Christianity and Modernity. Online catalogus brochures

De Leidse collectie kleine theologische geschriften, gepubliceerd in Nederland in het kader van de strijd rond het modernisme in de 19e eeuw – een selectie Christianity and Modernity The official title of my project is 'Christianity and Modernity', and my aim is to make an inventory of 19th-century short theological publications in the Leiden University Library collection, written in the context of the discussion on Protestant Modernism, during the period 1840-1880. This should result in a reasoned catalogue that may serve as a usefool research tool, not only for theologians interested the 19th century, but possibly also for more general historical research.

Online catalogus brochures Deze on-line catalogus, omvattende brochures verschenen in de periode 1840-1870, is een voorafspiegeling van een catalogus in boekvorm die de jaren 1840-1880 zal beslaan en in de loop van 2006 het licht zal zien. De decennia tussen 1840 en 1880 zagen de opkomst en bloei van de z.g. ‘moderne theologie’ in het protestantisme, waarover druk in brochures werd gediscussieerd. Het debat bereikte een hoogtepunt in de decennia 1850-1870. Uit ca. 1500 titels van 19e-eeuwse, Nederlandstalige theologische brochures in de collectie van de Leidse Universiteitsbibliotheek biedt deze catalogus een selectie van die titels die voor het 19e-eeuwse protestants modernisme in Nederland van belang zijn. Dit catalogusproject is een onderdeel van het onderzoeks- en onderwijsprogramma van de Faculteit der godgeleerdheid van de Universiteit Leiden, getiteld: Enlightenment and Religious Modernism, 1640-1940 (programmaleider: prof. dr. E.G.E. van der Wall), en een Leids-Leuvens onderzoeksprogramma getiteld Moderne cultuur, moderne godsdienst. Protestantse en katholieke theologiebeoefening in de Lage Landen 18401940, dat voortvloeit uit een samenwerking van de Faculteit der godgeleerdheid van de Universiteit Leiden en de Faculteit Godgeleerdheid van de Katholieke Universiteit Leuven. In de uitgebreide inleiding tot de ‘papieren’ catalogus zal opkomst en bloei van het protestants modernisme in Nederland worden behandeld, waarbij ook een korte schets van de Groninger richting als wegbereider van de ‘moderne’ theologie wordt gegeven. Tevens zullen boekhistorische en formele aspecten van het fenomeen ‘brochure’ aan bod komen. Hier zij slechts volstaan met een summiere aanduiding van de formele selectiecriteria. De opgenomen brochures tellen in het algemeen niet meer dan 120 pagina’s (soms is een uitzondering gemaakt, bijvoorbeeld wanneer een bepaald werk veel reacties opriep), zij zijn in het kader van het modernisme-debat ontstaan, en/of bevatten relevante bespiegelingen over de moderne theologie. Ook overdrukken van tijdschriftartikelen die als brochure zijn verschenen zijn opgenomen. Van de belangrijkste representanten onder de modernen, zoals bijvoorbeeld C.W. Opzoomer, J.H. Scholten en A. Pierson, zijn in principe alle kleine geschriften vermeld. Deze online versie van de catalogus zal tot medio 2006 steeds worden aangevuld. Een bijzonder geval temidden van de vele titels is de NAAMLIJST DER GESCHRIFTEN, enz. betrekking hebbende op de Invoering der bisschoppelijke Hierarchie in Nederland. Ao. l853 samengesteld door H.L. de Voogt in april 1870. Hoewel meestal niet te vinden in UCAT, zijn bijna alle brochures uit Voogts lijst beschikbaar in de Leidse Universiteitsbibliotheek, verstopt in de zes mappen met signatuur PORTEF 121 I-VI. De 'Naamlijst' is nu on-line beschikbaar: Naamlijst der geschriften

Praktische opmerkingen De titelbeschrijvingen zijn gebaseerd op die in het GGC (Gezamenlijk Geautomatiseerd Catalogiseersysteem) van de Nederlandse bibliotheken. Vaak is de titel zo uitgebreid dat een korte aanduiding van de inhoud niet nodig is. Achter ¶ is eventueel nog relevante extra informatie gegeven. Ook is waar toepasselijk door middel van kruisverwijzingen aangegeven op welke andere brochure(s) wordt gereageerd. Datumaanduidingen zonder jaartal hebben betrekking op (titels uit) hetzelfde jaar. Bij elke titel is zo mogelijk de maand van verschijnen vermeld. Deze is in de eerste plaats gebaseerd op een eventuele dagtekening in de brochure zelf. Bij ontbreken daarvan zijn externe bronnen geraadpleegd zoals bibliografieën en/of biografieën van de betreffende auteur; in laatste instantie het Nieuwsblad voor de Boekhandel van het jaar in kwestie. Gebruikte afkortingen: DBNL g.m.

aantt. hs. NvdB

Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, http://www.dbnl.org/ (voorlopig) geen maand van verschijnen te achterhalen. Vaak is op basis van de referenties in de brochure wel een ruwe schatting te maken; in zo’n geval is die vermeld, bijvoorbeeld ‘na maart’. aantekeningen handschrift Nieuwsblad voor den Boekhandel

Aanvullingen, opmerkingen en correcties zijn van harte welkom. Ineke Smit

Drs. Ch. E. Smit Faculteit der Godgeleerdheid/Scaliger Instituut [email protected]

A selection from the Leiden collection of theological brochures pro and contra Protestant modernism, published in the Netherlands in the 19th century This on-line catalogue of brochures published during the period 1840-1870 anticipates a printed catalogue that will cover the decades 1840-1880, and will appear later in 2006. The years between 1840 and 1880 saw the rise and heyday of the so-called ‘modern theology’ in Protestantism, which was intensively debated in all sorts of brochures. The discussion was at its peak during the decades 1850-1870. Of a total of about 1500 titles of 19th-century Dutch theological brochures in the Leiden University library, this catalogue offers a selection of those titles that are relevant to Protestant modernism in the Netherlands at that time. The catalogue project is part of a research and teaching programme of the Faculty of Theology at Leiden

University entitled Enlightenment and Religious Modernism, 1640-1940 (course director: prof. dr. E.G.E. van der Wall), and Modern culture, modern religion. Protestant and Roman Catholic theology in the Low Countries 1840-1940, a joint research programme of the Leiden Faculty of Theology and the Faculty of Theology at the Katholieke Universiteit Leuven, Belgium. In the extensive introduction to the printed catalogue, the rise and glory days of Protestant modernism in the Netherlands will be discussed, including a brief sketch of the so-called Groningen school preparing the way for the new theology. Book-historical and formal aspects of the phenomenon ‘brochure’will also be discussed. For this on-line catalogue a brief indication of formal selection criteria will have to suffice. The brochures included here generally are no longer than 120 pages (with the occasional exception, for instance when a specific work elicited many reactions), have been written as a contribution to the debate on modern theology, and/or contain relevant observations on the subject. Reprints of journal articles that have been published separately as brochures have also been included. Of the main representatives of the Protestant ‘moderns’, for instance C.W. Opzoomer, J.H. Scholten and A. Pierson, in principle all short publications are listed. The on-line catalogue will be regularly updated. A special case among the many titles is the catalogue of 'writings relating to the introduction of the episcopal hierarchy in the Netherlands in 1853' (NAAMLIJST DER GESCHRIFTEN, enz. betrekking hebbende op de Invoering der bisschoppelijke Hierarchie in Nederland. Ao. l853) compiled by H.L. de Voogt in April 1870. Although not separately listed in UCAT, the vast majority of the brochures in Voogt's inventory are in the Leiden University Library, coyly hiding in the six folders PORTEF 121 I-VI. The 'Naamlijst' certainly warrants on-line availability: Naamlijst der geschriften Practical information The title descriptions are based on those in the GGC catalogue (Gezamenlijk Geautomatiseerd Catalogiseersysteem) used by all Dutch libraries. Titles are often very long and detailed; for this reason, no summaries have been given. If relevant, additional information has been provided under. Wherever relevant, cross-references to other brochures contributing to the same polemic have been given. Dates without year refer to (titles from) the same year. If possible, for each brochure the month of publication has been given, in principle on the basis of any date mentioned in the brochure itself. In the absence of a specific date external sources have been consulted such as bibliographies and/or biographies of the author in question. In last instance, the Nieuwsblad voor de Boekhandel of the year in question has been checked. Abbreviations: DBNL g.m.

aantt. hs. NvdB

Digitale Bibliotheek voor de Nederlandse Letteren, http://www.dbnl.org/ (at this stage) no month of publication to be found. Often an educated guess may be made on the basis of references in the brochure; in these cases, a rough indication has been given. Aantekeningen/handwritten notes Handschrift/handwriting Nieuwsblad voor den Boekhandel

Comments and suggestions for additional titles are welcome. Ineke Smit

Drs. Ch. E. Smit Leiden University – Faculty of Theology Scaliger Institute [email protected]

Brochures 1840-1860

1840

september Scholten, J.H. Oratio de vitando in Jesu Christi historia interpretanda docetismo, nobili, ad rem christianam promovendam, hodiernae theologiae munere. - Trajecti ad Rhenum : Robertus Natan, 1840. 104 p. Omslagtitel: Oratio. - Rede Franeker. Plaatsingscode: 1837 G 40 / SEMREM 5280 ¶ Over de juiste interpretatie van de geschiedenis van Jezus Christus.

1841 april Hofstede de Groot, P. Over de verhouding van de godsdienst en de wetenschap tot het onderwijs : denkbeelden van Graser, van Heusde, Cousin en Van Bommel / medegedeeld en vergeleken. - Groningen : J. Oomkens, 1841. - 104 p. Plaatsingscode: BIBPED 41 ¶Uitgebreide overdruk uit Waarheid in Liefde, 1841, II. Met voorrede van de auteur, dagtekening 30 maart.

1842 september Hofstede de Groot, P. Wat moeten wij, godgeleerden in de Nederlandsche Hervormde Kerk, nu doen? : eene toespraak aan de theologische studenten, bij het openen zijner academische lessen, den 7. September 1842 gehouden - Groningen : Oomkens, 1842. - 36 p. Bandtitel: Bewegingen in de Hervormde Kerk, 1842-1843. - Acad. rede, 7 Sept. 1842 te Groningen. - Knuttel 27979. Plaatsingscode: 2583 A 48 / N.H.K. 1871 / SEMREM 5553 ¶ Met Voorberigt van de auteur.

1843 september Scholten, J.H. Oratio de religione Christiana suae ipsa divinitatis in animo humano vindice. - Lugduni Batavorum : Hazenberg et Socii, [1843]. - 34 p. Met lit.opg. Plaatsingscode: 2666 E 18

juni Van Vloten, J. Specimen academicum inaugurale continens quaestionum Paulinarum caput unum / defendet Johannes van Vloten. - Lugduni Batavorum : apud S. et J. Luchtmans, 1843. - 48 p. Proefschrift Leiden. Plaatsingscode: 242 A 6: 15 ¶ Met 30 stellingen.

1844 Geen titels

1845 januari Stricker, J.P. Dissertatio theologica inauguralis, de mutatione, homini, secundum Jesu et Apostolorum doctrinam, subeunda. - Hagae Comitis, 1845. Plaatsingscode: 242 B 1: 14 ¶ Stricker begon als aanhanger van de Groninger richting, en werd rond 1868 modern.

1846 februari Scholten, J.H. Over het godsbegrip van Krause : brief aan den Heer J. Nieuwenhuis, doctor en voormalig hoogleeraar der wijsbegeerte. - Leiden : H.W. Hazenberg en comp., 1846. - 42 p. Knuttel 28375. Plaatsingscode: 1429 F 102 / 2698 G 13:1 ¶Reactie op Nieuwenhuis’ recensie van D. Burgers boek over Krause in het Algemeen Letterlievend Maandschrift, feb. 1846.

april Opzoomer, C.W.

De leer des Vaders, des Zoons en des Heiligen Geestes : eene verhandeling van dr. J. H. Scholten, hoogleraar te Leiden, wijsgeerig beoordeeld - Leiden : Gebhard, 1846. - VIII, 153 p. Plaatsingscode: 658 B19 ¶ Referenties aan Opzoomers wetenschappelijk geschil met de Utrechtse hoogleraar theologie J.J. van Oosterzee.

mei [L’Ange Huet] Algemeene grondslagen der stellige wijsbegeerte : uitgave door eenige voorstanders der stellige wijsbegeerte / Auguste Comte. - 's-Gravenhage : Belinfante, 1846. - X, 111 p. : ill. Plaatsingscode: 652 B 2 ¶ Achterin is een groot uitklapdiagram van de opzet van Comtes leerboek opgenomen. Met voorrede van de bewerker/vertaler.

juni Vloten, J. van Een paar aanteekeningen op mr. C. W. Opzoomer's beoordeeling eener verhandeling van prof. Scholten. - Rotterdam : H.A. Kramers, 1846. - 27 p. Plaatsingscode: 1429 F103 ¶ Reactie op Opzoomer, april 1846. Met fondslijst.

juni Opzoomer, C.W. De wijsbegeerte, den mensch met zich zelven verzoenende - Te Leiden : bij J.H. Gebhard, 1846. - VIII, 70 p. Inaugurele rede Utrecht. Plaatsingscode: 1429 F96 / SEMREM 3802 ¶1429 F 96: Mooie band, doch beschadigd. Op schutblad in hs ‘Van den schrijver’. Met portret van de auteur. Potloodaantt. in de marge. Met voorrede van de auteur.

juli Scholten, J.H. Mr. C. W. Opzoomer op het gebied der godgeleerdheid en wijsbegeerte, beoordeeld : eene bijdrage tot verdediging van het Christendom op het hedendaagsch standpunt der wetenschap. Utrecht : Kemink, 1846. - 176 p. Omslagtitel: Mr. Opzoomer, C.W. beoordeeld. Plaatsingscode: 728 B20 / 2698 G 13:2 ¶ Reactie op Opzoomer, april. 728 B20: met potloodaantt.; 2698 G 13:2 verzamelband Scholten, Strijdschriften. Hierin aantt. in inkt.

augustus Hirschig, A. Losse aanmerkingen en bedenkingen tegen mr. C. W. Opzoomer's geschrift: "De leer des Vaders en des Zoons en des Heiligen Geestes ; eene verhandeling van J. H. Scholten wijsgeerig beoordeeld" . - Amsterdam : Van Kampen, 1846. - [viii], 122 p. Plaatsingscode: 1429 F104 ¶ Met voorrede van de auteur.

september Obreen, H. Het geloof, de eenige weg tot de waarheid : brief aan mr. C. W. Opzoomer, hoogleeraar te Utrecht, over zijne redevoering De wijsbegeerte den mensch met zich zelven verzoenende. Leiden : S. en J. Luchtmans, 1846. - 37 p. Knuttel 28373. Plaatsingscode: 1429 F100 / 1275 A 19 ¶ Dagtekening 30 augustus.

na augustus Bergman, J.T. Iets over het Godsbegrip der hedendaagsche wijsbegeerte : een blik op Mr. C.W. Opzoomer's redevoering over de wijsbegeerte, den mensch met zich zelven verzoenende. - Leiden : Haak, 1846. - 32 p.

Plaatsingscode: 1429 F95 ¶Bijgebonden: recensies van het boekje.

september Hirschig Cz., A. Prof. Opzoomer's redevoering: De wijsbegeerte, den mensch met zich zelven verzoenende, uit een christelijk-wijsgerig oogpunt beschouwd - Alkmaar : H.J. van Vloten, 1846. Plaatsingscode: 1429 F105 ¶ Reactie op Opzoomer, juni. Met voorrede en nawoord van de auteur.

september Diest Lorgion, E.J. Prof. Opzoomer's redevoering over de wijsbegeerte, den mensch met zich zelven verzoenende, een weinigje nageplozen. - Groningen : J.B. Wolters, 1846. - 32 p. Plaatsingscode: 1429 F101 ¶ Reactie op Opzoomer, juni.

g.m. Greuve, F.C. de Aan den napluizer van Prof. Opzoomer's redevoering over De Wijsbegeerte, den mensch met zich zelven verzoenende. - Groningen : P. van Zweeden, 1846. - 27 p. Plaatsingscode: bijgebonden in Opzoomer, januari 1847 ¶ Reactie op Diest Lorgion, september.

oktober Opzoomer, C.W. De beschuldigingen van Dr. J.H. Scholten uit de bronnen wederlegd. - Utrecht : Van der Post, 1846. - VIII, 120 p.

Plaatsingscode: 658 B21 / SEMREM 5475 ¶ Reactie op Scholten, juli. Potloodaantt. in marge. Met voorrede van de auteur.

oktober Pareau, L.G. Niet in de wetenschap, maar in het werkelijk leven is de bevrediging en zaliging des menschen te vinden : eene leerrede over Johannes XIII:17. - Groningen : Oomkens Jz., 1846. - 32 p. Plaatsingscode: SEMREM 5536 / Bijgebonden in Opzoomer, januari 1847 ¶ Met etiket: ‘Van den auteur’.

oktober Koetsveld, C.E. van Het geloof, den mensch met zich zelven verzoenende / drie leerredenen van Cornelis Eliza van Koetsveld ; met ene inleiding over het wezen des geloofs, uit een wijsgerig en christelijk oogpunt beschouwd. - Schoonhoven : S.E. van Nooten, 1846. - xxxvi, 96 p. Plaatsingscode: 1429 F 91 ¶‘Strijd om waarheid’, Job 36:26a; ‘Strijd om deugd’, Rom 7:24, 25a; ‘Strijd om geluk’, Hebr. 14:9.

g.m. Verweij, W. De waarachtige en volkomen verzoening van den mensch door Jezus Christus. Groningen, Wolters; Vorm: iv + 32 p. Gedrukt bij P.S. Barghoorn Plaatsingscode: 1429 F 93 ¶Reactie op Opzoomer, juni 1846.

december Phosphilus, Christianus

Proeve eener verzoening van de verzoenende wijsbegeerte en het verzoenende christendom / door Christianus Phosphilus. - Tiel : Campagne, 1846. - 50 p. Plaatsingscode: 1429 F 94 ¶ Referenties aan Verweij g.m., Opzoomer, juni 1846. Met voorrede van de auteur.

g.m. Opzoomer, C.W. De leer van God bij Schelling, Hegel en Krause : een wijsgeerige proeve. - 1e stuk: Krause. Leiden : Gebhard, 1846. - VIII, 112 p. Niet verder verschenen. Plaatsingscode: 658 B20 / 1214 E 10 ¶ Met voorrede van de auteur. In NvdB 1846 no. 15 (april) een advertentie dat deel I van dit werk ‘voorlopig niet zal verschijnen’; in NvdB 1847, nos. 4 en 5 (januari/februari) worden de commissie-exemplaren teruggevraagd.

g.m. Scholten, J.H. De tijdelijke uitsluiting van den zegen der ware godsdienst : leerrede. - [S.l.], [1846]. - 18 p. Plaatsingscode: 448 E 21 (verzamelband) ¶ Deze verzamelband alleen in UB Leiden.

1847

januari Hengel, W.A. van Vijf brieven over Das Leben Jesu, kritisch bearbeitet von Dr. D. F. Strauss, III. Auflage in het algemeen, en over een gedeelte der Lijdensgeschiedenis in het bijzonder / W.A. van Hengel. - 2e, verm. uitg. - Amsterdam : J. van der Heij, 1847. - viii, 117 p. Plaatsingscode: 2583 G 11 / SEMREM 5928

¶ Met ‘Voorberigt’, dagtrekening 16 januari 1847. De brieven zijn eerder gepubliceerd in het Maandschrift voor Christenen van de Beschaafde Stand; de auteur heeft ze nu in overeenstemming gebracht met de ‘behoeften des tijds’.

januari Opzoomer, C.W. De wijsbegeerte, den mensch met zich zelven verzoenende. - 2e dr., verm. met eene voorrede en aant. - Leiden : Gebhard, 1847. - XIV, 65 p. 1e dr. 1846. - Acad. rede Utrecht. Plaatsingscode: 1429 F 97 / PORTEF 109 ¶ Referentie aan Phosphilus, november 1846. Met fondslijst. Bijgebonden: Pareau oktober 1846, De Greuve 1846. Met aparte voorrede van de auteur bij de 2e uitgave.

vóór februari Anon. Dr. J. H. Scholten en Mr. C. W. Opzoomer, voor de regtbank van zedelijkheid en wetenschap gedaagd. - 's-Gravenhage : Fuhri, 1847. - 109 p. Plaatsingscode: 1429 F 83 ¶ Reactie op Scholten, juli 1846.

februari Scholten, J.H. Oratio de pugna theologiam inter atque philosophiam recto utriusque studio tollenda; accedit fatorum academiae anno MDCCCXLVI-MDCCCXLVII (1846-1847) enarratio. - Lugduni Batavorum : Engels, 1847. - 35 p. Plaatsingscode: 525 D 26 ¶ Diesrede.

maart Vloten, J. van

Kantteekeningen op Prof. Scholten's redevoering van 8 February 1847. - Rotterdam : H.A Kramers, 1847. Plaatsingscode: 1429 F 88 ¶ Gedrukt bij La Lau in Leiden.

g.m. Scholten, J.H. Leerrede over het onvermogen van den wereld-dienaar tot het regt verstand en de regte waardering van het evangelie, volgens 1 Cor. 2 vs. 14a. - [S.l. : s.n.], [ca. 1845]. - P. 161-180. Plaatsingscode: 448 E 21:2 ¶ Bron voor het jaartal 1847: DBNL.

g.m. Doedes, J.I. Het regt des christendoms tegenover de wijsbegeerte gehandhaafd en de onbevoegdheid der wijsbegeerte, om een oordeel te vellen over de geloofwaardigheid der evangelische geschiedenis en over de waarheid der christelijke leer / bewezen door J. I. Doedes. - Utrecht : Kemink, 1847. II, 108 p. Plaatsingscode: 1429 F 81 / 1126 D 15 / SEMREM 5322 ¶ 1429 F 81 met potloodaantt. 1126 D 15 met etiket ‘Aan de boekerij van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde in 1847 geschonken door Dr. J. I Doedes’.

juni Le Roy, J.J. De verzoening des menschen met zich zelven, door de wijsbegeerte, naar aanleiding der redevoering van den hoogleeraar Opzoomer, over dit onderwerp, nader tot volledigheid gebragt. Tiel : C. Campagne, 1847. - 48 p. Knuttel 28446. Plaatsingscode: 1429 F 89 ¶ Referentie aan Phosphilus, november 1846. Met voorrede van de auteur.

juli Vloten, J. van Een bloemensprookje uit Wurtemberg. - Amersfoort, 1847. - .. p. Plaatsingscode: KL GES 1847 ¶ Alleen in UB Leiden.

augustus Bakker, J.A. Is de wijsbegeerte teregtgewezen door het geschrift van Dr. J. I. Doedes, Het regt des Christendoms tegenover de wijsbegeerte gehandhaafd, en de onbevoegdheid der wijsbegeerte om een oordeel te vellen over de geloofwaardigheid der evangelische geschiedenis en over de waarheid der christelijke leer, bewezen? / beantwoord door J.A. Bakker. - Leiden : J.H. Gebhard & Cie, 1847. - 71 p. Plaatsingscode: 1429 F 80 ¶ Reactie op Doedes, g.m.

g.m. Post Gzn., J. Het goed recht der wijsbegeerte op de zaken des christendoms gehandhaafd tegen dr. J. I. Doedes. Uitgever: Van Loon, Tiel, 1847. - 42 p. Plaatsingscode: 1429 F 84 ¶ Reactie op Doedes, g.m.

september Opzoomer, C.W. Eenheid in het noodige, vrijheid in het twijfelachtige, in alles de liefde : eene voorlezing ter opening der akademische lessen uitgesproken. - Leyden : Gebhard, 1847. - 48 p. Redevoering Utrecht. Plaatsingscode: 743 B 47 / PORTEF 109: 2

¶ Met fondslijst.

1848

g.m. Groen van Prinsterer, G. Vrijheid, gelijkheid, broederschap : toelichting van de spreuk der revolutie. - 's Gravenhage : J. Roering, 1848. - Div. pag. Bevat: I: De vruchten. II: De wonderboom. III: De volledige praktijk. IV: De radicale genezing. V: De vrijheid der kinderen Gods. [VI]: Nog een takje van den wonderboom. Plaatsingscode: 422 G 26 / 1113G 4 ¶ Sectie VI ontbreekt in beide exx. In 422 G 26 met rode inkt passages gemarkeerd.

g.m. Vloten, J. van De Tubinger school en hare Hollandsche tegenstanders : historische aanteekeningen omtrent de wording des Kristendoms. - Amersfoort : Van Bommel Van Vloten, 1848. - 130 p. Plaatsingscode: 1016 C 7 ¶ Bijlage: recensie van Da Costa, ‘Paulus, eene Schriftbeschouwing’, deel I. Na de ‘Bijlage’ volgt een ‘Toevoegsel’ dd. november 1847, waarin een recensie van Hengels ‘Vijf Brieven’ en een brief van Van Oordt hierover; daarna nog een ‘Nalezing’ over Niermeyer, De kritiek der Tubingsche school, inzonderheid ten aanzien van den Brief aan de Efeziërs, beoordeeld : vervolg op zijne, bij het Haagsche Genootschap tot Verdediging der Christelijke Godsdienst bekroonde, verhandeling over de echtheid van dezen brief.

g.m. Opzoomer, C.W. Volkswil en vrije verkiezingen / van C.W. Opzoomer. - Leijden en Amsterdam : J.H. Gebhard, 1848. - 28 p. - (Politische bijdragen van C.W. Opzoomer ; 1) Knuttel 28594. Plaatsingscode: 290 C 2: 1 / KL.GES 1848

na november Opzoomer, C.W. De belangen van het hooger onderwijs : memorie aan Zijne Majesteit den Koning, naar aanleiding van het ministeriëele rapport van 13 November 1848. - Leijden [etc.] : J.H. Gebhard, 1848. - 30 p. Knuttel 28662. Plaatsingscode: 658 B 22 / KL.GES 1848 ¶ Met fondslijst.

1849

g.m. Groen van Prinsterer, G. Repliek aan Dr. J.H. Scholten, hoogleraar te Leiden. - Amsterdam : Johannes Müller, 1849. - 49 p. Plaatsingscode: 2639 F 39: 1 ¶ Contra Scholtens Leer der Hervormde Kerk, aan de bronnen beoordeeld. In deze band vele korte stukken.

augustus Opzoomer, C.W. De hervorming onzer Hoogescholen : Rapport, Wetsontwerp, en Memorie van toelichting. Leijden en Amsterdam : J.H. Gebhard en comp., 1849. - VIII, 104 p. Knuttel 28898. Plaatsingscode: 729 D 20 / 1121 E 41 ¶ 729 D 20 met potloodaantt. in de tekst. Met voorrede van de auteur.

1850

g.m. Scholten, J.H. Leerrede over de moedeloosheid, naar 1 Kon. 19 vs. 9. - [S.l.], [ca. 1845]. - 22 p. Plaatsingscode: 448 E 21 ¶ Bron voor jaartal 1850: DBNL.

g.m. Pareau, L.G. Een woord der waarheid en des vredes aan al mijne Protestantsche mede-Christenen, of Beantwoording der vraag: Hoe er bij Christenen van meer regtzinnige en van meer vrijzinnige begrippen overeenstemming in de waarheid bestaan kan, als grondslag hunner onderlinge vereeniging in de liefde. - Groningen : J. Oomkens J.Zoon, 1850. - 36 p. Overdr. uit: Tijdschrift Waarheid in liefde ; III (1850). - Knuttel 29208. Plaatsingscode: SEMREM 5464 ¶ In hs op binnenkant omslag: ‘Amicissimo H.N. van Teutem, m. A.’ Op de achterkant een advertentie voor een register op Waarheid in Liefde, 1837-1846. In NvdB 1850, no. 52, staat het werk in een lijst van ‘dit jaar uitgegeven werken’ waarvoor ‘binnen vijf maanden een tweede druk nodig was’.

g.m. Opzoomer, C.W. Een woord, tot zijne medekiezers gesproken. – Leijden [etc.] : Gebhard, 1850. - 15 p. Knuttel 29102. Plaatsingscode: bijgebonden in 290 C 2 / PORTEF 121:245

april Vloten, J. van Enkele wenschen omtrent de wijziging van het hooger onderwijs. - Amersfoort : Van Bommel van Vloten, 1850. - 39 p. Knuttel 29126. Plaatsingscode: 1006 B 36

¶ Met inleiding van de auteur, dagtekening 31 maart.

april Gorter, D.S. Onderzoek naar het kenmerkend beginsel der Nederlandsche Doopsgezinden; benevens een aanhangsel, bevattende eene beantwoording en toelichting van de voorstelling en beoordeeling der Doopsgezinde beginsels, door J.H. Scholten, in zijne leer der Hervormde kerk enz. - Sneek : Van Druten & Bleeker, 1850. - 160 p. Plaatsingscode: 2436 A 7 ¶ Fondslijst voorin. Met voorrede van de auteur. Reactie van Hoekstra (g.m., 1851).

september Hengel, W.A. van Over de godgeleerdheid in het algemeen en hare betrekking tot het onderwijs op 's lands hoogescholen in het bijzonder. - Leyden : Engels, 1850. - 62 p. Knuttel 29127. Plaatsingscode: 1166 D 5 ¶ Dagtekening 7 september.

september Opzoomer, C.W. De twijfel des tijds, de wegwijzer der toekomst : eene voorlezing, ter opening der akademische lessen uitgesproken. - Leijden ; Amsterdam : J.H. Gebhard & comp., 1850. - 38 p. - Knuttel 29128. Plaatsingscode: 743 B 27 / PORTEF 109:3 ¶ 743 B 27 met potloodaantt. Met korte inleiding van de auteur.

1851 g.m. Poelman, A.L.

Disquisitio qua exponitur Jesu apostolorumque, Pauli praesertim doctrina, de praedestinatione divina et morali hominis libertate. - Groningae : Oomkens, 1851. - viii, 66 p. Plaatsingscode: 605 C 8 ¶ Inzending voor een prijsvraag uitgeschreven in 1848. Bekroond 1849.

g.m. Hoekstra, S. Nog iets over het eigenlijke wezen van den Doopsgezinden Christen, ter aanvulling en beoordeling van het werk van D.S. Gorter: "Onderzoek naar het kenmerkend beginsel der Nederlandsche Doopsgezinden", en ter beoordeling van het werk van ... J.H. Scholten: "De leer der Hervormde Kerk ..." . - Hoorn : P.J. Persijn, 1851. - 81 p. Knuttel 29369. Plaatsingscode: SEMREM 5697 ¶ Reactie op Gorter, april 1850. Deels niet opengesneden.

januari Scholten, J.H. Dr J. J. van Oosterzee's beschouwing van het werk : de leer der Hervormde Kerk in hare grondbeginselen, enz. / beoordeeld door J.H. Scholten. - Leyden : P. Engels, 1851. - VI, 125 p. Plaatsingscode: 728 B 25 / 2698 G 13:3 / SEMREM 5892 ¶ 728 B 25 bevat uitgebreide potloodaantt.; 2698 G 13 aantt. in inkt.

maart Vloten, J van Nog een woord omtrent de fakulteit der Godgeleerdheid en haar toekomstig lot. - 's Gravenhage : Noordendorp, 1851. - 16 p. Knuttel 29356. Plaatsingscode: KL GES 1851 ¶ Op omslag: ‘Van den Schrijver’.

augustus

Jentink, M.A. Een voorstel ter verzoening van de strijdige partijen in de Nederlandsche kerk, briefsgewijze medegedeeld en aangedrongen door eene beschouwing van de tegenwoordige opvatting van de Bijbelsche leer van het rijk der duisternis. - Rotterdam : Van der Meer & Verbruggen, 1851. - viii, 94 p. Knuttel 29362. Plaatsingscode: SEMREM 5698 ¶ Met fondslijst.

vóór oktober Pareau, L.G. Een woord over evangelische opbouwing der kerke, aan al mijne protestantsche, bijzonder hervormde, mede-christenen; of Beantwoording der vraag: waarvan moeten wij in de Hervormde Kerk uitgaan? Van de kerkelijke leer, bijzonder die van Gods souvereiniteit? Of van de christelijke prediking, vooral van Gods genade?. - Groningen : J. Oomkens J.Zoon, 1851. - 150 p. Ter overweging aanbevolen ook aan de lezers van: De leer der Hervormde Kerk, door den Leidschen hoogleeraar J.H. Scholten. - Rug- en Franse titel: Evangelische opbouwing der kerk. - Overdr. uit: Waarheid in liefde; 1851, 4, p. [669]-814. Plaatsingscode: SEMREM 5461 ¶ Gedrukt etiketje ‘Van den Schrijver’. Scholten reageerde op deze brochure in de Voorrede bij de tweede druk van de Leer der Hervormde Kerk, deel II, verschenen november 1851. Deze Voorrede is ook apart uitgegeven (Scholten, december)

oktober Doedes, J.I Vijf en zeventig stellingen voor den eersten 31sten October van de tweede helft der 19de eeuw. Amsterdam : P.N. van Kampen, 1851. - 16 p. Plaatsingscode: SEMREM 5334

november Scholten, J.H. De onverdraagzaamheid in de godsdienst : leerrede over Hand. IX. 1a. - Leyden : Engels, 1851. 28 p. Plaatsingscode: 448 E 21: 4

¶ Rede uitgesproken 31 oktober.

december Scholten, J.H. De leer der Hervormde Kerk in hare grondbeginselen, uit de bronnen voorgesteld en beoordeeld door J.H. Scholten. Nieuwe voorrede tot den tweeden druk des tweeden deels. Leyden : P. Engels, 1851. – XLIV p. Plaatsingscode: SEMREM 5904 / KL GES 1851 ¶ SEMREM 5904 nieuw gebonden. KL GES 1851: aan binnenzijde omslag in hs. ‘Van den Schrijver’. Noemt vele reacties, en gaat uitgebreid in op de kritiek van Doedes en Pareau.

1852

januari Rhijn, L.J. van Het christelijk-kerkelijk standpunt verdedigd : met bijzondere toepassing op Onze Nederlandsch Hervormde Kerk, tegen de broederlijke bedenkingen van Ds. Jentink, den ongenoemden Jurist en den Hoogleeraar Pareau. - Arnhem : J.W. Swaan, 1852. - iv, 140 p. Plaatsingscode: SEMREM 5702 ¶ Boekje geschreven december 1851. Met voorrede van de auteur.

februari Meijboom, L.S.P. Dr. Doedes aanval op Prof. Hofstede de Groot beschouwd en toegelicht. - Groningen : Scholtens, 1852. - 79 p. Eene uitvoerige recensie van "De Groninger School in haren strijd", vermeerderd en verbeterd naar de uitgave in "De Gids". - Knuttel 29485. Plaatsingscode: NHK 968 ¶ Met voorrede van de auteur. Referentie aan een brief van ‘Christianus’, ontvangen 20 februari.

maart Opzoomer, C.W. De staatkunde van Edmund Burke. - Amsterdam : Gebhard, 1852. - VIII, 79 p. Plaatsingscode: 301 C 23 ¶ Met potloodaantt. Dagtekening 26 maart, dies van de Utrechtse universiteit.

maart Opzoomer, C.W. Oratio de philosophiae natura. - Amstelodami : J.H. Gebhard et Soc, 1852. - 32 p. Plaatsingscode: 743 B 7 ¶ Binnenkant omslag: ‘Nomine auctoris’

vóór mei Jager, A. de Aanteekeningen op eenige der vijf-en-zeventig stellingen van Dr. J. I. Doedes. - Amsterdam : Portielje, 1852. - 32 p. Over opvoeding en onderwijs. - Knuttel 29395. Plaatsingscode: KL GES 1852 ¶ Eerder verschenen in De Wekker.

juni Niermeyer, A. Bijdragen ter verdediging van de echtheid der Johanneïsche schriften. - Schoonhoven : S.E. van Nooten, 1852. - 134 p. - (Bijdragen ter inleiding in, en uitlegging van de schriften des Nieuwen Testaments; 1) Plaatsingscode: SEMREM 5292

augustus

Doedes, J.I. Drie brieven : een over de onfeilbaarheid der apostelen : een over de godheid van den zoon Gods : een over de uitdelging der schuld door het bloed des kruises : aan Dr. L. S. P. Meyboom. Utrecht : Kemink, 1852. - V, 112 p. Plaatsingscode: NHK 970 ¶ Reactie op Meijboom, februari. Met Voorbrief.

vóór september Constant, dr. Ernstig woord aan de heeren dr. J. I. Doedes en D. Molenaar, predikanten te Rotterdam en te 's Gravenhage. - Gorinchem : Noorduyn, 1852. - 30 p. Knuttel 29484. Plaatsingscode: NHK 2091

september Meijboom, L.S.P. Dr. L. S. P. Meijboom, predikant te Groningen, aan Dr. J. I. Doedes, predikant te Rotterdam : na het ontvangen zijner drie brieven. - Groningen : Scholtens, 1852. - 22 p. Knuttel 29486. Plaatsingscode: KL GES 1852 ¶ Reactie op Doedes, augustus. De discussie is voortgezet in De Morgenster.

oktober Hofstede de Groot, P. Opleiding tot zelfstandig inzigt in het christendom : leiddraad bij academische lessen en gesprekken met niet-godgeleerden, tegenwoordige en vroegere studenten. - Groningen : [s.n.], 1852. - 40 p. Plaatsingscode: 782 D 19 / SEMREM 436 ¶ In 782 D 19 een los bijgebonden, handgeschreven opdracht: ‘De Schrijver dezer Opleiding biedt aan zijne geachte Ambtgenooten een exemplaar er van aan, opdat zij, zoo zij de zaak

goedkeuren, haar bevorderen, gelijk zij zullen meenen te kunnen doen.’ Met Voorberigt van de auteur.

oktober Scholten, J.H. Antwoord van J. H. Scholten aan Mr. Is. da Costa. - Leyden : Engels, 1852. - [II], 53 p. Knuttel 29483. Plaatsingscode: 2697 F 8 ¶ Reactie op Da Costa’s Beschouwing van het Evangelie van Lucas, 1850-1852.

oktober Scholten, J.H. Toespraak naar aanleiding van Psalm 103 vs. 2, gehouden in het biduur op den gedenkdag van Leidens ontzet, 's avonds d. 3 October 1852. - [S.l.], [1852]. - 14 p. Ook gepag.: [199]-212. Plaatsingscode: 448 E 21:5 ¶ In convoluut.

1853 g.m. Scholten, J.H. Geschiedenis der godsdienst en wijsbegeerte : ten gebruike bij de akademische lessen. - Te Leyden : bij P. Engels, 1853. - 70 p. "Niet in den handel." - t.p. Plaatsingscode: 434 C 12 ¶ Pagina’s 1-56 zijn in 1858 apart uitgegeven (zie aldaar). Tweede, vermeerderde druk (296 p.) 1859, derde, wederom vermeerderde druk 1863.

g.m. Koorders, D.

De herstelling der Roomsche Bisdommen in Nederland en de houding van het ministerie Thorbecke; een bijdrage tot waardering der kwestie van den dag. - Arnhem, 1853. - Knuttel 29609. Plaatsingscode: PORTEF 121:190

g.m. Stricker, J.P. Handleiding bij het onderwijs in de leer van het Evangelie. - Dordrecht, 1853. - .. p. Plaatsingscode: 1124 A 54; 2e druk (1858): 1142 G 2 ¶ Beide drukken alleen in UB Leiden.

februari Schenkel, Dan. Wat is waarheid? : protestantsche beschouwingen en wenschen bij den aanvang van het jaar 1853; [uit het hoogduitsch door Alb. v. Toorenenbergen]. - Rotterdam, 1853. - .. p. Plaatsingscode: KL GES 1853 ¶ Met fondslijst. Met voorwoord van de vertaler.

maart Heffter. M.W. De godsdienstleer der Grieken en Romeinen : eene historische schets; uit het Hoogduitsch vert. door D. Koorders; met een voorrede van C.W. Opzoomer. - Amsterdam, 1853. Plaatsingscode: TLSKMR 5 E 46 ¶ ‘Ex libris C.P.Tiele’. Met potloodaantt. -- van Tiele? Dagtekening 23 februari.

april Oosterzee, J.J. van

Strijd en verzoening : een honderdtal aphorismen over kerkelijke tijds- en levensvragen. - Utrecht : Kemink, 1853. - 47 p. Overdr. uit: Jaarboeken voor wetenschappelijke theologie; dl. 11, 1853, p. 194-230. Plaatsingscode: SEMREM 6115 ¶ Derde ongewijzigde druk (g.m., 1853): PORTEF 121:240. Met fondslijst.

vóór mei Scholten, J.H. Het wezen der Hervorming : leerrede over I Korinthe 3: 11-16. - 's-Hertogenbosch, 1853. - 30 p. Plaatsingscode: 448 E 21:1

vóór mei Schenkel, Dan. De goede zaak der protestantsche kerk : in 3 brieven; uit het Hoogduitsch. - Utrecht : W.F. Dannenfelser, 1853. - 43 p. Plaatsingscode: PORTEF 121:289

mei Kate, J.J.L. ten De eischen des tijds aan het Protestantismus. - Rotterdam : Van der Meer & Verbruggen, 1853. 20 p. Plaatsingscode: PORTEF 121:182

augustus Scholten, J.H. De heerschappij der Christelijke kerk : leerrede over 1 Cor. IV: 8b. - Leyden : Schreuder & Van Baak, 1853. - 24 p. Knuttel 29544. Plaatsingscode: 448 E 21:6 / PORTEF 121:291

september Opzoomer, C.W. Het karakter der wetenschap : eene voorlezing, ter opening der akademische lessen. Amsterdam : J.H. Gebhard, 1853. - 41 p. Plaatsingscode: 448 E 21:6 / PORTEF 121:291 ¶ Etiket: ‘Ter bezichtiging van K. de Waard’. Met fondslijst.

oktober Hofstede de Groot, P. Oratio de theologia futura, evangelico-catholica . - Groningen : Oomkens, [1853]. - 31 p. Acad. rede Groningen. Plaatsingscode: 979 B 45 / NHK 2147 / SEMREM 5531 ¶ Binnenkant omslag: ‘Mittit scriptor’.

oktober Busken Huet, Cd. Belydenisvryheid : een strafgeding in Pruissen / uit het Hoogduitsch vert. en medeged. door Cd. Busken Huet. - Haarlem : A.C. Kruseman, 1853. - 92 p. Gedeeltelijke vert. van: Aktenmässige Darstellung des auf den Grund des Par. 135 des neuen Straf-Gesetzbuchs von 14. April 1851 eingeleiteten Strafverfahrens wegen einer am Reformationsfeste, den 31. October 1852, gehalteten und gedruckten Predigt unter dem Titel: Biblische Beleuchtung der hauptsächlichsten römisch-katholischen Irrlehren von Johann Gottlieb Heinrich ... [etc.]. - Bevat ook een preek van Johann Gottlieb Heinrich. Plaatsingscode: 1021 E 2 / BIBWAL D 525 ¶ Met voorbericht van Busken Huet.

november Da Costa, Is.

Adres ter gelegenheid van het beroep van dr. L. S. P. Meyboom bij den Kerkeraad der Nederduitsche Hervormde Gemeente te Amsterdam ingeleverd. - Amsterdam : Höveker, 1853. 7 p. Van Alphen 2776. Ook beschikbaar in microvorm Plaatsingscode: 1220 D 21:11 ¶ In Da Costa-convoluut. Hierin twee handgeschreven opdrachten van de auteur aan Dirk van Hogendorp.

1854

g.m. Scholten, J.H. Het regtsgeding van Stefanus : leerrede over Hand. VI vs. 9-15 / door J.H. Scholten. - [S.l.], [1854]. - P. [135]-150. ; 21 cm Plaatsingscode: 448 E:21

februari Chantepie de la Saussaye, D. Regtvaardiging, - door welk geloof?. - [S.l. : s.n.], [1854]. - 23 p. Overdr. uit: Ernst en vrede ; No. II (1854). Plaatsingscode: BIBWAL C 350:1 / BIBWAL D 602 ¶ C 350:1 (in een verzamelmap met overdrukken uit Ernst en Vrede) met potloodaantt. in de marge. BIBWAL 602 is verloren geraakt. Alleen in UB Leiden.

na maart Meijboom, L.S.P. Jezus Joodsch-theocratische godgeleerdheid, of Wat heeft Jezus aangaande God en godsdienst geleerd met een beroep op de bronnen, waarop de Joden plagten te wijzen? / L.S.P. Meijboom. Groningen, 1854. - 89 p. Overdr. uit: Waarheid in liefde; 18e jrg. (1854), no. 2. Plaatsingscode: 1146 D 21 / SEMREM 1080

mei Oosterzee, H.M.C. van De synode en de Bijbelvertaling : een woord tot de gemeente. 's-Hertogenbosch : Muller, 1854; vorm: IV, 56 p. Plaatsingscode: SEMREM 5489 ¶ Met fondsadvertentie. Met Voorberigt van de auteur.

na mei Doedes, J.I. Het nieuwe formulier van onderteekening bij de toelating tot de predikdienst in de Nederlandsche Hervormde Kerk, voorloopig vastgesteld in de Synode van 1853 / toegelicht in een brief aan een vriend door J.I. Doedes. - Utrecht : Kemink, 1854. - 20 p. Plaatsingscode: NHK 357 ¶ Refereert aan eerder artikel in Ernst en vrede (Jrg 2, p. 223).

juni Des Amorie van der Hoeven, M. Over het wezen der godsdienst en hare betrekking tot het staatsregt : een tegenschrift tegen Mr.C.W. Opzoomer, tevens eene bijdrage tot de kritiek der antirevolutionaire rigting. Amsterdam : Van Kampen, 1854. - 43 p. : ill. Plaatsingscode: 1429 D 74 / SEMREM 5929 ¶ Met voorwoord van de auteur. Dagtekening 11 juni.

juni Chantepie de la Saussaye, D. De Krankheden in de Nederlandsche Hervormde Kerk - [S.l. : s.n.], [1854]. - 18 p. Overdr. uit: Ernst en vrede ; No. VI (1854). Plaatsingscode: BIBWAL C 350:2 ¶ Alleen in UB Leiden.

september Opzoomer, C.W. De restauratie. - Amsterdam : Gebhard, 1854. - 39 p. Eene voorlezing ter opening der akademische lessen. Plaatsingscode: 743 B 18 / PORTEF 109 ¶ Met fondslijst.

november Busken Huet, C. De Nederlandsche Gustaaf-Adolfvereeniging en hare bestrijding. - Haarlem : A.C. Kruseman, 1854. - 31 p. Plaatsingscode: 1216 C 9 ¶ Onleesbare handtekening op het schutblad. In de tekst een referentie aan de ‘Haagsche circulaire’ van 1 november 1853.

1855

g.m. Hoekstra Bzn, S. Eenvoudig onderwijs in de christelijke leer. - Sneek : Van Druten en Bleeker, 1855. - .. p. Catal. Bibl. Doopsgez., II (1888). - Catal. Werken Doopsgez. (1919). Plaatsingscode: 1145 H 6 ¶ Met fondslijst. Tussen pp. 82 en 83 een (anoniem) handgeschreven briefje. Met voorberigt van de auteur.

januari Hengel, W.A. van Het wenschelijke eener nieuwe Nederduitsche vertaling van den Bijbel in het het algemeen en van het Nieuwe Testament in het bijzonder, volgens de nu gelegde grondslagen. - Amsterdam : Van der Hey, 1855. - 78 p. Overdr. uit: Maandschrift voor den beschaafden stand ; jrg. 1854, nr. 12 en jrg. 1855, nr. 1. Plaatsingscode: 565 C 34 / KL GES 1855 ¶ Etiket in 565 C 34: ‘ex legato Stolpiano 1892 no. 7034’. KL GES 1855 mist omslag.

februari Sepp, Christiaan Leerrede ter nagedachtenis van den hoogleeraar Matthijs Siegenbeek / uitgesproken door Christiaan Sepp. - Leyden : P.H. van den Heuvell, 1855 (Leiden : J.G. LaLau). - 24 p. Ook beschikbaar in microvorm Plaatsingscode: 742 C 39 / 1192 C 28:10 ¶ Met voorwoord van de auteur, gericht aan de zoon van Siegenbeek. Dagtekening 25 februari.

maart Keijser, J.P. de Blikken in en op den mensch : drie voorlezingen. - Arnhem : Thieme, 1855. - 63 p. "Uitgeg. geheel ten voordeele der overstroomden". Plaatsingscode: 1212 E 9

¶ Met voorwoord van de auteur.

mei Da Costa, I. Bedenkingen tegen het synodale plan eener nieuwe Nederduitsche vertaling van het Nieuwe Testament / in overweging gegeven. - Amsterdam : H. Höveker, 1855. - 51 p. Plaatsingscode: 1220 D 21:10

november Chantepie de la Saussaye, D. Openbare brief aan Dr. J.H. Scholten, naar aanleiding van de voorrede van den derden druk van "De leer der Hervormde Kerk" enz. door laatstgenoemden. - Utrecht : Kemink, 1855. - 104 p. ; Overdr. uit: Ernst en vrede : maandschrift voor de Nederlandsche Hervormde Kerk ; [3e jrg.] 1855. Plaatsingscode: BIBWAL C 292 ¶ Dagtekening 31 oktober.

november Frentrop, A. Christus Jezus, de éénige middelaar Gods en der menschen : leerrede over I. Tim. II, 5; naar aanleiding van J.C. Zaalberg's feestrede, gehouden ter gedachtenis der kerkhervorming. - 2e dr. - 's Gravenhage : M. J. Visser, 1855. - 32 p. ; 1e dr.: 1855. Plaatsingscode: 2436 A 26 ¶ Drie drukken. Deel van grote polemiek, waarin nog: Narede naar aanleiding van eene leer- en feest-rede van den Jezuit A. Frentrop en de Predikant J. C. Zaalberg, met een voorwoord aan J. C. H. Muré, door J. van Vuuren, 1856.

1856

g.m.

Scheffer, W. Dissertatio theologica inauguralis, exhibens disquisitionem de vocis Kurios in N. Test. usu / Amstelodami : C.A. Spin et filium, 1856. - 88 p. Proefschrift Leiden. Plaatsingscode: DOUSA: 240 C 5:64

januari Génestet, P.A. de In memoriam : een gedicht ter nagedachtenis van Abraham Des Amorie van der Hoeven Amsterdam : Kraay, 1856. - 15 p. Plaatsingscode: 1052 C 42

februari Thoden van Velzen, S.K. Oberlin, de voorlooper eener nieuwe en aanstaande hervorming der kerk van Christus : eene rede, uitgesproken in eene vergadering der verschillende protestantsche genootschappen, op den 31 October 1855 te Leeuwarden, benevens zestien stellingen, tot aanbeveling van het praktisch christendom - Leeuwarden : Suringar, 1856. - IV, 36 p. Plaatsingscode: 419 E 57

mei Meijboom, L.S.P. en Vrolik, W. Vraagpunten des tijds, behandeld in drie redevoeringen, uitgesproken in de Maatschappij Felix Meritis te Amsterdam . - Haarlem : Kruseman, 1856. - VI, 108 p. Franse titel: Vraagpunten des tijds. Plaatsingscode: 443 F 1

september Bell, F.W.B. van De weldadige invloed van geheim verdriet : leerrede over 2 Cor. 12, vs. 7 - Amsterdam, 1856. 23 p.

Plaatsingscode: PORTEF 81:5

november Loman, A.D. Abrahami Diderici Loman Oratio de Germani theologi humanitate. - Amstelodami : Loman, 1856. - 39 p. Plaatsingscode: 1320 B 12 ¶ Inaugurele rede gehouden op 27 oktober bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar aan het Luthers Seminarium.

1857

februari Hoekstra Bzn, S. Waarheid en liefde. - Rotterd. : Altmann & Van der Palm, 1857. - 22 p. Leerrede over 2 Johannes 3 bij gelegenheid van zijn afscheid als leeraar van de doopsgezinde gemeente te Rotterdam, aldaar uitgesproken den 1sten Februari 1857. Plaatsingscode: 977 D 36 / SEMREM 5272:1 ¶ Op omslag SEMREM 5272 ‘Van den Schrijver’.

februari Hoekstra Bzn, S. Oratio de summae veritatis cognoscendae ratione atque via, ... / quam habuit Sijtse Hoekstra. Amstelodami : Müller, 1857. - 124 p. Plaatsingscode: SEMREM 6124 ¶ Inaugurale rede bij de aanvaarding van het ambt van hoogleraar aan het Doopsgezind Seminarie. Vertaald door Van Gilse; deze vertaling niet aanwezig in NCC. In het boekje een handgeschreven velletje met kritiek op de oratie.

februari Rauwenhoff, L.W.E. Geloof : open brief aan dr. S. Hoekstra Bz., schrijver van "Het geloof des harten volgens het evangelie" . - Dordrecht : P.K. Braat, 1857. - 39 p. Plaatsingscode: 1487 E 26 / SEMREM 5487 ¶ Met potloodaantt.

februari Scholten, J.H. Geschiedenis der Christelijke godgeleerdheid gedurende het tijdperk des Nieuwen Testaments : ten dienste de[r] akademische lessen . - Leyden : P. Engels, 1857. - [6], 117 p. Plaatsingscode: 729 C 6 / SEMREM 1331 ¶ SEMREM 1331 met kritische aantekeningen in inkt. 729 C6 vele potloodaantt., vnl. uitgeschreven bijbelplaatsen. 2e druk oktober 1857.

februari Scholten, J.H. De sacris literis theologiae nostra aetate libere excultae fonte. - Leiden : Engels, 1857. - 32 p. Plaatsingscode: 743 D 3 ¶ Diesrede. Met fondslijst.

februari Scholten, J.H. De vrije beoefening der godgeleerdheid onzer dagen, gegrond in de Heilige Schrift : redevoering. - Leiden : Engels, 1857. - 43 p. Akademische rede Leiden 1857. Plaatsingscode: 1432 B 102 / SEMREM 5452 ¶ Vertaling van ‘De sacris literis…’ (zie hierboven). SEMREM 5452 met fondslijst.

april Zaalberg Pzn, J.C. De Sint Pieterskerk te Rome : schetsen en omtrekken / door J.C. Zaalberg Pzn. - Utrecht : Doorman, 1857. - 56 p. Plaatsingscode: 3079 A 48 ¶ Oorspronkelijk lezing gehouden voor het genootschap Phylacterion, te Utrecht en Den Haag. Met voorwoord van de auteur.

april Da Costa, Is. Wat er door de Theologische Faculteit te Leyden al zoo geleerd en geleverd wordt : eene stem der smart en des beklags/. - Amsterdam : H. de Hoogh, 1857. - 64 p. Gebundelde artikelen uit De Heraut. Plaatsingscode: 2435 A 8 / 1220 D 21:12 ¶ 2435 A 8 met fraai etiketje ‘Van den Schrijver’. Met potloodaantt. Met voorwoord van de auteur. 2e druk juni.

mei Scholten, J.H. Teregtwijzing van Mr. Isaac da Costa, naar aanleiding van zijn geschrift: 'Wat er door de Theologische Faculteit te Leyden alzoo geleerd en geleverd wordt, enz.' - Leyden : P. Engels, 1857 (Leyden : De Breuk en Smits). - IV, 34 p. Met lit. opg. Plaatsingscode: 186 E 11:1 / PORTEF 131:24 / SEMREM 5307 ¶ Reactie op Da Costa, april. In PORTEF 131:24 op omslag gedrukt ‘Van den Schrijver’. SEMREM 5307: binnenkant omslag in hs: ‘Van Teutem’. Met fondslijst. 2e druk: juni

mei Da Costa, Is. Brief van Mr. Is. da Costa aan den hoogleeraar J.H. Scholten, in antwoord op zijne teregtwijzing. Amsterdam : H. de Hoogh, 1857. - 39 p.

Plaatsingscode: 139 C 38 / 1220 D 21: 13 / 1188 D 5 / SEMREM 5281 ¶ Reactie op Scholten, mei. 139 C 38 in hs. ‘Van de Schrijver’. SEMREM 5281 binnenkant omslag ‘Van Teutem’ in hs. Dagtekening 14 mei.

juni Da Costa, Is. Wat er door de Theologische Faculteit te Leyden al zoo geleerd en geleverd wordt : eene stem der smart en des beklags. - 2e dr. - Amsterdam : H. de Hoogh, 1857. - 64 p. Gebundelde artikelen uit De Heraut. Plaatsingscode: 318 D 24 ¶ Ongewijzigd t.o.v. eerste druk. Etiketje ‘Van den Schrijver’. 1e druk: april.

juni Scholten, J.H. Teregtwijzing van Mr. Isaac da Costa . - 2e dr., met een naschrift, als antwoord op zijn brief. Leyden : P. Engels, 1857. - 44 p. Plaatsingscode: 579 C 34 / NHK 2055 ¶ 1e druk: mei. Het naschrift is een reactie op Da Costa, mei.

juni Rauwenhoff, L.W.E. Bluscht den geest niet uit . - Arnhem, 1857. - .. p. (Leerredenen, uitgegeven tot bevordering van evangelische kennis en christelijk leven ; no. 6) Plaatsingscode: 1487 E 25 ¶ Alleen in UB Leiden.

augustus Rauwenhoff, L.W.E.

De zelfstandigheid van den Christen, in beschouwingen over Openbaring, de erkenning der waarheid van het Evangelie en de waarheid eene verborgenheid, voor de gemeente ontwikkeld. Dordrecht : Braat, 1857. - XII, 121 p. Plaatsingscode: 1467 G8 / SEMREM 1094 ¶ Met voorwoord van de auteur.

september Rauwenhoff, L.W.E. Wie is mijn naaste?. - Arnhem, 1857. Plaatsingscode: 1489 G 20

oktober Scholten, J.H. Geschiedenis der Christelijke godgeleerdheid gedurende het tijdperk des Nieuwen Testaments : ten dienste der akademische lessen. - 2e verm. dr. - Leyden : P. Engels, 1857. - [6], 127 p. Oorspr. uitg.: 1857. Plaatsingscode: 602 D 15 ¶ 1e druk februari.

november Opzoomer, C.W. De weg tot hervorming onzer gevangenissen. - Amsterdam : Gebhard, [1857]. - 83 p. Plaatsingscode: 611 B 42 ¶ Met potloodaantt.

1858

g.m.

Scholten, J.H. Geschiedenis der godsdienst en wijsbegeerte, ten gebruike bij de akademische lessen. - Leyden : Engels, 1858. - 56 p. Niet in den handel. Plaatsingscode: 729 E 15 ¶ Etiket ‘Van den Schrijver’. Etiket binnenkant omslag: ‘Geschonken in 1888 door prof. A. Kuenen’. Deeluitgave van Scholten g.m. 1853 (zie aldaar). Op omslag: ‘Bladz. 1 tot 56. – Deze druk wordt niet verder vervolgd.’

g.m. Huet, D.T. Wenken opzigtelijk moderne theologie . - 's-Gravenhage : J.M. van 't Haaff, 1858. - 48 p. Plaatsingscode: NHK 2176 1:1 ¶ NHK 2176 1 is een deel uit een reeks convoluten, ‘Kleine geschriften voor en tegen de moderne rigting 1858-1864’. 2e druk: november.

januari/februari Chantepie de la Saussaye, D. Verdediging van de ethisch-irenische rigting, zoo als die in dit tijdschrift vertegenwoordigd wordt, tegenover bedenkingen van anti-revolutionaire zijde : (Eene bijdrage tot kenschetsing der kerkelijke geschillen in Nederland in de laatste jaren) / 1858 Uitgever: [S.l. : s.n.] Annotatie: Overdr. uit: Ernst en vrede ; No. I (1858) Omvang: 45 p Plaatsingscode: BIBWAL C 350: 6 ¶ Alleen in UB Leiden, in een convoluut met overdrukken van artikelen van La Saussaye in het tijdschrift Ernst en vrede.

februari Hoekstra Bzn, S. Wedergeboorte : leerrede over Joh. III:1-9. - Amsterdam, 1858. – Plaatsingscode: PORTEF 82:15 / 977 E 30 / SEMREM 5274:1 / PORTEF 134:19

¶ Leerrede uitgesproken 17 januari 1858. SEMREM 5274: potloodaantt.; fondslijst met andere publikaties van Hoekstra. Dit niet in 977 E 30 (nieuw gebonden). PORTEF 82: Binnenkant omslag: etiketje ‘van den Schrijver’. Met voorwoord van de auteur.

maart Hoekstra Bzn, S. Wedergeboorte : leerrede over Joh. III:1-9. - 2e dr. - Amsterdam : van Kampen, 1858. - 24 p. Plaatsingscode: PORTEF 134: 19 ¶ 1e druk januari.

maart Pierson, A. Intuitie en empirie : een brief over den weg der wetenschap, van A. Pierson aan Ds. D. Chantepie de la Saussaye. - Rotterdam : Mensing en De Koning, 1858. - 22 p. Plaatsingscode: 1430 E 176 / SEMREM 5768 ¶ Reactie op La Saussaye, januari/februari. Dagtekening 25 februari. La Saussayes dupliek was het artikel ‘Empirisch of ethisch?’in Ernst en vrede.

maart Gorter, D.S. De theologie van Pr. J.H. Scholten getoetst, ten opzigte van haar wijsbegeerte, openbaringsbegrip, grond en inhoud des geloofs. - Groningen : Wolters, 1858. - 138 p. Plaatsingscode: 1482 G 57 / SEMREM 5415 ¶ Naam op omslag 1452 G57 in hs., ‘R.H. Roefmijn’[?]. Vele potloodaantt. en uitroepen in de marge. SEMREM 5415 deerlijk gehavend. Naam op omslag in hs., ‘Slofs’ [?]. Fondslijst van 6 pagina’s. Met voorwoord van de auteur.

augustus Scholten, J.H.

Brief naar aanleiding van D. S. Gorter's geschrift: De theologie van Pr. J.H. Scholten enz. Leiden : Engels, 1858. - 40 p. Ook beschikbaar in microvorm Plaatsingscode: SEMREM 5720 ¶ Reactie op Gorter, maart.

september Opzoomer, C.W. Lessing, de vriend der waarheid. - Amsterdam : Gebhard, 1858. - 29 p. Redevoering ter opening der akademische lessen uitgesproken. Plaatsingscode: 1429 F 137 / 2409 E 24:2 / PORTEF 109:6 ¶ 2409 E 24: verzamelband met redes van Opzoomer, waarin potloodaantt. Op schutblad in hs. ‘Ex bibliotheca C.J. Francken’, en in zelfde hs. een geschreven inhoudsopgave.

november Huet, D.T. Wenken opzigtelijk moderne theologie. - Tweede druk. - 's Gravenhage : J.M. van 't Haaff, 1858. VI, 48 p. Plaatsingscode: SEMREM 1780 / BIBWAL D87:16 ¶ Met voorwoord van de auteur, over de opmm. (meest in Godgeleerde Bijdragen) die hij over de 1ste druk heeft ontvangen. 1e druk ook 1858, g.m.

november Chantepie de la Saussaye, D. Conservatisme et progrès : sermon pour la fête de la Réformation, prêché le 31 Octobre 1858 à Amsterdam et le 7 Novembre 1858 à Leyden. - Amsterdam : Höveker, 1858. - 28 p. Plaatsingscode: BIBWAL C 351

1859

¶ januari Chantepie de La Saussaye, D. De nood der kerk : brief van den redacteur van het tijdschrift "Ernst en vrede" aan het gezelschap van dien naam . - Utrecht : Kemink, 1859. - [IV], 67 p. Plaatsingscode: 1151 B 29 / 938 F 21:3 ¶ 938 F 21: hier en daar opmm. Dagtekening 1 december 1858. De ‘brief’ is een aankondiging en verklaring van het staken van het tijdschrift Ernst en vrede.

g.m. Huet, D.T. Een woord voor den heer W. Scheffer, van den schrijver der "Wenken opzigtelijk Moderne Theologie"/ [door D.T. Huet]. - [S.l. : s.n.], [1859]. - 8 p. Plaatsingscode: BIBWAL D 87:17 ¶ Overdruk uit de Kerkelijke Courant. Alleen in UB Leiden.

maart Koorders, D. Over het determinisme van de Leidsche School : aanteekening op het jongste geschrift van den Hoogleeraar Scholten. - Utrecht : Kemink en Zoon, 1859. - 43 p. Plaatsingscode: SEMREM 1873 / 2108 G 14 ¶ 2108 G 14 is een vodje in kartonnen map. Op omslag in hs: ‘B. van Schelven 1872’. Stempel: ‘Mr. B. de Gaay Fortman, Joh. Verhulststraat ?, Amsterdam’. Aan binnenkant omslag: etiketje van de Binnen- en Buitenlandse Boekhandel te Rotterdam. Op omslag SEMREM 1873 in hs: ‘Aan de Redactie van de Teekenen des Tijds. Ter recensie’. Met fondslijst.

april Hoekstra Bzn, S. Godsdienst en kunst : de afhankelijkheid der laatste van de eerste. - Amsterdam : Van Kampen, 1859. - 68 p. Rede, uitgesproken in de Afd. Letterkunde van Felix Meritis, Amsterdam.

Plaatsingscode: 993 D 6 ¶ Rede uitgesproken 9 maart.

mei Hoekstra Bzn, S. De weg tot heldere, vruchtbare en zekere evangeliekennis. - Amsterdam : P. N. v. Kampen, 1859. - 32 p. Leerrede over Galaten I:11,12, uitgesproken te Amsterdam. - Col.: Gedr. bij de Erven van H. v. Munster & Zoon. Plaatsingscode: 977 E 31 / SEMREM 5274 ¶ Preek uitgesproken 1 mei. SEMREM 5274 met fraai etiketje ‘van den schrijver’. Met fondslijst. Met voorwoord van de auteur.

juni Doedes, J.I. Oratio de critica studiose a theologis exercenda. - Trajecti ad Rhenum : apud Kemink, 1859. - 34 p. Inaugurele rede Utrecht. Plaatsingscode: 743 C 27 / PORTEF 108:11

juni Hofstede de Groot, P. Beantwoording van J. H. Scholten. - Groningen : Scholtens, 1859. - [4], 159 p. Plaatsingscode: SEMREM 5727 ¶ Etiket ‘Van den Schrijver’. Fraai embleem achterop. Met ‘Voorberigt’ van de auteur. Dagtekening 27 mei.

juni Matthes, J.C.

Dissertatio historico-critica de pseudoprophetismo Hebraeorum. - Lugduni Batavorum : apud Fratres van der Hoek, [1859]. - X, 150 p. Proefschrift Leiden. - Met lit.opg. Plaatsingscode: SEMREM 1032 / DOUSA 240 D 9:20

augustus Sibmacher Zijnen, F.P.J. Het wezenlijke van de Christelijke godsdienst : voorlezingen . - Schoonhoven : Van Nooten, 1859. - X, 164 p. Plaatsingscode: S.R. 1352 ¶ Serie lezingen winter 1858-59.

september

Opzoomer, C.W. Het teeken des tijds : redevoering. - Amsterdam : Gebhard, 1859. - 30 p. Uitgesproken ter opening der akademische lessen. Plaatsingscode: 743 C 13 / PORTEF 109:7 / 2409 E 24:2A ¶ Met fondslijst.

oktober Kuenen, A. Critices et hermeneutices librorum N. Foederis lineamenta / in auditorum usum scripsit A. Kuenen. - Editio altera. - Lugduni-Batavorum : apud P. Engels, 1859. - 88 p. 1e dr.: 1856. Plaatsingscode: 580 C 3 / SEMREM 1470 / 1127 E 28 ¶ Op omslag 1127 E 28 ‘donum auctoris’, aan binnenkant omslag etiket: ‘Aan de boekerij van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde, in 1859 geschonken door A. Kuenen’.

december Oosterzee, J.J. van Geen fabel : leerrede . - Rotterdam, 1859. - .. p. Plaatsingscode: 2439 D127 ¶ No. 3 in een serie. Belijdenisrede uit juni, later nog uitgesproken in oktober 1859. Alleen in UB Leiden.

december Chantepie de La Saussaye, D. Een woord van toelichting, naar aanleiding der recensie van Dr. A. Pierson over de inaugureele oratie van Dr. J. I. Doedes. - Leyden : De Breuk & Smits, 1859. - 83 p. Plaatsingscode: KL GES 1859 / 938 F21:7 SEMREM 5742 / BIBWAL C341 ¶ Reactie op Piersons recensie in de Gids, oktober 1859. KL GES 1859 met aantt. en fondslijst. SEMREM 5742 met fondslijst, deels niet opengesneden. 938 F21:7 met aantt. in potlood en inkt.

1860

g.m. Pareau, L.G. Wondergeloof, wondervrees en wondererkenning. - Groningen : Jan Oomkens, 1860. - 48 p. Overdr. uit: Waarheid in Liefde, 1860, II. Plaatsingscode: SEMREM 5580 ¶ Alleen UB Leiden.

januari Hagenbach, K.R. De Theologie der bemiddeling; Uit het Hoogduitsch door H. Uden Masman; met een woord ter aanbeveling door W. Muurling. - Groningen : Noordhoff, 1860. - [VIII], 80 p. Plaatsingscode: 167 C7 ¶ Op omslag doorgestreept ‘C.U.K.’[?], vervangen door ‘J de la F.’ Op titelblad in hs. ‘Van den vertaler’. Met voorwoord van de vertaler. Muurlings ‘Woord ter aanbeveling’ is van nov 1859.

januari Scholten, J.H. Over de oorzaken van het hedendaagsche materialisme. Amsterdam : Van der Post, 1860. - 52 p. Plaatsingscode: 2412 C1:1 / 2434 A 37 ¶ 2412 C1 met etiket ‘legaat Dr. C.J. Wijnaendts Francken 1944’. Voordracht gehouden voor de KNAW op 12 december 1859. Hierop kwam kritiek van Opzoomer; Scholten reageerde met Het kritisch standpunt, augustus.

januari Kuenen, A. Leerrede over Lukas XII: 42-44. - Leiden, 1860. - 32 p. Plaatsingscode: 1435 C 22

¶ Herdenkingspreek voor N.C. Kist. Op omslag: ‘van den schrijver’. Met fondslijst.

januari Pierson, A. Niet verouderd : een toespraak over Amos V: 14a. - Rotterdam : Hoog & Trenité, 1860. - 24 p. Toespraak kerkgebouw Remonstrantsche Broederschap, 31 december 1859. Plaatsingscode: 1219 C 7 ¶ Met voorwoord van de auteur, dagtekening 2 januari.

april Hoekstra Bzn, S. De twee getuigenissen van den lijdenden Jezus aangaande zichzelven, volgens het evangelie van Johannes. - Amsterdam, 1860. - 47 p. ; in-8. I: De goede belijdenis onder Pontius Pilatus. II: "Het is volbragt!". Plaatsingscode: SEMREM 5274 / 977 E 32 ¶ SEMREM 5274: etiketje ‘Van den Schrijver’. Met fondslijst.

juni Groen van Prinsterer, G. Le parti anti-révolutionnaire et confessionnel dans l'Église Réformée des Pays-Bas : étude d'histoire contemporaine. - Amsterdam [etc.] : Höveker ; Paris : Meijrueis, Grassart ; Genève : Beroud, 1860. - XII, 107 p. Plaatsingscode: 1122 D 32 / 2437 C 12 ¶ Reactie op een artikel van J.P. Trottet in de Revue Chrétienne van 15 mei 1860. Groen antwoordt met deze, naar hij zelf zegt, ‘verkorte weergave’van Ongeloof en Revolutie. .

juni Pierson, A.

Een misverstand. - Amsterdam : P.N. Van Kampen, 1860. - 84 p. Overdruk uit: De Gids (1860) (juni). Plaatsingscode: SEMREM 5711

augustus Trottet, J.P. Le parti orthodoxe pur dans l'Église Wallonne de la Haye : réponse à la brochure de Mr. G. Groen van Prinsterer, intitulée: Le parti antirévolutionnaire et confessionnel dans l'Église Réformée des Pays-Bas. - La Haye [etc.] : Visser [etc.], 1860. - VI, 38 p. : ill. Plaatsingscode: 2438 D 13 / BIBWAL D181 ¶ Reactie op Groen van Prinsterer, juni. Met fondslijst. De aangekondigde illustratie ontbreekt. Met voorwoord van de auteur, dagtekening 30 juli.

augustus Scholten, J.H. Het kritisch standpunt van Mr. C. W. Opzoomer / beoordeeld. - Amsterdam : Van der Post, 1860. - 63 p. Omslagtitel. - Eerder versch. in: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Akademie van Wetenschappen, afd. letterkunde ; 5, no. 3. Plaatsingscode: 649 E 29 ¶ Reactie op Opzoomers opmerkingen over Scholtens rede Oorzaken van het hedendaags materialisme (zie Scholten, januari). Met Naschrift waarin samenvatting van Opzoomers antwoord en Scholtens dupliek.

augustus Pierson, A. De Gustaaf-Adolf-Vereeniging : haar doel en haar nut : rede, gehouden in de jongste algemeene vergadering dier vereeniging en ten haren voordeel uitgegeven. - Utrecht : Kemink en Zoon, 1860. - 19 p. Plaatsingscode: 1219 C 4 ¶ Rede gehouden op 2 augustus in de Grote Kerk te Rotterdam, op de jaarvergadering van de Vereniging. Op titelblad fraai gekleurd doch voor de helft weggescheurd etiketje van boekhandel ‘D.J.P. St[orm Lotz]’ te Rotterdam.

september Doedes, J.I. Modern of apostolisch christendom? : toespraak gehouden bij den aanvang der academische werkzaamheden na de groote vacantie, den 18n september 1860. - Utrecht : Kemink en Zoon, 1860. - XXII, 49 p. Toespraak bij den aanvang der academische werkzaamheden na de groote vacantie den 18den Sept. 1860 ; rectoraatsrede Utrecht. Plaatsingscode: SEMREM 5323 ¶ ‘Present Exemplaar van den Schrijver’. Met fondslijst. Met ‘voorberigt’ van de schrijver, dagtekening 18 september.

september Opzoomer, C.W. Geschiedenis en wijsbegeerte. - Amsterdam : Gebhard, 1860. - XVI, 39 p. Redevoering ter opening der akademische lessen uitgesproken. Plaatsingscode: 2409 E 24:3 / 227 C 21 / BOLLAND 5 C 37 ¶ 227 C 21 met potloodaantt. Met fondslijst. Met voorrede van de auteur.

september Rauwenhoff, L.W.E. Christendom en menschheid : beantwoording der vraag: welk moet het leidend beginsel zijn bij de verklaring van de geschiedenis der christelijke kerk?. - Leiden : S.C. van Doesburgh, 1860. 51 p. Inaugurele rede Leiden. Plaatsingscode: SEMREM 5959 / 1487 E 18 / PORTEF 107:7 ¶ Binnenkant omslag PORTEF 107 in hs ‘van den Schrijver’, SEMREM 5959 en 1487 E 18 hebben etiketten ‘Van den Schrijver’. Dagtekening 21 september.

oktober Diest Lorgion, E.J.

De regte beoefening der historische theologie, uitnemend geschikt ter opbouwing van de kerk der toekomst / door E.J. Diest Lorgion. - Groningen : Roelfsema, 1860. - 43 p. Inaugurele rede Groningen. Plaatsingscode: 440 D 31 ¶ Fraai etiketje ‘van den Schrijver’. Met inktaantt. in marge (van de schrijver)? Dagtekening 10 oktober.