Cognitieve communicatieproblemen Iemand in uw omgeving heeft niet-aangeboren hersenletsel, waardoor verschillende communicatieve problemen kunnen optreden. In deze folder leest u wat deze communicatieve problemen inhouden en vindt u een aantal adviezen en tips over het omgaan met iemand die deze problemen heeft.
Neem altijd uw vens verzekeringsgege wijs mee! en identiteitsbe
Als iemand hersenletsel heeft opgelopen, kunnen verschillende communicatieve problemen optreden. Veel van deze problemen zijn moeilijk te herkennen en sommige problemen komen pas op een later moment aan het licht wanneer de activiteiten thuis, in het sociale verkeer of op het werk weer zijn opgepakt. Onbekendheid met de (oorzaak van de) problemen kan voor veel onbegrip en misverstanden zorgen in de dagelijkse communicatie.
Gevolgen van hersenletsel voor communicatie Wanneer iemand niet-aangeboren hersenletsel heeft, kan er sprake zijn van communicatieproblemen die niet specifiek door het taalsysteem verklaard kunnen worden (er is dan dus géén sprake van een afasie). Deze zogenoemde cognitieve communicatieproblemen worden dan veroorzaakt door andere factoren, bijvoorbeeld door vertraagde informatieverwerking, moeite om nietletterlijke taal te verwerken of problemen in het waarnemen en denken. De problemen kunnen zich uiten in problemen met rekenen, spreken, lezen, het maken van plannen, het uiten van emoties en in het gedrag. Iemand met dergelijke communicatieproblemen is zich vaak niet (of voldoende) bewust van zijn problemen en is daardoor veelal geneigd zijn eigen mogelijkheden te overschatten.
2
Cognitieve communicatieproblemen
Om welke communicatieproblemen gaat het? De volgende communicatieproblemen kunnen optreden ten gevolge van nietaangeboren hersenletsel: • • • • • • • • • • • • • • • • • •
verminderd oogcontact; spreken voor zijn beurt/ iemand onderbreken of niet aan het woord laten; minder aandacht hebben voor het gesprek; trage reacties op vragen; moeite met het begrijpen van instructies; moeite met het begrijpen van spreekwoorden/indirecte betekenissen/ humor; verminderd initiatief in spreken; vlakke gezichtsuitdrukking (weinig mimiek); monotone spraak (weinig zinsmelodie); verminderd gevoel voor de sfeer van een situatie (bijvoorbeeld een ongepaste houding); ongenuanceerde uitspraken; ongepaste uitspraken doen; van het onderwerp afdwalen; irrelevante informatie geven; gebrek aan structuur in het vertellen van een verhaal; problemen met lezen/schrijven; problemen om op woorden te komen; problemen in de informatieverwerking, zoals moeite hebben met het volgen van televisieprogramma’s of notuleren.
3
Wat doet de logopedist ? De logopedist kan u helpen de communicatieproblemen beter te begrijpen en begeleidt de patiënt en diens omgeving in het leren omgaan met de communicatieve mogelijkheden en beperkingen. Ook kan er soms gerichte therapie plaatsvinden, afhankelijk van de problemen die u heeft. Bij de eerste kennismaking inventariseert de logopedist welke communicatieve problemen er spelen, onder andere door een onderzoek te doen. Afhankelijk van de resultaten van het onderzoek zal er vervolgens in de therapie geoefend kunnen worden en krijgt zowel u als uw omgeving advies voor de communicatie.
Adviezen en tips voor de omgeving Realiseert u zich dat de communicatieproblemen het gevolg zijn van het hersenletsel en toon hier dan ook begrip voor. • Neem de tijd voor een gesprek en maak oogcontact. • Wees eerlijk als u de ander niet begrijpt, vraag dan om verduidelijking en stimuleer de ander om rustig en gestructureerd te vertellen. • Uit geen kritiek, maar probeer de ander in de juiste richting te sturen. • Creëer een rustige omgeving tijdens een gesprek (zet bijvoorbeeld de muziek en televisie uit). • Breng een boodschap zo duidelijk mogelijk over; de ander zal waarschijnlijk moeite hebben om indirecte bedoelingen ‘tussen de regels door te lezen’. • Spring niet van de hak-op-de-tak, maar vertel rustig, leid het onderwerp van gesprek in en kondig het aan wanneer u het over iets anders wilt hebben. • Maak instructies en vragen niet te moeilijk of te lang en vraag niet om meerdere dingen tegelijk. • Als de ander niet op een woord kan komen, stimuleer hem of haar dan om een omschrijving te geven, een persoon of voorwerp aan te wijzen etc. • Als een gesprek vastloopt, kan de ander soms gefrustreerd raken en is het soms prettiger om het gesprek even te laten rusten.
4
Cognitieve communicatieproblemen
Plaats van de hersenschade De communicatieproblemen die in deze folder worden beschreven, kunnen veroorzaakt worden door niet-aangeboren hersenletsel op diverse plekken in het brein.
Meer informatie Heeft u na het lezen van deze folder nog vragen? Neem dan contact op met de afdeling Logopedie. Telefoonnummer Logopedie Rijnstate Arnhem: 088 - 005 6377
5
6
Cognitieve communicatieproblemen
7
Rijnstate, uw ziekenhuis in de regio Arnhem, Rheden en De Liemers. @rijnstate facebook.com/rijnstate
Rijnstate Postbus 9555 6800 TA Arnhem T 088 - 005 8888 E
[email protected] www.rijnstate.nl
096624/2015-06 Uitgave: Afdeling Marketing & Communicatie Rijnstate, 2015
Bij Rijnstate kunt u telefonisch en voor de meeste specialismen via www.rijnstate.nl uw afspraak maken.
