Dyslexie en werk, uitdagingen genoeg!
www.woortblind.nl
Wo ortblind
Stationsstraat 79G 3811 MH Amersfoort Telefoon 0900 666 2 666
Inhoudsopgave
3
Dyslexie en werk, uitdagingen genoeg!
4
Dyslexie komt niet alleen en Dyslexie op het werk
6
Herkenning en behandeling
8
Wat kunt u zelf doen? Licht ik mijn werkgever in?
10
Coaching en Woortblind helpt u op weg
11
Dyslexielijn en Lid, sponsor of donateur worden?
Dyslexie en werk, uitdagingen genoeg! 3
Het is vrijdagmiddag vier uur en u zit achter uw bureau. Het is bijna weekend en deze week zou u uw leidinggevende laten weten hoe u denkt dat de omzet verhoogd kan worden. Uw baas is geïnteresseerd in uw originele ideeën en hij heeft u gevraagd dit op papier te zetten. U bruist van de beelden en u zit al een hele tijd achter de computer. Wat u heeft opgeschreven is nogal onsamenhangend. Het duurt allemaal erg lang. Mogelijk vermoedt u het, of weet u dat u dyslectisch bent. In de praktijk is het soms lastig is om hiermee om te gaan en het roept vragen op. Vragen als: Wat voor invloed heeft dyslexie op mijn dagelijkse werk? Hoe communiceer ik hierover met mijn leidinggevende en collega’s? Welke functie past bij mij? en Hoe kan ik het werk het beste indelen, rekening houdend met mijn dyslexie? *1 naar Stichting Dyslexie Nederland 2004
Wat is dyslexie Dyslexie is een hardnekkig, meestal erfelijk probleem met het aanleren en het accuraat en/of vlot toepassen van het lezen en/of het spellen op woordniveau.*1 De mate van dyslexie en het samengaan met andere hardnekkige problemen is voor iedereen weer anders. Dyslexie heeft niets te maken met intelligentie of een gebrek daaraan. Maar iemand met dyslexie voelt zich al gauw minder slim en heeft vaak een onbestemd idee anders te zijn dan anderen.
4
Dyslexie op het werk
‘Dat heeft iedereen wel eens’ Dyslexie is geen zichtbaar probleem en is ook niet zomaar vast te stellen. Daar is een specialistische diagnose voor nodig. Mensen met dyslexie kunnen niet altijd goed uitleggen wat nu precies het probleem is zonder dat anderen denken ‘o, dat heb ik ook wel eens’. Dat maakt het lastig. Het grote verschil is dat bij dyslexie de oorzaak voor het probleem in de structuur van de hersenen ligt en dat dit niet zal veranderen. Dyslexie is een blijvend probleem. Dyslexie komt niet alleen Mensen met dyslexie gaan anders om met informatie. Omdat het talige deel van de informatie problemen oplevert, zijn ze vaak goed in beeldende informatie. Ze kunnen zich iets helder voorstellen maar het verwoorden daarvan is soms erg lastig. Voor de omgeving is dit nogal verwarrend: goede ideeën en scherpe inzichten maar geen heldere presentatie daarvan.
Dat kan een verkeerde indruk geven van iemands capaciteiten. Dyslexie komt vaak samen met andere stoornissen zoals spraaken taalstoornissen, ADHD (aandachtstoornis met hyperactiviteit), ADD (aandachtstoornis zonder hyperactiviteit), NLD (Non-verbal Learning Disabilities of niet-verbale leerstoornis) of andere leerstoornissen zoals
dyscalculie (moeite met cijfers, met rekenen). Niet onderkende dyslexie kan leiden tot sociaal emotionele problemen. Faalangst, terugtrekken en uitstelgedrag veroorzaken nog meer problemen. Maar dit is met goede begeleiding goed te verbeteren. Er zijn ook mensen met dyslexie die weliswaar langzaam lezen
maar er verder vrijwel geen hinder van ondervinden.
Late (h)erkenning Late coming-out komt veel voor: • als een zoon of dochter dyslectisch blijkt (herkent u bij uzelf de patronen) • als andere problemen leiden tot nader onderzoek.
5
Dyslexie op het werk Misschien herkent u een aantal van de volgende situaties in uw werk: • schrijf- en leestaken mijden, mee naar huis nemen, of ze té goed willen doen • moeizaam stukken schrijven, er komt geen definitieve versie • het “in zich hebben”, maar het komt er niet uit • onderpresteren (met een hbo-opleiding ‘vluchten’ in mbo-werk) vaak na een advies van een ‘deskundige’ • heel hard werken om uiteindelijk wisselend te presteren • de indruk wekken de problematiek, een taak of project te overzien, maar niet in staat zijn dit uit te werken en er adequate acties aan te binden • zich vergissen in tijdstippen en de tijd die nodig is om iets
klaar te krijgen • regelmatig opdrachten “op eigen wijze” interpreteren, vaak ongevraagd uitbreiden, te veel in detail gaan • verhalen vertellen, uitleggen hoe het allemaal zou moeten, maar het niet regelen • zich in een vergadering het woord laten ontnemen en het gevoel hebben niet serieus genomen te worden • vertelt een verhaal soms van de hak op de tak, zonder inleiding maar evenzogoed met veel passie • met originele invalshoeken komen maar ideeën niet geaccepteerd krijgen • bij verandering in het werkproces veel meer leertijd nodig hebben dan collega’s • onzeker voelen en veel steun en waardering van de omgeving vragen.
6
Herkenning en behandeling
Uit de omgeving komen vaak allerlei ongevraagde, ‘valse’ diagnoses en adviezen die niet helpen. Veel van deze klachten zijn niet specifiek kenmerkend voor dyslexie, wat immers een hardnekkig probleem is met lezen en schrijven, maar worden wel vaak genoemd door dyslecten die problemen ondervinden.
Succes hebben met dyslexie Als u dit allemaal heeft gelezen denkt u misschien dat het werken met dyslexie een lastig probleem vormt. Dat kan, wanneer de stress te groot wordt maar dat is lang niet altijd het geval. Gebleken is ook dat mensen met
dyslexie vaak over een aantal eigenschappen beschikken die in het dagelijks werk juist erg waardevol kunnen zijn: • creatief en bruisen van ideeën • goed kunnen improviseren op onverwachte momenten • sterk ontwikkelde ruimtelijke oriëntatie • goed ontwikkeld empathisch/ inlevingsvermogen • leergierig en een groot doorzettingsvermogen • snelle gedachtegang, snel de diepte in • snel grote lijnen zien. Verder is het vooral van belang om bewust op zoek te gaan naar uw eigen kwaliteiten. Waar bent u speciaal goed in, wat is uw meerwaarde voor het bedrijf waar u werkt?
Herkent u dit? Als u hiervoor genoemde zaken herkent en u wilt de situatie op het werk (of thuis) veranderen dan is het zinvol om u verder te verdiepen in het onderwerp dyslexie. Verzamel informatie over dyslexie, zoek ervaringsdeskundigen, praat en lees er over. Zoek uit welke werkzaamheden goed
gaan in uw baan, welke niet en hoe u dit kunt veranderen. Bewustwording van wat dyslexie inhoudt, wat het met je doet en hoe ermee om te gaan, zorgt ervoor dat u het kunt accepteren. U leert hoe u de problemen op een positieve, effectieve manier kunt oplossen in het werk of in uw thuissituatie.
7
Behandeling Dyslexie zelf is niet te genezen. Er zijn veel reguliere en nietreguliere aanpakken op dit gebied, maar alleen de goede ondersteunen u in uw eigen ontwikkeling. U kunt op een andere manier leren lezen, zorgvuldiger leren schrijven door veel te oefenen, werken aan uw presentatievaardigheden en aandacht besteden aan uw persoonlijke ontwikkeling. Iemand met dyslexie kan zich op de meeste vlakken net zo ontwikkelen als ieder ander. En net als ieder ander zijn er beperkingen. Dyslexie is er daarvan slechts één. Het is vooral belangrijk u goed te laten voorlichten over de behandelmethodes die er zijn. Bij ondersteuning of behandeling hebben we altijd te maken met mensen, met hun eigen (school-)
geschiedenis, talenten, karakter, lichamelijke en geestelijke conditie. Dat zou wel eens de reden kunnen zijn dat de een bepaalde aanpak voor meneer A met dyslexie prima werkt, terwijl mevrouw B met dyslexie er gefrustreerd door raakt. Het lijkt dus vooral een kwestie van uitproberen welke aanpak voor u het beste werkt. Woortblind kan u uitstekend helpen en met u een optimale keuze maken.
8
Wat kunt u zelf doen?
Wat u zelf kunt doen De stap naar hulp kan ook een stap te ver zijn. Hieronder volgen een paar tips om uw eigen inzichten te verdiepen en om u voor te bereiden op veranderingen. • Beschrijf uw eigen levensgeschiedenis. Benoem daarin vijf hoogtepunten en vijf dieptepunten. • Verzin een motto dat kracht geeft als u last van dyslexie hebt. • Leven met dyslexie kan topsport zijn. Zorg voor gezonde voeding, voldoende beweging en ontspanning. Pak niet te veel tegelijk aan. • Doe meer dan een ander aan persoonlijke ontwikkeling. • Houd er rekening mee dat alles wat u wilt of moet leren veel
meer energie kost dan anderen. Dat is geen reden om het niet te doen. De langere leertijd maakt ook dat u de zaken vaak veel beter beheerst. • Soms kan een kleine aanpassing in het werkproces of de onderlinge taakverdeling een enorme opluchting betekenen. Bespreek dit als dat nodig is. • Spring niet gelijk in het diepe, bespreek zaken eerst met mensen die u vertrouwt.
Licht ik mijn werkgever in? Wanneer de dyslexie invloed heeft op de uitvoering van uw werk dan is het beter uw werkgever hierover in te lichten. Als het later toch uit komt kan het de relatie behoorlijk verstoren. Niet altijd is de situatie geschikt om het dyslectisch zijn te melden aan uw leidinggevende. Als u een manier heeft gevonden om uw taken goed te vervullen, desnoods door werk mee naar huis te nemen of gerichte steun te vragen bij specifieke lees- en schrijftaken, kan het soms verstandiger zijn het niet te vertellen. Helaas maar waar: in sommige bedrijfsculturen
is een tekortkoming meteen ook een verklaring van onvermogen. Als u het idee heeft dat u vastloopt in uw werk, bijvoorbeeld bij te veel lees- of schrijftaken of een veel te korte leertijd bij de invoering van een nieuw informatiesysteem, kan het verstandig zijn uw werkgever te vragen om ondersteuning. Wanneer u besluit uw werkgever in te lichten, zorg dan dat uw verhaal concreet is en daarbij aan te geven waar u precies behoefte aan heeft (bepaalde aanpassingen, hulpmiddelen, extra tijd). Daarmee geeft u aan dat u met uw werkgever meedenkt.
9
Woortblind Nederlandse Vereniging voor Dyslexie Antwoordnummer 110 3800 VB AMERSFOORT
Coaching
10
Gelukkig zijn er werkgevers die open staan voor een oplossing. Zij bieden hun dyslectische werknemers aan om concreet iemand op het werk in te schakelen die kan helpen met ingewikkelde leesen schrijftaken. Ze zijn ook vaak bereid een coach te zoeken die hen kan ondersteunen in het omgaan met dyslexie op het werk. Een waarschuwing is hier op zijn plaats. Lang niet alle hulpverleners hebben verstand van dyslexie en schatten de problematiek niet goed in. Bij de vereniging Woortblind kennen we de verhalen van verkeerde diagnoses en misplaatste
adviezen maar al te goed. Wilt u individuele ondersteuning op dit gebied dan kunt u via de vereniging Woortblind informatie krijgen over coaches die bekend zijn met dyslexie, of over mensen die u kunnen helpen met uw schrijftaken.
Woortblind helpt u op weg Als u dyslexie vermoedt bij uw kind of bij uzelf, of er is sprake van dyslexie bij uw kind, bij uzelf of uw partner, dan komen er veel vragen op u af. Woortblind is een vereniging die al sinds 1987 actief is voor mensen met dyslexie en hun kinderen. Sluit u aan en versterk
Ja, Woortblind spreekt me aan, daarom wil ik: 0 lid worden van Woortblind voor € 25,- per jaar. Ik ontvang het tijdschrift, een toegangscode voor de ledenpagina’s van www.woortblind.nl en kan deelnemen aan alle verenigingsactiviteiten. 0 donateur worden voor € …….............. (min. € 25,- per jaar) om het werk van Woortblind mogelijk te maken. Als ik het blad wil ontvangen geef ik dat hieronder aan. 0 sponsor worden. Neem contact met mij op voor de advertentiemogelijkheden. 0 het Woortblind blad 4 keer per jaar ontvangen, voor € 20,- per jaar. Naam: ............................................................................................................................ Voorletters: .............................................................................................................. Geboortedatum: ................................................................................................. Adres: ................................................................................................................................................................................ M / V Postcode: ............................................... Plaats: ............................................................................................................... * E-mail: ............................................................................................................................ Datum:
......................................................
Handtekening:
* E-mail adres is nodig voor nieuws van Woortblind dat niet kan wachten op het verschijnen van het blad. Aparte toezending per post is niet haalbaar. Brieven en dergelijke worden met het blad meegezonden.
de vereniging en de positie van mensen met dyslexie. Meer informatie of meld u aan als lid of donateur: www.woortblind.nl.
18 en 25 jaar. • Heeft een klachtenbureau voor iedereen: over opleiding, integratiebureau’s, hulpverlener of verzekeraar en een juridisch steunpunt voor de leden.
Dyslexielijn Voor alle vragen en ondersteuning kunt u de Dyslexielijn bellen: 0900–6662666 (25 cpm), maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur. Woortblind beschikt over kennis, ervaring en een uitgebreid netwerk. De vereniging bereidt de weg voor mensen met dyslexie, hun kinderen, in relaties en in werksituaties.
Woortblind: • Vecht in Den Haag en Brussel voor de belangen van alle dyslectici. • Geeft voorlichting via de website www.woortblind.nl, via het blad Woortblind en via voorlichtingsbijeenkomsten. • Organiseert bijeenkomsten van het Netwerk Arbeid en Dyslexie: het uitwisselen en delen van ervaringen en kennis met andere volwassenen over werk en dyslexie onder leiding van deskundigen. • Ondersteunt en adviseert ouders die problemen ondervinden bij de school van hun kind (vraagbaak, adviseren en begeleiden klachtenprocedure). • Organiseert het Netwerk Jongeren met dyslexie tussen
Geeft persoonlijke hulp: via e-mail
[email protected] Heeft een dyslexielijn: 0900 – 6662666 (25 cpm) Maandag t/m vrijdag van 10.00 tot 13.00 uur. 11
Lid, sponsor of donateur worden? U kunt zich aanmelden als nieuw lid of donateur op onze website of door bijgaande antwoordkaart in te vullen en op te sturen (het adres staat op de kaart). Leden nemen deel aan verenigingsactiviteiten en kunnen kandidaat zijn voor het bestuur. Donateurs maken het werk van de vereniging mogelijk door een financiële bijdrage. Sponsoren adverteren in ons blad. Stuur een brief of e-mail en wij nemen contact met u op. U kunt ook alleen een abonnement op het blad nemen. Vermeld uw keuze bij uw aanmelding. Zodra wij uw aanmelding hebben ontvangen, sturen wij een bevestiging van uw lidmaatschap en een informatiepakket.
