Cinema Plaza. Dossier Monumentenstrijd

Cinema Plaza

Dossier Monumentenstrijd

Cinema Plaza Beste, Met dit dossier willen we Cinema Plaza kandidaat stellen voor de Monumentenstrijd. Deze authentieke en uitzonderlijk goed bewaarde dorpscinema is sinds 2002 beschermd door de Afdeling Monumenten en Landschappen, en werd in 2006 opgekocht door het gemeentebestuur van Duffel. Tachtig jaar lang werden in deze bioscoop onafgebroken films gedraaid, zonder dat er aan het interieur geraakt werd. Een levende herinnering aan het begin van de 20ste eeuw dus. Het gemeentebestuur wil de cinemazaal bewaren en restaureren, en daarna het gebouw een ruimere bestemming geven door er een gemeenschapscentrum in onder te brengen. Een laureaatsplaats in deze wedstrijd zou dan ook een stevig startschot betekenen voor dit project. U vindt in dit dossier naast de gevraagde bewijsstukken twee documentaires die recent gedraaid werden door Duffelse regiestudenten. Ze zullen u tonen dat Cinema Plaza een gebouw met een verhaal is, dat zeker media-aandacht verdient. Een prachtig monument dat een nieuwe bestemming kan krijgen met een breed maatschappelijk draagvlak. In één van de documentaires vertellen o.a. Robbe De Hert en Jan en Kris De Smet over hun band met deze oude cinema. Met vriendelijke groeten,

Annelies Frans Cultuur-, jeugd- en sportdienst

Frank Keersmaekers Diensthoofd Cultuur- en archiefdienst

Gemeente Duffel 29 mei 2006

Dossier Monumentenstrijd | Cinema Plaza

|2

1. Omschrijving erfgoed 1923. In de rustige gemeente Duffel opent de lokale aannemer Arthur Vercammen Sr. de allereerste dorpscinema: Het Ankerpaleis. Wanneer Arthur Vercammen Sr. in 1937 de naam van zijn bioscoop in neonletters wil laten vereeuwigen blijkt dit te duur: Het Ankerpaleis wordt dan omgedoopt tot het kortere – en dus goedkopere Cinema Plaza. In de jaren die volgen kent de cinema haar gouden jaren. Er worden niet alleen films getoond; elk jaar houdt de familie Vercammen er verschillende bals, en in de jaren ’50 om de 14 dagen een revue met cabaretiers, goochelaars en bekende vedetten zoals Bobbejaan Schoepen en Will Ferdy. Het succes van die gouden jaren vijftig keert nooit meer terug; er is opnieuw een kleine opflakkering in het Duffelse bioscoopbezoek wanneer Arthur Vercammen Jr. – die de zaak overneemt van zijn vader – in de jaren ’70 soft-pornofilms begint te draaien. Maar in onze katholieke gemeente blijft dit succes niet duren. De enige reden waarom Cinema Plaza in de dertig volgende jaren kan blijven bestaan, is Arthur Vercammen Jr. of den Tuur. Samen met zijn vrouw Paula houdt hij de zaal open tot den Tuur in 2004 op 78-jarige leeftijd overlijdt. Hoewel het beroep van bioscoop-uitbater door den Tuur en Paula een ‘bezield’ beroep leek, was ook hier het financiële aspect altijd aanwezig. Toen aan den Tuur werd gevraagd wat de mooiste film was die hij ooit had gedraaid, antwoordde hij “De beste film die ik ooit draaide, was de film die het meest opbracht.” Tuur Vercammen klinkt hierdoor misschien geldbelust, maar dat geeft een verkeerd beeld. De cinema had de laatste jaren geen groot, maar wel een trouw en vast publiek. Het moet krap geweest zijn om daarvan te blijven leven. Vier keer per week was er nog een vertoning, waar telkens zo’n 30 man zat. Nieuwe films kreeg je hier niet te zien; de meeste films waren al weken in de grote bioscopen aan het lopen. Naar den Tuur kwam je voor de platte popcorn, de snoep die Paula zelf nog in papieren zakjes stopte en vanonder de geruite keukenhanddoek tevoorschijn toverde, de voorfilmpjes die den Tuur bleef tonen, de slide waarop de aankondiging stond voor de pauze, de voorgescheurde wc-papiertjes in de toiletten, … kortom voor de ongelofelijke charme van het gebouw en de mensen die dit openhielden. Nog een leuke anekdote: den Tuur en Paula gingen altijd met z’n tweeën naar Brussel om de films te kiezen: die keken ze dan eerst samen helemaal uit vooraleer ze beslisten of ze hem zouden draaien of niet… Films duurden ook minstens 5 minuten korter bij den Tuur dan ergens anders – bij het wisselen van de spoelen ontbrak er altijd een stuk film, en toen hij rond ’97 de heruitgave van Grease speelde klonken de stemmen van de hoofdrolspelers ongeveer twee octaven lager dan normaal (de geluidsinstallatie was versleten maar te duur om vervangen te worden). Ondanks al die mankementen en amateuristische toestanden bleven Duffelaars en niet-Duffelaars naar de cinema komen om in de roodpluchen zetels neer te ploffen met een fanta en wat ijspralines, en te wachten tot het rode doek openging en het grote scherm tevoorschijn kwam. Sympathisanten kwamen zelfs vrijwillig de handen mee uit de mouwen steken om de cinema draaiende te houden… Tachtig jaar lang werden er door de familie Vercammen films gedraaid in Cinema Plaza, er zijn intussen dus heel veel generaties Duffelaars die met nog meer nostalgie terugdenken aan den Tuur en de Plaza. Na zijn dood in 2004 werd het pand opgekocht door het gemeentebestuur van Duffel, met de bedoeling om het te renoveren en er een gemeenschapscentrum in onder te brengen. Een goed idee, want het is wel duidelijk dat de cinema de Duffelse bevolking nauw aan het hart ligt: hoeveel Duffelaars droomden er niet van de Plaza ooit op te kopen om te voorkomen dat het afgebroken werd? Op café praten jongeren over de toekomst van de Plaza, het is de inzet van de partijprogramma’s voor de gemeenteraadsverkiezingen, het afgelopen jaar werden er al twee documentaires over de Plaza gedraaid door jonge Duffelse regie-studenten,1 … Wat er ook met de zaal gebeurt, één ding is duidelijk: Cinema Plaza kan opnieuw bruisen zoals vroeger, Duffel zit er op te wachten!

1

Documentaires in bijlage.


|3

2. Omschrijving project Al sinds de jaren ’60 wordt er in Duffel luidop gedroomd van een Cultureel Centrum. Er is nood aan een centrum waar zowel professionele als amateur-kunstenaars een plaats krijgen, een centrum met een vergaderzaal en repetitieruimte. Een tijdje geleden was het bijna zover, maar op het allerlaatste moment werden de plannen opnieuw in de kast geborgen. Het kostenplaatje was te hoog in verhouding met de cultuurbehoeften binnen onze gemeente. Vandaag biedt zich echter een nieuwe kans aan, exact op maat van onze gemeente, en bovendien in een prachtig gebouw dat tot ver buiten Duffel is gekend. Cinema Plaza werd dit jaar aangekocht, en lijkt de ideale plaats om een gemeenschapscentrum in onder te brengen. De nostalgische charme die dit gebouw uitstraalt, in combinatie met de centrale ligging en de historiek van de zaal maken het een stukje Duffels Erfgoed, dat door de meeste Duffelaars een warm hart wordt toegedragen. Het Duffelse gemeentebestuur wil van Cinema Plaza een gemeenschapscentrum te maken 2: Het GC zou een eigen culturele programmering hebben: > Wekelijkse filmvoorstellingen (aanvulling van het commerciële filmcircuit: vertoningen van Vlaamse films, filmklassiekers, minder bekende buitenlandse films) > doelgroepenwerking: film/toneel/muziekvoorstellingen voor senioren, voor kinderen, voor scholen, … > toneelvoorstellingen, muziekacts, cabaret, …: zowel van professionele gezelschappen en groepen als van de Duffelse amateurverenigingen en jeugdwerkingen. De podiumzaal kan gehuurd worden door verenigingen en bedrijven voor bijvoorbeeld lezingen, seminaries, voorstellingen. In het woonhuis wordt een repetitielokaal ingericht voor Duffelse muziekgroepjes. Er wordt een vergaderruimte voorzien. Er komt een eetcafé met uitzicht op het Perwijspark, uitgebaat in concessie. Boven de inkom wordt een secretariaat voorzien voor de cultuurbeleidscoördinator en de administratieve medewerker. De cinema bestaat uit twee gebouwen: de inkom met bar en cinemazaal, en daarnaast het woonhuis van de vroegere eigenaar. De inkom en cinema zijn een beschermd monument, het woonhuis niet. De verbouwingen kunnen dus in twee fases gebeuren. Fase I houdt dan de restauratie en renovatie van de oude cinema in, in fase II wordt het woonhuis afgebroken en vervangen door een nieuw gebouw. Binnen het grote project om de cinema te renoveren en een gemeenschapscentrum in te richten, willen we in 2008 al een klein deelproject verwezenlijkt hebben: de renovatie van de regiekamer, van de elektrische installatie, en enkele noodingrepen aan het dak. Voor de renovatie van dit deel van de cinema is geen bouwvergunning nodig; enkel de toestemming van Monumenten en Landschappen. Hieronder vindt u een kort overzicht van de rest van de renovatiewerken: Fase 1: Renovatie podiumzaal en inkomhal vernieuwing van de regiekamer en het projectiemateriaal vernieuwing elektriciteit noodingrepen aan het dak vernieuwing van het sanitair renovatie van de gevel en de inkomhal reinigen/vernieuwen bioscoopstoelen herstellen origineel plafond heropenen en renoveren van de loges uitdieping van de ruimte onder het podium + herinrichten als kleedkamer of bergruimte

2

Zie Gemeenschapscentrum Cinema Plaza, door de gemeentelijke cultuur-, jeugd- en sportdienst.


|4

Fase 2: Afbraak en opbouw bijgebouw afbraak van de volledige achterbouw van het woonhuis (de gevel willen we bewaren) optrekken van een nieuw gebouw op de plaats van het woonhuis ruimte voorzien voor een eetcafé, keuken, repetitieruimtes voor jonge muziekgroepjes, vergaderruimte, kleedkamers, sanitair, bergruimte, loskade podiummateriaal. doorgang maken naar het achtergelegen beschermde Perwijspark.


|5

3. stand van zaken De aankoop van de cinema door het gemeentebestuur was erg onverwacht en is nog maar sinds april 2006 officieel rond. De plannen voor de renovatie van Cinema Plaza staan dus echt nog in hun kinderschoenen; men is het er wel al over eens dat het gebouw als gemeenschapscentrum gebruikt zal worden, en dat de authentieke sfeer van de cinema bewaard moet blijven. De sleutels van de cinema en het woonhuis werden in april overhandigd door de vorige eigenares, er is intussen een plaatsbezoek geweest waarbij we konden vaststellen dat de cinemazaal nog in goede staat is. De regiekamer moet wel vernieuwd worden als we opnieuw films willen draaien, ook de elektrische installatie en het sanitair zijn aan vernieuwing toe. Het woonhuis – en vooral de achterbouw met het oude magazijn – is in zeer slechte staat en bestaat voornamelijk uit “koterij”. We willen graag de gevel van het woonhuis bewaren – omdat die in harmonie is met de rest van de gevels, maar de bouw daarachter mag helemaal vervangen worden door een nieuwe constructie. De medewerkers van de cultuur-, jeugd- en sportdienst stelden in de afgelopen maanden twee verslagen op over de nieuwe functie die het gebouw zou krijgen (zie bijlage)3. Daarin staat gedetailleerd uitgeschreven wat het nieuwe gemeenschapscentrum precies zou inhouden. En nu? De omvorming van de cinema tot een gemeenschapscentrum mét een nieuw bijgebouw is uiteraard een meerjarenplan. Maar de eerste concrete stap – de renovatie van de regiekamer – kan mits extra budget in 2008 afgerond zijn. In de zomer komt er een gesprek met Monumenten en Landschappen over wat er precies gerenoveerd mag worden. Voor de bouw van het nieuwe deel van het gemeenschapscentrum wordt een studiebureau aangesteld voor een voorbereidende studie. Aan de hand van deze voorbereidende studie kan een definitieve studie opgemaakt worden m.b.t. de werkzaamheden. Vervolgens dienen de werken te worden aanbesteed, waarna de eerste werken kunnen starten. Noodzakelijke vergunningen Cinema Plaza is gedeeltelijk beschermd; voor alle aanpassings- of restauratiewerken moet er toelating gevraagd worden aan de Afdeling Monumenten en Landschappen. Voor de renovatie van de regiekamer en het sanitair is geen bouwvergunning vereist. Voor de verbouwing van het woonhuis moet wel een bouwvergunning afgeleverd worden. Hiervoor moeten we de plannen van het studiebureau afwachten.

3

Zie Gemeenschapscentrum Cinema Plaza, door de gemeentelijke cultuur-, jeugd- en sportdienst.


|6

4. Budget In de begroting van 2006 staat voorlopig enkel een budget voor de voorstudie genoteerd (12.500 EUR). We kunnen wel een kostenraming geven voor de werken die noodzakelijk zullen zijn bij het eerste deelproject, nl. de renovatie van de regiekamer: - renovatie van het dak: 125.000 EUR - vernieuwing elektriciteit en verlichting: 80.000 EUR - brand- en gasdetectie: 25.000 EUR - vernieuwing van de regiekamer: 75.000 EUR. - aankoop nieuwe projectie- en geluidsinstallatie (zonder scherm): 71.000 EUR Met een marge voor bijkomende kosten bedraagt de raming voor dit eerste deelproject dan zo’n 400.000 EUR. Voor de afbraak en opbouw van het woonhuis werd nog geen kostenraming opgesteld. Extra budget We zijn ervan overtuigd dat de extra middelen die je als finalist kan winnen een geweldige ruggesteun zouden betekenen voor de renovatie van Cinema Plaza: de aankoop van de cinema was een grote en onverwachte investering voor het gemeentebestuur; op heel korte tijd moest € 391.000 (+ € 1.965 notariskosten) op tafel worden gelegd, nadat de gemeente juist in een heel aantal andere zaken had geïnvesteerd. De renovatie en omvorming tot gemeenschapscentrum is dan ook een meerjarenplan, dat slechts bij stukjes en beetjes gefinancierd kan worden. Een extra budget zou een stevige stimulans zijn om het gebouw veel sneller opnieuw open te kunnen stellen voor het publiek, en te voorkomen dat het te lang leegstaat. Door het extra budget kan op kortere termijn fase I van de renovatie ingezet worden: de regiekamer kan worden gerenoveerd en er kan een kwalitatief hoogstaande projectieinstallatie aangekocht worden, zodat het gebouw snel opnieuw gebruikt kan worden voor filmvoorstellingen. Daarnaast zouden we de cinema tot in detail kunnen restaureren zoals hij vroeger moet geweest zijn: art deco-lampen, noodverlichting in de stijl van toen, herstellen van het originele plafond, de loges opnieuw in orde maken, … Kortom: deze prachtige authentieke cinema opnieuw in zijn oude glorie herstellen zodat een stukje Vlaamse geschiedenis opnieuw herleeft en tastbaar wordt gemaakt. Financiering en premies Het gemeentebestuur financiert het Cinema Plaza-project met eigen middelen. Voor een aantal restauratiewerken hopen we in aanmerking te komen voor de restauratiepremie van de Afdeling Monumenten en Landschappen. De provincie Antwerpen subsidieert de verbouwing en technische inrichting van repetitieruimten.


|7

5. Publiekswerking Uit het onderzoeksproject ‘De Verlichte Stad’ van de UA en RUG blijkt dat Cinema Plaza één van de oudste nog niet-platgegooide dorpscinema’s van Vlaanderen is.4 Wat onze bioscoop vooral zo uniek maakt is de binnenarchitectuur ervan – gebouwd in de jaren ’20 en voor zover we kunnen nagaan erg authentiek – in tegenstelling tot enkele andere oude dorpsbioscopen die in de loop van de jaren ’50 volledig afgebroken en gerenoveerd werden. Dit maakt het des te belangrijker dat dit monument bewaard én in gebruik blijft. Ons project is dan ook uniek naar het publiek toe, omdat we dit beschermd stukje geschiedenis echt een nieuwe actieve bestemming willen geven – in tegenstelling tot veel monumenten die je slechts als museum kan bezoeken. Cinema Plaza zal na de restauratie als gemeenschapscentrum gebruikt worden. Het gebouw zal door die herbestemming per definitie opengesteld worden voor het publiek. Het gemeenschapscentrum zal een eigen programma aanbieden, met o.a. filmvoorstellingen en muziek- en toneelopvoeringen. Daarnaast kunnen verenigingen en bedrijven de cinema ook huren om eigen voorstellingen of lezingen te geven in de podiumzaal.

Het gemeenschapscentrum zal voldoende laagdrempelig zijn, zodat diverse groepen uit Duffel er terecht kunnen. Het GC moet niet alleen etnisch diverse groepen aan bod laten komen, maar ook subculturen zoals jongerencultuur, volkscultuur, senioren… Cinema Plaza moet nieuwe en bestaande initiatieven ondersteunen en inspireren en de bevolking prikkelen op cultureel vlak. Het gemeenschapscentrum uit ons project kan deze doelstellingen waarmaken en het bruisende middelpunt worden van het culturele leven in onze gemeente. Als cinemazaal, theatergebouw, vergaderzaal, eetcafé en repetitielokaal, … We beseffen uiteraard dat de materiële verbouwing van een gemeenschapscentrum niet voldoende is. Het gemeentebestuur moet er samen met de Duffelse bevolking voor blijven zorgen dat er inspirerende, verbeeldingsrijke, confronterende, gedurfde en verrassende initiatieven op het programma komen!

4

De Verlichte Stad, Beeldcultuur tussen ideologie, economie en beleving. Een onderzoek naar de maatschappelijke rol van bioscoopwezen en filmconsumptie in Vlaanderen (1895-2004) in interactie met moderniteit en verstedelijking. (FWO 2005-2007) Universiteit Antwerpen & Universiteit Gent


|8

6. BEELDMATERIAAL Bij dit dossier vindt u volgend beelmateriaal: Digitale foto’s van Cinema Plaza (Danny Couwels & Peggy De Muyer, 2006). Documentaire ‘Cinema Plaza’ (Koen De Jonge, 2006, RITS, zwart/wit, 10 min.): documentaire waarin vier bejaarde Duffelaars heel kort vertellen over de glorietijd van Cinema Plaza. Documentaire ‘Verslaafd aan Cinema Plaza’ (Jokelien Van den Broucke, 2006, NARAFI, kleur, 13 min. 06): documentaire over de glorietijd van Cinema Plaza. Bevat interviews met o.a. Jeanne en Frieda, maar ook met Robbe De Hert, De Nieuwe Snaar en Will Ferdy, die vertellen over het variétés- en cinemagebeuren in Cinema Plaza. De foto’s zijn vrij van rechten en mogen gebruikt worden voor publicitaire doeleinden. Zowel de regisseurs als de onderwijsinstelling hebben de gebruiksrechten op de documentaires. Voor elke uitzending ervan moet dan ook toestemming gevraagd worden aan de regisseur en de betrokken school.


|9

Cinema Plaza. Dossier Monumentenstrijd

Recommend Documents