BETER WETEN. Merenwijk. Thema: gezondheid & voeding. Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk, Leiden

Cliëntenkrant Gezondheidscentrum Merenwijk, Leiden

BETER WETEN

Thema: gezondheid & voeding • Gezond eten • Vegetarisch eten • Eetvoorzieningen in de Merenwijk • Zorgprogramma cardiovasculair risicomanagement • Zorgprogramma diabetes mellitus • Op weg naar een gezonde leefstijl • Bij ons thuis • Eetproblematiek • Zin en onzin van “omega’s” • Lezersvraag • Weet u dat

november 2010

Merenwijk Gezondheidscentrum Nr. 94

SPREEKUREN EN TELEFOONNUMMERS GEZONDHEIDSCENTRUM MERENWIJK, ROSMOLEN 2, 2317 SJ LEIDEN HUISARTSEN Tel.nr. praktijk: 5218661 Spoedlijn: ma. t/m vr. tussen 8.00 -17.00 uur 5211042 Waarneemregeling: buiten de normale openingstijden van het gezondheidscentrum (op werkdagen van 8.00-17.00 uur) geldt een waarneemregeling. U wordt dringend verzocht tijdens de waarneming alleen voor spoedgevallen te bellen 0900 5138039, u wordt dan verbonden met de Spoedposten Zuid Holland Noord. Spreekuur volgens afspraak: dagelijks kunnen er afspraken gemaakt worden via de afsprakenlijn tussen 8 en 11 uur en tussen 14 en 16 uur. Dat betreft afspraken bij de huisartsen, bij de assistenten en visites voor dezelfde dag. Herhaalrecepten kunnen 24 uur per dag worden aangevraagd.

DIËTISTEN Spreekuur in het gezondheidscentrum iedere maandag en donderdag van 8.30-17.00 uur. Afspraken via tel.nr.: 5161318.

PRAKTIJKVERPLEEGKUNDIGEN Tel.nr.: 523 06 42. Tel. spreekuur op ma. t/m vr. van 12.00-12.30 uur.

PSYCHOLOGEN Spreekuur volgens afspraak, na verwijzing door arts. Tel.: 5894438

FYSIOTHERAPEUTEN Tel.nr. praktijk: 5212286 Spreekuur volgens afspraak. De assistente is dagelijks te bereiken tussen 8.00-12.30 uur en 13.00-16.00 uur. Woensdag van 8.30-12.30 uur.

DIRECTIE Tel.nr.: 5227184

MAATSCHAPPELIJK WERK (Kwadraad) Dagelijks inloopspreekuur van 9.00-10.00 uur op het hoofdkantoor Haagweg 47, tel.nr. 5319100. \ ACTIVITE (Thuiszorg Groot Rijnland) Hoofdkantoor tel.nr.: 5161415.

OPVOEDBUREAU Voor vragen over opvoeding. Afspraken of info: tel.nr. 5161318. ZORGNET LEIDEN Tel.nr.: 5240960 LOGOPEDISTEN Tel.nr. 5232139 GGD JEUGDARTS Tel.nr.: 5212540 VERLOSKUNDIGEN Praktijk S.Demir, tel.nr.: 5898078

ALGEMEEN FAXNUMMER 5234922

INHOUDSOPGAVE

Ten geleide .................................................................................................................................................................................

2

Afscheid. .........................................................................................................................................................................................

3

Even voorstellen ..................................................................................................................................................................

3

THEMA: GEZONDHEID & VOEDING Gezond eten.........................................................................................................

6

Vegetarisch eten ..................................................................................................................................................................

12

Eetvoorzieningen in de Merenwijk............................................................................................................

13

Zorgprogramma cardiovasculair risicomanagement.........................................................

14

Zorgprogramma diabetes mellitus.............................................................................................................

15

Op weg naar een gezonde leefstijl..............................................................................................................

16

Bij ons thuis................................................................................................................................................................................

17

Eetproblematiek. .................................................................................................................................................................

19

Zin en onzin van “omega’s”..................................................................................................................................

20

Lezersvraag. ............................................................................................................................................................................... 23/26 Weet u dat ...................................................................................................................................................................................

24

1

TEN GELEIDE

Hier voor u ligt het tweede en laatste nummer van Beter Weten van 2010. Als deze Beter Weten bij u op de deurmat valt loopt 2010 alweer bijna ten einde. Het jaar is weer voorbij gevlogen. Wellicht heeft u al in de wandelgangen gehoord dat dokter Groeneveld ons gezondheidscentrum, na 35 jaar trouwe dienst, gaat verlaten. Ymte Groeneveld vestigde zich in 1976, samen met Rob van Leeuwen, als huisarts in de Merenwijk. Hij was in 1978 één van de oprichters van gezondheidscentrum Merenwijk. Naast huisarts in ons centrum was hij ook als huisartsenopleider en groepsbegeleider verbonden aan de faculteit Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde (voorheen Huisartsgeneeskunde) van de Universiteit Leiden. In 2000 promoveerde hij aan de Universiteit Leiden op het proefschrift “Introduction of structured diabetes care in general practice”. Diabeteszorg heeft altijd zijn speciale belangstelling gehad. Hij maakt deel uit van de Diabetes Huisartsen Advies Groep, is coördinator aan de NHG Kaderopleiding Diabetes en neemt deel aan het Nationaal Actie programma Diabetes. Enige tijd geleden is hij verhuisd naar het oosten van het land. Met z’n echtgenote gaat hij nu genieten van z’n vrije tijd en het buitenleven! We willen Ymte bedanken voor zijn inzet en betrokkenheid bij het 2

gezondheidscentrum door de jaren heen en wensen hem en zijn gezin alle goeds voor de toekomst! Belangstellenden zijn van harte welkom op zijn afscheidsreceptie die begin 2011 zal plaatsvinden. Informatie hierover vindt u te zijner tijd op onze website. Zijn patiënten en (oud-) collega’s ontvangen een persoonlijke uitnodiging. Een afscheidswoord van Ymte Groeneveld vindt u verderop in deze Beter Weten. Hij draagt zijn praktijk in januari over aan huisarts Tijmen Buddingh. De nieuwe huisarts zal zich in deze Beter Weten aan u voorstellen. Het thema van deze Beter Weten is ‘gezondheid en voeding’. Een thema dat veel mensen bezighoudt, zeker gezien alle aandacht die er in de media aan geschonken wordt. U vindt in dit nummer o.a. infor­ matie over gezonde voeding, de zin en onzin van diëten, ons zorgprogramma ‘Cardio Vasculair Risicomanagement’ en over eet­ problematiek. De illustraties zijn ook deze keer weer verzorgd door Hannie van der Giessen. Wist u dat u op onze website ook oude nummers van ‘Beter Weten’ kunt vinden? U vindt onze website op:

www.gezondheidscentrum-merenwijk.nl.

Ik wens u veel leesplezier toe met deze Beter Weten en alvast de beste wensen voor 2011! Chantal ter Haar, bureaucoördinator.

AFSCHEID Ymte Groeneveld, huisarts Aan het einde van dit jaar zal ik stoppen met werken in het gezondheidscentrum. Met veel plezier ben ik bijna 35 jaar lang huisarts in de Merenwijk geweest. Huisarts Rob van Leeuwen en ik begonnen samen in de Zijldonk in 1976. In 1978 konden wij in het huidige gezondheidscentrum aan de slag. Intussen werken er nu ruim 50 mensen in het gebouw. De laatste jaren werkte ik maar twee dagen per week als huisarts in Leiden. Daarnaast besteedde ik veel tijd aan onderzoek en onderwijs, vooral op het terrein van diabetes. Dat doe ik nu nog volop. Ruim een jaar geleden zijn mijn vrouw en ik verhuisd naar Eefde, bij Zutphen. Daar wonen we in een prachtige en rustige omgeving. Het bevalt ons erg goed. Nu is de tijd gekomen om afscheid te nemen van het werken in Leiden.

Dat gebeurt met pijn in het hart. Mijn gezin en ik hebben hier in de Merenwijk een heel goede tijd gehad. Begin volgend jaar zullen we een bijeenkomst organiseren waarin iedereen die dat wil goedendag kan komen zeggen. De huisartsen van het gezondheidscentrum zijn erin geslaagd een prima opvolger te vinden, Tijmen Buddingh. We zijn heel blij met zo’n enthousiaste man. Hij zal samen met huisarts Hanneke Muis de praktijk voortzetten. U vindt zijn portret in dit nummer van ‘Beter Weten’. Als we elkaar niet meer zien, ik wens u alle goeds. Ymte Groeneveld.

EVEN VOORSTELLEN Tijmen Buddingh, huisarts Mijn naam is Tijmen Buddingh en ik zal vanaf januari op maandag en donderdag werkzaam zijn in het gezondheidscentrum Merenwijk in de praktijk samen met dokter Muis. Ik woon nu ruim 10 jaar in Leiden. Ik heb hier mijn opleiding tot arts gedaan en later ook de huisartsopleiding. Ik woon samen met mijn vriendin, 3

ook arts, en we verwachten volgend jaar ons eerste kindje. Sinds maart 2010 ben ik huisarts en werk sindsdien in verschillende praktijken in de regio en op de huisartsenpost als waarnemend huisarts. Voor de huisartsopleiding heb ik bijna 3 jaar in het ziekenhuis op de afdeling chirurgie gewerkt. Mijn aandachtspunten zijn onder andere kleine chirurgische verrichtingen, vasectomie (sterilisatie) bij de man en palliatieve zorg. Ik hoop een goede bijdrage te kunnen leveren aan de (huisartsen) zorg voor de bewoners uit de Merenwijk en omgeving en op een prettige samenwerking. Barbera van ’t Hof, logopediste Sinds maart 2010 ben ik werkzaam als logopediste binnen het gezondheidscentrum. Hoog tijd dus om me even voor te stellen. Mijn naam is Barbera van ’t Hoff-Alblas en ik ben 25 jaar. Ik ben in mei dit jaar getrouwd met Pieter. Wij wonen in de oude binnenstad van Dordrecht. Voor mijn studie heb ik vier jaar in Nijmegen gewoond, maar oorspronkelijk kom ik wel uit het ‘westen’ van het land. Op dit moment werk ik behalve in het 4

gezondheidscentrum ook nog twee dagen binnen diverse verpleeghuizen in Rotterdam. Binnen de logopedie en met name in het gezondheidscentrum vind ik de diversiteit in cliënten en stoornissen erg leuk. Het spreekt me aan dat ik nauw kan samenwerken met verschillende disciplines, daarnaast is het gezellig om zoveel leuke collega’s om me heen te hebben. In mijn vrije tijd vind ik het leuk om met vriendinnen af te spreken, probeer ik regelmatig hard te lopen, zing ik in een klein koor en is reizen een van mijn grootste passies. In het gezondheidscentrum ben ik aanwezig op dinsdag en vrijdag. Daarnaast werk ik op woensdag ook nog in het medisch centrum Roomburgh. Tot ziens in het gezondheidscentrum! Annemiek Harren, assistente JGZ Sinds juli dit jaar werk ik, Annemiek Harren, in het gezondheid Centrum in de Merenwijk als assistente van de jeugdarts van het basisonderwijs. Ik woon al 28 jaar in Noordwijkerhout en heb 2 dochters van 27 jaar en 1 dochter van 20 jaar die nog studeert. 2 Dochters wonen nog gezellig bij mij thuis.

Ik heb voor de geboorte van mijn tweeling 4 jaar in de Maria Stichting te Haarlem gewerkt als “zwerf” doktersassistente op de diverse poliklinieken. De laatste 12 jaar werkte ik in het Diaconessenhuis in Leiden waarvan 11 ½ jaar met veel plezier op de poli kindergeneeskunde en een ½ jaar op de poli cardiologie. Ik wilde toch weer heel graag met kinderen werken en ben zo bij de jeugdgezondheidszorg beland. In mijn vrije tijd houd ik o.a. erg van musicals, varen, muziek en lezen. Tot ziens in het gezondheidscentrum. Liselotte Godijn, maatschappelijk werker Graag wil ik me voorstellen! Na al weer een tijdje werkzaam te zijn in het gezondheidscentrum wordt dat ook wel eens tijd. Mijn naam is Liselotte Goddijn en ik werk sinds 2009 bij het algemeen maatschappelijk werk van de St. Kwadraad in Leiden. Ik ben afgestudeerd aan de Hogeschool in Den Haag. Mijn stage heb ik toen gevolgd in de Jelgersma Kliniek in Oegstgeest, een psychiatrische kliniek. Nadat ik was afgestudeerd ben ik in de psychiatrie gaan werken, en wel in de Ursula Kliniek in Wassenaar. Daar heb ik op veel verschillende afdelingen gewerkt als psychia-

trisch maatschappelijk werker. Ook ben ik een post HBO opleiding gaan doen die nog 2 jaar duurde, de VO (Voortgezette Opleiding) richting systeem therapie, zodat ik gezinnen nog beter kan (mede) behandelen. Ik heb in de Ursula Kliniek 13 jaar gewerkt, met veel plezier! Daarna heb ik met mijn gezin, vanwege het werk van mijn man, een heel aantal jaren in het buitenland gewoond. We hebben er met z’n allen (ik heb 2 zonen) erg van genoten. Toen we zijn teruggekomen, inmiddels is het dan het jaar 2000, ben ik een andere opleiding gaan doen, nl. de kunst academie in Amsterdam (ja !!, iets heel anders). Toen ik deze had afgerond in 2006 heb ik daar een tijdje in gewerkt als ontwerper/stylist. Leuk, maar ook niet leuk. Ik miste toch het omgaan met mensen en heb weer gesolliciteerd in het maatschappelijk werk. Ik heb het erg naar mijn zin bij Kwadraad en de afwisseling in het gezondheidscentrum hier sluit goed aan bij mijn ervaring in de medische wereld. Met veel plezier werk ik dan ook hier samen met de artsen, en andere disciplines waar nodig, zodat iedereen de juiste zorg krijgt. Je ziet me hier, 1x in de 2 weken op de vrijdag. Tot ziens in het centrum! 5

Frits Biesjot, maatschappelijk werker Het is al weer een tijdje dat jullie mij soms voorbij zien schuiven; sinds vorig jaar oktober werk ik als maatschappelijk werker in Leiden bij Kwadraad. Ik ben 42 jaar en heb na de HAVO MEAO gedaan, commerciële richting. Om werkervaring op te doen heb ik bij verschillende organisaties gewerkt, waaronder een bank. Daar heb ik 5,5 jaar gebivakkeerd, (zelfs een overval meegemaakt!) en uiteindelijk de switch gemaakt naar de sociale richting. In 1994 begon ik aan de MBO-SD (Sociale Diensverlening); daarna heb ik HBO-MWD (Maatschappelijk Werk en Dienstverlening) gedaan en ben ik in 2001 hiervoor geslaagd. Na de bank heb ik gewerkt bij het Leger des Heils in den Haag, verstandelijk gehandicapten in Zoeterwoude (Swetterhage), Beschermd wonen in Delft, met verstandelijke gedragsgestoorden, op een afdeling geriatrie in Noordwijkerhout, gevolgd door een gesloten afdeling (Crisis Interventie Centrum); om een aantal jaren daarna bij Rivierduinen te werken op allerlei afdelingen. In 2004 ben ik als Maatschappelijk werker begonnen in Alphen aan den Rijn, en 6

sinds oktober 2009 dus in mijn geliefde Leiden. Ik ben geboren en getogen in Leiden en heb 2 oudere broers. Ik heb altijd veel gevoetbald en ik ben een grote Ajax-fan. Ik hou ook wel van andere sporten, bijvoorbeeld tennis, maar voetbal blijft wel nummer 1. Verder ben ik momenteel in een bijzondere situatie, want op 20-10-2010 (kunnen we het niet vergeten!) ga ik trouwen. Wanneer dit nummer uitkomt, ben ik inmiddels getrouwd! Het werk: Ik vind dit mooi om te doen; om mensen in wat voor situatie ze ook zitten, bij te staan, te steunen, iets voor hen te kunnen betekenen. Praktisch, of er gewoon te zijn voor ze. Schroom niet om gewoon op donderdagmiddag eens binnen te lopen als de deur open staat!

GEZONDHEID & VOEDING Door Maaike Boere en Caroline Roest, diëtisten Gezond eten Op verschillende manieren is voeding heel belangrijk voor mensen. Natuurlijk heb je eten nodig om te functioneren, om je lichaam gezond te houden, om te sporten. Je kunt dat de lichamelijke functie van eten noemen. Maar eten

is ook genieten, eten moet lekker zijn. Eten kan ook zijn: spanningen afreageren, emoties, verdriet weg eten. Dit is de geestelijke of psychische functie van de voeding.  Daarnaast is eten heel belangrijk in ons sociale leven. Begrippen als gezelligheid en gastvrijheid hebben veel met eten en drinken te maken. Eten is als het ware een  communicatiemiddel: iets te vieren, de buren uitnodigen, zakelijke ontmoetingen, uitgaan? Overal hoort eten en drinken bij. Zelfs bij een droevige gebeurtenis, zoals een begrafenis. Wat is gezond? Wat is gezonde voeding? Wat is goed en wat is fout? Soms zou je een lijstje willen hebben met goede en slechte voedingsmiddelen. Supermarkten en producenten plakken een ‘gezond’ etiket op hun producten, maar is het zo simpel? De kunst is om te variëren met je eten, en door te variëren te zorgen dat je alle belangrijke voedingstoffen (koolhydraten, eiwitten, vetten, vitamines en mineralen) binnenkrijgt. Je hebt ze allemaal nodig, niet te veel, maar ook niet te weinig. Er zijn geen producten die je onbeperkt kunt eten, maar ook geen producten die je nooit zou mogen eten. Het is een kwestie van de juiste balans vinden. Maar ja, hoe

doe je dat? Gelukkig biedt het voedingscentrum een basis: Het voedingscentrum hanteert aanbevolen hoeveelheden van voedingsmiddelen die je elke dag nodig hebt. Als je deze basis aanhoudt, krijg je alle benodigde vitamines en mineralen binnen. Ook de verhouding tussen koolhydraten, vetten en eiwitten bereik je door middel van deze basis. Bij een goede basis zul je minder snel behoefte hebben aan andere (calorierijke) tussendoortjes. Je kunt gerust af en toe iets extra’s nemen, maar te veel is nooit goed.Een gemiddelde volwassene heeft de volgende hoeveelheden nodig: • 5 – 7 sneetjes brood • 150-250 gram aardappels, rijst of pasta • 200 gram groente • 2 porties fruit • 400 ml zuivelproducten • 1 plak kaas • 100-120 gram vlees(waren), vis, kip, ei, vleesvervangers • 20-25 gram halvarine voor op brood • 10-15 gram olie, vloeibare bak- en braad of vloeibare margarine voor maaltijdbereiding Meer weten? www.voedingscentrum.nl 7

Moderne diëten onder de loep Sinds kort is Sonja Bakker weer terug op televisie met haar wekelijks terugkerende programma ‘SOS Sonja’. In dit programma begeleidt zij mensen die hun leefstijl drastisch willen veranderen. Naast een caloriearm dieet worden zij intensief begeleid door een sportinstructeur. Uiteraard vallen zij kilo’s af en reageren mensen in hun omgeving verbluft. Maar hoe zouden deze mensen eruit zien over één jaar? Het zou geen gek idee zijn om een programma te maken waarin deze mensen na één jaar terugkomen om dan de conclusie te kunnen trekken; hoe effectief is Sonja Bakker’s dieet nu daadwerkelijk? Hoe goed is het vol te houden? Wat zijn de voor- en nadelen van dit dieet? Enzovoorts. Het Sonja Bakker dieet werkt omdat de manier van eten wordt aangepast. Het aantal calorieën dat je binnen krijgt is minimaal, waardoor je dus zal afvallen. Het dieet bevat gemiddeld zo’n 1200 calorieën per dag. Het Voedingscentrum schrijft hier ook een stukje over: “Het dieet sluit aan bij een aantal voedingsadviezen uit de Schijf van Vijf, zoals gevarieerd eten, veel groente en weinig vet. De menu’s bevatten echter veel minder brood en soms minder zuivel en fruit dan door het Voe8

dingscentrum wordt aangeraden. Op sommige dagen van de weekmenu’s moeten vrouwen het wat betreft brood doen met een paar beschuiten of crackers. De energetische waarde lijkt voldoende laag om kilo’s kwijt te raken.” Het dieet van Sonja Bakker werkt dus om gewicht te verliezen, maar dit heeft dus te maken met de lage calorie inname per dag. Of het op de lange termijn werkt is puur afhankelijk van uw eigen eetpatroon. Heeft u uw eetpatroon na het volgen van het dieet van Sonja Bakker aangepast, dan zult u niet meer aankomen, maar valt u terug in uw oude eetgedrag dan zullen de verloren kilo’s weer terugkomen. Naast Sonja Bakker is de naam Dokter Frank ook niet meer onbekend in de dieetwereld. Het Dokter Frank dieet wordt ook wel het ‘één kilo per week dieet’ genoemd. Het dieet van Dokter Frank is gebaseerd op eiwitten. Het Dokter Frank dieet is ontwikkeld op basis van ruim zes jaar onderzoek. Dokter Frank geeft aan dat je met het Dokter Frank dieet vet verbrandt en de spiermassa niet aantast. Je voorkomt hiermee het welbekende jojo-effect. Dokter Frank geeft aan dat je door gebruik van eiwitten in combinatie met een koolhydraat- arm dieet sneller afvalt. Eiwitten geven je een verzadigd gevoel en zorgen voor de instandhouding van je spiermassa.

Het voedingscentrum schrijft hier over “Het Dokter Frank dieet werkt met een hoog-eiwit en laag-koolhydraat voedingsprogramma. Hierbij is het belangrijk dat men bij de hoofdmaaltijd de balans tussen eiwitten en koolhydraten in de gaten houdt. Het dieet kan helpen om over een korte tijdsperiode gewicht te verliezen, maar op lange termijn is dit dieet niet aan te raden. Je krijgt dan te weinig fruit, vezels en calcium binnen. Je kunt dan beter kiezen voor een gezond eetpatroon en daar is een blijvende verandering van de leefstijl voor nodig.

Dr Frank zegt dat eiwitrijk voedsel sneller een verzadigend gevoel geeft. Dat klopt. Eiwitten zorgen voor verzadiging, net als koolhydraten en vetten. Alleen: per hoeveelheid energie (kcal) werken eiwitten meer verzadigend dan koolhydraten en vetten. Van een dieet met relatief meer eiwit (per hoeveelheid energie) raak je meer verzadigd dan van een dieet met relatief veel vetten of koolhydraten”.

BEP: Beter Eet Patroon Voor veel mensen staat afslanken gelijk aan honger lijden. En ja, wees eerlijk, daar heb je geen zin in!! Velen van jullie die het probleem van kilootjes te veel kennen, zullen de nodige diëten hebben geprobeerd. Bij veel recente diëten, waaronder Sonja B, dr. Frank, is honger lijden inderdaad een heel groot fout feit! Wanneer je rond de 1000 Kcal of minder naar binnen krijgt, heb je doodgewoon de hele dag door honger (trek zou mijn moeder zaliger zeggen, honger hebben we niet in dit land zonder oorlog etc.) Maar goed, daar loop je dan met je trek….. En dan zeggen de bovenstaande dieetgoeroes ook nog dat de genoemde crashdiëten makkelijk vol te houden zijn…… Dan voel je je dus dubbel een ‘loser’ want jij hebt onweerstaanbare trek! Je geeft er aan toe en neemt iets vets en helemaal fouts… De oplossing komt van BEP Maar…nu tijd voor de oplossing die BEP voor jou heeft! Je gaat je kilo’s te lijf zonder honger! Slank zijn voor de zomer of 10 kilo minder wegen is mogelijk en voelt veel beter! BEP is een voedingsadvies waarbij je tussen de 1400-1500 Calorieën per dag mag eten en dus geen honger hebt! Wanneer je erg 9

lekkere trek hebt, kun je zonder schuldgevoel de ‘joker’ in zetten, die staat voor 300Kcal. Je kunt 2x per week een gebakje en patatje nemen. Zo hou je het beter vol! Ook neem je gezonde tussendoortjes waardoor je kacheltje (=stofwisseling) de hele dag door goed brandt. Hierdoor heb je ook energie om voldoende te bewegen. Door voldoende te eten ga je ook het jojo-effect tegen. Je kachel brandt goed en blijft dit ook doen wanneer je op je streefgewicht bent. BEP is een lifestyle, je wilt nooit meer anders want je voelt je lekker in je lijf! Wist je dat je het BEP Dieet ook kunt volgen bij diëtisten van gezondheidscentrum Merenwijk.

rige hbo-opleiding Voeding en Diëtetiek hebben afgerond, mogen zich ‘diëtist’ noemen. Deze titel is bij de wet beschermd. Na het afstuderen is elke diëtist verplicht om het vak goed bij te houden, voldoende werkervaring op te bouwen en te voldoen aan kwaliteitsnormen. Diëtisten die aan deze eisen voldoen, worden ingeschreven in het Kwaliteitsregister. Een diëtist is dé deskundige op het gebied van voeding bij gezondheid en ziekte. Maar de diëtist is óók een kenner als het gaat om lekker eten en het aanbod in de supermarkt. Juist die combinatie maakt dat de diëtist u heel praktisch kan adviseren, met duidelijke adviezen die u meteen kunt toepassen.

Diëtisten, dat zijn specialisten in lekker en gezond ! Bij veel instanties kun je terecht voor vragen over voeding. Vaak worden dan antwoorden gegeven in de vorm van algemene richtlijnen voor een verantwoord eetpatroon. Bij een diëtist kan dat natuurlijk ook, maar er is een duidelijk verschil, want diëtisten zijn niet alleen voedingsdeskundige maar ook dieetdeskundige en daarin zijn zij uniek.

Ieder mens heeft zijn eigen eetgewoontes, smaak en voorkeuren. Een diëtist geeft daarom altijd een dieetbehandeling op maat. U krijgt een persoonlijk advies met de begeleiding die bij u past. Alleen dan lukt het om zo’n advies ook op te volgen en uw eet- en leefpatroon aan te passen. Tijdens het eerste bezoek aan de diëtist zult u daarom veel vragen krijgen: over uw eetgewoontes, uw gezondheid, uw medische gegevens, uw verwachtingen en uw wensen. Daarna maakt de diëtist een behandelplan en een persoonlijk advies.

De diëtist werkt professioneel, praktisch en op maat Alleen professionals die de vierja10

In de volgende consulten zal de diëtist uitleg en informatie geven over de voeding, deze aanpassen aan uw persoonlijke situatie en samen met u zoeken naar oplossingen voor eventuele knelpunten. Uiteraard zal zij u ook ondersteunen bij het opvolgen van het advies, bijvoorbeeld door middel van: • Handige tips voor het veranderen van uw eetgewoontes • Oefeningen en motivatietechnieken • Praktische informatie over wat er op het etiket staat en waar u welke producten kunt kopen • Suggesties voor speciale gelegenheden, zoals uit eten gaan, feestjes en op vakantie gaan Wanneer naar de diëtist? Voor alle vragen met betrekking tot voeding kunt u bij ons terecht. Denk hierbij aan: • Verstopping, diarree, spastische darm, Ziekte van Crohn, darmstoma, • Overgewicht • Maag-, darm- en leverklachten • Galstenen • Jicht • Nierproblemen zoals nierstenen en nierinsufficiëntie • Diabetes Mellitus • Verhoogd cholesterolgehalte

• Verhoogde bloeddruk • Voeding bij kinderen (zowel baby, peuter, kleuter als puber) • Ongewenst gewichtsverlies als gevolg van bijvoorbeeld chemotherapie, ziekte of operatie, slikklachten • Ongewenst gewichtsverlies bij chronische ziekten zoals Parkinson, M.S., reuma en longaandoeningen • Voedselovergevoeligheid, voedselallergie en voedselintolerantie • Eetstoornissen zoals anorexia nervosa, boulimia nervosa en binge eating disorder • Begeleiding en adviezen bij zwangerschap, borstvoeding, introductie van bijvoeding en kindervoeding • Voedingsadviezen bij sport, zowel voor duursporters als krachtsporters • Vitamines en mineralen, dieetpreparaten zoals drinkvoeding en sondevoeding, het berekenen van de voeding op volwaardigheid en algemene vragen over voeding en dieetproducten. Ook kinderen kunnen in aanmerking komen voor een dieetbehandeling. Op jonge leeftijd zijn bijvoorbeeld voedselovergevoeligheid, eetproblemen en overgewicht veelvoorkomende problemen. Voor meer informatie en/of een 11

afspraak kunt u telefonisch contact opnemen met ActiVite Dietetiek, tijdens kantooruren bereikbaar via telefoonnummer 071-5161318 of per e-mial: [email protected]

VEGETARISCH ETEN Door Maaike Boere en Caroline Roest, diëtisten Vegetariërs eten geen vlees, gevogelte en vis. Bijna alle vegetariërs eten of drinken wel melk(-producten), kaas en eieren (lacto-ovo-vegetariërs). Sommige mensen die zich vegetariër noemen, eten wel vis. Het is mogelijk gezond te eten zonder vlees. Een vegetarisch eetpatroon met voldoende groente, fruit, brood, aardappelen, graanproducten, peulvruchten, zuivelproducten, eieren en vleesvervangers, geeft alle voedingsstoffen die het lichaam nodig heeft.

Ongeveer vier procent van de Nederlandse bevolking eet elke dag vegetarisch. Daarnaast is er een groeiende groep ‘parttime vegetariërs’, die een of meer dagen per week geen vlees eten. Veganisten eten helemaal geen producten van dierlijke oorsprong, dus ook geen melk(producten), kaas of eieren. 12

Bewust eten belangrijk Veel mensen vragen zich af of vegetarische voeding wel gezond is. Vlees, vis en gevogelte zijn immers belangrijke leveranciers van ijzer, B-vitamines en eiwit. Als men een volwaardige vegetarische voeding wil gebruiken, is het belangrijk voldoende producten te eten waar genoeg van deze voedingsstoffen in zitten. Voldoende ijzer IJzer zit in brood, granen, groente, peulvruchten, eieren en andere vleesvervangers. Het ijzer uit deze plantaardige producten wordt beter in het lichaam opgenomen als het samen met een vitamine-C-rijk product (groente, fruit of sap met vitamine C) wordt gegeten. B-vitamines en eiwitten B-vitamines komen voor in brood, graanproducten, peulvruchten, melk en melkproducten, kaas en ei. Vitamine B12 zit alleen in dierlijke producten. Voor de vegetariër zijn daarom melk(-producten), kaas en ei belangrijke bronnen voor deze vitamine. Als er minder dierlijke producten worden gegeten, wordt het moeilijker om voldoende vitamine B12 binnen te krijgen. In een gevarieerde vegetarische voeding met genoeg brood, graanproducten, peulvruchten,  ei en vleesvervangers zitten ruim voldoende eiwitten.

EETVOORZIENINGEN IN DE MERENWIJK Door Annette Dresselhuizen, praktijkverpleegkundige Eettafel en Tafeltje Dekje Radius Bent u 55 jaar of ouder en ziet u op tegen elke dag vers koken, dan kunt u gebruik maken van de eettafel van Radius. In de Merenwijk is de eettafel op de Rosmolen, naast de bibliotheek.

U kunt van tevoren uit verschillende menu’s kiezen. De prijs ligt rond de 6 euro. Als u wilt deelnemen kunt u naar Radius bellen op telefoonnummer 071-7074200 Verdere informatie kunt u ook vinden op www.radiuswelzijn.nl U kunt zich ook aanmelden voor Tafeltje Dekje, op werkdagen tussen 9.00 - 15.00 uur bij de coördinator van Tafeltje Dekje van Stichting Radius, telefoon 071 - 707 42 00. Er is wekelijks keuze uit verschillende menu’s, met 40 verschillende hoofd-

maaltijden. De maaltijden worden eenmaal per week thuisbezorgd en kunnen in de koelkast 10 dagen worden bewaard. Na uw aanmelding wordt u bezocht voor een intake gesprek waarin alles duidelijk en rustig wordt uitgelegd. U meldt zich dan aan voor minimaal drie weken, waarbij u minimaal twee maaltijden per week dient te bestellen.

Movens eetcafé Movens, een onderdeel van Rivierduinen (geestelijke gezondheid), heeft ook een eetgelegenheid. In eerste instantie voor mensen die bekend zijn met Rivierduinen, maar ook mensen die veel alleen zijn en die moeilijk voor zichzelf kunnen koken, zijn welkom. Deze eetgelegenheid is op de Flevoweg 5, achter de Gamma. Mensen kunnen hier ontbijten van 9.15 tot 10.00 uur voor 2,50 euro, lunchen tussen 12.00 en 13.00 uur en eten in het eetcafé. Men kan zich tot een dag van tevoren tot 11.00 uur aanmelden om mee te eten. Daarvoor moet op het 13

bestemde inschrijfformulier bij het zgn. uitgiftebuffet de achternaam worden ingevuld. Men kan dan kiezen uit een keuzemenu A of B. Geen keuze is altijd menu A. Het inschrijfformulier hangt er al een week van tevoren, men heeft ruim de tijd om het in te vullen. Als men niet in de gelegenheid is om het in te vullen dan kan het telefonisch: 071-5241953. vegetarische gerechten zijn op aanvraag mogelijk. De maaltijd kost ongeveer 5 euro en is exclusief de koffie, welke men na het eten kan bestellen bij de bar. De maaltijd wordt geserveerd vanaf 17:00 uur tot 17:30 uur. Het eetcafé is geopend tot 18:30 uur. Zie voor meer informatie www.movens-leiden.nl

ZORGPROGRAMMA CARDIOVASCULAIR RISICOMANAGEMENT Door Hanneke Muis, huisarts Graag wil ik u iets vertellen over ons zorgprogramma cardiovasculair risicomanagement (CVRM) waarvan ik de coördinator ben. Het zorgprogramma heeft als voornaamste streven preventie van hart- en vaatziekten. Op dit moment zijn we met de voorbereiding van het zorgprogramma bezig en de verwachting is dat we in 2011 zullen starten met de uitvoering. 14

In Nederland zijn hart- en vaatziekten (HVZ) al lange tijd doodsoorzaak nummer één. Gemiddeld overlijden hier per dag 59 vrouwen en 54 mannen aan. Er zijn in Nederland ongeveer één miljoen mensen met HVZ. Uit bovenstaande wordt duidelijk dat het opsporen, optimaliseren, monitoren en zo mogelijk opheffen van risicofactoren een belangrijk wapen is in de strijd tegen HVZ. Bekende risicofactoren voor het krijgen van HVZ zijn roken, suikerziekte, hoge bloeddruk en een te hoog cholesterol. Ook bewegingsarmoede, overgewicht, stress, overmatig alcoholgebruik en erfelijkheid zijn risicofactoren voor HVZ. Globaal kun je stellen dat hoe meer iemand van deze (onbehandelde) risicofactoren heeft, hoe groter de kans wordt op (opnieuw) een uiting van HVZ (een ‘event’). Om de kans op een event te verkleinen is het belangrijk om de risicofactoren in kaart te brengen, ze zo goed mogelijk te behandelen en waar mogelijk op te heffen. In de praktijk betekent dit het nastreven van een lage bloeddruk, een laag cholesterolgehalte en normale bloedsuikers. Verder niet te zwaar worden, chronische stress vermijden, matig met alcohol, niet (mee) roken en zorgen voor voldoende beweging. Dit klinkt allemaal vrij eenvoudig maar vooral het structureel veranderen van gedrag is voor

de meeste mensen een zware dobber. Het zorgprogramma cardiovasculair risicomanagement is, in het kort gezegd, een protocol waarin beschreven staat wat onze werkwijze is ten aanzien van het verhogen van de kwaliteit van de zorg bij drie groepen mensen, in relatie tot preventie van HVZ. In de eerste groep zitten mensen bij wie zich minimaal één keer een vorm van hart- en vaatziekten heeft geopenbaard. Zij hebben bijvoorbeeld een hart- of herseninfarct doorgemaakt, angina pectoris, of een vaatvernauwing in de benen. In groep twee zitten personen met een verhoogd risico op, dus (nog) geen uiting van, hart-en vaatziekten. Dit zijn o.a. mensen die een te hoge bloeddruk hebben of roken. De derde categorie bestaat uit mensen zonder hartlijden, zonder bekende risicofactoren, of met onbehandelde risicofactoren, die een persoonlijk cardiovasculair risicoprofiel willen laten opmaken. Zij willen een screening op de aanwezigheid van risicofactoren en een overzicht van het totaalplaatje. Deze laatste groep kan overigens ook nu al terecht in ons gezondheidscentrum middels de GeZZond Check (voor meer informatie hierover zie het nieuwsoverzicht op onze website: www.gezondheidscentrum-merenwijk.nl). Onze eerste actie wordt het actief

benaderen van patiënten die bekend zijn met HVZ en/of risicofactoren die langer dan een jaar niet op controle zijn geweest op het spreekuur en voor zover wij weten hiervoor ook niet (meer) onder controle zijn bij een (hart) specialist. Als u zichzelf hierin herkent dan kunt u natuurlijk ook alvast zelf een afspraak maken op het spreekuur van één van onze twee praktijkverpleegkundigen. Stelt u geen prijs op een dergelijke proactieve benadering dan kunt u dit uiteraard ook kenbaar maken, wij zullen u dan niet benaderen.

ZORGPROGRAMMA DIABETES MELLITUS Annette Dresselhuizen, praktijkverpleegkundige Naast het zorgprogramma voor hart- en vaatproblematiek heeft het gezondheidscentrum ook een zorgprogramma voor mensen met Diabetes Mellitus. Diabetes Mellitus, doorgaans diabetes of suikerziekte genoemd, komt veel voor en is een van de snelst groeiende ziektes ter wereld. Diabetes ontstaat door een tekort van en/of verminderde gevoeligheid voor het hormoon insuline. Hierdoor komt de suiker (glucose) niet goed in de lichaamscellen en blijft er teveel glucose in het bloed. Het klinkt heel zoet “suikerziekte” maar het is een 15

moeilijke en belastende ziekte. In het gezondheidscentrum Merenwijk zijn ongeveer 380 mensen met diabetes in zorg. Ongeveer 90 % hiervan heeft type 2 diabetes (vroeger ook wel ouderdomssuiker genoemd). De oorzaak is niet altijd goed vast te stellen. Meestal is er een gevoeligheid voor het ontwikkelen van suikerziekte in de familie en meestal is er sprake van overgewicht. In het zorgprogramma staat be-

allemaal een rol in het zorgprogramma. De zorg voor mensen met diabetes loopt goed en is goed georganiseerd. Helaas hebben we niet veel tijd om ook actief op zoek te gaan naar mensen met diabetes. Als er diabetes bij u in de familie voorkomt en/of u heeft overgewicht, schroom dan niet om een keer een afspraak te maken bij de praktijkverpleegkundige. Wij geven u graag informatie over wat u kan doen om suikerziekte zo lang mogelijk buiten de deur te houden. Het telefoonnummer is 071-5230642.

OP WEG NAAR EEN GEZONDE LEEFSTIJL

schreven hoe goede zorg vormgegeven wordt. Een van de aspecten van goede zorg is het regelmatig controleren van de bloedglucose, het cholesterolgehalte (vetten in het bloed) de werking van de nieren, de bloeddruk, het gewicht, controle van de ogen en de voeten en er wordt regelmatig gepraat over beleving van en omgaan met de ziekte. Daarbij wordt veel aandacht besteed aan eetgewoonten en lichaamsbeweging. De huisarts, praktijkverpleegkundige, de diëtiste en de fysiotherapeut hebben 16

Door Onno Otto, fysiotherapeut De cursus ‘Op weg naar een gezonde leefstijl’ is ontwikkeld voor volwassenen met overgewicht. Onder deskundige begeleiding van fysiotherapeut, diëtist en maatschappelijk werker werkt u zelf aan een gezonde leefstijl en leert u op gewicht te blijven. Eén deel van de cursus bestaat uit een stukje individuele begeleiding van de diëtist. Het andere deel uit begeleiding en training in groepen. De groepsbegeleiding van diëtist en maatschappelijk werker gebeurt met de hele groep samen, maximaal 12 personen, en de training onder begeleiding van de fysiotherapie in

groepen van 4 tot 5 personen. De groepsdynamiek is wat de cursus leuk en leerzaam maakt. Samen werken aan hetzelfde doel, met daarbij de individuele doelen goed voor ogen houdend. Deze doelen komen voort uit de individuele intakes die vooraf gehouden worden door de verschillende disciplines. De afgelopen jaren hebben we veel

op nahoudt. Er zijn geen kosten verbonden aan het onderdeel diëtetiek (individuele gesprekken zowel als groepsbijeenkomsten) en maatschappelijk werk. Voor de diëtist is wel een verwijsbrief nodig van de (huis-)arts. Voor de fysiofitness is het afhankelijk van de ziektekostenverzekering hoe dit wordt vergoed. Heeft u vragen of wilt u zich aanmelden? Bel dan met Fysiotherapie Gezondheidscentrum Merenwijk, tel. 071- 521 22 86 óf met de afdeling Voedingsvoorlichting en Dieetadvisering van ActiVite Thuiszorg Groot Rijnland, tel. (071) 516 13 18.

BIJ ONS THUIS

leuke en positieve reacties gekregen vanuit de deelnemers van de groep. Dit programma draait nu alweer een paar jaar in het gezondheidscentrum. Er wordt één cursus begonnen in het voorjaar en één in het najaar. Houd de website, posters in het gezondheidscentrum of de advertenties in de krant in de gaten. Kortom, een cursus bedoeld voor een ieder die strijdt tegen overgewicht en er een ongezonde leefstijl

Door Julia Eten wat het seizoen je geeft. Oorspronkelijk dan natuurlijk, “natuurlijk”. Dus geen spruitjes in de zomer of boerenkool in de lente. En andersom ??? Zomergroenten in de winter ?? Sla, in alle soorten en maten, het hele jaar door te verkrijgen! Ik hou me aardig aan die seizoensgroenten, dat kan ook bij ons thuis, want wij hebben “goede eters”. Heerlijk, geen rekening hoeven houden met de smaak van onze schatjes, alhoewel ze natuurlijk wel hun voorkeur hebben. En dat mag! Vorige week hadden we een vriendinnetje van Bente te eten. Ze bofte, 17

want we hadden net 1 van de 3 groentes op tafel staan die haar kunnen bekoren. Haar zusje maakt het nog bonter vertelde ze: die eet iedere avond een potje bonen. Iedere avond! “Doet u mij maar 30 potjes bonen, zijn we weer klaar voor deze maand”. Wat een drama. Gelukkig eet haar grote zus weer alles, dus dat kan ook. Hoe komt dat toch? Binnen 1 gezin zoveel verschil in eetgewoontes, behoeftes, smaak. Als ik terug denk aan vroeger weet ik meteen weer wat ik toen vreselijk vond. Meloen. Ik ruik het nog. Die doordringende geur van de partjes 18

meloen die al klaar stonden. Ik werd er echt misselijk van. Nu vind ik meloen heerlijk, dus ooit is er iets veranderd! Joost, onze oudste, die eigenlijk alles lust en ook alles probeert, heeft ook 1 NEE op zijn lijstje staan: juist, meloen. Bente is een kleine eter, behalve als haar favorieten op het menu staan. Dan wordt het bord 2 maal vol geschept. Wat er wel altijd uit wordt gevist zijn de champignons, hoe klein gesneden ook. Ik denk wel eens dat je lichaam aangeeft als iets niet goed voor je is. Het “valt” dan gewoon niet lekker.

Bente heeft dat vanaf klein peutertje met vette dingen, zoals chocolade, mayonaise, kaas en roomijs. Slaat ze dan ook consequent af. Gijs daarentegen (de jongste, de verwendste??) is een chocolademonster van de eerste orde. Die gaat regelmatig op “rantsoen”, oftewel: de chocopasta gaat achter slot en grendel. Alles met mate, weet je nog….?

jongsten kindermenu’s besteld, met onze “alles-eters” moest dat goed komen. Ober: “En heer, dame, wat mag ik voor jullie klaarmaken ?? Jullie hebben de keuze uit kipfilet, gehakte biefstuk of gerookte zalm”. Mmmm, dacht ik nog, klinkt goed. Waarop Gijs met een stralende snuit vraagt: “heeft u ook frikadellen ???

Grappig. Ooit had ik koolraap op het menu staan, die in de winkel kant en klaar werd aangeboden in de vorm van frites. Ik dacht: die heb ik tuk. Frietjes Gijs?? Ja lekker! Hup, beetje mayo erop, die eerste hap,……, hahaha, hij weet t nog!

Zucht. Heb ik hier nou zo mijn best voor gedaan?

En straks is het weer Kerst. De afgelopen jaren gingen we op een van die dagen lekker uit eten met de hele familie. Voor de twee

EETPROBLEMATIEK Door Marloes van der Poel, maatschappelijk werker Vanuit het maatschappelijk werk krijgen we regelmatig te maken met mensen die last hebben van hun gewicht/ kampen met een negatief zelfbeeld of te maken hebben met zeer lage zelfwaardering mede als gevolg van eten. Vaak is de reden van troost eten terug te voeren naar één van de volgende situaties: behoefte aan controle, perfectionisme, geen ‘nee’ kunnen zeggen, aardig gevonden willen worden. Uit angst voor afwijzing, zich niet goed genoeg voelen, of het idee dat ze altijd hun best moeten doen, zijn emo-eters (mensen die hun emotionele problemen ‘weg-eten’ en daardoor teveel eten) de hele dag met hun gewicht bezig. 19

Om deze groep mensen te ondersteunen bieden we 1-op-1 gesprekken aan. Troost eten is iets wat aandacht behoeft. Mensen dienen zich bewust te worden van hun eetpatroon, vervolgens is er aandacht voor een eetdagboekje; wat eet je en denk en voel je daarbij. Vaak is er sprake van irreële gedachten en weggedrukte gevoelens die we proberen te achterhalen. Bij veel mensen is het een gedragsmatig en emotioneel probleem. Wanneer het om zeer complexe problematiek gaat verwijzen we in overleg met de huisarts naar gespecialiseerde organisaties zoals PsyQ of centrum eetstoornissen Ursula. Ook werken we in groepen met mensen die te maken hebben met eetproblematiek. Dit doen we samen met diëtisten en fysiotherapeuten in de vorm van een cursus; ‘Op weg naar een gezonde leefstijl’ waarbij uitgebreid ingegaan wordt op verschillende thema’s. Vanuit het maatschappelijk werk haken we in op thema’s als; leren ‘nee’ zeggen, positieve zelfwaardering, ontspanning en inspanning maar ook besteden we aandacht aan emoties die zorgen voor de situatie waarin mensen verkeren. Mocht je je herkennen in bovenstaande tekst praat er dan over met iemand of meld je aan bij het Algemeen Maatschappelijk Werk 20

van Kwadraad via 071- 531 91 00 om te voorkomen dat eten je leven gaat beïnvloeden.

ZIN EN ONZIN VAN “OMEGA’S”…….. Door Dot Bruring, apotheker U kent misschien de reclame wel van een bepaald margarinemerk: als u dit merk margarine gebruikt en wat vaker de trap neemt helpt het uw hart en bloedvaten gezond te houden. Maar klopt dit nu echt,

wat is er van waar? Ook de hersenen van uw kinderen zouden het beter doen op “Omega’s“. Hun geheugen en leerprestaties zouden toenemen. Als u zoekt op internet vindt u nog meer voordelen: tegen epilepsie, de ziekte van Alzheimer, en zelfs tegen manisch depressieve psychose. Kortom: een wondermiddel lijkt het.

Wat zijn “Omega’s”? Omega-vetzuren zijn een groep meervoudig onverzadigde vetzuren. Meervoudig onverzadigd betekent dat er in het molecuul een aantal “dubbele” of “onverzadigde” bindingen tussen de koolstofatomen in de keten zitten.

Hierboven ziet u alfa-linoleenzuur (afkorting ALA). Dit is een omega-3 -vetzuur, omdat de eerste dubbele binding zit op koolstof atoom 3. Het heeft een keten van 18 koolstofatomen. Er zijn ook vetzuren waarbij de eerste dubbele binding ergens anders begint, bijvoorbeeld op positie 6. Dit zijn de omega-6-vetzuren, waarvan linolzuur een voorbeeld is. Zowel omega-3 als omega-6 vetzuren hebben bepaalde positieve effecten op de gezondheid. Sommige leveranciers van voedingssupplementen beweren dat de balans tussen omega-3 en omega-6-vetzuren in de voeding belangrijk is, maar voedingsonderzoekers van de Wageningen Universiteit hebben daar geen bewijs voor gevonden. Op verpakkingen van voedingsmiddelen of supplementen kunt u bepaalde afkortingen lezen. Zo bestaat er naast ALA ook de omega-3 vetzuren EPA en DHA. Als voedingssupplementen zijn bijvoorbeeld de visolie capsules bekend.

Bronnen van Omega’s Vetzuren zijn nodig voor een gezonde groei en werking van onze lichaamscellen. Sommige vetzuren zoals ALA kan het lichaam niet zelf maken en moet het dus opnemen vanuit de voeding. ALA zit vooral in sommige plantaardige oliën, een klein beetje in noten en groenten. Uit ALA kan het lichaam zelf allerlei andere vetzuren maken, zoals ook EPA en DHA. Maar EPA en DHA zitten ook in ons voedsel zoals in vlees en vis. Vooral de vette koudwatervissen zoals makreel, haring, zalm, ansjovis en sardines bevatten veel omega-3. Omega-6 zit vooral in pinda-polie of zonnebloemolie. Omega-vetzuren zijn tegenwoordig ook te krijgen als visolie supplementen, zoals visolie

capsules. En het wordt tegenwoordig ook toegevoegd aan bepaalde andere voedingsmiddelen, zoals zuiveldrankjes en margarine. Ook in de vleesindustrie en bij legkippen wordt gewerkt aan verbetering van de diervoeders, zodat een 21

varkenslapje of een ei meer omega-3 bevat. Omega’s zijn gezond? Er is inmiddels veel onderzoek gedaan naar het effect van een extra dagelijkse inname van omega-3vetzuren. Het was namelijk al bekend dat Eskimo’s, die grote hoeveelheden uit hun voeding van voornamelijk vette vis binnenkregen, veel minder kans hadden op bepaalde ziekten die in de westerse wereld veel voorkomen, zoals harten vaatziekten en kanker. Bij testen van het bloed van Eskimo’s bleek dat de hoeveelheid cholesterol bij hen heel gunstig is. De vraag is natuurlijk of door een dieet met extra EPA en DHA het aantal harten vaatziekten of kanker ook echt teruggedrongen kan worden in onze westerse wereld. In diverse grote internationale wetenschappelijke tijdschriften zijn onderzoeken gepubliceerd, die een wisselend resultaat laten zien. Inmiddels is wel duidelijk dat omega-3 vetzuren de volgende effecten hebben: • Verminderen de stolselvorming in het bloed waardoor er minder kans is op trombose • Verlagen de hoeveelheid vet in het bloed, waardoor er minder kans is op aderverkalking • Werken tegen ritmestoornissen van het hart 22

• Verminderen ontstekingsverschijnselen Door deze effecten hebben omega-3 -vetzuren een beschermend effect op hart en bloedvaten. Omega-6 vetzuren zouden goed zijn om de aanmaak van cholesterol te remmen en om het afweersysteem te versterken. Een te grote inname van omega-6 lijkt juist een omgekeerd effect te hebben en ontstekingsreacties bevorderen. Alle overige positieve effecten die worden toegeschreven aan omegavetzuren zijn nog niet bewezen. Zo zijn er onderzoeken gedaan naar agressie, depressie, schizofrenie, ADHD, dementie, macula degeneratie (een bepaalde vorm van blindheid) en allerlei ontstekingsziekten, zoals reuma en de ziekte van Crohn (een darmziekte). Het is echter allerminst zeker dat omegavetzuren hier enige werking op hebben. Veel meer goed uitgevoerd onderzoek is nodig. Advies Artsen adviseren om minimaal twee keer per week vis te eten, waarvan één keer vette vis. Wie dit doet komt al aan de dagelijkse aanbevolen hoeveelheid omega-3 vetzuren. Meer innemen dan deze aanbeveling heeft geen bewezen effect op de gezondheid. Omega-6 vetzuren krijgen de meeste mensen vanzelf genoeg binnen.

Als men echter niet van vis houdt, is het verstandig om producten te kiezen waaraan omega-3 vetzuren zijn toegevoegd, bijvoorbeeld margarine of zuiveldrankjes. Ook is het mogelijk een visolie supplement te kopen bij drogist of apotheek.

LEZERSVRAAG Is het wenselijk om ingeval van diabetes de partner van de patiënt te betrekken, temeer als deze geheel of gedeeltelijk verantwoordelijk is voor de huishouding ? Toelichting: Ik hoor mijn overburen zeggen: diabetes heb je allebei en dat begint met het inkopen. Antwoord: Diabetes is een chronische ziekte. Zonder medicijnen is de hoeveelheid suiker (glucose) in het bloed  continu verhoogd. Bij type 2 diabetes zijn bloeddruk en bloedvetten ook vaak te hoog. De belang-

rijkste aanpak is meer bewegen en anders eten. Als je niet alleen woont, eet je meestal samen. Dat is gezellig en het eten smaakt ook beter. Gelukkig hoeft iemand met diabetes geen streng dieet te volgen. Maar het is wel erg belangrijk dat hij/zij gezonde voeding gebruikt. Kort gezegd: zoveel mogelijk zelf klaargemaakt, weinig zout, veel groenten en fruit, wat minder (dierlijk) vet, niet te zoet. Het helpt om rustig te eten en lang te kauwen voordat je doorslikt. Als de patiënt insuline gebruikt is het soms nuttig om tussen de maaltijden door iets te eten. De partner van diabetespatiënt kan precies dezelfde voeding gebruiken als de patiënt zelf, dat is juist heel gezond. Soms heeft de partner de neiging de patiënt met lekkernijen te verwennen, maar dat kun je beter op een andere manier doen. Bijna alle mensen met diabetes hebben contact met een diëtiste. Als dat niet zo is kunt u een verwijzing aan de huisarts vragen. Het is belangrijk dat de partner meegaat naar het spreekuur van de diëtiste, zeker als die de inkopen doet en kookt. Hij of zij kan meepraten over gezond en lekker eten, maar vooral niet teveel. Veel informatie is te vinden op www.DIEP.info en www.dieetinzicht.nl. Ymte Groeneveld, huisarts. 23

… WEET U DAT……… s centrum, t alarm was in on oo , gr n de le ge s ijk te horen was Er pa rm luid en duidel la da an br t he n n, De sirene va lijk paraat stonde hulpverleners) ge fs rij ed (b s er Vrdeeld werden, De BH kort en bondig ve n ee et m n he or werden, De taken do goed doorzocht n tte ile to en en Alle kamers gang meerd, iten werd gesom Iedereen naar bu eef, goed bewaard bl route te De rust gelukkig tegrond de juiste at pl n ee f na va bleek Het nog moeilijk lopen, ENING ging, ontruimingsOEF n ee om IG K K Het GELU is, el goed verlopen Het al met al he worden, de i gezet kunnen op s je nt pu r ee Er altijd w en, ook gedaan hebb De BHV-ers dat st kijken, en naar de toekom Wij met vertrouw eemaken. oit echt willen m no k lij ur tu na t di Wij plaatsvindt ng eens per jaar ni fe oe gs in m ui zondheidscenDeze ontr en als u in het ge ur be ge n ka ns en dit dus ook ee trum bent.

24

LG………… WEET U DAT VERVO zijn, al weer gegeven , De griepprikken t kunt opnemen heeft (??) contac t is m ge l aa m le Als u het al plussers, Dit geldt voor 60 e indicatie. met een medisch n se en m or vo hter ons ligt, En tevens r bijna een jaar ac ee w al s du p ie gr De Mexicaanse zal verlopen. ons vast rustiger or vo Het dit jaar heidsisten van gezond ët di de j bi en lg kunt vo Je het BEP Dieet ijk. centrum Merenw toch afvalt ergevoel hebt en goed op Je dan geen hong overtollige kilo’s de n va n ke ra ijt Je ook na het kw en gewicht kunt blijv van de diëtisten zen in de bijdrage le te t aa st s le al Dit gezond ! listen in lekker en ia ec sp jn zi t da Diëtisten, en zijn in vette vis te vind al or vo en jn zi zond el van de apothe Omega’s heel ge nden in het artik vi nt ku er ov er Je informatie hi rt- en vaatziekker keld wordt om ha ik tw on a m m ra Er een zorgprog sporen geleiden ten eerder op te ekten beter te be zi at va en rt ha rum zal en mensen met ezondheidscent G n ge ei s on in n 2011 dit in de loop va starten p, r met weinig grie n winterse winte ee op n pe ho ij W lden. ig ijs en witte ve Veel zon, pracht

25

LEZERSVRAAG Hebt u een vraag over gezondheid en denkt u dat uw vraag ook voor andere lezers interessant is? U kunt uw vragen stellen aan een van de medewerkers van het Gezondheidscentrum: b.v. aan de logopediste, de fysiotherapeute, de maatschap­ pelijk werker, de artsen, enz. Zet uw vraag op onderstaand formulier en stuur het in naar het Gezondheidscentrum Merenwijk. Het adres van het Gezondheidscentrum staat aan de achterzijde. U kunt het formulier natuurlijk ook altijd zelf even afleveren bij de balie. U kunt het ook per e-mail versturen met de vermelding: Beter Weten Lezersvraag: [email protected] Vraag:

.......................................................................................................................................................

......................................................................................................................... ......................................................................................................................... ......................................................................................................................... .......................................................................................................................... ......................................................................................................................... .........................................................................................................................

Naam : .......................................................................................................................................................... Wij beantwoorden geen vragen als de naam niet is ingevuld. Deze kunnen wij nodig hebben om contact met u op te nemen als de vraag ons niet helemaal duidelijk is. Uw naam wordt niet vermeld in Beter Weten De redactie van Beter Weten beoordeelt of de vraag interessant is voor meerdere lezers en geschikt is voor beantwoording door een van de medewerkers van het Gezondheidscentrum.

26

BERICHTEN VAN BUITEN Deze rubriek is speciaal gereserveerd voormededelingen en inhoudelijke bijdragen van hulpverleners die niet verbonden zijn aan het gezondheidscentrum, maar wel hun patiënten in de Merenwijk hebben. - Overige huisartsen in de Merenwijk



A.M.A. v/d Meer-Medendorp, K. v. Schie, C.E. v/d Meer en J.H.E. Stakenburg Medisch Centrum ‘t Joppe Zwartemeerlaan 44 tel.nr. praktijk: 521 5510 mw. A. Visser Pluimgras 44 tel.nr. praktijk: 521 0890 P.H. v/d Meer arts op haptonomische basis Medisch Centrum ‘t Joppe tel.nr. 521 2812

Huisartsenlaboratorium:

Elke morgen van 8.30-10.30 uur in Buurtcentrum “Op Eigen Wieken”, Valkenpad 5. - Tandartsen:

N.Idris en A.Jahanbakhshi Buizerdhorst 103 Tel.nr. praktijk: 522 0164 - Ouder- en kindzorg Consultatiebureau:



Bernhardkade 36 2316 RX Leiden tel. Klantenservice, Voorlichting en Preventie 0172 503 040

- Overige fysiotherapeuten in de Merenwijk Maatschap voor Fysiotherapie Zwanenzijde



Mussenplaats 1, tel.nr.: 521 5568. J.M.E. van Paridon-van den Berg kinderfysiotherapeut, P.M. Quint-van den Berg, W.C. Nieuwenhuys, manueel therapeut, K. Kruyt, fysiosportconsultant. - Overige voorzieningen



Oefentherapeut Mensendieck mw. G. Liem Medisch Centrum ‘t Joppe tel.nr. 521 5529

Paramedische praktijk Mediskin

Rosmolen 36, tel.nr. 521 4061 Huidtherapie, oedeemtherapie, medische hulpmiddelen. Psychologe



mw. drs. M. Witkamp Medisch Centrum ‘t Joppe tel.nr. 523 1827 / 521 1893 Psychologe

mw. drs. F. van Hilten Fregatwal 5 2317 GN Leiden tel.nr. 568 0156 [email protected]

- Apotheken Apotheek Tot Hulp der Menschheid

Rosmolen 13, tel.nr. 521 1611 Apotheek ‘t Joppe

Zwartemeerlaan 44, tel.nr. 521 1277 27

MEDEWERKERS GEZONDHEIDSCENTRUM MERENWIJK

Huisartsen Mw. L. Fabriek Hr. Y. Groeneveld Hr. R. van Leeuwen Mw. J.M. Muis Mw. I. Osinga Hr. J.A. Verhage Mw. M. van de Ven Hr. A. Koppejan Mw. E. van der Burg Mw. I. Daamen Mw. J.H. van Dam Mw. C.G. Elbers Mw. P. M. Leeman Mw. A.D. Maghielse Mw. H. van den Oord Mw. C. van den Tol Mw. M.W.Th. Windhorst Mw. S. Hooymans Mw. J. Kanters Fysiotherapeuten Mw. K.J. Anthonissen Mw. N. Brouwer Mw. S. Bunnik Hr. O. Otto Hr. J. van der Plaat Mw. M. van der Plaat Mw. W.A. Spelt Mw. H. van Hove Mw. M. Geelhoed Maatschappelijk Werkers Mw. A. van Dijkman Mw. M. van der Poel Mw. P. Veldhuizen Pedagoge Mw. T. Dibbits Diëtisten Mw. M. Boere Mw. C. Roest-Koster Praktijkverpleegkundigen Mw. I. van der Lugt Mw. A. Dresselhuizen GGD-Jeugdgezondheidszorg Mw. R. Mutschler Mw. M. Akbulak Mw. A. Harren

(h.a.) (h.a.) (h.a.) (h.a.) (h.a.) (h.a.) (h.a.) (h.a.i.o.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (ass.) (adm.) (adm.) (fys.th.) (fys.th.) (fys.th.) (fys.th.) (fys.th.) (fys.th.) (fys.th.) (ass.) (ass.)

Verloskundigen Mw. S. Demir Mw. A. de Best Logopedisten Mw. T. van Driel Mw. L. Beenakker Mw. R. Buikema Mw. B. van ‘t Hoff Mw. D. Keijzers Mw. S. Kok Mw. M. van der Meijden Psychologen Hr. H. Velders Mw. J. Steeneveld Mw. M. Ernst Mw. A. van der Ende Hr. R. Gardien Mw. N. Hondebrink Directie Hr. J. van der Plaat (directeur) Mw. C. ter Haar (bur.coörd.) Mw. W. Boerman (secr.) Hr. H. Hollander (kwal.medew.) Cliëntenraad Contactpersoon: mw. C. Hoekema Te bereiken via gezondheidscentrum, tel.nr. 5227184 Bestuur Stichting Gezondheidscentrum Merenwijk Voorzitter: hr. F. van Oosten Tel.nr. 5213728 BETER WETEN IS EEN UITGAVE VAN GEZONDHEIDSCENTRUM MERENWIJK Redactie: Mw. D. Bruring Mw. A. Dresselhuizen Mw. P. Leeman Mw. M. van der Plaat Mw. M. van de Ven Mw. H. Bolk, eindredactie Mw. C. ter Haar, coördinatie Mw. H. van de Giessen, illustraties

(arts) (verpl.) (ass.)

Merenwijk Gezondheidscentrum