bouwen Magazine over loopbaanontwikkeling en vaktechniek voor werknemers in de bouw en infra nr. 4 september 2011
Chris de Ruiter (53): al dertig jaar straatmakersduo met broer Ad A.Hak Drillcon graaft niet, maar boort
Veilig stofvrij werken met elektrisch gereedschap Noord/Zuidlijn: afzinken tunnelelement onder Amsterdam CS
Voorwoord Met Bouwen willen we een interessant blad maken voor mensen die werken in de bouw of infra. Daarnaast hopen we dat je door Bouwen gaat nadenken over je eigen loopbaan. Maar wat blijkt? Dat doe je pas als je iemand kent die stappen zet in zijn loopbaan. Wat als je niet iemand kent die zich laat omscholen of zijn diploma wil halen? Zie dan de broers Ad en Chris als je kennissen. Of vader Harrie en zoon Tom. Zij vertellen hun verhalen in deze Bouwen. Als zij jou aan het denken zetten, misschien dat een ander dan jouw voorbeeld volgt.
Van de lezer
Ook reageren op Bouwen? Mail naar
[email protected]
In Bouwen 2 las ik het verhaal van Koen Menning die zijn ‘bouwleven’ had omgegooid tot psycholoog. Mijn carrièreswitch is ook geen alledaagse switch. Op mijn 15e begon ik met werken in de bouw. Tot mijn 22ste heb in de sector gewerkt. In 2004 informeerde ik of ik een mbo-opleiding kon volgen. Daarvoor moest ik eerst mijn mavo-diploma halen. Ik dacht dat ik geen type was om met mijn neus in de boeken te zitten. Maar ik kwam erachter dat ik beter kon leren dan ik dacht. Tegenwoordig ben ik werkzaam bij Ernst & Young accountants en volg een opleiding (postdoctoraal). Sander Eijs, Nieuwkoop
Aanvullingen en verbeteringen In de tweede uitgave van Bouwen is een foutje geslopen. In het artikel over de renovatie van het Paushuize in Utrecht wordt restaurateur Peter Dijkstra geciteerd. Dit moet zijn restaurator Peter Dijkman.
Colofon
www.loopbaantrajectbouw.nl
·
www.evc-centra.nl
·
www.fundeon.nl
Bouwen is het magazine over loopbaanontwikkeling en ontwikkelingen in vaktechniek. Vijf keer per jaar wordt dit tijdschrift gratis toegestuurd aan werknemers en werkgevers voor wie de cao voor de Bouwnijverheid geldt. Bouwen wordt gemaakt in opdracht van het Loopbaantraject Bouw & Infra. Uitgever: Fundeon, kennis- en adviescentrum voor de bouw en infra. Redactieraad: Betsie Brink, Franklin Everts, Metha van der Haar, Louis Jongeleen, Pieter Kastermans, Frans Kokke, Michiel Mons, Dick Singerling en Jolanda de Vries (hoofdredacteur). Tekst: Brigitte Bloem, Corry Daalhof, Louis Jongeleen, Tessa Klooster, Martin Laning, Jos Vlak, Jolanda de Vries en Elian van ’t Westeinde. Fotografie: De Beeldredaktie, Marco Hofste en Chris Pennarts. Vormgeving: Click Communicatie, Utrecht. Druk: Senefelder Misset. Oplage: 175.000 exemplaren. Contact met de redactie: Fundeon, afdeling Communicatie, Tel. (0341) 499 310, E-mail
[email protected]. Correspondentie en adreswijzigingen: Loopbaantraject Bouw & Infra, Postbus 440, 3840 AK Harderwijk, Tel. (0341) 499 378, E-mail
[email protected].
Inhoud Pagina's 8 tot en met 13 Niet graven, maar boren A.Hak Drillcon heeft zich gespecialiseerd in het aanleggen van leidingen, zonder te graven. Met hun machines boren zij horizontaal tunnels om de leidingen doorheen te trekken. Dat betekent: nauwelijks overlast voor de omgeving en werkzaamheden waar de werknemers trots op zijn. Voorwoord Van de lezer Op Maat: Wim Lendering Bouwnieuws in ’t kort Horizontale boortechniek: leidingen aanleggen zonder te graven Zo zoon, zo vader: Tom en Harrie scholen zich om Bouwstelling: Als je niet kunt lezen, heb je niets te zoeken op de bouwplaats Technisch gereedschap: “Stofvrij werken wordt de standaard” Hoe zit het ook alweer? Het Scholingsfonds Bouwreportage Noord/Zuidlijn: tunnelelement onder Amsterdam CS Broers Ad en Chris: tweemaal dertig jaar ervaring zwart op wit ZHBC Bouw: “Ze werken nu als uitvoerder bij klanten van ons” Bouwbeeld: van A naar Beter op de A12 Bouwtechniek: het monteren van zonnepanelen op een hellend dak Rene Groenewold: “Praten met de baas werkt beter” Contactgegevens trajectadviseurs en evc-adviseurs Thuis bij Anja Rijckevorsel-van Opstal
2 2 4 6 7 14 16 18 21 22 28 31 34 36 40 42 44
Pagina's 16 en 17 “Als je niet kunt lezen heb je niets te zoeken op de bouwplaats” Met die stelling zijn Hans Botermans, René van Leeuwen en Gilbert van Wijk het niet helemaal eens. “Maar er moet tegenwoordig wel meer op papier komen.”
Pagina's 22 tot en met 27 Zware Priscilla duikt onder Onder Amsterdam Centraal Station loopt vanaf 2017 de Noord/Zuidlijn, de metrolijn. De tunnelelementen die daarvoor onder het monumentale gebouw moeten komen, worden kant-en-klaar aangevoerd. Het afzinken is een logistiek hoogstandje van vele specialisten. Een beeldreportage. 3
Op Ma a t
4
"Ik ga iedere dag met plezier naar mijn werk"
Wim Lendering Na twintig jaar op de bouwplaats te hebben gelopen, ging timmerman Wim Lendering (43) in 2007 weer aan de studie. Nu stuurt hij als bedrijfsleider dertien man personeel aan bij Bouwonderneming Zevenaar (BOZ). Na twintig jaar weer het klaslokaal in, hoe beviel dat? “Ik was al jaren aan het werk, getrouwd en had een gezin. En ineens zat ik weer met mijn neus in de boeken. Daar keek ik eerst wel een beetje tegenop. Maar uiteindelijk was het goed te doen. De cursussen waren in groepsverband. Ook moest ik in de avonduren aan de studie, maar per cursus heb ik misschien maar tien uur huiswerk gedaan.”
4
98
-1 80 19
19 68
-g
eb
or
en
in
Ze ve na 19 -l ar ts 84 i n -1 Ze 98 ve 6 na -i op ar n ,o di lei en pl di st eid ng b in T ij 19 im gB St 86 m i ou jeb er -1 wk m o 98 an ( un St 8 de pr ich 19 -o im Ti tin pl 88 a eid m gB ir, m -i in de er n e g v en di e o T ls rd en im 19 lee er st m 93 in rb er al gJ en aa st -c eu ur n im v o gd b su m or i j 19 ige sE er t b g o m 95 n ez H uw an in e B t, -l be O de b v ee i d j i e a rij Bo rm n H S f 20 r . tic uw L. ee ea H 05 ste h .L ni va ), tin m . n r -a va er gV bi d an n e en jH n ak de Bo de 20 op .L n o sla Bo lei 07 .v m d om a ga in -a n g ,G ls de an Bo tim n ge rie 20 uw Bo m m sb 07 eld om er S ee tre m k. -c bi a ek jL n ur s b s o c i us ho jB op 20 ol TO ba ou 08 D a w M nt -c oe o nd ra Ib ur tin j e s e ij rn ch us ct 20 B e em Bo TO O m 10 i B n u M gZ w BV -b & II ed ev Am bi I en rij nf jB aa fsl e r rs a O eid ri fo B n o er BV rt Ze bi ve A jB na m ou er ar wo sfo nd or t er ne m in gZ ev en aa r
Waarom ging je weer studeren? “Ik ben altijd leergierig geweest. Voordat ik bij BOZ kwam, had ik mij binnen Bouwbedrijf H.L. van den Boom al opgewerkt van timmerman tot voorman. Maar in die tijd hoefde je daar nog geen papieren voor te halen. Je werd het gewoon. In 2005 ging ik bij BOZ aan de slag. Daar moest ik onderaan beginnen, omdat ik geen diploma’s kon laten zien. De directeur zag gelukkig wel wat in mij. Na overleg ben ik bij het Loopbaantraject Bouw & Infra terechtgekomen. Ik deed de cursussen TOM I en TOM II. Daarmee word je voorman/uitvoerder kleinschalige bouwprojecten. Een geweldige beslissing, want ik wilde graag hogerop.”
Maar het timmerwerk dan? Mis je dat niet? “Af en toe wel. Momenteel zijn we aan het verbouwen op de werkplaats. Dus nu trek ik zelf wel eens de werkkleding aan om met de jongens mee te werken. Wat je met je handen maakt, blijft altijd zichtbaar. Dat is zo mooi aan dit vak. Als je een woning bouwt, staat die er over dertig jaar nog. Maar wat ik nu doe, vind ik ook geweldig. Voor een grote woningstichting Baston - doen we stucwerk, deuren afhangen, renoveren en nog veel meer. Ik doe de inkoop, bestel de keukens, de badkamers enzovoorts. Ik maak afspraken met bewoners, stuur onderaannemers aan, kijk rekeningen na. Ik heb bereikt wat ik wilde bereiken. Mijn belangrijkste drijfveer is met plezier naar het werk gaan en dat doe ik iedere dag.”
Scholing en Loopbaanontwikkeling
5
Bouwnieuws
in 't kort
Hemubo combineert Bouw Door, Leer Verder! met evc-trajecten
Alle betonreparateurs gediplomeerd Via Bouw Door, Leer Verder! hebben de werknemers van Hemubo vijf vakmodules gevolgd voor betonreparateur. Deze vakmodules worden gegeven door ervaren mensen uit de praktijk, werkzaam bij het eigen bedrijf of collega-bedrijven. Elke vakmodule wordt afgesloten met een certificaat op mbo-niveau 2. Meteen daarna zijn de werknemers met een evc-traject via de EVC-centra Bouw & Infra begonnen. Daardoor konden alle werknemers laten zien dat zij over alle kennis en vaardigheden beschikken die een gediplomeerd betonreparateur hoort te hebben. Dat was voldoende om het mbo-diploma Betonreparateur te ontvangen. Trotse werkgever De gediplomeerde betonreparateurs van Hemubo. Ed van den Bosch, directeur van Hemubo Betontechniek is trots op zijn personeel. "Zeker voor oudere werknemers is een leven lang leren niet vanzelfsprekend. Toch is het ook voor hen belangrijk om goed te worden bijgeschoold. Door dit opleidingstraject beheerst iedereen alle relevante technieken. De betonreparatiesector kan alleen kwaliteit leveren, als we nu en in de toekomst over goed opgeleid personeel kunnen beschikken”, vervolgt Van den Bosch. “Daarom hebben wij als eerste bedrijf ervoor gekozen alle medewerkers een dergelijke opleiding te bieden.” Naast een technisch inhoudelijk programma, was er aandacht voor burgerschap. Een aantal niet-Nederlandse werknemers kon zo voldoen aan de vereisten voor inburgering.
Wegfundering van piepschuim Piepschuimblokken met een wapeningslaag van Geogrids (kunststofvezels) gaan de aanleg en het onderhoud van Nederlandse wegen goedkoper maken. Dat hoopt in elk geval ingenieur Ton Siemerink van Ingenieursbureau Gemeentewerken Rotterdam. Door verschillende lagen met elkaar te Model van verlijmen, ontstaat één constructief geheel. Deze zandfundering extreem lichte sandwichweg is stijver en sterker en sandwichfundering dan een traditionele fundering van zand. Siemerink becijferde dat de materiaalkosten van de sandwichweg hoger zijn dan voor een traditionele fundering van zand, maar lager als de totale Bouw Door, Leer Verder! stopt levensduur van een weg erbij betrokken wordt. In samenwerking met Het project Bouw Door, Leer Verder! stopt. Tot 15 universiteiten, kenniscentra en marktpartijen volgt verder onderzoek november kunnen bedrijven opleidingsplannen naar de meeste geschikte opbouw van de sandwich voor verschillende indienen om medewerkers via dit project, op toepassingen. Er zijn met deze methode wellicht ook mogelijkheden kosten van de sector, bij te scholen. Kijk voor voor goedkopere aanleg en versterking van dijken. Gemeentewerken meer informatie op www.fundeon.nl/aco. Rotterdam voert verkennende gesprekken over een proeflocatie. 6
Kunststof gevel Stedelijk Museum ter plaatse gemonteerd
Beeld: Stedelijk Museum
De ‘badkuip’ aan het Stedelijk Museum in Amsterdam begint vorm te krijgen. Deze nieuwe kunststof gevel bestaat uit één vlak en heeft een oppervlakte van circa drieduizend vierkante meter. BenthemCrouwel Architekten heeft de gevel ontworpen als tegenhanger voor het historische bakstenen gebouw uit 1895. Holland Composites heeft de panelen voor de gevel geproduceerd uit de legsels, een vinylester hars en een PIR schuimkern. De binnenhuid en buitenhuid van de sandwichconstructie zijn opgebouwd uit twee Twaron legsels met daartussen een Tenax legsel. De vezels staan hierbij loodrecht op elkaar. In totaal bestaat de gevel uit 271 losse elementen met daarin 4850 kg Twaron en 4050 kg Tenax. Op de bouwplaats worden de panelen gemonteerd en met elkaar verlijmd door een verbindingslaminaat, zodat de gevel één verbonden geheel wordt. De Japanse vezelproducent Teijin, met Voor werknemers die dagelijks op hoogte Nederlandse dochter Teijin Aramid, heeft de vezels geproduceerd en werken, organiseert het platform Preventie Valgevaar de manifestatie Veilig werken op geschonken aan het Stedelijk Museum. Hoogte. Deze vindt plaats op 26 oktober in de Evenementenhallen in Gorinchem. Onder meer metselaars, voegers, steigerbouwers en dakdekkers kunnen tijdens de manifestatie workshops volgen. Hierin worden zij bijgepraat over verantwoord gebruik van onder meer hoogwerkers, steigers, bouwliften en hangbruginstallaties. Ook de arbocatalogi komen aan bod. Meer informatie? Kijk op www.veiligopdehoogte.nl. Beeld: Ernst van Deursen
Manifestatie Veilig werken op Hoogte
Alle informatie voor werknemers op één plek! Nieuwe websites Loopbaantraject, EVC-centra en Fundeon
Het Loopbaantraject Bouw & Infra, de EVC-centra Bouw & Infra en Fundeon hebben één gezamenlijke nieuwe website. Deze is toegankelijk via drie internetadressen. De internetadressen loopbaantrajectbouw.nl en evc-centra.nl leiden rechtstreeks naar de informatie over het Loopbaantraject en de EVC-centra. Fundeon.nl leidt naar de hoofdingang, waar verschillende doelgroep-ingangen zijn. Alle informatie die van belang is voor werknemers is daarnaast direct te bereiken via www.fundeon.nl/werknemer. Daar staat alles wat je als werknemer wilt weten over het volgen van cursussen, het halen van diploma’s en het doen van een loopbaantraject. Ook kun je hier de loopbaancheck doen. Daarmee kun je uitvinden of je nog goed op je plek zit in je huidige baan of dat het tijd is voor een loopbaanstap. 7
Leidingen aanleggen zonder sleuven
Niet graven,
8
maar boren Omleidingen van verkeer, omgewoelde natuurgebieden. Het aanleggen van leidingen veroorzaakt overlast waar niemand op zit te wachten. Met de horizontale boortechniek is dat verleden tijd. Het open graven van de grond is dankzij de sleufloze methode niet nodig. A.Hak Drillcon werkt er sinds twee jaar mee en ondervindt dagelijks de voordelen.
“We zijn soms net een kermisattractie: we trekken het hele land door en altijd komen er wel wat omwonenden kijken”, zegt hoofduitvoerder Luurd van der Leest van A.Hak Drillcon. Hoewel de horizontale boortechniek - ook wel H.D.D.-techniek genoemd - al zo’n twintig jaar wordt toegepast, zijn veel mensen gewend dat de grond wordt open gegraven als er kabels en leidingen moeten worden gelegd.
Luurd van der Leest
Olieboortoren De horizontale boortechniek is echter een sleufloze methode. Hij wordt gebruikt bij kruisende waterwegen, gewone wegen of bij het spoor en op elke plek waar buizen en leidingen niet op de conventionele manier kunnen worden gelegd. De techniek doet denken aan een boortoren die naar olie boort. Eerst wordt de boorkop door de aarde geduwd om een verbinding te maken van de ene kant naar de andere kant. Als de verbinding tot stand gekomen is, wordt het gat ruimer gemaakt met een zogenaamde ruimer. Als de doorgang groot genoeg is gemaakt door een laatste ruimer, trekt de boorinstallatie die aan de boorbuis is gekoppeld de kabel, mantelbuis of pijpleiding door de grond. Het boorgat is ongeveer anderhalf keer zo groot als de leiding die ingetrokken wordt. 9
Luurd van Leest (10, 11, Aad Desaunois (3, 4, 5 o Dirk Havenaar (7, 8 of 9)
Pull-planning: Luurd van der Leest: onderhandelen “Met de horizontale over tijd enboortechniek ruimte. blijft de infrastructuur in tact. Vroeger moest een snelweg worden afgezet.”
Geen overlast Het voordeel van deze techniek is dat hij de omgeving minder verstoort en obstakels en objecten omzeilt. Voorheen werd de grond open gegraven om een sleuf te maken en werd gewerkt met zinkers onder een watergang door. Met de horizontale boortechniek blijft de infrastructuur in tact. En dat is in een vol land als Nederland wel zo handig. Luurd is er
10
blij mee. “Vroeger moest een snelweg worden afgezet om een leiding te kunnen leggen. Je moest een constructie bouwen om onder een brede sloot door te komen.”
dan een gasleiding of een kabel. Het water in de buis moet schoon blijven en dat vereist bijzondere maatregelen. De binnenkant van de leiding heeft een betonlaag die moet voorkomen dat er roest in het water terechtkomt. Ook is de Drinkwater zonder roest leiding voorzien van een coating die Aan de Havenmeerweg in Noordbeem- ervoor zorgt dat alles goed geïsoleerd is, ster werkt Drillcon aan een 32” drinkwa- zodat het risico op corrosie van de stalen tertransportleiding. Dat is andere koek leiding zo beperkt mogelijk is.
, 12 of 21) of 6) )
Dirk Havenaar:
“Je kunt niet zomaar stoppen” Boormeester Dirk Havenaar: “Als je eenmaal in dit vak zit, wil je er niet meer uit.”
Geen overlast Dirk Havenaar is boormeester en zit al twintig jaar in het vak. Hij is verslaafd aan zijn werk. “Als je eenmaal in dit vak zit, wil je er niet meer uit. De hele techniek is prachtig. Het is niet meteen zichtbaar wat we doen, maar heel apart. Onder water door boren, sloten omgraven; ik vind het allemaal even leuk en krijg er geen genoeg van. Ik ben begonnen als kraanmachinist. Het is nooit een bewuste keuze geweest om met deze techniek te gaan werken. Maar ik heb geen moment spijt.” Dirk bestuurt vanuit een kleine cabine de machine. Hij is een groot deel van de dag bezig met boren en ruimen. “Als ik klaar ben, help ik mijn collega’s bij het
afbreken en sjouwen.” Zijn collega Aad Desaunois werkt veel met de directpipemethode, maar dat is niks voor Dirk. “Dan moet je zoveel zeulen en sjouwen voordat het een keer is opgebouwd. Dat laat ik liever aan jongere jongens over.”
land en de reistijd is vaak te groot om heen en weer te rijden. “Je bent veel van huis, dus je moet het thuisfront wel een beetje mee hebben bij dit werk.” Elk project heeft zijn charme, vindt hij, maar een van zijn mooiste klussen was in Diemen. “Boren onder het IJmeer door. In de kost Of die keer in Zoetermeer met acht Het enige nadeel is dat zijn werk veel tijd boringen onder de A12 door. Dat zijn kost, ook vrije tijd. Dirk begint om zeven echt serieuze boringen.” uur ’s morgens en maakt regelmatig werkdagen van tien tot elf uur. “Als je met een kleine machine ergens een buis intrekt, moet hij erdoor. Je kunt niet zomaar stoppen, want dan loopt hij vast. Dus dan werk je door, hoe lang het ook duurt.” Dirk zit daarom vrijwel altijd in de kost. De projecten zijn door het hele 11
Aad Desaunois:
“Ik ben thuis in
Voor Aad Desaunois is het vak nog nieuw. Hij werkte 28 jaar als automonteur, maar hield het een jaar geleden voor gezien. “Met die moderne auto’s vond ik er niks meer aan, dus ik besloot een ander vak te kiezen. Ik was toe aan een nieuwe uitdaging.” En die vond hij, zo bleek. Sinds een jaar werkt hij bij Drillcon. “Het is heel mooi werk met veel afwisseling. Vooral die veelzijdigheid spreekt mij aan.” Hij doet veel verschillende klussen op een dag. Dat varieert van recyclen tot het optillen en aftillen
12
van boorstangen met de kraan, boorstangen naar de vrachtwagen brengen en buizen klaarleggen. ”De techniek had ik vrij snel onder de knie.” Recordboring Meestal werkt Aad met de direct-pipemethode, een nieuwe techniek van Drillcon. Het meest trots is hij op een project in de Achterhoek waar hij en zijn collega’s met de direct pipe een doorgang van 1.400 meter boorden. Dat was een record. “De direct-pipemethode vind
ik net wat leuker, omdat je dan veel meer moet opbouwen en afbreken dan bij de horizontale boortechniek. Het is zwaar werk, maar daar hou ik juist wel van.” Omdat hij nu niet op een direct-pipeproject kan worden ingezet, werkt hij de komende tijd aan de Havenmeerweg in Noordbeemster. Hij maakt lange dagen en werkt hard. Geen probleem voor Aad. Minpunten heeft hij nog niet gevonden. “Ik werk veel ’s nachts en ben soms twee, drie weken van huis, maar dat vind ik niet zo’n bezwaar.”
de techniek”
Vernieuwing blijft doorgaan De allernieuwste techniek van Drillcon is de direct-pipemethode waarbij de leiding door het boorgat wordt geduwd in plaats van getrokken. Dit wordt echter nog maar op kleine schaal toegepast. Bij de meeste projecten maakt Drillcon nog gebruik van de horizontale boortechniek. 13
Portret
Familie Hendriks wijst elkaar de weg naar het Loopbaantraject
Zo zoon, zo vader
Vader Harrie Hendriks en zoon Tom werkten jarenlang samen als loodgieter bij bouwbedrijf Groenen in Veldhoven. Tom stapte in januari 2010 bij het Loopbaantraject Bouw & Infra binnen. Zijn vader volgde enkele maanden later.
Harrie Hendriks
Tom kreeg zeven jaar geleden een slijmbeursontsteking in zijn schouder. De ontsteking is door te weinig rust nooit goed genezen. Hij kreeg er opnieuw last van en kon zijn werk als loodgieter niet blijven uitvoeren. Groenen verwees hem naar trajectadviseur Karin Gradussen, om de mogelijkheden van een loopbaantraject te onderzoeken. Begin 2010 begon hij daar aan. “Ik wilde graag iets in de jeugdzorg doen. Uit de testen die ik via het Loopbaantraject deed, bleek ik daar ook geschikt voor te zijn. Financieel gezien lukte dat echter niet, omdat ik als leerling zou moeten starten.” De tweede optie was docent in installatietechniek en sinds mei werkt Tom met groot plezier bij opleidingsbedrijf ‘Installatiewerk’. Tom geeft de helft van de week praktijklessen en bezoekt de andere helft de leerbedrijven van zijn leerlingen. Hartritmestoornis Bij Harrie liep het iets anders. Hij had rugklachten. In navolging van zijn zoon stapte hij daarom vorig jaar zomer naar het Loopbaantraject Bouw & Infra. Vanwege zijn rugklachten
14
was een bezoek aan de arboarts onderdeel van zijn loopbaantraject. De arboarts beoordeelt hoe erg de klachten zijn en wat voor werkzaamheden iemand met de klachten wel kan doen. “De arboarts ontdekte bij mij een hartritmestoornis. Een paar maanden later kreeg ik daardoor een nieuwe hartklep”, vertelt Harrie. Na de operatie wilde Harrie verder gaan met zijn loopbaantraject, maar dat viel tegen. Hij had ook nog een nieuwe heup nodig. “Omdat ik heel moeilijk kan bukken en op mijn knieën kan werken.”
Tom Hendriks
Tegenvaller Door de lichamelijke tegenvallers, weet Harrie nog niet wat hij in de toekomst kan en wil doen. “Eerlijk gezegd blijf ik het liefst gewoon loodgieter. Ik doe dat werk al 35 jaar met veel plezier. Ik heb geen zin in een eigen bedrijf of een kantoorfunctie. Ik wil gewoon met mijn handen bezig zijn. Het liefst blijf ik bij Groenen. Misschien kan ik opnames doen of schades oplossen voor verzekeraars. De komende tijd bekijken we binnen het bedrijf wat de mogelijkheden zijn.”
Loodgieters en het Loopbaantraject Bouw & Infra Het Loopbaantraject Bouw & Infra is een voorziening voor medewerkers die vallen onder de cao voor de Bouwnijverheid. Meestal voeren deze mensen ook beroepen uit die behoren tot de bouw- en infrasector. Loodgieters vallen meestal onder de cao voor klein metaal. Wanneer zij echter in dienst zijn van bouwbedrijven, geldt voor hen meestal de bouw-cao.
15
"Als je niet kunt lezen heb je niets te zoeken op een bouwplaats" Nederland telt 250 duizend analfabeten. Daarnaast zijn er nog eens anderhalf miljoen ‘laaggeletterden’. Dat zijn mensen die grote moeite hebben met lezen en schrijven. In veel beroepen is dat een probleem. Maar hoe erg is dat op de bouwplaatsen in de bouw en infra? Bouwen legt in een te renoveren bedrijfspand voor PostNL in Rijswijk de stelling voor aan Hans Botermans, uitvoerder bij Heijmans, René van Leeuwen, projectrealisator bij Julo Projectrealisatie en Gilbert van Wijk, werkvoorbereider bij Burgers Ergon.
“Er zijn ook praktische mensen nodig” Hans Botermans (55) is naast zijn dagelijkse werk ambassadeur voor de Stichting Lezen en Schrijven. Hij had tot op late leeftijd grote moeite met lezen en schrijven. Door cursussen te volgen is dat nu geen probleem meer. En daardoor kon hij doorgroeien tot uitvoerder. Hij weet dus hoe belangrijk het kan zijn om goed te kunnen lezen. “Toch ben ik het niet helemaal met de stelling eens. Er zijn veel mensen die problemen hebben met lezen en schrijven, maar die wel heel handig en praktisch zijn. Die mensen zijn in de bouw onmisbaar.” Maar Hans realiseert zich ook wel dat het in de praktijk problemen kan geven. “Er moet tegenwoordig veel meer op papier komen. Als je 18 bent, je begint aan je eerste baan en je bent een kei in je vak dan denk je daar nog niet zo aan. Maar jaren later, als je verder wilt, moet je wel eens formulieren invullen en dan loop je vast.” Maak er in elk geval geen geheim van, is Hans’ advies: “Als je vertelt dat je problemen hebt met lezen en schrijven dan krijg je meestal wel hulp. Zeker als jij je baas laat zien dat je goed bent in je vak.”
Moeite met lezen en schrijven? Ken je iemand die moeite heeft met lezen of schrijven? Er zijn speciale lees- en schrijfcursussen voor volwassenen. Bel gratis naar (0800) 023 4444 om te horen waar de dichtstbijzijnde cursus is. Of kijk op www.lezenenschrijven.nl voor meer informatie. 16
“Ze moeten wel hulp durven vragen”
“Onzin!” Dat is de stellige eerste reactie van Gilbert van Wijk. “Ik vind het veel belangrijker dat mensen met elkaar kunnen overleggen en onderling goed communiceren. Dat er dan wat spelfouten in rapportages of bonnen zitten is niet zo erg. Al moet het natuurlijk wel begrijpelijk blijven, en soms is het belangrijk dat iets professioneel overkomt.” In zijn dagelijkse werk heeft Gilbert daar regelmatig mee te maken. “Ik ben zelf dyslectisch, dus ik weet dat er fouten in brieven en e-mails van mij kunnen zitten. Daarom wordt alles gecheckt door het secretariaat, voordat het de deur uitgaat. Ik probeer mijzelf door cursussen te verbeteren en dat zouden anderen ook kunnen doen. Maar ga je handicap niet als een struikelblok zien als je jezelf verder wilt ontwikkelen. Het is belangrijk dat je er open en eerlijk over bent bij sollicitaties. Dan kun je er later nooit op aangesproken worden!”
René van Leeuwen (31) ziet in zijn dagelijkse werk dat het wel lastig kan zijn als je niet kunt lezen. “Je hebt met maatvoeringen te maken, bouwtekeningen, schema’s. Het is belangrijk dat je daarmee kunt omgaan. Maar bijvoorbeeld ook met de VCA-voorschriften.” Het komt in de praktijk wel eens voor dat René, met mensen te maken krijgt die minder goed lezen en schrijven. René is leermeester en begeleidt leerlingen. “Als ze met hun handen goed zijn hoeft het op zich niet erg te zijn. Ze moeten wel hulp durven vragen. Vaak heb ik trouwens zelf al snel door of iemand er problemen mee heeft.” Om leerlingen ‘over de drempel te helpen’ vraagt René meestal zelf al of ze moeite hebben met lezen en schrijven. “Als dat zo is probeer ik ze natuurlijk te helpen. Ik zeg ook altijd dat het belangrijk is dat ze zichzelf verder ontwikkelen.”
“Spelfouten zijn niet erg”
17
“Stofvrij werken w
aan erboor, m a h u c c 1. Hilti a n op TE DRS-6-A te sluite ysteem. igs stofafzu
18
Iedereen die op een bouwplaats werkt, hoort een krachtige stofzuiger in zijn auto te hebben. Door die aan te sluiten op elektrisch gereedschap, is de kans op stoflongen stukken kleiner. “De mogelijkheden zijn er nu, dus het is tijd dat stofvrij werken de standaard wordt”, stelt André Moons van TNO.
wordt de standaard” Sinds een aantal jaren werkt het onafhankelijke onderzoeksbureau TNO nauw samen met makers van technisch gereedschap. Doel is om de ideeën die TNO heeft bedacht, te verwerken in het gereedschap. “De afgelopen twee jaar is daardoor veel nieuw gereedschap op de markt gekomen. Daarmee kun je stofvrij werken”, weet André. Hij is bij TNO de projectleider voor stofvrij werken. Afgesloten systeem Het gereedschap dat de grootste stofvermindering met zich meebrengt, sluit het vrijkomende stof helemaal af van de omgevingslucht. Met water of door afzuiging wordt het stof vervolgens afgevoerd. Wanneer de zaag of de boor per se zichtbaar moet blijven, kun je een open systeem gebruiken. André: “Als je een goed ontwerp hebt en een goede afzuiging, kun je de stofhoeveelheid nog steeds met een factor 50 laten afnemen.” Stof in de longen Die stofafname is van groot belang. Wanneer je te lang of aan teveel stof wordt blootgesteld, is de kans groot dat je stoflongen krijgt en mogelijk kanker. Zeker wie veel boort of zaagt, dus werknemers in de bouw en infra, behoort tot de risicogroep. Het meest gevaarlijk is fijnstof of respirabel kwartstof. Dat zijn kleine deeltjes die je gemakkelijk inademt. “Al sta je maar een paar minuten in een stofwolk, de schade kan groot zijn”, benadrukt André. André Moons van TNO
19
Vervolg Stofvrij werken
2. Metabo haakse slijpmachine met beschermkap, inclusief aansluiting afzuigsysteem.
ihamer ccu-comb a a it k a M 3. fzuigset. met stofa
Meer weten? Kijk op internet: www.tno.nl/stofvrijwerken www.keuzewijzerstofvrijwerken.nl
Einde aan stofwolken Toch zie je op bouwplaatsen nog vaak stofwolken dwarrelen en werknemers die aan het einde van de dag onder het stof zitten. “Vaak komen werkgevers en werknemers met excuses dat het niet handig is of niet werkt. Maar dat klopt niet. Natuurlijk blijven er altijd situaties waarin je het boor- of zaagvlak niet goed kunt afdekken. In 80 procent van de gevallen is het geen enkel probleem”, weet de projectleider. “Dus in plaats van zeggen dat het niet kan, kun je beter zeggen: het kan, alleen op sommige momenten niet.” Prestatietoets voor gereedschap Sinds de makers van gereedschap maatregelen nemen om de hoeveelheid stof te verminderen, neemt TNO prestatietoetsen af. André: “Dat doen we niet alleen voor het gereedschap, maar voor het hele werksysteem. Het scheelt namelijk vaak ook welke stofzuiger je op het gereedschap aansluit.” Per systeem geeft de prestatietoets aan hoeveel uur per dag je veilig met het gereedschap kunt werken. “De hoeveelheid stof bouwt zich op. Soms zit je na een paar minuten al boven een veilige stofwaarde, soms kun je de hele dag werken voordat je boven dat niveau zit. Als je dat weet, kun je er rekening mee houden.” Stofvrij bouwen en renoveren De gereedschappen zijn er, dus nu hangt het vooral af van werknemers, werkgevers en opdrachtgevers of er stofvrij wordt gewerkt. “Steeds meer aannemers zien het belang ervan in”, merkt de projectleider. “Het gaat tenslotte om de gezondheid van de eigen medewerkers. Maar je beperkt ook de overlast voor derden.” Dat laatste kan volgens André de invoering wel eens versnellen. “De parketvloerleggers zijn een goed voorbeeld. De weerstand was eerst groot, maar binnen een jaar lukte het om in plaats van 10 procent, 60 procent van de bedrijven stofvrij te laten werken. Nu maken bedrijven reclame met ‘stofvrij parket schuren.”
Samen stofvrij werken TNO is niet de enige die wil dat er stofvrij wordt gewerkt. Ook de Arbeidsinspectie heeft het de komende jaren als een speerpunt tijdens controles. Bosch, Hilti, Makita, Numatic, Dustco, Festool en Protool zijn fabrikanten die hun producten door TNO laten toetsen op de hoeveelheid stof die vrijkomt. Het gaat daarbij onder meer om haakse slijpers, hak- en boorhamers, knippers, schuurmachines en zaagmachines. Behalve het gereedschap zelf, is ook de stofzuiger die wordt gebruikt van belang. Alleen als deze voldoende capaciteit heeft en houdt, kan er stofvrij worden gewerkt. 20
Hoe zit het ook al weer?
Scholingsfonds Een leven lang leren. Voordat de spotjes op radio en tv kwamen, had de bouw- en infrasector hiervoor al voorzieningen. Iedere werknemer kan elk jaar cursussen volgen. Onder werktijd. Met behoud van loon. Betaald door het Scholingsfonds. In de cao voor de Bouwnijverheid is afgesproken dat werkgevers en (bouwplaats)werknemers premie betalen aan het Scholingsfonds. Voor werkgevers ligt dat bedrag op ruim 1 procent van het brutosalaris, voor werknemers op 0,2 procent. Van deze inkomsten betaalt het Scholingsfonds de kosten voor scholing die bouwplaatsmedewerkers volgen. Ook vergoedt het Scholingsfonds de verletkosten en de reiskosten aan de werkgever. In de uren dat de werknemer naar school gaat, kan hij niet werken. Twee scholingsdagen Gemiddeld mag een werknemer twee scholingsdagen per jaar volgen. Het Scholingsfonds bekijkt echter hoeveel scholingsdagen een bedrijf per jaar afneemt. Dat kan dus betekenen dat een werknemer van het bedrijf meer dan twee dagen cursussen kan volgen op kosten van de sector, terwijl een andere werknemer dan niet meer kan. De werknemer en werkgever spreken samen af welke cursussen de werknemer gaat volgen. Het opleidings- en scholingsbeleid van de werkgever vormt de basis. Bouw Door, Leer Verder! Tot eind dit jaar kan een werknemer meer cursusdagen volgen. Dat komt door het project Bouw Door, Leer Verder! Dit project is opgezet om sterker uit de economische crisis te komen en leerbanen voor leerlingen te behouden. Werknemers die werken bij erkende leerbedrijven kunnen daardoor
veertig scholingsdagen extra per jaar volgen. Dat is dan wel beperkt tot bepaalde soorten scholing. Meer informatie daarover staat op www.fundeon.nl/aco. Werknemersrecht Als de werkgever de werknemer twee jaar lang niet de kans geeft om een cursus te volgen, dan kan de werknemer zelf actie ondernemen. Via vakbonden kan de werknemer informeren naar geschikte cursussen en de kosten daarvan rechtstreeks bij het Scholingsfonds indienen. Het Scholingsfonds verhaalt de kosten dan weer op de werkgever. Scholingsfonds.nl Het Scholingsfonds vergoedt alleen cursussen die zij heeft erkend. De complete lijst met erkende cursussen staat op www.scholingsfonds.nl. Ook moet de cursus verband houden met de functie van de werknemer. Als een werknemer zich wil omscholen naar een andere functie, zijn er andere mogelijkheden. Bijvoorbeeld via het Loopbaantraject Bouw & Infra. Uitvoerders, technisch of administratief personeel (uta) kunnen geen aanspraak maken op vergoeding uit het Scholingsfonds. Dit komt omdat voor deze functies geen premie wordt afgedragen aan het Scholingsfonds. Cursus volgen? Via www.fundeon.nl/werknemer is te zien welke cursussen er zijn en of deze zijn erkend door het Scholingsfonds.
21
Tunnelelement voor Noord/Zuidlijn afgezonken onder Amsterdam CS
Project: Afzinken van tunnelelement onder Amsterdam CS Opdrachtgever: Gemeente Amsterdam Opdrachtnemer: Combinatie Strukton Van Oord (CSO) Ontwerp: Strukton Engineering Onderaannemers: Strukton Afzinktechnieken ‘Mergor’; Onderwatertechniek Nederland (OTN), bedrijfsonderdeel van Strukton Civiel Zuidoost); Geocon, onderdeel van Strukton Afzinktechnieken 22
Voortgedreven door een duwboot en in bedwang gehouden door vier sleepboten, gleed 31 mei een enorm betonnen tunnelelement door het klotsende water van het IJ. Eenmaal aangekomen ter hoogte van Amsterdam Centraal Station manoeuvreerden de slepers het gevaarte exact in de sluis, die speciaal voor dat doel was gemaakt. Vervolgens trokken krachtige lieren het element verder naar een doorgang onder het stationsgebouw. Op 7 juli volgde het afzinken van het tunnelelement, gedoopt ‘Priscilla’. 23
Negen jaar voorbereiding
Peter van Westendorp
De dag voor het afzinken neemt hoofduitvoerder Edwin Eikelboom van de bouwcombinatie Strukton Van Oord (CSO) het draaiboek door. Edwin: “Wat morgen onder het station gebeurt, is de voltooiing van negen jaar werk. De gedeeltelijke herfundering van het stationsgebouw, de bouw van de tafelconstructie en de diepe zinksleuf onder het station. Dat is allemaal gedaan met het vooruitzicht van wat ons morgen te doen staat. Tunnelelement Priscilla zinken we af tot een diepte van 17 meter beneden NAP. Overmorgen hangt het element aan vier hangstangen die zijn verankerd aan de onderzijde van de tafelconstructie. De onderkant van het element blijft nog zestig centimeter boven de vloer van onderwaterbeton. In de weken daarna wordt die tussenruimte aangevuld met zand.”
Mohammed Elarbi Elyahoui 24
Meettechniek In de afgelopen twintig jaar was projectmanager Peter van Westendorp betrokken bij verschillende transport- en afzinkoperaties in binnenen buitenland. Bijvoorbeeld bij projecten zoals de Schipholtunnel en de Busan Geoje Fixed Linktunnel in Zuid-Korea. Toch blijft het afzinken van Priscilla onder het station bijzonder. Peter: “We hebben minimale werkruimte. Een zware afzinklier is te groot. Daarom moeten we het tunnelelement met vier lieren van slechts zeven ton laten zakken. Een voordeel is dat we in de afgesloten zinksleuf geen last hebben van stroming of golfslag. Omdat onze gereedschappen en hulpconstructies zo licht mogelijk zijn, hangt veel af van de meettechniek. Die moet nauwkeurig inzicht geven in de bewegingen van het tunnelelement en van de krachten die erop worden uitgeoefend.”
Hetzelfde team, veel ervaring Twijfels over een goede afloop heeft Peter niet. “We werken bijna met dezelfde ploeg als in ZuidKorea. We vertrouwen elkaar. Als je tijdens het werk een fout ontdekt, moet je dat zonder aanzien des persoons kunnen melden. Want het gaat steeds om de veiligheid van jezelf en je collega’s. Ik controleer de kleinste details. En ik schrijf altijd alles op.”
Bypass maken Elektromonteur Mohammed Elarbi Elyahoui (43) heeft onder meer voedingskabels, hydraulische vijzels, pompen, meet- en regelapparatuur en monitoringssystemen aangelegd. Mohammed: “Overal bouw ik dubbele of drievoudige veiligheid in. We werken met dubbelgeïsoleerd en spatwatervrij gereedschap. Als een elektrisch systeem uitvalt, moet ik snel een bypass maken. Ondanks mijn ervaring met afzinktunnels vind ik het nu toch spannend. Je wilt zien dat alles werkt zoals je het hebt bedacht.”
25
Stand-in Onder water voeren de medewerkers van OTN de werkzaamheden uit. Zij zijn specialist in onderwatertechnieken, zoals overdrukwerken, habitatwerken en onderwaterbeton. In het zwarte water in de zinksleuf onder Amsterdam CS treft de duikploeg van OTN de laatste voorbereidingen. Op het drijvende duikersponton onderhoudt supervisor Henk Dierck (39) radiocontact met duiker Stephen Cook (43). Stephen zit op dat moment onder water. De derde man van de duikersploeg is Matthew Wayert (34). Hij fungeert die dag als stand-in duiker. Dat betekent dat hij direct te water gaat als het met Stephen niet goed gaat. Stephen: “Als duikers lassen we onder water. We werken met snijbranders aan de hulpconstructies voor het afzinken, we zuigen bagger op van de bodem en we zagen sleuven in de bodem voor de vrieslansen die daarin worden aangebracht.” Op de tast Tijdens het afzinken monteren de duikers de toegangsschacht aan het tunnelelement. Ook maken ze opblaasbare kussens vast aan de wanden. Die kussens corrigeren tijdens het afzinken de positie van Priscilla. Stephen: “Als duiker moet je constant alert zijn op wat er in je omgeving gebeurt. Zicht is er nauwelijks. Je doet feitelijk alles op de tast. Daarnaast ben je altijd alleen onder water. Met twee duikers kun je verstrengeld raken in elkaars slangen.”
Duiker Stephen Cook 26
Maurice Reijm (oranje helm)
Blindengeleidehond In het commandocentrum komen tijdens het afzinken alle communicatielijnen en meetgegevens bij elkaar. “Tijdens het afzinken sta ik voortdurend in contact met de zinkploegen op de twee afzinkpontons”, vertelt afzinkcommandant Maurice Reijm. “Ik overleg steeds met hoofduitvoerder Peter van de Oever en met projectmanager Peter van Westendorp. Op vier beeldenschermen verschijnen de meetgegevens over onder meer de positie van het element, de hefkrachten van de lieren en over de druk op de kopschotten van het element. Aan de hand van wat ik op de schermen zie en wat ik hoor, praat ik het element naar de definitieve plek toe. Zodra het element diep genoeg is afgezonken neemt de uitvoerder de regie van mij over.” Als uitvoerder, begeleidt Peter zijn ploeg van negen man bij het ophangen van het tunnelelement aan de vier hangstangen. Maurice: “Samen met mij coördineert hij dan weer het duikerswerk bij het monteren van de toegangsschacht van de tunnel en het fixeren van de positie door middel van de opgepompte lifty bags.”
Priscilla De werkzaamheden onder Amsterdam CS zijn nodig voor de aanleg van de Noord/Zuidlijn van Amsterdam-Noord naar Amsterdam-Zuid. Vanaf 2107 moet deze metrolijn in dienst zijn. Het tunnelelement ‘Priscilla’ is het eerste van vier afzinkelementen. Samen vormen die straks de verbinding tussen het nieuwe metrostation voor de Noord/ Zuidlijn onder het Voorplein van Amsterdam CS en Amsterdam-Noord. Priscilla bestaat uit 20 miljoen kilo beton, heeft een lengte van 136 meter, een breedte van 21 meter en een hoogte van 8 meter. Op donderdag 7 juli om 18.00 begon het afzinken. Zaterdagochtend 9 juli om kwart over drie hing het tunnelelement aan vier hangstangen op de exact berekende plaats in de zinksleuf, 20 meter onder Amsterdam CS. 27
Portret
Tweemaal dertig jaar
ervaring zwart op wit
Ad (links) en Chris de Ruiter
28
Broers Ad en Chris doen samen evc-traject Straatmakers Ad (54) en Chris (53) de Ruiter zijn al dertig jaar collega’s. De broers zien elkaar meer dan hun echtgenotes thuis. Wat ze onlangs ook samen deden, was een evc-traject. “Je bent nooit te oud voor een diploma”, vindt oudste broer Ad. Vier oudere broers gingen Ad en Chris voor in het straatmakersvak. Ad en Chris werkten in dertig jaar bij vier verschillende werkgevers. Veranderde de één van werkgever, dan volgde de ander. Sinds zes jaar zijn ze in dienst van Aannemersbedrijf Mouwrik Waardenburg. Bij deze werkgever vormen ze samen een koppel. Buitenmensen ”We zeggen elkaar sneller waar het op staat dan wat doorgaans gebruikelijk is tussen collega’s. Dat kán een nadeel zijn”, zegt Ad lachend. “Maar meningsverschillen zijn we ook zo weer vergeten. Daar zijn we broers voor”, vult Chris met een knipoog aan. “We hebben aan een half woord genoeg. Doordat we altijd met elkaar optrekken, weten we precies wat we aan elkaar hebben.” De broers hebben er nooit over gedacht om iets anders te gaan doen. Ad: “Ik moet er niet aan denken om de hele dag binnen, op kantoor, te zitten.” Chris is het daarmee eens: “Wij zijn echte buitenmensen.” Gecertificeerd personeel Ad: “Onze werkgever vroeg of we een evc-traject wilden doen. Opdrachtgevers vinden het steeds belangrijker dat een bedrijf
29
waarmee ze in zee gaan gecertificeerd personeel in dienst heeft. Wij en nog een collega hadden geen papieren. Twee andere collega’s wel. We hebben het erg naar ons zin bij Mouwrik Waardenburg. We werden aangenomen toen we al eind veertig waren. Daar zijn we dankbaar voor. Daarom hadden we zo’n evc-traject graag voor onze baas over.” Nu zijn alle straatmakers bij Mouwrik daardoor gecertificeerd. “Zo kan onze werkgever weer extra opdrachten binnenhalen. En dat betekent werk voor ons!”, beseft Ad. Diploma “In een map hebben we vastgelegd wat we dagelijks doen en hoe we dat doen. We hebben foto’s van ons werk genomen, verslagen erbij gemaakt. In september is ons eindgesprek”, licht Chris het evc-traject toe. “Tweemaal dertig jaar ervaring staat nu mooi zwart op wit, met een heus diploma.” De broers hebben de smaak te pakken. Eind van het jaar starten ze met een cursus voor leermeesters. Daarna mogen ze leerlingen begeleiden. “Het is leuk om de kneepjes van ons vak over te dragen aan de jongere garde”, vinden de broers.
Bewijs van werkervaring Werk je al minimaal drie jaar in je huidige functie? Ben je ouder dan 23 jaar? Heb je geen diploma voor het werk dat je doet? Meld je dan aan voor een evc-traject bij de EVC-centra Bouw & Infra. De evc-adviseurs begeleiden je gratis bij het behalen van een ervaringscertificaat of diploma. Door het verzamelen van bewijzen (zoals tekeningen, foto’s en werkomschrijvingen) leg je vast welke ervaring en kennis je hebt. Deskundigen bekijken of je op basis daarvan in aanmerking komt voor een officieel mbo-diploma. Soms moet je om dat diploma te krijgen een cursus of (verkorte) opleiding volgen. Je krijgt na afronding van het traject altijd een ervaringscertificaat. Zo heb je bewijs van wat je kunt.
30
Bedrijfsportret
ZHBC Betonbouw wil het beste uit alle medewerkers halen
“Ze werken nu als uitvoerder bij klanten van ons“
“Je haalt het beste uit je medewerkers als je iedereen de kans geeft zich te ontplooien.” Ivo de Kort wil als algemeen directeur van ZHBC Betonbouw in Pijnacker, zijn medewerkers laten ‘groeien’ naar het hoogst mogelijke niveau. ZHBC Betonbouw is actief in het verpompen van beton en het verwerken en afwerken ervan. Het bedrijf telt 47 medewerkers. “We zijn altijd open en eerlijk naar onze klanten en we zorgen heel goed voor onze eigen mensen”, zegt Ivo vol zelfvertrouwen. “Het belang van scholing is groter dan het belang van onze organisatie. Vier van de mensen die wij hebben opgeleid werken nu als uitvoerder bij klanten van ons!”
31
Binnenboord houden Mensen laten groeien is mooi, maar er zijn meer redenen om opleidingsmogelijkheden aan te bieden. “Als iemand door fysieke ongemakken zijn werk niet meer kan doen, kun je hem door omscholing toch binnenboord houden.” Door constant ‘voeling’ te houden met zijn medewer-
kers weet Ivo wat er leeft onder zijn mensen, welke opleidingswensen er zijn en wat iedereen kan. “Soms weten ze van zichzelf niet eens wat ze eigenlijk kunnen. Aan de andere kant probeer ik wel te voorkomen dat ze zich overschatten en aan iets beginnen wat te hoog gegrepen is.”
Ferrie Oorschot betonpompbediener
“Niet oud worden als betonwerker” Ferrie Oorschot was betonwerker bij ZHBC en staat nu aan een betonpomp. “Op je 33ste ga je niet thuis zitten, omdat je door slijtage in je knie je werk niet meer kunt doen. Ik heb toen eerlijk tegen Ivo gezegd dat ik zou weggaan als ik mij niet mocht omscholen voor de betonpomp.” Ferrie kreeg alle medewerking en haalde via het Loopbaantraject Bouw & Infra zijn vrachtwagenrijbewijs en chauffeursdiploma. “De opleiding was pittig, maar het was het wel waard. Ik heb nu werk dat ik met een versleten knie kan blijven doen. En ik heb veel meer verantwoordelijkheid gekregen.” Ambities om nog een vervolgtraject in te gaan heeft Ferrie niet: “Nee, veel binnen zitten is niks voor mij. Ik hoef niet zo nodig voorman of uitvoerder te worden. Laat mij maar lekker op de betonpomp werken.”
32
“Ik wilde mezelf verder ontwikkelen”
Will Klonen uitvoerder
Door rugby en het zware werk als betonstorter en -afwerker kwam Will Klonen (46) in 2002 thuis te zitten. “Ik heb bekeken of ik in het bedrijf een andere functie kon krijgen.” Uit een psychologische test die hij via het Loopbaantraject Bouw & Infra deed, bleek dat Will leidinggevende capaciteiten heeft. “Leidinggeven was eigenlijk altijd al mijn ambitie. Bij het Loopbaantraject Bouw & Infra heeft trajectadviseur Eva Wels mij fantastisch begeleid. Ik heb onder meer een assertiviteitstraining gedaan, de cursussen leidinggeven 1 en 2 en de opleiding betontechnoloog. Het was best zwaar maar ik heb het gehaald.” Will staat nu als uitvoerder aan het hoofd van alle stortploegen. Dat zijn zes in totaal. Een mooie functie, maar uitgeleerd is Will nog niet. “Ik heb alleen maar lts gedaan. In deze leidinggevende functie schiet mijn taalbeheersing tekort. Daarom volg ik nu een cursus Nederlands.”
Ambitieus of gezondheidsklachten? Iedere werknemer in de bouw- en infrasector kan zich via het Loopbaantraject omscholen naar een ander beroep. Dat kan omdat diegene hogerop wil, of omdat hij gezondheidsklachten heeft. Net als bij Will, is het vaak een combinatie van die twee. Wanneer je in de toekomst een andere functie wilt, stap dan nu al naar het Loopbaantraject Bouw & Infra. Want voorkomen is beter dan genezen. Je kunt ook de loopbaancheck doen om uit te zoeken of je nog op je plek zit. Ga daarvoor naar www.loopbaantrajectbouw.nl/werknemer. 33
34
Van A naar Beter In opdracht van Rijkswaterstaat heeft BAM Wegen het wegdek van de A12 tussen knooppunt Lunetten en Bunnik vervangen. Vanaf zaterdagavond tot zondagmiddag zijn twee lagen dubbel zoab (zeer open asfalt beton) aangelegd, over een traject van bijna twee kilometer. Het aangebrachte wegdek bestaat uit een onderlaag van 45 millimeter dubbel zoab en een bovenlaag van 25 millimeter dubbel zoab. De nacht voordat de ploeg van BAM Wegen het asfalt kon leggen, is het bestaande wegdek van 50 millimeter dik, verwijderd door te frezen. De uitgevoerde werkzaamheden maken deel uit van de complete vernieuwing van de A12 tussen knooppunt Lunetten en Veenendaal. Deze opdracht is in 2010 gegund aan de Poort van Bunnik, een samenwerkingsverband van verschillende BAM-bedrijven. In maart 2013 zijn de werkzaamheden waarschijnlijk klaar. Het samenwerkingsverband blijft daarna tot 2032 verantwoordelijk voor het onderhoud van het tracé.
35
Het monteren van zonnepanelen op een hellend dak Steeds meer gebouweigenaren kiezen voor het plaatsen van zonnepanelen (of pv-panelen) op de daken. Mede daardoor ontwikkelt de installatie van zonnestroomsystemen zich tot een aparte discipline. In de uitvoering komen de technische vaardigheden van de elektrotechnisch installateur, de timmerman en de dakwerker samen. Op een hellend dak panelen aanbrengen, vraagt extra aandacht voor veiligheid. In een buitenwijk van Castricum monteren en installeren Mark Meijne en Benk Taverne van specialist Zonbespaart uit Castricum een pv-systeem op een hellend dak van een woonhuis.
Vak apart Uneto-VNI (brancheorganisatie van de installatiebranche) en BDA Dakadvies (advies- en ingenieursbureau in de dakenbranche) hebben - met overheidssteun via Agentschap NL - het ‘Masterplan Zonnestroom en Zonnewarmte’ opgesteld. Volgens het masterplan willen zij een ‘Handboek Zonne-energie’ maken en een compleet opleidingsprogramma samenstellen. Het streven is dat er volgend jaar een erkenningsregeling is voor de vakman zonne-energie.
36
PreDakhaak assemble
I Libra grid kit clamp manual
53.41.25
56.40.05
I 72.40.60
I
Made By L
(L[mm]) 70.10.-----
1
Libra grid kit clamp manual
II 100
J
72.48.10
K
L K(1:4)
I
D
II J(1:4)
L(1:4)
Made By
1
Libra grid kit clamp manual
C
2
H
2 (H[mm]) 72.15.95.---
72.15.50
M6x80 (12Nm)
D ( 1 :5 )
I
Made By
3
Libra grid kit clamp manual
1 2
3
4
II See Page 3
72.15.50
I
In de wijde omgeving van de wegwerkzaamheden plaatsen verkeersgeleiders borden voor Werktekeningen van de omleidingsroutes. Van der Valk Solar Systems, 4 x 3 panelen in ‘landscape’ positie.
I
I
I
I
I
I
I
II
II
I
II
Made By
I
I
I
II
4
37
Het monteren van Met klimladders maken de installateurs het hellende dak toegankelijk. Om valgevaar tegen te gaan stellen ze langs de gevel een veilige, stabiele steiger op. In de dakconstructie brengen ze twee semipermanente verankeringspunten aan. Bij het werk op het dak hebben ze veiligheidsharnassen aan die zijn ‘aangelijnd’ aan de verankeringspunten. Voordat de monteurs het dak betreden, hebben ze vastgesteld dat het dak draagkrachtig genoeg is. De dakgoot hoeft niet te worden betreden.
Voor plaatsing van de dakhaken is de positionering van de pv-panelen van belang. Op het dakvlak is ruimte voor twaalf pv-panelen. Om voldoende afstand te houden van de aanwezige dakdoorvoer, kunnen er maximaal drie panelen in zogenaamde ’liggende stand’ naast elkaar gelegd worden, dus met de lange zijden evenwijdig aan de nok.
De aansluiting bestaat uit twee éénpolige solarkabels (plus en min). Deze kabels verbinden het seriegeschakelde oppervlak - ofwel de ’string’- van twaalf panelen met de omvormer. Die omvormer komt binnen te staan, op de begane grond. Het dak blijft heel, doordat de monteurs de kabel via een luchtverversingskanaal naar de garage kunnen leiden.
Het montagesysteem van de draagconstructie bestaat uit stalen dakhaken en aluminium liggers. In een lijn haaks op de dakvoet plaatsen de monteurs per ligger vijf dakhaken. Deze bevestigen ze met houtschroeven in de dakconstructie. Waar een dakhaak komt, schuift de monteur een dakpan omhoog, schroeft de haak vast en legt de dakpan weer terug.
38
zonnepanelen op een hellend dak
Met bouten bevestigt de monteur de liggers losjes aan de haken. Als alle liggers zijn gemonteerd, worden ze definitief vastgezet in de juiste stand. De draagconstructie vormt dan als geheel één vlak. De constructie is berekend op de hoogste windbelasting die er in Nederland (langs de kust) wordt gemeten.
Vóór het aanbrengen van de pv-panelen controleren de monteurs het pannendak nauwgezet op mogelijke beschadigingen. Sluiten alle pannen goed aan? Ook de pannen waaronder een dakhaak zit? Zijn er kapotte pannen? Waar nodig vervangen de monteurs dakpannen of leggen deze goed. Als de pv-panelen zijn gemonteerd, is het lastig om verschoven pannen alsnog recht te leggen, met mogelijke lekkage als gevolg.
De positionering van het eerste paneel bepaalt de positie van de andere panelen. De monteurs beginnen rechts onderaan. Ze bevestigen het paneel met eindklemmen en tussenklemmen aan de liggers. Elk volgende paneel wordt met twee connectors (stekkers) aangesloten op het voorgaande paneel. Als de eerste verticale rij is geplaatst, stellen de monteurs deze tot op de millimeter nauwkeurig in lijn met de dakpannen en op de juiste hoogte vanaf het dakvlak. De tweede rij panelen leggen ze van onder naar boven, de derde rij van boven naar onder. In de garage hangt de monteur de omvormer neer, die de zonne-energie omzet van gelijkstroom naar wisselstroom. Levert de installatie een piekspanning (Wp) hoger dan 600 Wp, dan moet in de meterkast een aparte groep worden aangelegd. Op de display bij de omvormer is meteen af te lezen hoeveel energie de pv-panelen opleveren.
39
Portret
“Direct praten met je baas is veel beter”
40
Rene Groenewold
Ruim negen jaar lang was Rene Groenewold (36) uit Stadskanaal monteur en voorman bij RST Bouwsystemen in zijn woonplaats. Twee jaar geleden kwam zijn rug in opstand. Samen met trajectadviseur Pascal Doesburg van het Loopbaantraject Bouw & Infra besloot hij zich te laten omscholen tot kraanmachinist. Toch zit Rene nu niet op een kraan, maar achter een bureau bij zijn eigen werkgever.
de baan die ik nu heb, zit ik niet alleen achter een bureau. Ik spring soms ook bij in de praktijk. Zo gaat dat bij een klein bedrijf als het onze. Maar ook het maken van bouwtekeningen vind ik leuk werk. Ik zie door mijn ervaring exact hoe zo’n tekening er in de praktijk komt uit te zien. Via het Loopbaantraject heb ik het vakdiploma dak- en geveltechniek behaald en twee certificaten voor AutoCAD. Dat was flink aanpoten, maar ik heb het met plezier gedaan. Deze baan is de ideale “Het verliep anders dan ik gedacht had. Ik vertelde mijn baas combinatie van praktijk en theorie.” dat ik zou vertrekken om een studie tot kraanmachinist te Een aanwinst volgen. Tot mijn verbazing kreeg ik geen afscheidshanddruk, Mede-eigenaar Willem Smit (55) van RST Bouwsystemen maar een aanbod om op kantoor te werken. Ik zat niet lekker schrok behoorlijk toen Rene zijn vertrek aankondigde. in mijn vel en had zeker geen behoefte aan ‘zware’ gesprekken. “Hij is één van onze beste krachten. Vandaar dat ik hem Daarom was ik niet naar mijn werkgever gegaan. Ik wilde alles echt niet wilde laten gaan. Hij is betrokken en altijd zelf oplossen. Direct met je baas gaan praten is beter. Baat gemotiveerd. Toen Rene zijn vertrek aankondigde, dacht het niet dan schaadt het niet is nu mijn advies.” ik alleen maar: hij mag niet weg. Op kantoor is hij een aanwinst vanwege zijn praktijkkennis. Hij kijkt toch Een kantoorbaan anders naar een tekening dan iemand zonder zijn achter“Ik ben een praktijkman. Aan een bureau zitten, leek me saai. grond.” Toen mijn rug een probleem werd zocht ik daarom een andere passende techniekbaan. En toch zit ik nu op kantoor. Maar in
Betrokkenheid werkgever Iedere werknemer kan zelf naar het Loopbaantraject Bouw & Infra toestappen. Je kunt dan zelf uitzoeken wat bij je past en wat je wilt. Daarna is het wel nodig om je werkgever erbij te betrekken. Zeker als je graag bij je huidige werkgever aan het werk wilt blijven. Je werkgever weet welke mogelijkheden er binnen het bedrijf zijn. Vaak zijn dat er meer dan jezelf denkt. Dat heeft Rene ook ontdekt. 41
Regio noordoost
Neemct conta op
Omscholen naar een andere functie? De trajectadviseur van het Loopbaantraject Bouw & Infra begeleidt je daarbij.
42
Marleen Slotboom Leeuwarden (06) 100 793 15 m.slotboom@ loopbaantrajectbouw.nl
Franklin Everts Zwolle (06) 100 775 50 f.everts@ loopbaantrajectbouw.nl
Regio noordwest
Carla van der Leij Groningen (06) 202 476 32 c.vanderleij@ loopbaantrajectbouw.nl
Yvonne Aaltink Enschede (06) 100 805 18 y.aaltink@ loopbaantrajectbouw.nl
Jolanda Snoek Heerhugowaard (06) 511 620 87 j.snoek@ loopbaantrajectbouw.nl
Annechien Bakker Amersfoort (06) 303 834 09 a.bakker@ loopbaantrajectbouw.nl
Elise Burger Den Haag (06) 100 808 66 e.burger@ loopbaantrajectbouw.nl
Dick Groot Koerkamp Goes (06) 100 772 65 d.grootkoerkamp@ loopbaantrajectbouw.nl
Pascal Doesburg Hoogezand (06) 100 779 86 p.doesburg@ loopbaantrajectbouw.nl
Annemiek Nieborg Holten (06) 100 771 97 a.nieborg@ loopbaantrajectbouw.nl
Edith Manjé Heerhugowaard (06) 514 368 28 e.manje@ loopbaantrajectbouw.nl
Marloes Blok Nieuwegein (06) 100 773 39 m.blok@ loopbaantrajectbouw.nl
Eva Wels Schiedam (06) 100 774 43 e.wels@ loopbaantrajectbouw.nl
Frank Kuijper Bergen op Zoom (06) 100 774 93 f.kuijper@ loopbaantrajectbouw.nl
Jan van Eldik Ruinen (06) 100 782 62 j.vaneldik@ loopbaantrajectbouw.nl
Maaike Kerklingh Nunspeet (06) 100 791 97 m.kerklingh@ loopbaantrajectbouw.nl
Gerard van Nieuwkoop Hoofddorp (06) 100 776 25 g.vannieuwkoop@ loopbaantrajectbouw.nl
Martine Groot Gehele regio (06) 536 652 17 m.groot@ loopbaantrajectbouw.nl
Howard Chan Jon Chu Dordrecht (06) 539 611 27 h.chanjonchu@ loopbaantrajectbouw.nl
Sharon van Leest Den Bosch (06) 100 773 59 s.vanleest@ loopbaantrajectbouw.nl
Henk ten Oever Hardenberg (06) 512 355 37 h.tenoever@ loopbaantrajectbouw.nl
Linda Geels Doetinchem (06) 100 772 84 l.geels@ loopbaantrajectbouw.nl
Marlies Vermeulen Diemen (06) 100 793 74 m.vermeulen@ loopbaantrajectbouw.nl
Regio zuidwest
Mirjam Klaasen Tilburg (06) 100 803 50 m.klaasen@ loopbaantrajectbouw.nl
Kijk op www.loopbaantrajectbouw.nl en www.evc-centra.nl voor meer informatie
Ervaringscertificaat of diploma halen? De evc-adviseur van de EVC-centra Bouw & Infra ondersteunt.
Regio zuidoost
De evc-adviseurs
evc-adviseurs
Titus Coehorst Nijmegen (06) 100 784 91 t.coehorst@ loopbaantrajectbouw.nl
Karin Gradussen Veldhoven (06) 100 791 94 k.gradussen@ loopbaantrajectbouw.nl
Ad Vermonden Noord-Nederland (06) 514 178 03 a.vermonden@ evc-centra.nl
Paul Frankenhuizen Midden-Nederland (06) 138 448 59 p.frankenhuizen@ evc-centra.nl
Hein Vrancken Zuidoost-Nederland (06) 514 178 34 h.vrancken@ evc-centra.nl
Jan Zuidema Oss (06) 100 784 67 j.zuidema@ loopbaantrajectbouw.nl
Jack Akkermans Sittard/Nuth (06) 100 781 73 j.akkermans@ loopbaantrajectbouw.nl
Metha van der Haar Oost-Nederland (06) 534 122 24 m.vanderhaar@ evc-centra.nl
Jos Hermans West-Nederland (06) 511 957 48 j.hermans@ evc-centra.nl
Claudia Klarenbeek Zuidwest-Nederland (06) 533 620 71 c.klarenbeek@ evc-centra.nl
Pascale Wismans Mierlo (06) 100 803 25 p.wismans@ loopbaantrajectbouw.nl
Erwin van Peppen Gehele regio (06) 514 233 48 e.vanpeppen@ loopbaantrajectbouw.nl
Postbus 440, 3840 AK Harderwijk T. (0341) 499 378
Pascal Segers Horst (06) 100 809 74 p.segers@ loopbaantrajectbouw.nl
Postbus 440, 3840 AK Harderwijk T. (0341) 499 211
[email protected]
[email protected]
www.loopbaantrajectbouw.nl
www.evc-centra.nl
Het Loopbaantraject Bouw & Infra en de EVC-centra Bouw & Infra zijn zelfstandige onderdelen van Fundeon, het kennis- en adviescentrum voor het opleiden en ontwikkelen van personeel in de bouw- en infrasector. Kijk op www.fundeon.nl
43
THUIS l e s r o v e k c j i R bij Anja van
l-van Opstal (49) Wie: Anja Rijckevorse Rijckevorsel (54) idskundige Johan van Partner van: Veilighe 2) en Sabine (24) Moeder van: Sandy (2 in Brabant Woont in: Rijsbergen ster Beroep: Kraamverzorg
Zes jaar geleden legde Johan de hamer neer. Door artrose in beide polsen kon hij
hij geen werkkleding meer, maar overhemden. Dat
geen timmerman blijven. In overleg met zijn werkgever Heijmans Utiliteitsbouw
betekent meer strijkgoed. Vroeger waren zijn werkdagen
begon hij met een opleiding tot veiligheidskundige. Anja keek met bewondering
regelmatig. Vroeg de deur uit, elke dag op dezelfde tijd
toe en zag hoe haar man in korte tijd een fanatieke studiebol werd.
thuis. Tegenwoordig rijdt hij overal naar toe: naar Amsterdam, Venlo, Capelle aan de IJssel, noem maar op. Ik
“Vandaag hangt de vlag uit omdat Sandy haar hbo-diploma
weet daardoor nooit wanneer hij terug is. We hebben wel
heeft gehaald. Vorig jaar november heb ik datzelfde
afgesproken dat hij even opbelt voordat hij vertrekt. Dan
gedaan toen Johan zijn examens haalde. Hij bromde een
kan ik - als ik thuis ben - alvast aan het avondeten beginnen.
beetje op me, maar ik vind het zo knap van hem dat hij op
Omdat ik onregelmatige diensten heb, komt het ook wel
zijn leeftijd nog een diploma haalt. Normaal staat er twee
eens voor dat Johan eerder thuis is. Dan begint hij alvast
jaar voor veiligheidskundige. Hij heeft de complete oplei-
aan het eten. Dat is nieuw.”
ding binnen acht maanden afgerond. Zelf heb ik tien jaar geleden de verkorte kraamopleiding gedaan. Dat duurde
Trots
negen maanden. Ik weet dus heel goed waar hij aan begon. “Johan leverde een hele prestatie. Ik ben trots op hem. Toch Toch was het enorm wennen. Sandy studeerde ook, dus het
vind ik een vervolgopleiding niet zo’n goed idee. De studie
leek hier wel een studentenhuis. Daarnaast moest ik alle
had een behoorlijke impact op ons gezinsleven. Alles
huishoudelijke taken plotseling alleen doen. Ook in de
draaide om die studie. Hij praatte over niets anders. Het is
weekenden zat hij met zijn neus in de boeken. Hij liet leuke
zelfs zo dat ik het idee heb dat ik dat examen ook had
dingen schieten, soms zelfs feestjes.”
kunnen afleggen. Maar ik zie wel dat hij veel plezier heeft
Meer strijkgoed
aan zijn doorzettingsvermogen en aan een baas die hem
in zijn werk als veiligheidskundige. Dat heeft hij te danken “Het is anders nu Johan geen timmerman meer is. Zo draagt
deze kans bood.”
