Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk, Leiden

Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk, Leiden

BETER WETEN

THEMA: OUDER WORDEN IN DE MERENWIJK •• Ten geleide •• Even voorstellen •• Geschiedenis van de ouderenzorg in Nederland •• Veranderingen in de ouderenzorg in Nederland •• Het sociaal wijkteam •• Gesprek over het levenseinde •• Bij ons thuis •• Voeding voor ouderen •• Maaltijd aan huis (‘Tafeltje Dekje’) •• Resto van Harte •• Ouder worden, vallen en valpreventie •• Medicijngebruik bij ouderen •• Activiteitenoverzicht voor ouderen •• Nieuws uit de apotheek •• Weet u dat •• Lezersvraag maart 2015

Merenwijk Gezondheidscentrum Nr. 107 104

SPREEKUREN EN TELEFOONNUMMERS GEZONDHEIDSCENTRUM MERENWIJK, ROSMOLEN 2, 2317 SJ LEIDEN HUISARTSEN Tel.nr. praktijk: 521 86 61 Spoedlijn: ma. t/m vr. tussen 8.00 -17.00 uur 521 10 42 Waarneemregeling: buiten de normale openingstijden van het gezondheidscentrum (op werkdagen van 8.00-17.00 uur) geldt een waarneemregeling. U wordt dringend verzocht tijdens de waarneming alleen voor spoedgevallen te bellen 0900 5138039, u wordt dan verbonden met de Spoedposten Zuid Holland Noord.

De assistente is dagelijks te bereiken tussen 8.00-12.30 uur en 13.00-16.00 uur. Woensdag van 8.30-12.30 uur. MAATSCHAPPELIJK WERK (Kwadraad) Tel.nr.: 088-900 40 00 ACTIVITE Hoofdkantoor Tel.nr.:

516 14 15

DIËTIST Tel.nr.: praktijk: 202 00 02 Dinsdag en donderdag spreekuur

Spreekuur volgens afspraak: dagelijks kunnen er afspraken gemaakt worden via de afsprakenlijn tussen 8 en 11 uur en tussen 14 en 16 uur. Dat betreft afspraken bij de huisartsen, bij de assistenten en visites voor dezelfde dag.

LOGOPEDISTEN Tel.nr.: 523 21 39

Herhaalrecepten kunnen 24 uur per dag worden aangevraagd.

SERVICEPUNT ZORG GEMEENTE LEIDEN Tel.nr.: 14071

PRAKTIJKONDERSTEUNER (POH)GGZ Tel.nr.: 521 86 61 PRAKTIJKVERPLEEGKUNDIGEN Tel.nr.: 523 06 42 Tel. spreekuur op ma. t/m vr. van 12.00-12.30 uur. Afspraken kunnen ook gemaakt worden via de assistentes op Tel.nr. 521 86 61 FYSIOTHERAPEUTEN Tel.nr. praktijk: 521 22 86 Spreekuur volgens afspraak.

SCAL Medische Diagnostiek Tel.nr.: 516 00 20 Op werkdagen van 8.30-11.00 uur

PSYCHOLOGEN Spreekuur volgens afspraak, na verwijzing door arts. Tel.nr.: 589 44 38 VERLOSKUNDIGEN Praktijk S.Demir, tel.nr.: 589 80 78 DIRECTIE Tel.nr.:

522 71 84

ALGEMEEN FAXNUMMER Faxnr.: 523 49 22

INHOUDSOPGAVE

Ten geleide ................................................................................................................. 2 Even voorstellen ....................................................................................................... 3

THEMA: OUDER WORDEN IN DE MERENWIJK Geschiedenis van de ouderenzorg in Nederland............................................... 4 Veranderingen in de ouderenzorg in Nederland............................................... 7 Het sociaal wijkteam.............................................................................................. 10 Gesprek over het levenseinde.............................................................................. 14 Bij ons thuis ............................................................................................................. 17 Voeding voor ouderen ........................................................................................... 18 Maaltijd aan huis (‘Tafeltje Dekje’)..................................................................... 22 Resto van Harte ...................................................................................................... 24 Ouder worden, vallen en valpreventie .............................................................. 26 Medicijngebruik bij ouderen ............................................................................... 27 Activiteitenoverzicht voor ouderen......................................................................32

Nieuws uit de apotheek......................................................................................... 34 Weet u dat ................................................................................................................ 36 Lezersvraag ............................................................................................................. 37

Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

1

TEN GELEIDE Hier voor u ligt het eerste nummer van Beter Weten in 2015. Op het moment van schrijven is het buiten koud. De afgelopen dagen was het verraderlijk glad buiten op straat. Ook in de Merenwijk was het glibberen en (uit-)glijden. Er verschenen weer diverse berichten in het nieuws over mensen die uitgegleden waren en de Eerste Hulp van diverse ziekenhuizen hadden het razend druk met allerlei letsels ten gevolge van valpartijen. Ook hadden we onlangs een aardig laagje sneeuw, kinderen werden weer voortgetrokken op sleeën naar school. Het was een fraai gezicht! De schaatsen hebben we nog niet onder kunnen binden deze winter maar wie weet gaat dat nog gebeuren! Voor ouderen zijn ijs en sneeuw vaak redenen om zich minder vaak buiten te begeven, het gevaar van een valpartij schuilt immers in een klein hoekje. Ook in 2014 is het aantal ouderen in de Merenwijk weer toegenomen, de vergrijzing zet door. Daarom leek het de redactie van Beter Weten een goed idee dit keer als thema te kiezen ‘Ouder worden in de Merenwijk’. In dit nummer vindt u o.a. artikelen over de geschiedenis en de verandering van ouderenzorg, het aanpassen van medicatie bij ouderen, beweeggroepen voor ouderen, valpreventie en de laatste levensfase. Wist u dat er binnen ons centrum een zorgprogramma ontwikkeld is dat ‘structurele zorg voor kwetsbare ouderen’ heet en speciaal gericht is op ouderen? Ook daar kunt u over lezen in deze Beter Weten. Verder vindt u informatie over het Sociaal Wijkteam. Zoals u waarschijnlijk gehoord heeft wordt de zorg vanaf dit jaar 2


overgeheveld van de overheid naar de gemeenten. Dit heeft mogelijk ook gevolgen voor u! Intern heeft er een kamerwijziging plaats gevonden. De logopediepraktijk maakt geen gebruik meer van kamer 12. De logopedisten werken nu uitsluitend nog vanuit de ruimte aan de Papiermolen. De verloskundigen hebben sinds februari hun intrek genomen in kamer 12. Op dinsdagen woensdagmiddagen en avonden houden zij hier nu hun spreekuur. Ook de priklocatie van het SCAL is verhuisd naar kamer 12. Hierdoor is onze vergaderkamer weer volledig beschikbaar gekomen, wat erg prettig is. In het voorjaar gaan we onze website vernieuwen! Onze huidige website is gemaakt in 2007 en dus alweer 8 jaar oud. De vernieuwde website zal beter geschikt zijn voor het gebruik op mobiele apparatuur. Ook zullen er nieuwe foto’s op geplaatst worden. Kortom: een hele make-over! Het adres van onze website is: www.gcmerenwijk.nl . Sinds 2011 jaar geeft ons gezondheidscentrum een digitale nieuwsbrief uit. U kunt zich hiervoor aanmelden op onze website. Meerdere keren per jaar zal deze nieuwsbrief verschijnen en na aanmelding ontvangt u deze per email. Wist u dat u op onze website ook oude nummers van ‘Beter Weten’ kunt vinden? De illustraties zijn wederom verzorgd door Hannie van der Giessen. Ik wens u veel leesplezier toe met deze Beter Weten! Chantal ter Haar, bureaucoördinator.

RECTIFICATIE

EVEN VOORSTELLEN Michiel Eggen, fysiotherapeut

In de Beter Weten van november 2014 met het thema ‘slapen’ stond een artikel van onze diëtist Caroline Roest met de titel ‘Je eten bepaalt je slaap’. Hierin was onderstaande alinea over nicotine opgenomen. Nicotine Naast cafeïne heeft ook nicotine een opwekkend effect. Onderzoek wijst uit dat rokers een langere inslaapduur hebben dan niet-rokers. Ook slapen rokers over het algemeen minder diep en worden vaker wakker. Toch kan een enkel sigaretje wel helpen; een klein beetje nicotine maakt juist slaperig. Enkele lezers kregen door de laatste zin de indruk dat Gezondheidscentrum Merenwijk het promoot om bij slaapproblemen een sigaret te roken voor het slapen. De redactie wil benadrukken dat dat beslist niet het geval is. Roken is slecht voor ieders gezondheid en wij raden dit dan ook absoluut niet aan bij slaapproblemen. Het spijt ons dat wellicht deze indruk bij lezers gewekt kan zijn.

Mijn naam is Michiel Eggen en ik ben in 2007 afgestudeerd aan de Internationale Hogeschool voor Fysiotherapie Thim van der Laan. Na mijn studie ben ik begonnen te werken als fysiotherapeut in Oegstgeest. Tijdens mijn werk daar ben ik in 2008 aan de opleiding tot Manueel Therapeut begonnen. In 2011 heb ik deze met succes afgerond en sindsdien ben ik dus ook werkzaam als Manueel Therapeut. Na eerst nog in een andere praktijk in Leiden gewerkt te hebben ben ik per 1 januari 2015 in het gezondheidscentrum komen werken. Ik heb veel ervaring met de een op een behandelingen in zowel de fysio- als manuele therapie. Ook heb ik ervaring met de meer sportgerichte behandelingen in de oefenzaal. Speciale aandachtsgebieden zijn Medical Taping, rugbehandeling volgens het Mc Kenzieconcept uit Australië, behandeling van BPPD-klachten (draaiduizeligheid) en revalidatie van knieklachten via het Knienetwerk Leiden samen met het Alrijne Ziekenhuis (voorheen Diaconessen ziekenhuis). Ik ben aanwezig op maandag, dinsdagmiddag en -avond, donderdag en vrijdag.


3

Nicolette Leeflang, maatschappelijk werker

GESCHIEDENIS VAN DE OUDERENZORG IN NEDERLAND Door Annette Dresselhuizen, praktijkverpleegkundige

Mijn naam is Nicolette Leeflang. Sinds januari 2015 ben ik op de vrijdag werkzaam als maatschappelijk werker in het Gezondheidscentrum. In 2012 ben ik afgestudeerd aan de Hogeschool Leiden als maatschappelijk werker en ben ik werkzaam in het werkveld. Zo heb ik gewerkt met kinderen en volwassenen met psychiatrische problemen en als algemeen maatschappelijk werker. Vanaf januari maak ik onderdeel uit van het sociale wijkteam in Merenwijk. Het sociale wijkteam is er voor iedereen die er zelf even niet uitkomt en ondersteuning nodig heeft. Het sociale wijkteam zet zich in voor de bewoners uit de wijk met vragen over wonen, werken, omgaan met geld, zorg en gezondheid. Ook als bewoners goede ideeën hebben voor in de wijk of een steentje bij willen dragen door anderen te helpen, dan horen wij dit graag. Ik kijk er naar uit om binnen het gezondheidscentrum te werken.

4


Er is heel wat gaande in de zorg voor ouderen in Nederland. Elke dag is er wel een artikel te lezen over een onderwerp dat te maken heeft met ouderen of de zorg voor ouderen. Vandaag stond er bijvoorbeeld een artikel met de koptekst:’ Langer thuis blijven wonen, maar er is te weinig wijkverpleging.’ De groep ouderen wordt steeds groter en bovendien ook ouder. Veel ouderen hebben 1 of meer chronische aandoeningen waardoor ze minder kunnen en zorg nodig hebben. Mijn opa was van de generatie mensen die voor het eerst AOW kreeg. Hij vond dat ongelooflijk. Dat hij zonder daar iets voor te hoeven doen zomaar geld van de staat kreeg om in zijn levensonderhoud te kunnen voorzien! Elke maand was hij daar weer verbaasd over. Mijn grootouders konden verhuizen naar een bejaardenflat (in de buurt van hun dochter met gezin) met alle voorzieningen bij de hand. En tegen de tijd dat mijn oma weduwe en hulpbehoevend was geworden kon zij naar een verzorgingshuis waarin zij niets meer hoefde te doen. Vandaag de dag ligt dat een stuk ingewikkelder. De verzorgingsstaat is op zijn retour. Veel verzorgingshuizen gaan dicht en de staat wil dat mensen zo lang mogelijk thuis blijven en hun leven en eventuele nodige zorg zoveel mogelijk zelf organiseren. Dat betekent wel een omslag en een ander perspectief. Als ik zelf oud ben bestaat

de AOW dan nog wel? En zijn er nog mensen die voor me kunnen zorgen als ik hulpbehoevend ben? Yvonne Kroonenberg heeft een mooi boekje geschreven ‘wees blij dat je ze nog hebt’. In dat boek laat ze mensen aan het woord die te maken hebben met de omstandigheden van senioren van nu en mensen rond de senioren, zoals wanhopige, opofferende, boze en blije mantelzorgers. En ze sprak ook met deskundigen en liep mee in een verpleeghuis. Het boek is een aanrader als je wilt lezen over ouderen en hun dierbaren. Maar goed, terug naar de geschiedenis van de zorg voor ouderen in Nederland. Hoe ging het vroeger eigenlijk met de ouderen? En hoe wordt de zorg voor ouderen eigenlijk betaald? De onderstaande informatie komt uit diverse (betrouwbare) websites zoals Wikipedia, Is geschiedenis, Zorgwijzer en de Gemeente Leiden. In de zestiende eeuw ontstond er in Nederland het zogenaamde ‘oudemannenhuis’, de eerste ouderen-woonvorm waarin de bewoners iets van zorg werd aangeboden. Al vanaf de dertiende eeuw bestonden er hofjes waar rijke regenten aan arme oude mensen een woonplek boden, al moesten deze ouderen wel voor zichzelf zorgen. In Leiden zijn nog heel veel van die hofjes in tact en ze worden nu door allerlei mensen bewoond. De oudemannenhuizen waren specifiek voor mannen, omdat zij meestal minder in staat waren zichzelf te verzorgen op hun oude dag. Hoewel de hofjes bleven bestaan, ontstonden er ook oudevrouwenhuizen,

die soms werden gecombineerd met de oudemannenhuizen. Er heerste een streng beleid in de hofjes, maar ook in de huizen: er was een vaste tijd om op te staan, te bidden, te eten en om naar bed te gaan. Dronkenschap, binnenkomen na de avondklok en vrouwenbezoek was, in het geval van het oudemannenhuis, verboden en werd streng gestraft. Men moest dan met een blok om het been lopen, kreeg geen ontbijt, moest aan de schandpaal staan of kreeg huisarrest. Oei! De bewoners hadden totaal geen privacy, ze hadden vaak alleen een bed en sliepen met velen in één ruimte. In de (begijn)hofjes en proveniershuizen (de mannelijke variant op het hofje) waren de ouderen iets beter af, maar daar moest men zich ook inkopen. Vaak konden de bewoners van de ‘oudeliedenhuizen’ en de hofjes niet door kinderen worden verzorgd of worden opgenomen, omdat deze zelf al moeite genoeg hadden om rond te komen. In de negentiende eeuw kwamen de oudeliedenhuizen steeds voller te zitten, waren de omstandigheden al lange tijd weinig hygiënisch en werd de situatie penibel. De overheid begon ouderenzorg voor het eerst als een apart sociaal probleem te beschouwen en zocht naar oplossingen. Toch werd in 1912 een vernieuwde Armenwet aangenomen, waarin de familie volledig verantwoordelijk werd gesteld voor het onderhoud van de ouden van dagen, de zogenaamde onderhoudsplicht. Dit nam kosten uit handen voor de overheid, maar was geen oplossing voor het ouderenzorgprobleem. Tot in de jaren Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

5

vijftig werden nog steeds ouderen vervuild, vereenzaamd en verwaarloosd thuis aangetroffen. In 1947 kwam Willem Drees met de ‘Noodvoorziening voor ouden van dagen’ die uitdrukkelijk als tijdelijk bedoeld was. In 1957 werd deze noodvoorziening omgedoopt tot de Algemene Ouderdomswet (AOW) door de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid J. G. Suurhoff. De Algemene Ouderdomswet (AOW) regelt in Nederland het verplichte, collectieve ouderdomspensioen dat als algemene basis dient voor Nederlandse ouderdomspensioenen. Aan de AOW is een lange voorgeschiedenis voorafgegaan. De Pruisische kanselier Otto von Bismarck legde in 1889 een inkomensverzekering op tegen inkomstenderving in geval van ouderdom, ziekte en invaliditeit. In deze inkomensverzekering komt aanvankelijk de AOW-leeftijd van 70 jaar voor. Pas een aantal jaren later wordt dit gewijzigd in de bekende leeftijd van 65, die onlangs verschoven is naar 67.

6


In 1965 werd vervolgens het eerste moderne bejaardentehuis geopend in Eygelshoven, waarschijnlijk als gevolg van de kwaliteitswetgeving die in de jaren zestig opkwam voor de bejaardenzorg. Vele moderne bejaardentehuizen zijn er sindsdien bijgebouwd. Sinds de jaren zeventig is een beleid opgekomen dat ouderen aanmoedigt zo lang mogelijk zelfstandig te blijven wonen. In 1975 stond in de Nota Bejaardenbeleid dat maximaal zeven procent van de ouderen in een verzorgingshuis zou mogen wonen. Er kwamen diverse zorgvoorzieningen voor de overige 93 procent van de grond: wijkverpleging, gezinsverzorging, kruiswerk, de zogenaamde ‘woonzorgzone’ en aanleunwoningen. De langdurige zorg voor ouderen, zowel de verzorging in instellingen als de zorg aan huis, werd betaald uit de AWBZ (Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten). Minister Veldkamp lanceert in 1966 het idee van een volksverzekering tegen zware medische risico’s. Zijn bedoeling is alle ingezetenen van Nederland verplicht te verzekeren voor de kosten van opname en verpleging voor chronische zieken en gehandicapten. Zijn opvolger Roolvink loodst de plannen in 1967 door het parlement. In 1968 treedt de Algemene Wet Bijzondere Ziektekosten in werking. De financiering van de AWBZ bestaat uit eigen bijdragen, rijksbijdragen en premies. De AWBZ vergoedde verschillende soorten zorg: -- Verpleging: toedienen van medicijnen, verzorging van wonden, bloeddruk meten, etc.

-- Persoonlijke verzorging: hulp bij aankleden, douchen, eten, enz. -- Behandeling: behandelen of voorkomen van aandoeningen of de symptomen daarvan (bijv. het aanleren van sociale vaardigheden) -- Begeleiding: begeleiding in en rondom de zorginstelling of het verzorgingstehuis -- Verblijf: wonen of tijdig verblijf in verzorgingstehuis, verpleeghuis of instelling -- Vervoer: vervoer van/naar verzorgingstehuis, verpleeghuis of instelling -- Zorg voor doven: leren omgaan met de beperking, bepaalde trainingen, cursussen, e.d. -- Nationale gezondheidsonderzoeken: onderzoek naar borstkanker, e.d. -- Vaccinaties uit het landelijke vaccinatieprogramma Natuurlijk kun je alleen voor (een deel van) de bovenstaande zorg in aanmerking komen als dat ook daadwerkelijk nodig is vanwege je ziekte, beperking of aandoening.

VERANDERINGEN IN DE OUDERENZORG IN NEDERLAND Door Annette Dresselhuizen, praktijkverpleegkundige Veranderingen AWBZ 2015 De AWBZ wordt per 1 januari 2015 anders georganiseerd, wat gepaard gaat met een aantal bezuinigingen. In totaal wil de overheid 3,5 miljard euro hiermee besparen. Dit komt neer op een besparing van 40 procent op de huishoudelijke hulp en 25 procent op de dagbesteding. Om deze bezuiniging te bewerkstelligen worden mensen (binnen de AWBZ) die ondersteuning en zorg nodig hebben, gevraagd om meer zelf te doen als dat mogelijk is. Ook wordt er gekeken wat familie en mensen uit de omgeving kunnen betekenen. Alle zorg die je niet zelf (of door naasten) kunt (laten) organiseren, wordt door de gemeente of de zorgverzekeraar geregeld. In feite betekent dit dat mensen alleen in aanmerking komen voor verblijf in een AWBZ instelling wanneer dat echt noodzakelijk is. De bedoeling is dat mensen langer zelfstandig blijven wonen met de nodige zorg en hulp vanuit het eigen sociale netwerk. Desnoods kan de gemeente of de zorgverzekering bijspringen. De overheid gaat per 2015 alleen nog maar over de verpleeghuizen, andere AWBZ-taken worden overgenomen door de gemeente of de zorgverzekeraar, namelijk: Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

7

-- Wijkverpleging en persoonlijke verzorging: wordt door de zorgverzekeraar georganiseerd -- Huishoudelijke hulp, dagbesteding en andere ondersteuning: wordt door de gemeente geregeld. Veranderingen in de bevolkingsopbouw: Steeds meer ouderen. Op 1 januari 2013 bestond de bevolking van Nederland voor een groot deel uit mensen met leeftijden tussen 40 en 66 jaar. Dit zijn 6,4 miljoen inwoners (38% van de bevolking). Deze mensen vormen voor het grootste deel de naoorlogse babyboom, geboren tussen 1946 en 1970. Van de bevolking was 17% 65 jaar of ouder, 4% van de bevolking was tachtig jaar of ouder. In 2013 was 23% van de bevolking jonger dan 20 jaar. Vanwege het relatief lage aantal jongeren heeft de bevolkingsopbouw niet de vorm van een piramide maar van een peer (zie figuur 1).

Honderd jaar geleden was de levensverwachting bij geboorte in Nederland 52 jaar. Bij de invoering van de AOW in 1957 werden mensen gemiddeld 72 jaar 8


en anno 2015 leeft men gemiddeld 83 jaar. Het concept van pensionering – en ouderdom – is binnen één generatie dramatisch veranderd. Het aantal zestigplussers in de wereld verdubbelt de komende decennia van een naar twee miljard. Voor het eerst zullen er dan ook meer 65-plussers zijn dan kinderen onder de vijf. Een op de drie kinderen die nu geboren worden, gaat te zijner tijd honderd worden. Heeft u al bedacht dat de kinderen van nu niet alleen de zorg voor hun bejaarde ouders maar ook voor hun hoogbejaarde grootouders hebben als we steeds langer blijven leven? Zorgprogramma ouderenzorg van Gezondheidscentrum Merenwijk Gezondheidscentrum Merenwijk is een NHG en HKZ gecertificeerd gezondheidscentrum. Er werken 8 huisartsen in 4 duopraktijken. Er zijn ongeveer 8750 ingeschreven patiënten, waarvan 451 75-plussers (waarvan 214 80-plussers en 32 90-plussers ). Er zijn 2 praktijkverpleegkundigen werkzaam voor patiënten met chronische aandoeningen zoals Diabetes, COPD en hart- en vaatziekten en ouderenzorg. Sinds januari 2014 is er ook een POH GGZ (praktijkondersteuner geestelijke gezondheidszorg). Verder zijn er fysiotherapeuten, een diëtiste, een logopediste, maatschappelijk werk en psychologen in het gezondheidscentrum. Er is wekelijks contact met de coördinerend wijkverpleegkundige van een van de thuiszorginstellingen en er is een korte lijn naar de ouderenadviseur van de welzijnsorganisatie die in de Merenwijk werkzaam is. Ook is er regelmatig overleg met de apotheker.

Uitgangspunt bij de zorg voor ouderen is om zoveel mogelijk aan te sluiten bij probleemervaring en wensen van de oudere patiënt. Wat is er nodig zodat de oudere zo goed mogelijk zelfstandig kan functioneren en in de eigen woning kan wonen:Waar is hulp of ondersteuning nodig en wie kan die geven? De praktijkverpleegkundigen hebben aandacht voor de volgende punten: -- Juist medicatiegebruik (zo nodig medicatiecheck in samenwerking met apotheker) -- Problemen met geheugen en cognitieve achteruitgang -- Eenzaamheid en/of stemmingsstoornissen -- Problemen met ogen en oren -- Mobiliteit (zo nodig stimuleren van hulpmiddelen en aanpassingen in huis) -- Valpreventie -- Zelfzorgtekorten bij de lichamelijke verzorging en/of voeding -- Bespreken wilsverklaring niet reanimeren -- Praten en nadenken over wensen voor de laatste levensfase -- Aandacht voor mantelzorg

In 2015 is in de Merenwijk een sociaal wijkteam gestart. De wijkverpleegkundige die in het sociaal wijkteam zit heeft wekelijks contact met de huisarts en praktijkverpleegkundige. Het sociale wijkteam is er voor iedereen die er zelf even niet uitkomt en ondersteuning nodig heeft. Leiden heeft acht socialewijkteams, ook bij u in de buurt. U kunt bij het sociaal wijkteam terecht met al uw vragen over wonen, werken, omgaan met geld, zorg en gezondheid. Maar ook als u goede ideeën heeft voor uw wijk of een steentje wilt bijdragen door anderen te helpen bent u van harte welkom! In het sociaal wijkteam werken professionals met veel ervaring met maatschappelijk werk, ouderenwerk en welzijnswerk. Ook weten ze alles van de Wmo (Wet Maatschappelijke Ondersteuning). Het sociaal wijkteam denkt en werkt met u mee. Samen met u zoekt het sociaal wijkteam een antwoord op uw vraag of een oplossing voor uw probleem. En als het wijkteam uw vraag niet kan beantwoorden, kijkt het samen met u waar uw vraag wel thuishoort. Het sociaal wijkteam heeft veel contact met vrijwilligers en andere professionals en kan deze inschakelen als het nodig is.


9

SOCIAAL WIJKTEAM Door Kim Yap, sociaal werker Gemeente Leiden Veranderingen in de zorg vanaf 1 januari 2015 Nu en in de komende periode is er veel aan het veranderen op het gebied van zorg en ondersteuning. Vanaf 1 januari 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor de begeleiding (groep, individueel en kortdurend verblijf) van mensen met een beperking. Gemeenten gaan de begeleiding uitvoeren via de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (Wmo). De begeleiding bestaat uit activiteiten die de zelfstandigheid van mensen behouden en vergroten, zodat ze zichzelf kunnen redden. De gemeente heeft minder geld beschikbaar voor de uitvoering van deze taken. Dat vraagt om een andere aanpak en andere oplossingen. Welzijns-, zorg-, cliënt- en vrijwilligersorganisaties én de inwoners worden intensief bij deze ontwikkelingen betrokken. Wat kan er voor u veranderen? Indien uw indicatie eindigt of u vragen hebt, kunt u contact opnemen met de medewerker van het Sociaal Wijkteam bij u in de buurt. Er zal een gesprek met u plaatsvinden, waarin met u wordt gekeken welke oplossing het beste is voor uw vraag of probleem. We noemen het dan geen indicatie, zoals in de AWBZ, maar gaan kijken naar een maatwerkoplossing. Begeleiding Vanaf 1 januari 2015 valt de AWBZ begeleiding (individueel en groep) 10


onder de Wet Wmo 2015. Indien u een AWBZ indicatie heeft voor begeleiding is er een overgangsrecht van toepassing. Dit betekent, dat u nog maximaal een jaar (= t/m 31 december 2015) recht heeft op begeleiding volgens uw huidige indicatiebesluit. Is de einddatum 1-1-2016 of later: het overgangsrecht stopt op 1-1-2016. Kortdurend Verblijf De maatwerkvoorziening Kortdurend Verblijf valt vanaf 1 januari ook onder de wet Wmo. Kortdurend verblijf is bedoeld voor mensen die permanent toezicht nodig hebben. Een indicatie voor kortdurend verblijf wordt afgegeven voor maximaal 1 jaar. Maakt u gebruik van kortdurend verblijf, in bijvoorbeeld gehandicapteninstelling, verpleeghuis of verzorgingshuis? Vanaf 1 januari wordt de (her)beoordeling afgegeven door de medewerker van het Sociaal Wijkteam. Over het Sociaal Wijkteam straks meer. Persoonsgebonden budget (PGB) Het bieden van een persoonsgebonden budget is een keuzemogelijkheid in de Wmo 2015. Als u op dit moment een PGB ontvangt, hebt u een brief ontvangen over de hoogte van het PGB in 2015 van de gemeente. Hebt u wel een PGB, maar geen brief ontvangen, dan kunt u contact opnemen met de gemeente via 14071 (keuzemenu 4). UwPGB komt in 2015 niet meer op uw eigen bankrekening te staan. Het komt op een bankrekening bij de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Dit wordt het trekkingsrecht genoemd. De rekeningen die u krijgt van de zorgaanbieders stuurt u naar de SVB. De SVB

controleert of het om de verzekerde zorg gaat en betaalt, na controle, de rekening rechtstreeks aan de zorgverlener die in uw zorgovereenkomst staat genoemd. De SVB stuurt u elke maand een overzicht van uw bestedingen en het resterende budget. Daarnaast kunt u via Mijn PGB (www.svb.nl) op elk moment online uw budget en alle betalingen bekijken. Huishoudelijke ondersteuning De gemeente krijgt minder budget van het Rijk voor de hulp bij het huishouden. Om hierop in te spelen heeft de gemeente nieuw beleid ontwikkeld. Het uitgangspunt hierbij is, dat mensen - als zij hiertoe in staat zijn - in eerste instantie zelf ondersteuning bij het huishouden moeten regelen. Bijvoorbeeld door iemand uit de omgeving om hulp te vragen of door betaalde hulp in te schakelen. Voor mensen die dit (tijdelijk) niet kunnen, omdat ze geen mensen in hun omgeving hebben die kunnen helpen of omdat ze het niet kunnen betalen, wordt naar andere oplossingen gezocht. Dit kan betekenen dat u vanaf 2015 minder hulp bij het huishouden krijgt. Voor inwoners die in 2014 via de Wmo hulp bij het huishouden ontvangen, start de nieuwe aanpak vanaf 12 juli 2015. Voor die tijd wordt samen met u gekeken naar uw situatie en de mogelijkheden die er voor u zijn.

hebben (bijvoorbeeld 24 uurs toezicht) zullen een indicatie krijgen waarmee ze gewoon naar een verpleeghuis kunnen. Dit wordt geregeld in de nieuwe Wet langdurige zorg. Voor mensen die nu in een verzorgingshuis wonen, hebben de gewijzigde regels geen gevolgen, zij behouden hun plek in het verzorgingshuis. -- Ook voor de indicatie ‘beschermd wonen’ geldt een overgangsrecht. De aanspraak op beschermd wonen blijft tenminste 5 jaar geldig. Behalve wanneer de indicatie van de cliënt eerder afloopt. Sociale Wijkteams in Leiden De gemeente doet het werk samen met professionals in de stad en organisaties in zogenoemde Sociale Wijkteams. Leiden heeft acht sociale wijkteams, ook bij u in de buurt. In de Merenwijk is dit gevestigd in het gebouw ‘De Wereld’ (onderdeel van ‘Op Eigen Wieken’).

Wonen / Beschermd wonen (ZZP-C) -- Voor het wonen in een verzorgings– of verpleeghuis hebt u een indicatie nodig. Deze wordt afgegeven door het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg). Ouderen die intensieve hulp nodig Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

11

U kunt bij het sociaal wijkteam terecht met al uw vragen over aanpassingen aan uw woning, vervoersvoorzieningen, financiën, zorg en gezondheid. U kunt ook bij ons terecht met vragen over uw relatie, rouwverwerking, ruzie en geweld,. Maar ook als u goede ideeën hebt voor uw wijk of een steentje wilt bijdragen door anderen te helpen bent u van harte welkom! In het sociaal wijkteam werken professionals met veel ervaring met maatschappelijk werk, ouderenwerk en welzijnswerk. Ook weten ze alles van de Wmo. Het sociaal wijkteam denkt en werkt met u mee. Samen met u zoekt het sociaal wijkteam een antwoord op uw vraag of een oplossing voor uw probleem. En als het wijkteam uw vraag niet kan beantwoorden, kijkt het samen met u waar uw vraag wel thuishoort. Het sociaal wijkteam heeft veel contact met vrijwilligers en andere professionals en kan deze inschakelen als het nodig is. Wilt u kennismaken met het Sociaal Wijkteam Merenwijk? Kom dan bij ons langs op het Valkenpad 5. De inloopuren zijn: maandag/ dinsdag/woensdag van 9.00-11.00 uur en op donderdag van 13.00-15.00 uur. U kunt ons bereiken via het telefoonnummer 14071, keuze 4. Binnenkort ontvangt u een flyer over het sociale wijkteam en vertellen we iets meer over de mensen die hierin werken. Meer weten over de veranderingen? Meer informatie over dit onderwerp vindt u op: www.hoeverandertmijnzorg. nl. Op deze website kunt u ook de antwoorden teruglezen op de meest gestelde vragen over de veranderingen 12


in de zorg en wat deze voor u inhouden. Inmiddels heeft de gemeente aan iedereen die tot nu toe gebruik maakte van de AWBZ-zorg en huishoudelijke ondersteuning, brieven geschreven waarin wordt toegelicht wat er voor hen verandert en per wanneer. Mensen die nu een hulpvraag hebben, kunnen zich voor informatie wenden tot het Sociale Wijkteam. Zo kunt u de sociale wijkteams bereiken: De sociale wijkteams werken zoveel mogelijk in de wijk en bij bewoners thuis. De medewerkers zijn daarom niet altijd op de vestigingen aanwezig. U kunt de sociale wijkteams op de volgende manieren bereiken: 1) V ia de website van de gemeente Leiden (u kunt daar het digitale startformulier invullen en opsturen). 2) Via telefoonnummer 14071, Leiden, keuze 4 3) U kunt ook gewoon even binnenlopen bij uw wijkteam: Sociaal Wijkteam Merenwijk, Valkenpad 5 (Buurthuis Op Eigen Wieken/ Gebouw De Wereld). Op maandag tot en met woensdag van 09.00-11.00 uur en donderdag van 13.00-15.00 uur is altijd een medewerker aanwezig. Sociaal wijkteam

Merenwijk

Valkenpad 5, T 071 – 516 4910

Buurtcentrum Op Eigen Wieken In de Slaaghwijk in het noorden van Leiden staat Buurtcentrum Op Eigen Wieken, onderdeel van ‘De Wereld’. U vindt er een gevarieerd aanbod aan activiteiten. Inloopochtend Buurtcentrum Op Eigen Wieken Tijdens de inloopochtend kunt u gezellig kletsen, een spelletje doen of creatief bezig zijn. U kunt uw eigen spel of handwerk meenemen of u kunt iets nieuws leren van de andere aanwezigen. Er is allerlei knutselmateriaal aanwezig. Loop gewoon een keertje binnen. De buurtadviseur van Libertas, Marleen Lipperts is aanwezig in de hal op maandag- en donderdagochtend van 10-12 uur.

Adres Valkenpad 5 2317 AN Leiden 071 - 5 212 893 [email protected] U kunt binnenlopen om een afspraak te maken met de buurtadviseur Marleen Lipperts. U kunt haar ook bellen op 06 – 12 699 016 of mailen op [email protected]. Openingstijden Maandag t/m donderdag 8.00 - 17.00 uur Maandag t/m donderdag 18.00 - 23.30 uur Vrijdag 8.00 - 13.00 uur Vrijdag 18.00 - 20.30 uur


13

GESPREK OVER HET LEVENSEINDE Door Lucienne Fabriek, huisarts Praten over doodgaan is niet makkelijk. Zowel patiënten als dokters vinden het vaak een moeilijk onderwerp. Maar een tijdig gesprek over verwachtingen en wensen is cruciaal om passende zorg in de laatste levensfase te realiseren. Mensen praten niet graag over hun eigen overlijden. Sommige patiënten duwen het onderwerp weg of blijven genezing zoeken. Anderen vertrouwen op familie of geloof. Maar het is enorm belangrijk dat een patiënt ondanks zijn verdriet, angst en zorgen nadenkt en praat met naasten, vrienden én de arts om elkaars visie op de laatste levensfase te leren kennen. Ook als het einde nog niet meteen in zicht is kan men al een wilsverklaring opstellen “voor het geval dat” en krijg ik soms het verzoek dit in het dossier te bewaren. Een wilsverklaring kan soms duidelijkheid scheppen tussen arts en patiënt . Maar tegelijkertijd kan een dergelijke verklaring leiden tot misverstanden en schijnzekerheid. De schriftelijke wilsverklaring van een inmiddels wilsonbekwame patiënt is volgens de wet van kracht als de patiënt bij het opstellen wilsbekwaam was. Het geeft daarmee echter nog geen recht op euthanasie, recht op euthanasie bestaat immers niet. Artsen komen hierdoor soms onder zware druk te staan: Wat is een schriftelijke wilsverklaring waard als een demente patiënt zich niet 14


ongelukkig toont, in omstandigheden die hij eerder omschreef als ondraaglijk en uitzichtloos, terwijl de familie zich wel ongelukkig voelt en hun gelijk zoekt in de wilsverklaring? Wie lijdt dan het meest: de patiënt of zijn naasten? Is het lijden van mijn patiënt die gisteren aangaf ondraaglijk te lijden, nog steeds ondraaglijk, nu hij zich niet van zijn lijden bewust is door zijn plotselinge coma? Een wilsverklaring is vooral een goede aanleiding om met elkaar in gesprek te komen, waarbij verwachtingen besproken en angsten geuit kunnen worden. Een gesprek waarbij de behandelrelatie tussen arts en patiënt vorm krijgt. Als dan het levenseinde daadwerkelijk in zicht komt is het essentieel dat de behandelend arts en de patiënt een proces doorlopen, waarin afwisselend over klachten en behandelmogelijkheden wordt gesproken. Er bestaan verschillende wilsverklaringen (te verkrijgen bij de NVVE - Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde): -- Behandelverbod Men kan het heft in handen houden door levensrekkende behandelingen te weigeren. In de verklaring kunt u bijvoorbeeld aangeven of en hoe lang u behandeld wilt worden indien u in coma raakt, of onder welke omstandigheden u alleen nog behandeling wilt die erop gericht is pijn en ongemak te bestrijden. -- Volmacht De persoon die door u gemachtigd wordt, kan uw wilsverklaring(en) bij uw arts onder de aandacht brengen, toelichten en ervoor zorgen dat de arts ze naleeft. De gemachtigde kan namens de

patiënt vragen een behandeling te staken of niet te beginnen. Als de gevolmachtigde zegt dat een behandeling niet door mag gaan of gestopt MOET worden, en bijvoorbeeld uw partner of kind is het daar mee oneens, dan zal toch de wens van de gevolmachtigde geschieden. De gemachtigde kan niet namens de patiënt om euthanasie vragen als er geen schriftelijk euthanasieverzoek is. -- Niet-Reanimerenpenning Als u deze penning zichtbaar draagt, zal dit opgemerkt worden bij reanimatie. Volgens de Wet op de Geneeskundige Behandelingsovereenkomst (WGBo) mag u dan niet worden gereanimeerd. De arts of EHBO’er mag niet op zoek gaan naar de penning, omdat dit tijdverlies betekent. Mensen die wel gereanimeerd willen worden kunnen dan namelijk tekort worden gedaan. Mocht men bij het ontbloten van de borst een penning aantreffen, dan kan er gestopt worden met reanimeren. Het recht om een behandeling te weigeren door middel van een behandelverbod (en nietreanimerenpenning) is dus in de wet verankerd. Een arts en (ambulance) verpleegkundigen zijn in principe verplicht deze verklaring te volgen. -- Euthanasieverzoek Een euthanasieverzoek is een verzoek aan de arts. In dit verzoek legt u vast in welke situatie u vindt dat er sprake is van ondraaglijk en uitzichtloos lijden. De formulering van de verklaring moet dusdanig zijn opgesteld dat er geen twijfels zijn over de wensen van de drager. Met dit document vergroot u de kans dat de arts uw wens ook uitvoert. Er bestaat immers geen

recht op euthanasie. Ook niet met een wilsverklaring. -- Euthanasieverzoek bij dementie Of artsen bereid zijn tegemoet te komen aan zo’n euthanasieverzoek, hangt meestal sterk af van de wilsbekwaamheid op dat moment. De meeste artsen zijn niet bereid euthanasie toe te passen bij mensen in een (ver)gevorderd stadium van dementie, terwijl de wet deze mogelijkheid wel biedt. Echter: De wet staat weliswaar toe dat een schriftelijk verzoek het mondelinge verzoek vervangt als de patiënt niet meer in staat is zich te uiten. Maar een arts moet vervolgens nog altijd vaststellen of aan de andere zorgvuldigheids eisen voor euthanasie is voldaan. Als een patiënt de eigen wil niet meer kan uiten, bijvoorbeeld door gevorderde dementie of coma, dan is het vaststellen van de vrijwilligheid en weloverwogenheid van het verzoek veel complexer of zelfs onmogelijk. Een schriftelijke euthanasieverklaring is


15

hierin zeker niet doorslaggevend. Ook het vaststellen van de ondraaglijkheid van het lijden en het bestaan van eventuele alternatieven is in een dergelijke situatie vrijwel onmogelijk. In de praktijk blijkt de vraag of een patiënt nog in staat is zelf een beslissing te nemen over zijn levenseinde cruciaal. U moet zelf vastleggen welke situaties u niet wilt meemaken en de reden ervan omschrijven. Dit kan per individu verschillen. ‘Ik wil niet naar een verpleeghuis’ is op zich geen argument voor een arts. De afhankelijkheid van anderen op zich ook niet. Het kwijtraken van de regie over eigen lijf en leven en de angst de ontluistering mee te moeten maken, kunnen wel leiden tot een ondraaglijk en uitzichtloos lijden, hetgeen voor de arts het uitgangspunt is bij euthanasie. De “Pil van Drion” : hij bestaat niet Met deze fictieve zelfdodingspil, beschreven door de rechtsgeleerde Huib Drion in 1991, zouden ouderen die hun bestaan als ‘afgerond’ beschouwen op een humane manier een eind aan hun leven kunnen maken, ook als zij niet lichamelijk ‘uitzichtloos en ondraaglijk’ lijden. Hij zou volgens hem zonder recept beschikbaar moeten zijn. De meeste Nederlanders vinden wel dat ouderen die levensmoe zijn het recht hebben een eind aan hun leven te maken. De helft van de bevolking meent bovendien dat hulp bij zelfdoding van ouderen niet langer wettelijk strafbaar moet zijn. Redenen die door Nederlanders vooral worden genoemd om niet langer te willen leven: lichamelijke gebreken, eenzaamheid en het 16


besef dat het leven ‘mooi genoeg’ geweest is. De pil van Drion staat dus voor het verlangen om het heft in eigen handen te kunnen nemen en op een waardige manier te sterven, en dus op het recht tot zelfdoding. De pil is er nooit gekomen. Alternatieven worden gezocht in de vorm van de Levenseinde Kliniek, maar ook daar moet men zich aan de wettelijke regels houden. De KNMG (Koninklijke NederlandseMaatschappij tot bevordering der Geneeskunst) ontwikkelde in 2014 de handreiking “Zorg voor mensen die bewust afzien van eten en drinken om het levenseinde te bespoedigen”. In de praktijk komt de vraag naar de pil van Drion nog steeds af en toe naar boven borrelen. Voor mij als arts vooral een aanleiding om in gesprek te gaan over eventuele behoeftes,de ervaren ongemakken, eventueel psychisch lijden en angsten. Het blijkt dat een open gesprek hierover al veel rust en duidelijk kan verschaffen. Als laatste wil ik wijzen op de brochure van de KNMG genaamd ”Spreek op tijd over uw levenseinde”. Deze brochure bevat achtergrondinformatie maar ook een vragenlijst waarmee u zich op het gesprek met de arts kunt voorbereiden. U kunt de brochure downloaden via onze website: www.gezondheidscentrum-merenwijk. nl/formulieren-en-beter-weten/ category/1-folders Lukt dit niet dan kunt u onze praktijkverpleegkundigen bellen, tel. 523 06 42.

ouderwetse portemonnees ziet. Ik weet het nog zo goed, want om die tas ging het ! Jaaa, ook om oma natuurlijk, maar in die tas…. zaten de dropveters. Mmmm, het voelde als thuiskomen. Veilig. Ze gaf ons een dikke knuffel en de oma dag kon beginnen.

BIJ ONS THUIS Door Julia, columniste Opa’s en oma’s. Ik had er 5! Doordat mijn moeder al jong weduwe werd en hertrouwde kregen we er opeens nog een extra oma bij. Doordat ik de jongste was in het gezin en relatief oude ouders had, heb ik helaas ook maar kort mogen genieten van opa’s en oma’s. Op mijn 12e overleed de laatste oma, wel mijn favoriete, oma dropveter. Ze is best oud geworden, 74 jaar, voor die tijd een hele aardige leeftijd. Haar man, opa Piet, was 2 jaar ervoor al overleden; een lieve grappige opa. Oma dropveter ….., je raad het al….. nam altijd dropveters mee. Ze kwam altijd met de trein uit Utrecht. Wij stonden dan als kinderen gespannen te wachten op het perron Lammenschans. En daar kwam ze. Ik zie het nog voor me: camelkleurige dikke jas aan, met brede ceintuur, mutsje op, haar gepermanente grijze krulletjes piepten er dan net iets onderuit, en haar handtasje stijf tegen zich aangeklemd. Zo’n heerlijk ouderwets handtasje met een knipsluiting, zoals je ook nog wel eens bij de

Oma woonde al jaren in Utrecht en had ook echt wel een Utrechts accent. Daar moesten wij, van oorsprong Brabanders maar inmiddels westerlingen, altijd om gniffelen. En als er iets spannends of onverwachts gebeurde riep oma altijd oh gutteguttegut. Op zijn Utrèchs. Haha. Grappig dat je je juist dat soort kleine dingetjes herinnert. Het tafeltje in de hoek van haar knusse kleine arbeiders huisje, waar alle koektrommeltjes en glazen schaaltjes met dekseltje stonden. Erin: koekjes van de markt. Niets bijzonders zou je zeggen, maar terwijl ik er over schrijf zie ik veel dingen van toen weer exact voor me. Ik ruik bijna de koekjes nog. Net als het huis. Dat rook naar oma. En dat vonden we lekker!! De ouders van mijn vroeg overleden vader heb ik niet echt gekend. Ik heb wel hele verhalen gehoord, van oma die zo streng kon zijn en opa die precies het tegenovergestelde leek te zijn. Een grote man, zeker voor die tijd, goedlachs en een humor dat hij had! Oma had echt zo’n streng knotje op haar hoofd, een brilletje, laag op haar neus, waardoor je er bijna bang van werd. Maar opa, opa was altijd in voor een dolletje. Met zijn grote kale hoofd en zijn brede grijns was hij echt een verschijning. Een warme man. Mijn moeder had vooral met hem een hele goede band. Hij leek Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

17

op hun zoon, mijn pap. Ze hebben haar, vlak na het overlijden van hun zoon goed geholpen, op allerlei vlak. Maar vooral: door opa en oma te zijn. Door de verhalen van mijn oudere broers en zussen weet ik 1 ding zeker: ik heb wat gemist. Want dat zag ik later weer, toen mijn moeder oma werd van onze kinderen en de andere nichtjes. Hoe speciaal dat is. Oma zijn. Kleinkind zijn. Je kleinkind mogen voelen. De trots spatte er van af, van beide kanten. Toen mijn broer zijn eerste kind kreeg, een heerlijke meid, waren opa (mijn moeder was inmiddels hertrouwd, met een lieverd) en oma er allebei nog. Ik zie nog de blik van mijn vader achter het raam: hij glom. Hij stond te juichen. Kon zijn geluk niet op. Net als oma trouwens, die vol in haar nieuwe rol opging. Ze woonden ver weg, de kleinkinderen, Nijmegen, maar dat was geen belemmering hoor! Regelmatig werd de rit gemaakt. Dierentuin, bioscoop, kleding kopen met de meiden, inmiddels 2. Geweldig vonden ze het! Opa overleed, helaas ook te jong, maar oma bleef gaan, in haar kleine snelle Suzuki. Niets was haar te veel, kleinkinderen voor alles. Oppassen, daar draaide ze haar hand niet voor om. En foto´s, overal foto´s. Toen ik kinderen kreeg was oma al een heel stuk ouder. Minder mobiel, wat aan het kwakkelen met haar gezondheid, maar ze deed met ze wat ze nog wel kon. Spelletjes aan de grote tafel, voorlezen, lekkers in huis halen en praten. Over van alles en nog wat. En 18


weet je, ik vond dat echt jammer destijds, dat Joost, Bente en Gijs die uitjes allemaal hebben moeten missen. Maar zelf nemen kinderen het vaak makkelijker op. Het is zoals het is, oma is oma, en daar genoten ze van. Toen oma op hoogbejaarde leeftijd overleed, vroeg ik aan de kinderen wat ze nou het meest misten aan haar. `Oma is altijd zo wijs`, zei Joost eens. Op mijn vraag waarom , antwoordde hij. `ze luisterde altijd zo goed. Nam de tijd. Was breed geïnteresseerd en had nooit een vooroordeel. Prachtig toch. Daar kan geen dierentuin tegenop. Bente miste vooral die `meiden`momenten met oma. Nagels van oma vijlen, lakken, haar haren kammen, leuke kleding uitzoeken. En het kroelen. Dicht tegen oma aan, want oma is oma, en ruikt zo lekker. Dat miste Gijs ook het meest, dat even lekker tegen oma aan kruipen en kletsen. Tja, en ik…..? Ruik ik straks ook lekker als ik oma mag worden ? Zou toch geweldig zijn. Oma worden…..nog even niet nu, als het even kan. Maar straks, als de tijd er rijp voor is, kom maar op! Kijken hoe die rol mij staat.

VOEDING VOOR OUDEREN Door Caroline Roest, diëtiste Evenwichtige voeding is voor iedereen belangrijk, maar zeker als u ouder wordt. Gezonde voeding bestaat uit koolhydraten, vetten, eiwitten, vitaminen en mineralen. Voldoende vezels en vocht zijn nodig om de spijsvertering goed te laten werken. Er is niet één product dat alle voedingsstoffen en vezels in voldoende mate bevat. Eet

daarom gevarieerd, want dan krijgt u alle stoffen binnen die u nodig heeft. Evenwichtige voeding is een voorwaarde om gezond te blijven. Het vermindert de kans op hartziekten, bepaalde typen kanker, verstopping en overgewicht. Bovendien versnelt het het herstel na een ziekte. Ondervoeding is op elke leeftijd slecht voor de gezondheid omdat het afweersysteem erdoor aangetast wordt. Wat hebt u nodig op een dag? (Leeftijd 50+) Als u onderstaande hoeveelheden aanhoudt, krijgt u voldoende voedingsstoffen binnen om gezond te blijven. Het is wel belangrijk dat u lekker varieert bij uw keuze voor fruit, broodbeleg en vlees. -- 5-6 sneetjes brood (4-5 sneetjes voor vrouwen) -- 3-4 aardappelen of 4 opscheplepels pasta, rijst of peulvruchten (2-3 -- stuks of 2-3 opscheplepels voor vrouwen) -- 150-200 gram groente -- 2 stuks fruit -- 500-650 ml melk of melkproducten -- 1,5 plak kaas -- 100-125 gram (rauw gewogen) vlees, -- vis, kip, ei of vleesvervanger en vleeswaren -- brood dun besmeren met (dieet) boter (5 gram per sneetje) -- 15 gram (1 eetlepel) vloeibare margarine of olie voor de bereiding -- van de warme maaltijd -- 1,5 tot 2 liter vocht Let op hoeveel calorieën u gebruikt: eet

niet te veel. Overgewicht is niet alleen slecht voor uw gewrichten en uw hart, maar geeft ook extra risico op het ontwikkelen van diabetes (suikerziekte). Hoeveel calorieën hebben ouderen nodig? Er zijn een aantal calorieën nodig voor uw lichaam. Gebruik het volgende als leidraad. Een vrouw van 50 jaar of ouder: -- Niet fysiek actief: Ongeveer 1600 calorieën per dag. -- Enigszins actief: Ongeveer 1800 calorieën per dag. -- Zeer actief: Ongeveer 2000 calorieën per dag. Een man van 50 jaar of ouder: -- Niet fysiek actief: Ongeveer 2000 calorieën nodig per dag. -- Enigszins actief: Tussen de 2200 en 2400 calorieën per dag. -- Zeer actief: Tussen de 2400 en 2800 calorieën per dag. Het gebruik van zout De meeste Nederlanders eten te veel zout. Door minder zout te eten, gaat de bloeddruk meestal omlaag. Minder zout is ook beter voor verschillende organen, zoals de nieren. Verse voedingsmiddelen bevatten van nature weinig zout. Het meeste zout dat we binnenkrijgen voegen we zelf aan ons eten toe of wordt door fabrikanten aan voedingsmiddelen toegevoegd. Tips om minder zout (natrium) te gebruiken: -- Lees de aanwijzingen op de verpakking van producten. Let hierbij vooral op het natriumgehalte. Voor keukenzout (natriumchloride) adviseert de Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

19

--

--

---

Gezondheidsraad om het gebruik te beperken tot maximaal 6 gram per dag. Dat komt overeen met 2,4 gram natrium (Na) per dag. Meer heb je niet nodig om de bloeddruk gezond te houden en het risico op hart- en vaatziekten te beperken. Het lichaam krijgt dan meer dan voldoende natrium binnen en er ontstaat geen ‘overschot’. Producten waar meestal veel zout aan is toegevoegd zijn: kant-en klaarmaaltijden, snacks (kroketten, frikadellen), bouillonblokjes of -poeder en soep uit een pakje of uit blik, zoetzuur (augurken), ketjap, sojasaus. Kies voor natriumarm zout (bijvoorbeeld JoZo Vitaal). Zeezout bevat evenveel natrium als gewoon zout. Gebruik (verse) kruiden of specerijen om gerechten op smaak te brengen. Kant-en-klare kruidenmengsels bevatten vaak veel zout.

Warme maaltijd Als u niet van koken voor u alleen houdt of als u vaak met restjes (van verpakkingen) blijft zitten, is het misschien een idee om samen met vrienden of bekenden te eten. U kunt dan de kosten en het werk delen en bent bovendien in prettig gezelschap. Iedere gemeente heeft ook voorzieningen zoals maaltijdservices (Tafeltje dekje) of de mogelijkheid om in het buurt of verzorgingshuis een warme maaltijd te gebruiken. In deze Beter Weten vindt u ook informatie over maaltijdservices. Hoe maak ik gezonde maaltijden klaar? -- Een juiste bereidingswijze is belangrijk, omdat veel vitaminen verloren 20


gaan als groenten te lang gekookt worden. Grillen, (in de oven) bakken, roosteren, stomen en koken zijn gezondere bereidingswijzen dan frituren. -- Een andere gezonde manier van koken is roerbakken in een grote koekenpan, hapjespan of in de wok. Bij het roerbakken hoeft u maar weinig olie te gebruiken, u hebt maar één pan nodig (dus minder afwas) en het is snel klaar. Door de snelle bereiding blijven de vitaminen behouden. Het geheim van roerbakken is dat het voedsel fijn wordt gesneden en vervolgens in een klein beetje olie wordt gebakken onder voortdurend omscheppen. Kliekjes kunt u beter niet te lang bewaren – en erg belangrijk - u moet ze goed verhitten bij het opwarmen. Een magnetron is hiervoor erg geschikt. -- In de magnetron koken is een aantrekkelijke optie omdat het minder tijd en energie kost. Ook eenpansgerechten kunnen heel smakelijk zijn. Het voordeel van dit soort gerechten is dat u kleine hoeveelheden kunt bereiden, waardoor u minder voedsel hoeft weg te gooien en het voedsel ook niet uitdroogt. -- U kunt ook een grote pan nasi, stamppot of pastasaus maken en wat u niet eet in porties in de vriezer doen. Is het nodig extra vitaminen te nemen? Als u de voedingsadviezen opvolgt, heeft u, naast vitamine D, geen extra vitaminen en mineralen nodig. De Gezondheidsraad adviseert

vrouwen vanaf 50 jaar en mannen vanaf 60 jaar extra vitamine D te nemen. Vitamine D is - net als calcium – belangrijk voor de kwaliteit van de botten. Wie er tijdens zijn hele leven voldoende van binnenkrijgt, verkleint de kans op botbreuken op hogere leeftijd. Vitamine D kan deels in de huid worden gevormd onder invloed van (zon-) licht. Bij ouderen is deze bijdrage echter veel minder groot dan voorheen werd gedacht. Dat komt omdat met het vorderen van de leeftijd de huid dunner wordt. Voor 50-plussers is het daardoor altijd nodig om extra vitamine D te gebruiken (conform het advies van de Gezondheidsraad). Aanbevolen hoeveelheden extra vitamine D/dag in microgram: Vrouwen

Mannen

50-69 jaar 10 mcg/d (400 IE)

60 t/m 69 jaar met donkere huidskleur en/of niet genoeg buitenkomen 10 mcg/d (400 IE)

70 jaar en ouder 20 mcg/d (800 IE)

70 jaar en ouder 20 mcg/d (800 IE

Het gebruik van multivitamen en mineralen Er zijn groepen waarvoor aanvulling met een multivitamine- of mineralensupplement wenselijk kan zijn, maar waarvoor geen officieel advies bestaat: Voor ouderen die weinig eten, mensen die eenzijdig eten (dit kan onder andere voorkomen bij alcoholisten), en mensen die een extreem afvaldieet volgen kan het wenselijk zijn om als aanvulling een

multi-vitamine – mineralensupplement te gebruiken. Voor deze groepen is het vooral belangrijk om hun leefstijl te verbeteren en eetpatroon aan te passen. Vitamine B12 Tot slot, vooral bij ouderen met maag-/ darm infecties kan de opname van vitamine B12 uit de voeding onvoldoende zijn. Omdat vitamine B12 uit een supplement wel goed wordt opgenomen, kan voor deze groep extra vitamine B12 zinvol zijn. Ondervoeding door hogere leeftijd Het risico op ondervoeding neemt toe op hogere leeftijd. Senioren worden eerder ziek. Lichamelijke beperkingen kunnen een nadelige invloed op de voedselinname, voedingsbehoefte of spijsvertering hebben. Dat zijn bijvoorbeeld: -- Minder goed kunnen bewegen -- Kauw- of slikproblemen, bijvoorbeeld door niet of slecht passend kunstgebit -- Minder geur- en smaakbeleving -- Sneller een vol gevoel ervaren -- Afname van dorstgevoel -- Psychosociale problemen en verwaarlozing Signalen van ondervoeding herkennen Als gevolg van ziekte, hogere leeftijd en ongezonde leefstijl kan de neiging ontstaan om maaltijden over te slaan of kleinere porties te nemen. Misschien hebt u geen zin in eten of minder trek. Eten wordt een kwelling of het wordt ervaren als een noodzakelijk kwaad. Als iemand onbedoeld 3 tot 6 kg is afgevallen in korte tijd (in een periode van een maand tot een half jaar) is er Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

21

mogelijk sprake van ondervoeding of een risico daarop). Als u dit herkent bij uzelf of bij iemand anders, meld dat dan aan de huisarts of verpleegkundige. Vaak merken familie, vrienden of verzorgenden van patiënten de eerste tekenen van mogelijke ondervoeding op. Voor al uw voedingsvragen en/of een voedingscheck voor een fitte oude dag kunt u contact opnemen met de diëtist van het gezondheidscentrum.

MAALTIJD AAN HUIS (“TAFELTJE DEKJE”) Een lekkere stamppot met een balletje gehakt, een pittige Indische maaltijd, of één van de andere heerlijke kant-enklaarmaaltijden van Maaltijd aan Huis van Radius? Elke week keuze uit 40 maaltijden, lekker en makkelijk bij u thuis bezorgd! U hoeft ze alleen nog maar even op te warmen in de magnetron en u beslist zelf hoeveel maaltijden u per week bestelt (wel geldt een minimum van twee). Kan het gemakkelijker? Eten wat u lekker vindt! U kunt zelf uw maaltijden samenstellen en alleen bestellen wat u lekker vindt. U heeft wekelijks keuze uit 10 verschillende soepen, 40 hoofdmaaltijden, drie salades en 10 desserts. U kunt hierbij zelf bepalen waar uw maaltijd uit zal bestaan, met of zonder voorgerecht of dessert. Zo eet u altijd alleen iets, waar u van houdt. De 40 menu’s wisselen bovendien elke twee weken. De ene twee weken de eerste 40 maaltijden, de 22


volgende twee weken de tweede 40 maaltijden. Dit herhaalt zich steeds. In totaal telt een menucyclus dus 80 verschillende maaltijden. De keuze is zo groot dat er altijd voor elk wat wils op het weekmenu staat. De maaltijden worden ambachtelijk bereid door professionele, ervaren koks. Deze koken met producten uit het seizoen, afgestemd op de wensen van ouderen. De maaltijden voldoen aan de richtlijnen goede voeding. Bij de samenstelling van de maaltijden wordt uitgegaan van de Schijf van Vijf. Het assortiment biedt ook een ruime keuze in gespecialiseerde maaltijden, zoals vegetarische, natriumbeperkte en gemalen maaltijden, evenals de meest gangbare diëten. Onze leverancier van de maaltijden is “Dinnerland à-la-carte” uit Eindhoven.

Onze klanten zijn erg tevreden! In de zomer van 2009 heeft Radius aan alle deelnemers van Maaltijd aan Huis gevraagd of ze tevreden waren. Uit dit onderzoek bleek dat 83% de smaak van de maaltijden goed tot zeer goed vindt. Daarnaast was men 100% tevreden over de bezorging, die door vrijwilligers van Maaltijd aan Huis wordt verzorgd.

Tarieven De tarieven van alle diensten van Radius kunt u op de homepage van onze website vinden onder “Tarieven”.

Meer weten of een keer uitproberen? Bent u 55 jaar of ouder en wilt u nadere informatie? U hoeft alleen maar met Radius te bellen en wij zullen u nader informeren. Voor het uitproberen kunt u zich opgeven via de link op de website (http://www.radiuswelzijn.nl/aanbod/ agenda/m/19/EEN-TAFELTJE-DEK-JEMAALTIJD-UITPROBEREN%3F-DATKAN%21 kies “aanmelden”) of telefonisch via telefoonnummer: 071 707 42 00 E-mail: [email protected]

Een ander bedrijf dat in Leiden maaltijden aan huis verzorgt is ‘Apetito’. Apetito bezorgt maaltijden wekelijks vriesvers of dagelijks warm aan huis. Aan u de keuze! Meer informatie vindt u op de website: www.apetito.nl of via telefoonnummer: 0800-0232975.


23

WELKOM AAN TAFEL BIJ RESTO VANHARTE BIJZONDER BUURTRESTAURANT IN LEIDEN

Zes uur, etenstijd. Gezellig met z’n allen aan tafel en met een bord lekker eten de dag doornemen en naar elkaars verhalen luisteren. Zo gaat dat in de Resto’s van Resto VanHarte. Bij Resto VanHarte staan lekkere, goedkope maaltijden op de kaart en iedereen is van harte welkom! Rondom de maaltijd organiseert Resto VanHarte thema-avonden en activiteiten om mensen te informeren en met elkaar in contact te brengen.

Resto VanHarte: voor een gezellig avondje uit, gewoon in je eigen buurt. Resto VanHarte is het gezellige restaurant voor jong en oud. Bij Resto VanHarte ontmoet je nieuwe mensen, kun je bijpraten met buurtgenoten en is er altijd wat te beleven. Lokale artiesten treden op en vertegenwoordigers van wijkorganisaties vertellen over activiteiten in de wijk. Geregeld vinden er bijzondere activiteiten plaats, zoals een speeddate-marathon voor nieuwe vriendschappen of KinderResto’s waar kinderen voor hun ouders koken. Kortom, Resto VanHarte is altijd een gezellige avond uit. Daarnaast biedt Resto VanHarte vrijwilligers en stagiairs kansen om (weer) aan het werk te gaan.

24


Iedereen is van harte welkom bij Resto VanHarte Resto VanHarte Leiden is elke maandag open in Boshuizen, Topaz Zuydtwijck, Aaltje Noordewierlaan 50. Elke woensdag bent u welkom in Resto VanHarte Slaaghwijk, Valkenpad 34-36. Graag van tevoren reserveren. Dat kan gratis via www. restovanharte.nl of bel 0900 900 3030 op maandag t/m vrijdag tussen 9.00 en 12.30 uur (50 ct/min). Het driegangendiner is altijd vers en betaalbaar. Kinderen zijn ook welkom. Zoek je vrijwilligerswerk dat voldoening schept of een zinvolle stage? De drijvende kracht achter Resto VanHarte zijn de vele vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten voor hun buurt en medemensen. De vrijwilligers helpen met boodschappen doen, het voorbereiden van gerechten, afwassen en opruimen. Maar ook met de organisatie van feestelijke of interessante activiteiten. Weet je veel over een onderwerp en wil je daarover vertellen? Kun je goed organiseren? Ben je graag gastvrouw of gastheer? Maak je muziek? Informeer naar de mogelijkheden bij Restomanager Paul Feldbrugge, [email protected] tel 06 2185 2850. Foto’s: Vincent van den Hoogen en Marieke Lucas.


25

OUDER WORDEN, VALLEN EN VALPREVENTIE Door Inge Berg, fysiotherapeute Eén op de vier mensen boven de 65 jaar valt minstens een keer per jaar. Bij mensen boven de 75 jaar is dit zelfs één op de drie. Ouderen die eenmaal één keer gevallen zijn hebben een kans van 50% om vanaf dat moment zelfs meer dan één keer per jaar te vallen. Door een val kunnen veel verschillende lichte maar ook ernstige medische letsels ontstaan. Denk hierbij aan spierletsels, hoofdwonden of fracturen. Heup en polsfracturen zijn daarin veel voorkomend. Risocofactoren Wat zijn nu de risicofactoren voor vallen bij ouderen. Er zijn lichamelijke risicofactoren zoals: visuele problemen, incontinentie, geringe spierkracht, loopproblemen, cognitieve beperkingen en bepaald medicijngebruik. Daarnaast speelt de omgeving waarin we leven ook een rol in het risico op een val. Denk hierbij aan obstakels, gladde vloeren, slechte verlichting of niet passend schoeisel. Wanneer er een val plaatsvindt komt dat meestal door een combinatie van een aantal van de hierboven genoemde factoren. Een val gebeurt meestal tijdens alledaagse activiteiten zoals lopen, traplopen of opstaan uit een stoel. 51% van de jaarlijks gemaakte vallen komt door struikelen.

26


Vallen kan een grote impact hebben op het leven van ouderen. Het kan beperkingen opleveren in activiteiten, mobiliteit en het kan voor psychologische problemen zorgen. Vallen voorkomen Wat kunt u nu doen om vallen te voorkomen? U kunt terecht bij de fysiotherapeut. Door eerder genoemde risicofactoren (gladde vloeren, slechte verlichting of niet passend schoeisel) te verminderen, wordt de kans om te vallen verkleind. Met behulp van gerichte oefeningen kan u samen met de fysiotherapeut werken aan een betere spierkracht en mobiliteit. Daarnaast kan de fysiotherapeut u informatie en advies geven voor een beter looppatroon en passend schoeisel. Beweeggroep De mogelijkheden voor fysiotherapie zijn bijvoorbeeld bewegen in een groep. Samen met de fysiotherapeut maakt u een oefenprogramma waarin uw doelen en specifieke aandachtspunten worden verwerkt. Voor meer informatie over deze beweeggroepen kunt u terecht bij uw huisarts of bij de afdeling fysiotherapie.

MEDICIJNGEBRUIK BIJ OUDEREN Door Jan Koning, apotheker Bij het ouder worden reageert het lichaam anders op medicijnen dan vroeger. Daardoor kan medicijngebruik op oudere leeftijd in verhouding meer problemen geven. Om die problemen te voorkomen of tijdig te herkennen, is het goed om extra alert te zijn bij medicijngebruik op oudere leeftijd. ‘Ouder` en veroudering zijn rekbare begrippen. Bovendien is ieder mens verschillend. De veranderingen door het ouder worden beginnen al vroeg en doen zich niet bij iedereen voor op dezelfde leeftijd, of even sterk. Ouderen gebruiken in het algemeen driemaal zo veel medicijnen als een gemiddelde Nederlander. Want bepaalde ziekten komen meer voor op hogere leeftijd. En ouderen hebben vaak verschillende ziekten naast elkaar. De gemiddelde 65+er gebruikt dagelijks drie verschillende medicijnen. Maar er zijn ook veel ouderen die wel tien verschillende medicijnen op een dag nodig hebben.

Minder snelle werking Medicijnen die je inneemt, komen via maag en darmen in het bloed. Bij het ouder worden gaat dit trager en komt het medicijn minder snel in het bloed terecht. Daardoor kan het wat langer duren voordat het gaat werken. Sterkere, langere of zwakkere werking Het bloed brengt het medicijn naar alle delen van het lichaam. Bij het ouder worden neemt de hoeveelheid lichaamsvocht af en de hoeveelheid vetweefsel toe. De gevolgen: door de kleinere hoeveelheid lichaamsvocht gaan medicijnen die goed oplossen sterker werken. Medicijnen die goed oplossen in vet, gaan langer en zwakker werken. Want de grotere hoeveelheid vetweefsel houdt het medicijn een tijdje vast. Bijwerkingen Sommige medicijnen komen terecht in de hersenen. Bij ouderen zijn de hersenen gevoeliger voor de werking van bepaalde medicijnen. Zij kunnen daardoor meer last krijgen van bijwerkingen als slaperigheid, duizeligheid, verwardheid, wazig zien of een licht gevoel in het hoofd.

Veranderingen in het lichaam waardoor medicijnen anders werken Veranderingen in het lichaam door het ouder worden, kunnen invloed hebben op het effect van medicijnen. En samen met het gebruik van (veel) verschillende medicijnen naast elkaar, kan dit leiden tot problemen. Het is belangrijk dat u, uw omgeving, de arts en apotheker hiermee rekening houden. Om welke veranderingen in het lichaam en effecten van medicijnen gaat het? Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk

27

Tragere uitscheiding Medicijnen worden omgezet in de lever en verlaten het lichaam grotendeels via de nieren. Bij ouderen is de werking van de nieren vaak verminderd. Hierdoor zal het langer duren voor een medicijn helemaal uit het lichaam verdwenen is. Hierdoor kan het middel ook sterker werken. Om bijwerkingen te voorkomen krijgt een oudere vaak een lagere dosis van een medicijn voorgeschreven. Minder dorst Bij het ouder worden neemt het dorstgevoel af en daardoor vergeten mensen sneller dat ze genoeg moeten drinken. Voor de gezondheid en bij medicijngebruik is het belangrijk om voldoende te drinken - ten minste 1,5 liter vocht per dag. Een punt om rekening mee te houden. Achteruitgang Ouder worden kan een achteruitgang met zich meebrengen die het 28


medicijngebruik lastiger maakt: minder kracht in de handen (potjes open maken, tabletten uit doordrukstrips halen), moeite met doorslikken van grote tabletten of capsules, slechter gaan zien, het overzicht verliezen wat wanneer moet worden ingenomen. Medicijngebruik van ouderen is voor verbetering vatbaar Uit onderzoek blijkt dat bij 30% van de 50-plussers die hun medicijnen laten controleren door hun apotheker of arts, iets niet in orde is. Ze krijgen de verkeerde dosering of gebruiken te veel of te weinig medicijnen of verkeerde combinaties. Deze problemen ontstaan onder andere doordat soms meerdere artsen medicijnen aan één patiënt voorschrijven en onvoldoende informatie wordt uitgewisseld welke medicijnen in de loop van de tijd zijn voorgeschreven, gewijzigd of gestopt. Zo’n 15% van de ouderen heeft weleens een verkeerde combinatie van medicijnen geslikt en is daarvan ziek

geworden. Meestal ging het om bijwerkingen, maar soms waren de gevolgen ook ernstiger. Van de personen die gezondheidsklachten kregen doordat de medicijnen niet goed combineerden, moest 13% de huisarts bezoeken en 11% belandde zelfs in het ziekenhuis (zo’n 16.000 mensen per jaar). Andere oorzaken van problemen bij ouderen zijn het gebruik van risicovolle medicijnen, zoals bloedverdunners en bepaalde pijnstillers en de afname van de gezondheid, zoals een verminderde nierfunctie. Het blijkt dat door ouderen vaak te veel medicijnen worden ingenomen. Men gebruikt één of meer medicijnen die niet, of niet meer, nodig zijn (overbehandeling). Ook kan er sprake zijn van onderbehandeling. Dan is een medicijn wél nodig, maar wordt het niet voorgeschreven. Voor sommige groepen ouderen, zoals bewoners van verzorgingshuizen, blijkt dat ongeveer 40 procent van de personen wordt over-of onderbehandeld.

Medicatiebeoordeling Ongeveer 30-45 procent van de 65-plussers (zo’n 750.000 tot 1 miljoen mensen) gebruikt 5 of meer verschillende medicijnen. Voor bijna 20 procent van de 75-plussers loopt dit aantal op tot meer dan 9. Dat komt neer op ongeveer 200.000 mensen. Om problemen te voorkómen wordt aangeraden om het medicijngebruik door de apotheker en arts te laten controleren. Dit wordt ook wel een medicatiebeoordeling genoemd. Het is eigenlijk een soort keuring van medicijnen. Samen met de arts gaat de apotheker na of er verbeteringen in het medicijngebruik mogelijk zijn. Soms betekent dit dat een medicijn niet meer hoeft te worden gebruikt, of beter anders kan worden gebruikt. Soms ook kan er een medicijn bijkomen wat ontbreekt en belangrijk is om te gaan gebruiken. Er worden natuurlijk geen aanpassingen doorgevoerd zonder dat daar met de persoon over te spreken en hij/zij daarvoor toestemming heeft gegeven.


29

De Medicatiebeoordeling is inmiddels onderdeel van de behandelrichtlijnen voor zowel arts als apotheker. Hierin staat dat 65-plussers elk jaar een Medicatiebeoordeling moeten krijgen als ze dagelijks minstens vijf verschillende medicijnen gebruiken en een ‘kwetsbare gezondheid’ hebben. Wanneer is een medicatiebeoordeling extra belangrijk? Bent u 65 jaar of ouder en slikt u dagelijks vijf (of meer) verschillende medicijnen? Is het daarnaast ook zo dat uw nieren minder goed werken? Of bent u de afgelopen 12 maanden gevallen? Vergeet u regelmatig uw medicijnen in te nemen of merkt u dat u steeds vergeetachtiger wordt? Dan is het belangrijk om tenminste één keer per jaar uw medicijngebruik met de apotheker of de arts te bespreken. Wanneer u vragen of wensen heeft die te maken hebben met uw medicijnen, neem dan gerust contact op met de apotheek of de huisarts. U hoeft daarvoor niet op uw jaarlijkse medicatiebeoordeling te wachten.

30


Wat kunt u doen om problemen te voorkomen? -- Het is belangrijk dat u (en de mensen in uw omgeving) alert bent op problemen. Als er problemen ontstaan, of als u twijfelt of er een probleem is, ga voor overleg naar uw apotheker of arts. Dan kan bekeken worden of een dosering omlaag kan, of een medicijn vervangen kan worden, of dat eventueel het gebruik van een middel afgebouwd kan worden. Als u vermoedt dat het goed is om de dosering van medicijnen te veranderen, is het belangrijk dit niet zelfstandig te doen, maar alleen in overleg met de apotheker of arts. -- Lees de bijsluiter. Daarin staat welke bijwerkingen u misschien kunt krijgen. Vaak is de bijsluiter een klein papiertje met soms heel kleine letters. De apotheek kan u ook een eigen, goed leesbare, bijsluiter geven. Aarzel niet om de apotheek te bellen als u vragen hebt. Hebt u hinder van bijwerkingen? Overleg dan met uw apotheker of arts. -- Geeft het innemen van het medicijn veel problemen? Vraag uw apotheker om advies. -- Welk medicijn moet wanneer ingenomen worden? En is het nu ingenomen of niet? Soms is dat lastig te overzien. Hiervoor is er een medicijnbox te krijgen in de apotheek. Deze kunt u vullen met de medicijnen voor een week. Per dag zijn er vier vakjes voor vier innametijden. -- Neem een actueel Medicatieoverzicht mee naar elk bezoek aan het ziekenhuis of een vervangende arts (bijvoorbeeld in het weekend). Een Medicatieoverzicht is een overzicht van alle

medicijnen die iemand gebruikt, hoe lang deze worden gebruikt en door wie ze zijn voorgeschreven. U kunt het overzicht (gratis) aanvragen in de apotheek. -- Het is belangrijk dat uw medicijngebruik bekend is bij de voorschrijver(s). Meld ook of u allergisch bent voor bepaalde medicijnen of voedingsmiddelen. Bespreek ook of u bijwerkingen van medicijnen of andere aandoeningen heeft, bijvoorbeeld een verminderde nierfunctie. Pas als dit bekend is, kunt u goed en veilig worden behandeld.


31

ACTIVITEITENOVERZICHT VOOR OUDEREN Begeleid afvallen en bewegen Cursus naar gezond gewicht www.gcmerenwijk.nl Conditietraining overgewicht www.corverfysio.nl Lekker (zw)eten www.corverfysio.nl Beweeeg je fit www.activite.nl

Gezondheidscentrum Merenwijk Tel. 071-5212286 Praktijk fysiotherapie Corver Tel. 071-5219255 Praktijk fysiotherapie Corver Tel. 071-5219255 ActiVite Tel. 071-5161415

Fitness onder begeleiding van fysiotherapeuten bij u in de buurt Medische fitness Gezondheidscentrum Merenwijk Beweeggroepen onder begeleiding van een fysiotherapeut. Op dinsdag van 9-10 uur en op woensdag van 9-10 uur, van 18-19 uur en van 19-20 uur. www.gcmerenwijk.nl Tel. 071-5212286 Fysiosport Fysiotherapiepraktijk Zwanenzijde www.fysiozwanenzijde.nl Tel. 071-5215568 Fysiofitness Praktijk fysiotherapie Corver www.corverfysio.nl Tel. 071-5219255 Fit 4life voor (ex-) hartpatiënten Rijnlands revalidatiecentrum www.rrc.nl Tel. 071-5195195 Move 2 Live Rijnlands revalidatiecentrum www.rrc.nl Tel. 071-5195195 Sporten hart- en longpatiënten Gymzaal Nieuweroord www.harttrimmers.nl Tel. 071-5317110 Meer en beter bewegen Gymnastiek www.radiuswelzijn.nl T’ai Chi www.radiuswelzijn.nl Yoga www.radiuswelzijn.nl Yoga 50+ www.activite.nl Sport Fit 55+ www.radiuswelzijn.nl Aquafit 50+ www.leiden.nl

32


Dienstencentrum Merenwijk Tel. 071-7074200 Dienstencentrum Merenwijk Tel. 071-7074200 Dienstencentrum Merenwijk Tel. 071-7074200 ActiVite Tel. 071-5161415 Sporthal Broekplein Tel. 071-7074200 Zwembad de Zijl Tel. 071-5220780

Aerobic voor vrouwen www.libertasleiden.nl Zumba www.libertasleiden.nl Dansen is voor iedereen! www.activite.nl

Op Eigen Wieken Tel. 0900-5168168 Op Eigen Wieken Tel. 0900-5168168 ActiVite Tel. 071-5161415

Groepsfysiotherapie Beweeggroep voor 65+ Gezondheidscentrum Merenwijk Op woensdagochtend van 9 tot 10 uur wekelijks een uur sporten onder begeleiding van een sportfysiotherapeut (na persoonlijke intake). www.gcmerenwijk.nl Tel. 071-5212286 Longfysiotherapie COPD op maandag en donderdag Gezondheidscentrum Merenwijk www.gcmerenwijk.nl Tel. 071-5212286 Longfysiotherapie Fysiotherapiepraktijk Zwanenzijde www.fysiozwanenzijde.nl Tel. 071-5215568 Parkinsontherapie Fysiotherapiepraktijk Zwanenzijde www.fysiozwanenzijde.nl Tel. 071-5215568 Parkinson fysiotherapie Praktijk fysiotherapie Corver www.corverfysio.nl Tel. 071-5219255 Valpreventie Valpreventie www.gcmerenwijk.nl Valpreventie bij ouderen www.corverfysio.nl Balans en Beweging www.activite.nl Activiteiten Buurtcentra Activiteiten Buurtcentra Gebouw www.libertasleiden.nl Buurtadviseur in Servicecentrum Voor informatie en advies www.libertasleiden.nl

Gezondheidscentrum Merenwijk Tel. 071-5212286 Praktijk fysiotherapie Corver Tel. 071-5219255 ActiVite Tel. 071-5161415

Op Eigen Wieken, De Kooi en Het Tel. 071-5168168

Buurtcentrum Op Eigen Wieken Tel. 071-5168168

Inloopochtend Buurtcentrum Op Eigen Wieken www.libertasleiden.nl (ma- en do-ochtend 10-12 uur) Tel. 071-5212893


33

NIEUWS UIT DE APOTHEEK - maart 2015 LSP (Landelijk Schakelpunt) Het LSP (Landelijk Schakelpunt) zorgt voor snelle en betrouwbare elektronische uitwisseling van medische gegevens. Uw apotheek is aangesloten op het beveiligde netwerk van het LSP. De computers in de apotheek zijn zeer goed beveiligd tegen inbraak van buitenaf. De kans dat een ‘vreemde’ bij de gegevens over uw medicijnen kan, is hierdoor bijzonder laag. Als u daarvoor toestemming heeft gegeven, dan geven wij door aan het LSP dat er gegevens over uw medicijnen beschikbaar zijn. Als u bijvoorbeeld medicijnen in de apotheek heeft gehaald, kan de specialist via het LSP uw actuele medicijngegevens opvragen. Dat mag alléén als het nodig is voor uw behandeling. Omgekeerd kan de apotheker ook de actuele gegevens over uw medicijnen opvragen, bijvoorbeeld als deze vanuit de ziekenhuisapotheek verstrekt zijn. De apotheker kan alléén de gegevens over medicijnen inzien, maar niet uw andere medische gegevens. Op dit moment maken de meeste huisartsen, waarnemend huisartsen (huisartsenposten) en apothekers gebruik van het LSP. Omdat uitwisseling via het LSP nog niet in alle gevallen is geregeld, kan uw arts vragen om een kopie van uw medicijngebruik op papier mee te nemen. Dit is het Actueel Medicatie Overzicht (AMO). Een AMO kunt u opvragen bij de apotheker. Vanwege de nadelen willen we het gebruik van een AMO zoveel mogelijk beperken. De uitwisseling van informatie kan beter digitaal verlopen. Dit is veiliger, sneller en geeft minder kans op fouten. Heeft u nog geen toestemming gegeven voor het LSP? Geef uw keus snel door aan de apotheek! Als u geen toestemming heeft gegeven voor uitwisseling van uw medicijngegevens via het LSP, mag de apotheker eventuele veranderingen in uw medicijngebruik niet uitwisselen met andere artsen of apothekers. Omgekeerd kunnen wij uw gegevens dan ook niet inzien als deze zijn veranderd door een dienstdoende arts of specialist. U dient dan altijd zelf te zorgen voor een AMO. Alleen dan kan er een veilige medicatiebewaking worden uitgevoerd door uw arts en apotheker.

34


Beter inspelen op momenten van drukte Zoals in een vorig nummer van Beter Weten al aangekondigd, heeft Apotheek Tot hulp der menschheid sinds begin van dit jaar de balieruimte vergroot. Er zijn twee werkplekken bijgekomen. Op de foto hierboven ziet u de nieuwe balie. Als u de apotheek binnenkomt is deze aan de rechterkant te vinden. Ook is er op de lange balie, bij binnenkomst recht voor u, een werkplek bijgekomen. De kassa is verschoven naar de hoek zodat u met meer privacy uw eventuele (pin)betalingen kunt doen. Wij zijn blij met de uitbreiding omdat wij u, met meer mensen, sneller van dienst kunnen zijn. Het is ons streven om de wachttijd in de apotheek zo kort mogelijk te laten zijn. Als u de drukte wilt vermijden, kunt u beter niet op woensdagmiddag en vrijdagmiddag langskomen. Deze middagen zijn namelijk altijd heel druk. Als het ophalen van uw medicijnen geen haast heeft, kunt u ervoor kiezen op een andere ochtend of middag langs te komen. Op de meeste ochtenden is het vrij rustig in de apotheek.


35

WEET U DAT….. ... Het wat mij betreft een kwakkelwinter is geweest, ... We amper sneeuw hebben gezien, ... De dag(en) DAT er sneeuw lag ik ervan heb genoten, ... Wat mij betreft de lente dan NU mag beginnen, ... Ik klaar ben met de regen, ... En klaar voor de viooltjes, narcissen en krokussen! ... Er al maanden griep heerst, ... Dit al bijna 3 maanden duurt, ... Dit best uitzonderlijk is, zo lang, ... De werknemers in het gezondheidscentrum bepaald niet werden overgeslagen, ... Er in 1 week 4 assistentes ziek waren, kortom, NOOD! ... Huisartsen en co-assistenten toen ook aan de telefoon werden ingezet, ... Dit wel een aparte gewaarwording was, en leerzaam, ... Tevens goed was voor de teambuilding, ... We dit nog nooit eerder hebben meegemaakt in al die vele jaren, ... Ook huisartsen griep kunnen krijgen, voor wie dacht van niet…. ... Er bij de fysiotherapie trainings mogelijkheid is voor oncologische patiënten met enkelvoudige problematiek, dus voornamelijk fysiek onvermogen ivm vermoeidheidsklachten en krachtsvermindering. ... Wij u graag helpen bij het opbouwen van uw persoonlijke doelen op het gebied van bewegen en belasting. ... Er iedere woensdagochtend van 9 tot 10 uur een beweeggroep voor ouderen is, ... Dat u zich voor informatie kunt melden bij de balie. ... De praktijkverpleegkundigen u kunnen bezoeken als u wilt praten of vragen heeft over ouder worden. ... Logopediepraktijk Leiden geen gebruik meer maakt van kamer 12 ... Zij alleen nog werkzaam zijn in de praktijkruimte aan de Papiermolen ... De verloskundigen sinds februari hun intrek hebben genomen in kamer 12 ... Ook de priklocatie van het SCAL nu gehuisvest is in kamer 12 ... Ouderen die een ziekte hebben in maatschappelijk opzicht beduidend minder actief zijn dan ouderen zonder ziekten. ... Ongeveer 50% van de ouderen zonder ziekte een betaalde baan heeft, ... Terwijl er van de ouderen die één of meer ziekten hebben maar 33% betaald werkt. ... Het is aangetoond dat ook bij ouderen gezondheidswinst te behalen is door gedragsverandering in de vorm van minder en gezonder eten, niet roken en meer bewegen.

36


LEZERSVRAAG Hebt u een vraag over gezondheid en denkt u dat uw vraag ook voor andere lezers interessant is? U kunt uw vragen stellen aan een van de medewerkers van het gezondheids centrum: bv. aan de logopedist, de fysiotherapeut, de maatschappelijk werker, de huisartsen, enz. Zet uw vraag op onderstaand formulier en stuur het in naar het Gezondheids centrum Merenwijk. Het adres van het gezondheidscentrum staat aan de achterzijde. U kunt het formulier natuurlijk ook altijd zelf even afleveren bij de balie. U kunt het ook per e-mail versturen met de vermelding: Beter Weten Lezersvraag: [email protected] Vraag:

Naam:

Wij beantwoorden geen vragen als de naam niet is ingevuld. Deze kunnen wij nodig hebben om contact met u op te nemen als de vraag ons niet helemaal duidelijk is. Uw naam wordt niet vermeld in Beter Weten De redactie van Beter Weten beoordeelt of de vraag interessant is voor meerdere lezers en geschikt is voor beantwoording door een van de medewerkers van het gezondheidscentrum.


37

BERICHTEN VAN BUITEN Deze rubriek is speciaal gereserveerd voor mededelingen en inhoudelijke bijdragen van hulpverleners die niet verbonden zijn aan hetgezondheidscentrum, maar wel hun patiënten in de Merenwijk hebben. Overige huisartsen in de Merenwijk J. van Egmond, A.M.A. v/d Meer-Medendorp, C.E. v/d Meer en M.M. Toes-Bos, Medisch Centrum ‘t Joppe Zwartemeerlaan 44 tel.nr. praktijk: 521 5510 mw. A. Visser Pluimgras 44 tel.nr. praktijk: 521 0890 P.H. v/d Meer arts op haptonomische basis Medisch Centrum ‘t Joppe tel.nr. 521 2812 Tandartsen: N.Idris Kiekendiefhorst 7 Tel.nr. 750 4473 A.Jahanbakhshi Buizerdhorst 103 Tel.nr. 522 0164 Centrum voor Jeugd en Gezin Jeugdgezondheidszorg en Opvoedadviespunt: Arubapad 52 2315 VA Leiden tel.nr. 14071, keuze 4. Of rechtstreeks via 088-254 23 59

38

Sociaal Wijkteam Merenwijk Valkenpad 5 (Gebouw De Wereld/ Buurthuis op Eigen Wieken). Van ma t/m wo is er een medewerker aanwezig van 9-11.00u en op do tussen 13-15u. Dagelijks tel.bereikbaar via tel. nr. 14071, keuze 4. Of rechtstreeks via 071-5164910. Apotheken Apotheek Tot Hulp der Menschheid Rosmolen 13, tel.nr. 521 1611 Apotheek ‘t Joppe Zwartemeerlaan 44, tel.nr. 521 1277 Overige fysiotherapeuten in de Merenwijk Fysiotherapie Praktijk Zwanenzijde Mussenplaats 1 en Merendonk 174 Tel.nr.: 521 5568 P.M. Quint-van den Berg W.C. Nieuwenhuys K. Kruyt J. Visser J. Besemer-van der End S. van der Meer I. Tuinhof J. Fitié P. de Geus G.Plantinga


Overige voorzieningen Paramedische praktijk Mediskin Rosmolen 36, tel.nr. 521 4061 Huidtherapie, oedeemtherapie, medische hulpmiddelen. Psychologe mw. drs. M. Witkamp Medisch Centrum ‘t Joppe tel.nr. 523 1827 / 521 1893 Psychologe mw. drs. F. van Hilten Fregatwal 5 2317 GN Leiden tel.nr. 568 0156 [email protected]

MEDEWERKERS GEZONDHEIDSCENTRUM MERENWIJK Logopedisten

Huisartsen Hr. O. Beckmann Hr. M. Cargalli Mw. L. Fabriek Mw. L. Kluen Mw. J.M. Muis Mw. I. Osinga Hr. J.A. Verhage Mw. M. van de Ven Mw. I. Daamen Mw. J.H. van Dam Mw. C.G. Elbers Mw. C. Hoek Mw. P. W. Leeman Mw. A.D. Maghielse Mw. S. Verweij Mw. M.W.Th. Windhorst Mw. S. Hooymans

(huisarts) (huisarts) (huisarts) (huisarts) (huisarts) (huisarts) (huisarts) (huisarts) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (fin.adm.)

Praktijkverpleegkundigen Mw. I. van der Lugt Mw. A. Dresselhuizen

Fysiotherapeuten (fysioth.) (fysioth.) (fysioth.) (fysio-manueel.th.) (fysio-manueel.th.) (fysioth.) (psychosom.fysioth.) (ass.) (ass.)

Diëtist Mw. C. Roest-Koster

Maatschappelijk Werkers

Verloskundigen Mw. S. Demir Mw. A. van Wijck

Mw. B. Erenstein Mw. M. Ernst Mw. J. Steeneveld Mw. I. van der Vecht Hr. H. Velders Mw. L. Verhoeven

Directie Hr. J. van der Plaat Mw. C. ter Haar Mw. W. Boerman Hr. H. Hollander

(directeur) (bur.coörd.) (secr.) (kwal.medew.)

Contactpersoon: hr. H. Marges Te bereiken via gezondheidscentrum, tel.nr. 522 71 84 en via email: [email protected]

Mw. L. Goddijn

Mw. N. Leeflang Mw. A. van Dijkman Mw. M. van der Poel

Psychologen

Cliëntenraad

POH-GGZ

Mw. I. Berg Mw. N. van der Biezen Mw. S. Bunnik Hr. M. Eggen Hr. J. van der Plaat Mw. W.A. Spelt Mw. M. Sweijen Mw. M. Geelhoed Mw. S. Leemans

Mw. T. van Driel Mw. L. Beenakker Mw. N. Meereboer Mw. M. Onderwater Mw. I. de Pijper Mw. L. Vellenga

Raad van Toezicht Stichting Gezondheidscentrum Merenwijk Voorzitter: hr. F. van Oosten Tel.nr.

521 37 28

BETER WETEN IS EEN UITGAVE VAN GEZONDHEIDSCENTRUM MERENWIJK Redactie: Mw. A. Dresselhuizen Mw. L. Fabriek Hr. J. Koning Mw. P. Leeman Mw. A. Spelt Mw. H. Bolk, eindredactie Mw. C. ter Haar, coördinatie Mw. H. van de Giessen, illustraties

40



41

Merenwijk Gezondheidscentrum

106e editie Beter Weten

Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk, Leiden

Recommend Documents