ontzorgen.

kenhuis 700 euro per ton betalen. Opgeteld

In Nederland stopt men risicoafval als regel in

De opleiding van verpleegkundigen zou veel

komt het verwerken van medisch afval op

de dure blauwe plastic tonnen. Die worden

meer ruimte moeten inruimen voor instruc-

1300 tot 1500 euro per ton. Verwerking van

bij Zavin verbrand. In het buitenland zijn ze

ties over de verwerking van afval in zieken-

bedrijfsafval kost 240 euro per ton. Dus als je

een stap verder; daar stoppen ziekenhuizen

huizen.’

minder medisch afval produceert en meer

medisch afval in afbreekbare plastic zakken.

bedrijfsafval, ben je spekkoper.’

Die worden vervolgens in herbruikbare dozen

Hoe kan een ziekenhuis nog meer de kosten

opgeslagen.

van ziekenhuisafval terugdringen? ‘Er zijn

Waarom gebeurt dat nog niet in Nederland?

verwerkingsmethoden die goedkoper zijn

‘Tot enkele jaren geleden kon je alleen de

dan het dure verbranden. En in de inzamel-

blauwe vaten gebruiken. Die kon je alleen bij

logistiek zijn bezuinigingsslagen van beteke-

Zavin aanleveren via daartoe bevoegde trans-

Het European Institute for Medical

nis te maken.’

porteurs. Nu zijn er dozen op de markt die

Waste houdt zich bezig met onderzoek

net zo goed zijn als de dure vaten. Die dozen

naar het management van medisch

Alternatieve verwerking

met daarin de plastic zakken zou je in een

afval en met voorlichting aan medisch

Lamphen legt uit hoe je afval kunt voorbe-

volumineuze container kunnen opslaan die

personeel. Het instituut voorziet de

werken. ‘Dat kun je in het ziekenhuis zelf

ADR-proof is en die je dus over de weg mag

markt van informatie over ontwikkelin-

doen, of regionaal. De techniek wordt in het

transporteren. Dat scheelt aparte opslag- en

gen en onderzoek, organiseert mas-

ziekenhuis al sinds jaar en dag toegepast:

vervoerskosten. Er is niemand die dat zal

terclasses en verzamelt documentatie

steriliseren of desinfecteren. In CSA’s worden

tegenhouden. Bedrijven als Remondis en

over verpakking, transport en verwer-

medische instrumenten met verzadigde

Medwaste Control in Maastricht verwerken

king van medisch afval. Elk jaar

stoom gesteriliseerd. Het afval kun je op de-

deze.’

organiseert het een Europees congres

zelfde manier met verzadigde stoom desinfec-

Er is nieuwe regelgeving voor de inzameling

over medisch afval.

teren dan wel steriliseren. Daarmee neem je

van medisch afval. ‘Het afval moet leken

http://medwastecontrol.com.

het microbiologische en bacteriologische

drupvrij zijn wil je het als bedrijfsafval afvoe-

▼

maand. Voor de verbranding moet een zie-

European Institute for Medical Waste


33

Tekst: Menno Goosen

Onder zeil Reconstructie van een medische fout Auteur: Matthijs Buikema Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum/Zin Publishing ISBN: 9789081693714 Prijs: € 14,95; lezers van ‘OK Operationeel’ kunnen het boek voor € 11,95 (ex. btw) bestellen door te mailen naar: [email protected]. Wat gebeurt er met een patiënt en in een ziekenhuis na een medische fout? In september 2008 werden zeven patiënten in het Rotterdamse Havenziekenhuis ernstig ziek na een relatief eenvoudige ingreep. Al snel werd duidelijk dat de patiënten geïnfecteerd waren door vervuilde propofol. De toestand van een van hen, de Rotterdamse architect Wytze Patijn, was wekenlang kritiek. In Onder zeil reconstrueert journalist Matthijs Buikema hoe dit kon gebeuren en wat de impact van die medische fout was. In OK Operationeel 6-2011 komen we uitgebreid op dit boek terug.

Als je genezen bent, staan we samen op de Empire State Building Auteur: Marie-Paule Meert Uitgeverij: Lannoo ISBN: 9789020992670 Prijs: € 17,95 Elke dag krijgen acht vrouwen in ons land te horen dat ze borstkanker hebben. Opeens is Marie-Paule Meert een van hen. Onzeker over hoe ze de kanker te lijf moet gaan, begint ze te schrijven. Over haar angst, haar twijfels, haar zelfgekozen isolement. Maar gaandeweg ontdekt ze dat haar ziekte misschien een nieuwe kans is. Een kans om haar eigen leven, dat ze jarenlang op een zijspoor heeft gezet, ten volle te leven.

Vensters open Heden, verleden en toekomst van de OK Auteurs: Edwina Doting, Joram Nauta en Peter Michiel Schaap Uitgeverij: Gras ISBN: 9789071903342 Prijs: € 24,95 Operatiekamers over de hele wereld zullen de komende jaren sterk veranderen. Robotica, geavanceerde chirurgie en een andere kijk op de zorg zijn van grote invloed. Daarnaast speelt een aantal belangrijke vragen een rol. Moeten we operatiekamers als hart van het ziekenhuis blijven zien? Is het verstandig een schifting te maken tussen hoogcomplexe ingrepen en behandelingen met een laag risico? Hoe maken we de OK flexibeler, patiëntvriendelijker en tot een aangename werkomgeving voor het personeel? En hoe zit het met de meerwaarde van al die techniek? Dit boek grijpt het moment aan om naar de toekomst van de operatiekamer te kijken. Het gaat in op de geschiedenis van de operatiekamer en beschrijft thema’s als luchtbehandeling, de cultuur op de OK, de rol van techniek en de relatie tussen menselijk handelen en OK-ontwerp. Bovendien presenteert het zeven ontwerpen voor de operatiekamer van de toekomst.

De dokter en de tijdgeest Een halve eeuw veranderingen in de beroepsethiek van huisartsen en chirurgen Auteur: Jolanda Dwarswaard Uitgeverij: Boom/Lemma ISBN: 9789059316515 Prijs: € 45,00 De dokter en de tijdgeest geeft een inkijk in het denken en handelen van professionals in een sterk veranderende gezondheidszorg. Dwarswaard heeft de veranderingen in de beroepsethiek van huisartsen en chirurgen bestudeerd. De breed levende gedachte dat hun ethiek door de tijd heen betrekkelijk constant is gebleven, wordt onderuitgehaald. Nauwgezet wordt beschreven hoe ethische opvattingen ingrijpend veranderen door maatschappelijke ontwikkelingen én door overheidsbeleid. Ook de ontwikkeling naar meer marktwerking en de gevolgen die deze heeft gehad voor de beroepsethiek komen aan bod.

‘Boeken!’ besteedt aandacht aan uitgaven op het gebied van chirurgie en daarmee samenhangende vakgebieden en de gezondheidszorg in het algemeen. Recensie-exemplaren kunt u samen met een persbericht sturen naar: OK Operationeel, Postbus 10208, 1001 EE Amsterdam. 34


Het Nederlandse zorgstelsel in een notendop Auteur: A.B. van Rijn Uitgeverij: Kluwer ISBN: 9789013089981 Prijs: € 24,50 Het Nederlandse zorgstelsel in een notendop beschrijft kort en krachtig de regels die samen het functioneren van het Nederlandse zorgstelsel bepalen. Het is geschreven voor iedereen die bij wijze van eerste kennismaking snel wil weten hoe het systeem in elkaar zit en zijn plaats daarin wil bepalen. Het boek leert de lezer te begrijpen hoe het zorgstelsel in elkaar zit en wat de kansen, mogelijkheden, grenzen en beperkingen zijn.

Lijf en leed Geneeskunde voor iedereen Auteur: Jan van Gijn Uitgeverij: Atlas ISBN: 9789045016856 Prijs: € 29,95 Hoe kan het dat veel mensen pijn hebben zonder dat er een oorzaak wordt gevonden? Waarom is een gesprek beter dan een scan? Wie moet je geloven als de ene specialist behandeling A adviseert en de andere behandeling B? Hoe komt een diagnose eigenlijk tot stand? En wat is het verschil tussen kwakzalverij en wetenschap? In Lijf en leed laat neuroloog Jan van Gijn de dokterspraktijk van a tot z zien. Telkens zijn mensen en hun bijzondere ziektegeschiedenissen het uitgangspunt. Zoals de patiënt wiens doofheid veroorzaakt bleek door een gezwel in de rug. En de man die gilde en mensen in het gezicht spuugde; een tumor in zijn buik bleek de boosdoener. Neuroloog Van Gijn is er uitstekend in geslaagd een vlot leesbaar boek te maken. Hij relativeert en ontmythologiseert en laat ook zien hoezeer lichaam en geest één zijn.

En ze leefden nog lang en gezond Hoe gezondheid een industrie werd Auteur: Luc Bonneux Uitgeverij: Lannoo ISBN: 9789020991260 Prijs: € 22,95 We verkeren allen in een onvoorstelbaar goede gezondheid. Evolutie en natuurlijke selectie hebben ons gezegend met een ijzersterk gestel, en de medische wetenschap is erin geslaagd de gevaarlijkste infectieziekten onder controle te krijgen. Tot zover het goede nieuws. Want hoe gezond we ook mogen zijn, ons leven is nog altijd eindig. Al willen media, bedrijven, politici, milieubewegingen en ‘gezondheidsdeskundigen’ ons maar wat graag van het tegendeel overtuigen. Preventiecampagnes en gezondheidsadviezen volgen elkaar in ijltempo op. Massaal cholesterolverlagende margarines smeren, zon en fijn stof mijden en elke dag een glas rode wijn drinken. Dan wacht ons het eeuwige leven. Of toch niet? In dit boek brengt Luc Bonneux een genadeloze analyse van de moderne gezondheidsindustrie.

De cardiologie vereenvoudigd Auteur: A.J. Six Uitgeverij: Boom/Lemma ISBN: 9789059315921 Prijs: € 52,50 Circa 40 procent van de westerse bevolking krijgt te maken met hart- en vaatziekten. Voor de behandeling van die miljoenen patiënten worden de cardiologen bijgestaan door talloos veel assistenten, laboranten en technici. Speciaal voor hen is dit boek ontwikkeld. Daarbij is de werkelijkheid van het klinisch leren gevolgd: eerst de confrontatie met de patiënt, pas daarna komt de theorie aan bod. In De cardiologie vereenvoudigd wordt de alledaagse praktijk van de cardiologie in heldere, eenvoudige bewoordingen beschreven. De nadruk ligt op frequent voorkomende ziekten, waarbij de onderliggende theorie is vervlochten met de uitleg van de aandoeningen. OK OPERATIONEEL September 2011

35

Inzicht in chirurgische branden Wist u dat de kleur van materiaal de brandveiligheid beïnvloedt? En dat afdekmateriaal wel degelijk brandbaar is? Veiligheidskundige Johan Foliant over het ontstaan en voorkómen van chirurgische branden. Tekst: Johan Foliant, veiligheidskundige bij de Arbo- en Milieudienst van de Radboud Universiteit en het UMC St Radboud; hij onderzocht het ontstaan van chirurgische branden voor zijn eindscriptie voor de studie hogere veiligheidskunde.

|

Foto: Jeffery Vincent

J

aarlijks vinden in de Verenigde Staten 550 tot 650 chirurgische branden plaats. Daarvan hebben er twintig tot dertig blijvend letsel of invaliditeit tot gevolg. Eén of twee branden zijn fataal. Meestal zijn dit luchtwegbranden. Hoe vaak een Nederlandse OK te maken krijgt met brand, is niet bekend. Ik kwam in publicaties vier branden tegen (zie kader). Ook over de oorzaken van chirurgische branden en preventieve maatregelen is niet veel bekend. Daarom besloot ik mijn eindscriptie voor de studie hogere veiligheidskunde hierover te schrijven. Branden ontstaan als zuurstof, een ontstekingsbron en brandbaar materiaal samenkomen. Bij ongeveer 70 procent van de branden is diathermieapparatuur de ontstekingsbron, blijkt uit de Amerikaanse cijfers. Laser veroorzaakt 10 procent van de branden. De overige branden hebben diverse ontstekingsbronnen, zoals scopen, elektrocauterisatie en argoncoagulatie. Defibrillatoren, boren en zagen (die kunnen vonken) zijn zelden een ontstekingsbron. Als ze brand veroorzaken, is dat altijd in combinatie met een zuurstofverrijkte atmosfeer.

centratie in de omringende lucht. Zuurstof is in de omgevingslucht aanwezig en wordt door het plenum aangevoerd. Door lekkage tijdens de anesthesie kan vooral in het gebied van het hoofd tot de hogere borst een zuurstofverrijkte atmosfeer ontstaan. Daarvan is sprake bij een zuurstofconcentratie boven de 21 procent. In een dergelijke atmosfeer is de ontbrandingstemperatuur dusdanig verlaagd, dat moeilijk ontvlambare en zelfs brandwerende materialen kunnen ontvlammen. Omdat bij buitensporige lekkages tijdens de beademing onmiddellijk door de anesthesioloog wordt ingegrepen, is buiten het gebied van het hoofd tot de hogere borst geen zuurstofverrijkte atmosfeer te verwachten. Bij intubatie heerst in de tube vanzelfsprekend wel een zuurstofverrijkte atmosfeer. Vuur in een zuurstofverrijkte omgeving is heter, krachtiger en intenser dan in omgevingslucht, en verspreidt zich sneller. Het ontstekingsrisico bij het gebruik van lachgas is gelijk aan het risico van zuurstofgebruik. Vanwege de schadelijke effecten voor de gezondheid wordt in het UMC St Radboud echter geen lachgas meer gebruikt voor de anesthesie.

Zuurstof

Ontstekingsbronnen

Of een materiaal ontbrandt en blijft branden, hangt af van de zuurstofcon-

Bij monopolaire diathermie kunnen vonken ontstaan en kan ontsteking plaats-

vinden. Dit probleem doet zich meestal voor met herbruikbare monopolaire kabels die zijn aangesloten op een actieve elektrode. Bij bipolaire diathermie is ontsteking door het lage vermogen onwaarschijnlijk. De kans op ontsteking is aanzienlijk groter als de kabels van de diathermieapparatuur zijn beschadigd. Ze kunnen op vele manieren beschadigd raken, bijvoorbeeld door schuren of door beknelling tussen wielen van karren. Oppervlakkige schade aan de isolatie zal weinig problemen opleveren. Bovendien kan zulke schade door de medewerkers worden ontdekt. Bij een inwendige kabelbreuk is de kans op vonkvorming of verbranding van de kabels echter enorm. Ook door de hitte van een laserstraal kan brand ontstaan. Zo kan de straal de – zuurstofrijke – tube raken en een zogeheten luchtwegbrand veroorzaken. Ook kan door laser afdekmateriaal in brand vliegen. Of dat gebeurt, hangt onder andere af van de sterkte van de laserstraling, de hoek van de bundel, de bestralingsduur en de absorptie van de laserstralen in het materiaal.

Brandbaar materiaal

36


OK-medewerkers denken vaak ten onrechte dat afdekmaterialen en operatiejassen niet kunnen branden. De eisen in

de norm voor deze materialen, EN 13795, zeggen echter niets over brandbaarheid. Ze hebben vooral betrekking op infectiepreventie, materiaalsterkte en vloeistofpenetratie.

Afdekmateriaal en onderleggers Om een beeld te krijgen van het brandgedrag van de afdekmaterialen en de celstofonderleggers heb ik een aantal indicatieve brandproeven uitgevoerd. Hieruit blijkt dat de groene doeken makkelijk ontvlambaar zijn. De vlam verplaatst zich bij dit afdekmateriaal met hoge snelheid. Daardoor is het materiaal moeilijk te blussen. Na tien tot vijftien seconden is de brand zo groot, dat afdek-

ken moeilijk is. Er kan alleen nog worden geblust als een blusmiddel onder handbereik is. Het brandgedrag van het celstofmateriaal is gunstiger. Dit materiaal is minder snel ontvlambaar en heeft een zeer lage vlamuitbreiding. Als tijdig wordt ontdekt dat een onderlegger van celstofmateriaal in brand staat, is de brand te doven door de onderlegger af te dekken of met CO2 te blussen.

Kleur De kleur van materiaal kan ook van belang zijn voor de brandveiligheid. Bij blootstelling aan zichtbare laserstraling of laserstraling met frequenties in de

buurt van zichtbaar licht bepaalt die welke temperatuur wordt bereikt. Stichting Laserveiligheid in de Gezondheidszorg heeft dit uitgebreid onderzocht. Meestal is de temperatuurstijging in een gegeven materiaal geringer naarmate een groter deel van de laserstraling wordt gereflecteerd. De temperatuurstijging van donkergroen katoen bij bestraling met laser blijkt ruim 8 keer zo hoog te zijn als die van wit katoen. Tussen donkergroen en wit polyester is dezelfde verhouding gevonden. Bij donkergrijs pvc bleek de temperatuurstijging 31 keer zo hoog te zijn als bij wit pvc, en bij zwart acrylaat bleek de temperatuurstijging vele maOK OPERATIONEEL September 2011

37

len groter dan bij wit acrylaat. De geteste donkere materialen absorberen laserstraling dus veel sterker dan lichtgekleurde materialen van dezelfde samenstelling.

Reflectie Laser kan door reflectie in een ongewenste richting gaan en brandbare materialen ontsteken. De reflectie van materiaal dat tijdens laserbehandeling in de nabijheid van het werkgebied gebruikt wordt, dient daarom zo gering en zo diffuus mogelijk te zijn.

Desinfectiemiddel Desinfectiemiddel bestaat voor 70 procent uit alcohol. Het vlampunt van alcohol, de minimumtemperatuur waarbij voldoende vloeistof verdampt om deze te ontsteken, is 21 graden. Een brand die begint bij de ontbranding van desinfectiemiddelen wordt niet direct opgemerkt. Als desinfectiemiddelen tot ontbranding komen, zijn namelijk geen vlammen zichtbaar omdat ze volledig verbranden. De vlammen worden pas zichtbaar op het moment dat ook het afdekmateriaal in brand raakt. Dan ontstaat ook rook.

Geringe kans Op een OK zijn de elementen brandstof en zuurstof altijd aanwezig. Deze factoren kunnen niet worden weggenomen. Het is mogelijk om materialen minder makkelijk ontvlambaar te maken, maar in een zuurstofverrijkte atmosfeer zullen ook deze materialen ontstoken kunnen worden. De kans op het ontstaan van een chirurgische brand is echter zeer gering. Als een operatie normaal verloopt, worden de brandbare materialen niet ontstoken en ontstaat geen brand. Er ontstaat uitsluitend brand indien sprake is van falende apparatuur of een bedieningsfout.

Aanbevelingen Het is van belang dat apparatuur periodiek wordt onderhouden door deskundigen. Kortsluiting in apparatuur of een zuurstoflek kan namelijk het gevolg zijn van onvoldoende of verkeerd onderhoud. Op apparatuur moet door middel van stickers voor OK-medewerkers duidelijk zichtbaar zijn wanneer het laatste onderhoud heeft plaatsgevonden en voor welke datum het volgende onderhoud moet worden uitgevoerd. Voorafgaand aan elke operatie dient de operatieassistent de

OK-branden in Nederland • 2001. Bij een 74-jarige man raakt tijdens laserchirurgie van de larynx de cuff van de beademingstube in brand. De patiënt overlijdt na 26 dagen op de intensive care, ten gevolge van onderliggend lijden. • Januari 2002. Tijdens een operatie leiden de vonken van een diathermieapparaat en de alcoholdampen van het desinfectans tot een brandbaar mengsel. Binnen enkele seconden ontstaat er een brand en loopt de patiënte eerste- en tweedegraads brandwonden op, waarvan zij snel herstelt.

• Augustus 2007. In het academisch ziekenhuis Maastricht woedt tijdens een operatie een korte brand in de buikholte van een patiënt. In de operatiekamer is per ongeluk zuurstof toegediend in de holte, waardoor plotseling een vonk in een vlam verandert. De ‘brand’ duurt zo kort dat de patiënt, een oudere vrouw, er geen verwondingen aan overhoudt.

▼

• September 2006. Tijdens een operatie in het Twenteborgziekenhuis in Almelo ontstaat een niet te blussen brand in een anesthesiezuil en komt een patiënt om het leven.

apparatuur op een goede werking en instelling te controleren. Een aantal apparaten, waaronder diathermieapparatuur, heeft een groot aantal instellingsmogelijkheden. Dit vergroot de kans op het maken van fouten. Bij twijfel over de juiste instelling dient er een controlemogelijkheid te zijn. Door het apparaat te voorzien van een korte instructiekaart kunnen de instellingen worden gecontroleerd en wordt de kans op fouten en (dodelijke) slachtoffers verkleind. Omdat in het gebied rond het hoofd, het gezicht, de hals of de hogere borst een zuurstofverrijkte atmosfeer kan ontstaan, dient de zuurstoffractie tijdens het gebruik van apparatuur in dit gebied zo laag mogelijk te worden gehouden. Schade aan apparatuur kan ontstaan doordat medewerkers ertegenaan stoten. Door bij de inrichting van de OK voor voldoende bewegingsruimte rondom de patiënt te zorgen, wordt dit risico beperkt. Door stoten kunnen ook bedieningsfouten ontstaan. Zo kan diathermieapparatuur bijvoorbeeld per ongeluk op afdekmateriaal worden gericht. Er dienen eisen te worden gesteld aan de ontvlambaarheid, vlamuitbreiding en rookproductie van afdekmateriaal en operatiejassen. Vooral een lage vlamuitbreiding is van groot belang om blussen door de OK-medewerkers mogelijk te maken. Tot slot dient in calamiteitentrainingen voor OK-medewerkers aandacht te worden besteed aan het ontstaan, het voorkomen en het bestrijden van chirurgische branden. Hopelijk kunnen deze aanbevelingen chirurgische branden voorkomen. Zeker tijdens een operatie geldt immers: voorkomen is beter dan blussen.

Literatuur • Laserveiligheid in de gezondheidszorg. Stichting Laserveiligheid in de Gezondheidszorg, 2006. • Surgical fire prevention guide, ECRI Health Devices, 2009.

38


Colofon OK Operationeel, Magazine voor operatieassistenten en anesthesiemedewerkers, is de gezamenlijke voortzetting van de vakbladen OK Magazine en Operationeel. Het blad wordt gemaakt door Uitgeverij Y-Publicaties in samenwerking met de LVO. OK Operationeel verschijnt acht keer per jaar. De oplage is 7.000 exemplaren. Het blad wordt verspreid onder alle 2.000 LVO-leden, verdere verspreiding vindt plaats onder alle OK-afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen en opleidingscentra.

Veranderen

Redactiesecretariaat Redactiecoördinator LVO: Hennie Mulder. Telefoon: 040-253 89 21. E-mail: [email protected] [email protected] Kopij voor OK Operationeel kunt u sturen naar beide e-mailadressen. Foto’s uitsluitend aanleveren in hoge resolutie (300 dpi). Neem bij vragen contact op met redactiecoördinator LVO Hennie Mulder of bladmanager Menno Goosen (Zie onder uitgeverij). Bij het gebruik van illustraties van derden is toestemming voor publicatie nodig en vermelding van de bron.

Uitgeverij: Y-Publicaties, postbus 10208, 1001 EE Amsterdam Telefoon: 020-520 60 77. E-mail: [email protected] Uitgever: Ralf Beekveldt Bladmanager: Menno Goosen: [email protected] Medewerkers: Paul Meijsen, Cindy Lammers, Marieke Los, Astrid van Pelt, Linda van Pelt. Eindredactie: Marloes van Hoorn Fotografen: Johannes Abeling, Valentijn Brandt, Jos Heijnen, Eric van Nieuwland, Edwin Wiekens, Ivonne Zijp. Tekstcorrectie: Marijn Mostart Lay-out: Thomson Digital Traffic: Hans Jansens Druk: BalMedia

Advertenties:

‘Het verhogen van veiligheid in ziekenhuizen is een complexe zaak die verder reikt dan handen wassen. Uitgangspunt van het handelen van iedere zorgprofessional is het prin cipe “Ik zal de patiënt geen schade doen”, zoals opgenomen in de eed van Hippocrates. Het resultaat van onze behandelingen schiet op dit principe echter nog vaak tekort en veroorzaakt heel veel leed bij patiënten en hun geliefden.’ Dit is een citaat uit de blog van hoogleraar anesthesiologie Jan Klein eind juli. Hij lichtte daarin toe waarom hij was gestopt met zijn werk als anesthesioloog in het Maasstad Ziekenhuis. Kennelijk is het moeilijk om te veranderen. Dat is ook uit verschillende we tenschappelijke onderzoeken gebleken. Ik ben de eerste om dat te beamen. Hoewel de inspectie al jaren aandacht besteedt aan het verbeteren van de veiligheids processen op de OK’s, gaan de vorderingen daarin soms langzaam. De IGZ geeft ruim schoots van tevoren aan dat er bezoeken zullen plaatsvinden en vertelt er meteen bij op welke punten zij komt toetsen. Desondanks worden we telkens geconfronteerd met ziekenhuizen die de zaken niet op orde hebben. Als het de spuigaten uitloopt, gaan we over op verscherpt toezicht. De medewerkers en specialisten die het betreft, begrijpen

Cross Advertising: Nick Konings & Arlan van der Velden Telefoon: 010- 742 10 20 [email protected]

dat dan ook en erkennen dat zij zijn tekortgeschoten.

Abonnementen:

tig horen we medewerkers verzuchten dat er dan knopen worden doorgehakt waarover

Voor abonnementen, vragen over het abonnement of adreswijzigingen: SP Abonneeservice Postbus 105 2400 AC Alphen a/d Rijn Telefoon: 0172-476085 E-mail: [email protected]

al een jaar wordt gediscussieerd.

Toezending van OK Operationeel is voor LVO-leden onderdeel van hun lidmaatschap. Voor niet leden gelden de volgende abonnementsprijzen per 2010: Jaarabonnement: € 59,50 Losse nummers: € 8,50 Abonnementen buiten Nederland: € 75,Alle prijzen zijn incl. btw en verzendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden. Opzegging betaalde abonnementen: schriftelijk, uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. © 2011 OK Operationeel Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen. ISSN 1872-6712

En juist dan kunnen veel veranderingen op korte termijn worden gerealiseerd. Regelma

Veranderingen van binnenuit werken beter dan veranderingen die worden opgelegd, zoveel is mij wel duidelijk. Maar een stok achter de deur is soms nodig en die wordt ook gebruikt. Op het gebied van de patiëntveiligheid zien we zeker verbeteringen. Waar vijf jaar ge leden nog vrijwel nergens een time-outprocedure werd uitgevoerd, vindt die nu voor vrijwel elke operatie plaats. Met het tellen van instrumenten zien we ook verbeteringen; niet zo snel als we zouden willen, maar toch. Langzaam maar zeker verandert de koers, zoals bij een olietanker. Als het nodig is, duwt de inspectie tegen het schip om de koers wat sneller te veranderen, en zo nodig begeven we ons op de brug. Maar het beste werkt het als de kapitein zelf besluit de koers te ver leggen. En die kapitein, dat bent ú. Ed Schoemaker Senior inspecteur en projectleider Toezicht Operatief Proces [email protected] Twitter: @topigz OK OPERATIONEEL September 2011

39

Infection Management

Ook bij spoedeisende situaties helpt HARTMANN Infection Management patiënten en verplegend personeel optimaal te beschermen tegen infecties.

Afdekmaterialen

Operatiemutsen en maskers

Disposable instrumenten

Operatie handschoenen

Operatiejassen

OK verbandstoffen

Procedure-trays

Onderzoekshandschoenen

www.paulhartmann.nl

Collega: Bas Manders wil niet revalideren maar repareren. Derde deskundigheid Polimedewerkers draaien mee op OK. Te huur Medisch student

Recommend Documents