CO2 prestatieladder, voortgang reductiedoelstellingen scope 3 1. Stand van zaken mbt het uitvoeren van onderzoeken nieuwbouw versus renovatie. Doel: het uitvoeren van 3 onderzoeken naar nieuwbouw versus renovatie bij heronwikkeling van woonwijken om CO2 reductie inzichtelijk en mogelijk te maken. Eerste onderzoek: In het eerste kwartaal van 2013 hebben onderhandelingen plaatsgevonden met woningstichting Oosterpoort over project 33 woningen Overasselt. Er is een onderzoek uitgevoerd naar de strategische keuze om nieuwbouw te plegen of te Ecoveren. Aan de hand van dit onderzoek is gekozen voor Ecoveren. De uitvoering van dit project is gestart in augustus 2013, het project is in november 2013 opgeleverd. Tweede onderzoek: Er is een onderzoek uitgevoerd in opdracht van woningcorporatie Woongenoot naar de toekomst van 161 woningen in Meiberg te Nijmegen. Hier is gekozen voor Ecoveren. De uitvoering van dit project is gestart in oktober 2013, de oplevering heeft plaatsgevonden in juni 2014.
Derde onderzoek: Er is een onderzoek uitgevoerd in opdracht van woningcorporatie Standvast naar de toekomst van 120 maisonettes in de Malvert te Nijmegen. Hier is gekozen voor Ecoveren. De uitvoering van dit project is gestart in augustus 2013, de oplevering heeft plaatsgevonden in mei 2014.
Kamsysteem KlokRealisatie
Blad 1 van 5
Versie: januari 2014
CO2 prestatieladder, voortgang reductiedoelstellingen scope 3 2. Stand van zaken binnen ons BaseHome-concept. Doel: 5% CO2 reductie tov de ketenanalyse. De vraagstelling: 1. Uitwerken en adviseren over een EPC 0,4 concept. 2. Energieneutrale woning (EPC=0). 3. Notaloze woning (EPC=-0,46) Voorjaar 2013: Het streven van de overheid is een EPC van 0,4 in 2015 en van 0,0 in 2020. Dit betekent dat de in 2015 op te leveren woningen moeten voldoen aan een EPC van 0,4. Dit betekent een reductie van CO 2 van 6 a 7 %. KlokBouw wil vooruitlopen op het streven van de overheid. Binnen de Basehomeconcepten zijn diverse mogelijkheden in ontwikkeling om de woningen zelf energie op te laten wekken, zodat er zonder energienota gewoond kan worden. De ontwikkeling van de Basehomeconceptwoning met een EPC van 0,4 is gereed. Marktpartijen worden door KlokBouw geadviseerd over het bouwen van deze woningen. KlokBouw wil in 2014 naar een EPC van 0,4. Marktpartijen worden hierover geadviseerd. De beslissing ligt bij de opdrachtgevers. Najaar 2013: De ontwikkeling van de Basehomeconceptwoning met een EPC van 0,4 is gereed. Marktpartijen worden door KlokBouw geadviseerd over het bouwen van deze woningen. Het is momenteel nog niet economisch haalbaar, banken houden hier bijvoobeeld geen rekening mee bij het verstrekken van hypotheken. Ontwerp EPC van 0 is in concept gereed, er is een project aangeboden aan Standvast Wonen. Ontwerp EPC van -0,35 is onderhanden. De berekeningen zijn klaar, het systeem moet nog verder worden uitontwikkeld. 2014: De EPC eis zit nu op 0,6, gaat per 1-1-15 naar 0,40 en per 1-1-20 naar 0. De markt wil een EnergieNotaNul woning waarbij de bewoner dus geen energienota ontvangt. Omstreeks nu zullen de Basehome met EPC 0,4, EPC 0 en EnergieNotaNul concenpten volledig zijn uitontwikkeld. In oktober hebben intern workshops plaatsgevonden over Energieneutraal bouwen. KW loopt voor wat betreft luchtdicht bouwen, de gangbare Qv;10-waarde is 0,625, KW realiseert woningen met een Qv;10waarde van 0,4, hetgeen betekent dat de woning aardig luchtdicht is. In de praktijk is de waarde nog een stuk lager. 2015: De EPC eis zit nu op 0,4, gaat per 1-1-2020 naar 0. De markt wil een EnergieNotaNul woning waarbij de bewoner dus geen energienota ontvangt. De Basehome met EPC 0,4, EPC 0 en EnergieNotaNul concepten zijn volledig uitontwikkeld. Reductieinspanningen om de EPC te kunnen bereiken: - EPC 0,4 (2015): o Driedubbele beglazing (behalve de deuren) o Hoge isolatiewaarden: BG 4,5, gevel 4,56, dak 6 m2K/W. o Toepassen SBR detaillering o CV: normaal o Korte leidingen voor cv en warmwater o MV normaal (natuurlijke toevoer, mechanische afvoer) o Toepassen PV panelen - EPC 0 (2020) extra inspanningen: o Toepassing douchepijp WTW o Toepassen meer PV panelen - EPC -0,35 (notaloos) extra inspanningen: o Toepassen bodemwarmtepomp (individueel) o Toepassen laagtemperatuur vloerverwarming (in de zomer passieve koeling) o Toepassen WTW systeem o Toepassen nog meer PV panelen De investering komt hierbij wel onder druk te staan, de terugverdientijd wordt erg lang. Kamsysteem KlokRealisatie
Blad 2 van 5
Versie: januari 2014
CO2 prestatieladder, voortgang reductiedoelstellingen scope 3 In de ketenanalyse is de uitstoot van de berekende Basehome 173 ton CO2 per woning, dit behelst de uitstoot vanaf het bouwklaarmaken van de bouwgrond tot en met de afvalverwerking na sloop van de woning. Onderstaand de uitstoot in de diverse fases van de Basehome, gebaseerd op een levensduur van 75 jaar. Deze berekening is gemaakt in 2013. Doelstelling is na 2015 een CO2 reductie van 5% tov de ketenanalyse. Fase: Bouwklaar maken Winning en productie Transport Bouw Gebruik Sloop Afvalverwerking Totaal
Ton CO2 0,14 22,16 0,60 4,85 122,64 0,14 22,28 172,80
In de gebruiksfase wordt veruit de meeste CO2 uitstoot gerealiseerd, hier valt dus de meeste winst te behalen. De verlaagde EPC zal dus veel invloed hebben op de totale CO2 uitstoot. Basehomeontwikkeling stand per januari 2015: Jaar Status Project 2012 Opgeleverd 17 Basehomewoningen, Niels Borhage 2013 Opgeleverd 36 Basehomewoningen, de Viersprong 2013 Opgeleverd 24 Basehomewoningen, Het groene Rijck Nijland 2014 Opgeleverd 5 Basehomewoningen (1e fase van 15 woningen) 2014 Opgeleverd 5 Basehomewoningen (2e fase van 15 woningen) 2014 Opgeleverd 24 Basehomewoningen Kerkwijk 2014 Opgeleverd 27 Basehomewoningen Het Groene Rijck (fase 2) 2014 Opgeleverd 10 Basehomewoningen Hoge Rot fase 2 2015 Uitvoering 21 Basehomewoningen Heumen noord (fase 1a) 2015 Uitvoering 19 Basehomewoningen Rebergenhof fase 1 2015 Uitvoering 28 Basehomewoningen Oranjestraat SWB 2015 Uitvoering 18 Basehomewoningen Roozenbuurt 2015 Uitvoering 25 Basehomewoningen Buitenhuishof (fase 2) 2015 Uitvoering 45 Basehomewoningen (fase 2) de vijf Heeren 2015 Ontwikkeling 20 Woningen waarvan 14 basehome, Kattenburg 2015 Ontwikkeling 26 basehomewoningen, de Hoven 2015 Voorbereiding 149 woningen Patrimonium vernieuwd, de Woningstichting Ontwikkeling 8 woningen Oosterhout fase 3 Ontwikkeling 15 Basehomewoningen hof van Campe (fase 1, 15) Ontwikkeling 19 Basehomewoningen Megenseind Ontwikkeling 20 Basehomewoningen (fase 1) SBW Ontwikkeling 5 Basehomewoningen het Schravenhof Ontwikkeling 21 basehomewoningen, Passewaai buurt 7 Ontwikkeling 15 basehomewoningen, waarvan 5 energieneutraal De 5 energieneutrale woningen zijn een proef van KW Ontwikkeling 56 woningen Ijburg blok 55 Ontwikkeling 10 basehomewoningen, Energienotanul, SVT huur Project is in herontwikkeling.
Kamsysteem KlokRealisatie
Blad 3 van 5
Locatie Emmeloord Lent Oosterhout Deest Deest Didam Oosterhout Hernen Heumen Veenendaal Ochten Weurt Veenendaal Leerdam Druten Rosmalen Wageningen
EPC < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,54 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,39
Oosterhout Ewijk Afferden IJzendoorn Puifluik Tiel Ooij
< 0,6 < 0,54 < 0,6 < 0,6 < 0,6 < 0,6 0,6 en 0
Amsterdam Tiel
< 0,6
Versie: januari 2014
CO2 prestatieladder, voortgang reductiedoelstellingen scope 3 3. Stand van zaken binnen ons Ecoveren-project. Doel: 5% CO2 reductie tov de ketenanalyse. De vraagstelling: 1. Verbetering communicatie met bewoners (bewustwording, stookgedrag) 2. Energiezuiniger basispakket (beperking energieverlies, optimalisering componenten, hergebruik warmte) 3. Aantrekkelijker maken aanvullend optiepakket (toepassing duurzame energie) Voorjaar 2013: Middels presentaties is het gemiddelde energieverbruik doorgeven, uit het verleden is het zo dat bewustwording ongeveer 10% reductie in energieverbruik met zich meebrengt. Bewoners krijgen keuze in energetisch maatregelen, vloerisolatie, gevelisolatie, HR glas. Voorstel was PV panelen toe te passen, echter kreeg Oosterpoort hier met de bewoners niet voldoende draagkracht. In sociale interviews zijn de waardes van het gemiddelde energieverbruik opgenomen. Ongeveer 50% van de bewoners hebben deze gegevens aan ons doorgegeven. Standaard worden de voorzieningen aan dak, tochtwering en installaties meegenomen. Krijgt in het derde kwartaal vervolg. Najaar 2013: Standaard worden de voorzieningen aan dak, tochtwering en installaties meegenomen. Overasselt: De 1e woningen zijn we aan het monitoren gedurende 1 jaar om te achterhalen of de daadwerkelijke CO2 reductie icm energielabel de aangenomen CO2 reductie heeft gehaald. De energielabels B voor alle woningen zijn inmiddels afgegeven. Meiberg: Op de Meiberg is in overleg met de opdrachtgever besloten de installaties van collectief naar individueel in het kader MVO en EcoVeren nog een aantal jaren te laten zitten tot deze installatie economisch is afgeschreven en daarna dit aan te pakken. Daardoor zal ook de CO 2 reductie in 2 trappen lopen. Malvert: Dit verhaal loopt nog, project is in uitvoering. 2014: Er is baanbrekend onderzoek onderhanden over het verwarmen van woningen met behulp van straling middels nanotechnologie. 2015: In februari starten we met het project GO 103 woningen Horstakker Nijmegen. Hier wordt een proefwoning gereed gemaakt waarin elektrische verwarming middels nanotechniek is opgenomen.
Kamsysteem KlokRealisatie
Blad 4 van 5
Versie: januari 2014
CO2 prestatieladder, voortgang reductiedoelstellingen scope 3 In de ketenanalyse is de uitstoot van de berekende Ecoveren wooneenheid 98 ton CO2 per wooneenheid, dit behelst de uitstoot vanaf het bouwplaarmaken van de bouwgrond tot en met de afvalverwerking na sloop van de woning. Onderstaand de uitstoot in de diverse fases van de Ecoveren wooneenheid, gebaseerd op een levensduur van 25 jaar. Fase: Bouwklaar maken Winning en productie Transportfase Bouwfase Gebruiksfase Sloopfase Afvalverwerking Totaal
Ton CO2 0 8 0 8 59 0 22 98
In de gebruiksfase wordt veruit de meeste CO2 uitstoot gerealiseerd, hier valt dus de meeste winst te behalen. Een verlaging van het energielabel zal dus veel invloed hebben op de totale CO2 uitstoot. De ketenanalyse is opgesteld in 2013, in 2020 en zal de ketenanalyse opnieuw worden uitgevoerd. Ecoverenontwikkeling stand per Januari 2015: Jaar Status Project 2013 Opgeleverd 33 woningen Oosterpoort 2013 Opgeleverd 161 appartementen de Meiberg, Woongenoot 2013 Opgeleverd 120 maisonettes de Malvert, Woongenoot 2014 Uitvoering 86 wonngen GO Vogelbuurt SCW 2015 Voorbereiding 27 woningen GO Vogelbuurt SCW 2015 Voorbereiding 103 woningen Horstakker GO 2015 Voorbereiding 60 appartementen Ridderwijk GO
Kamsysteem KlokRealisatie
Blad 5 van 5
Locatie Overasselt Nijmegen
Energielabel B C (voorbereidend A)
Nijmegen
50% A, 50% B
Tiel Tiel Nijmegen Tiel
Van D > B Van D > B Van D > B Van E > A
Versie: januari 2014
