Centrummonitor. Hengelo Beleidsonderzoek en Geo Informatie December 2012

Centrummonitor Hengelo 2012

Beleidsonderzoek en Geo Informatie December 2012


Voorwoord Deze rapportage is geschreven door de afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie in opdracht van de afdelingen Ruimtelijke en Economische Ontwikkelingen en Wijkservice van de gemeente Hengelo. De Centrummonitor 2012 heeft tot doel ‘een vinger aan de pols’ van het Hengelose centrum te houden. Door op vele gebieden ontwikkelingen in beeld te brengen wordt er antwoord gegeven op de vraag hoe het met ons centrum gaat. Dit jaar is de Centrummonitor vernieuwd en breder van opzet dan in de voorgaande vijf jaargangen. Naast vertrouwde onderwerpen als de passantentellingen en de jaarlijkse binnenstadsenquête, wordt er ingegaan op de winkels, de horeca, de warenmarkt, evenementen en grote centrumvoorzieningen als het Rabotheater, Bibliotheek Hengelo, Cinema Hengelo en poppodium Metropool. In deze editie is ook het wonen in de wijk Binnenstad meegenomen.

Colofon Uitgave: Gemeente Hengelo Afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie Hazenweg 121 Postbus 18, 7550 AA Hengelo Telefoon: 074–245 9705 E-mail: [email protected]

Vooraf zijn vele personen die nauw betrokken zijn bij de binnenstad geïnterviewd. Graag bedanken wij hen daarvoor.

"Samen maken we het centrum sterker" Gerard Veldhof, Centrummanager

Samenstelling: Gemeente Hengelo, Afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie December 2012 Het overnemen van gegevens uit deze publicatie is toegestaan, mits de bron "Gemeente Hengelo, Afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie" duidelijk wordt vermeld.

1

Inhoudsopgave

3.5.3 Zaterdagbezoekers over de horeca ........................ 30 3.6 UITGAANSPUBLIEK ........................................................ 31 4.

VOORWOORD ................................................................... 1 INHOUDSOPGAVE ............................................................. 1 SAMENVATTING................................................................ 3 1. AFBAKENING CENTRUMGEBIED EN WIJK BINNENSTAD .................................................................... 7 1.1 AFBAKENING CENTRUMGEBIED ............................................7 1.2 AFBAKENING WIJK BINNENSTAD ............................................7 2.

HOE GAAT HET MET ONZE WINKELS? ........................ 8

2.1 CONCLUSIES .................................................................8 2.2 ONTWIKKELING AANTAL WINKELS.........................................8 2.3 AANTAL WERKZAME PERSONEN IN WINKELS ........................... 10 2.4 OMZET EN MARKTAANDEEL DETAILHANDEL CENTRUM................. 11 2.5 LEEGSTAANDE PANDEN ...................................................13 2.6 WOZ-WAARDEONTWIKKELING PANDEN ................................ 16 2.7 AANTAL BEZOEKERS ...................................................... 17 2.7.1 Doorbloeding centrum blijft gelijk .......................... 21 2.8 HET WINKELEND ZATERDAGPUBLIEK AAN HET WOORD ............... 22 2.8.1 Bezoekdoel en verblijfsduur .................................. 22 2.8.2 Waardering centrumaspecten................................ 23 2.8.3 Vervoer en bereikbaarheid .................................... 25 3.

HOE GAAT HET MET ONZE HORECA? ........................ 27

3.1 CONCLUSIES ............................................................... 27 3.1 ONTWIKKELING AANTAL HORECAVESTIGINGEN ........................ 27 3.2 WERKGELEGENHEID HORECA ............................................ 28 3.3 LEEGSTAND HORECA ...................................................... 28 3.4 WAARDEONTWIKKELING HORECAPANDEN .............................. 28 3.5 HET PUBLIEK AAN HET WOORD .......................................... 29 3.5.1 Stravinsky en ’t Pleintje scoren goed...................... 29 3.5.2 Hotels in het centrum........................................... 29

4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 5.

HOE GAAT HET MET ONZE WARENMARKT? ...............33 CONCLUSIES............................................................... 33 DE WOENSDAGMARKT .................................................... 34 DE ZATERDAGMARKT ..................................................... 35 HET WINKELEND PUBLIEK AAN HET WOORD ........................... 37 CRITERIA VOOR EEN GOEDE WARENMARKT ............................ 38 HOE DOEN ONZE EVENEMENTEN HET? .....................39

5.1 CONCLUSIES............................................................... 39 5.2 BEZOEK JAARLIJKSE CENTRUMEVENEMENTEN.......................... 39 5.3 WAARDERING JAARLIJKSE CENTRUMEVENEMENTEN ................... 40 5.3.1 Lambertuskermis in TOP 100 van Respons.............. 41 6. HOE GAAT HET MET DE GROTE CENTRUMVOORZIENINGEN?............................................42 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 7.

CONCLUSIES............................................................... 42 BIBLIOTHEEK HENGELO .................................................. 42 POPPODIUM METROPOOL ................................................ 43 RABOTHEATER HENGELO ................................................. 43 BIOSCOOP CINEMA HENGELO ........................................... 44 HOE IS HET OM TE WONEN IN DE BINNENSTAD? .....45

7.1 CONCLUSIES............................................................... 45 7.2 AFBAKENING WIJK BINNENSTAD ........................................ 46 7.3 INWONERS ................................................................. 47 7.3.1 Ontwikkeling aantal inwoners................................ 47 7.3.2 Samenstelling bevolking....................................... 48 7.3.3. Belevingswerelden volgens het BSR-model ............. 52 7.3.4 Bevolkingsprognose Binnenstad en Hengelo totaal... 53 7.4 MIGRATIE EN WONINGVOORRAAD....................................... 54 7.4.1 Woonduur en migratiegraad ................................. 54 7.4.2 Woningvoorraad .................................................. 55 7.5 WERKGELEGENHEID, WERKLOOSHEID EN INKOMEN .................. 57 7.6 LEEFBAARHEID VOLGENS DE BEWONERS ............................... 59


7.7 BUURTPROBLEMEN VOLGENS DE BEWONERS ........................... 61 7.8 VEILIGHEID ................................................................ 63 7.8.1 Onveiligheidsbeleving........................................... 63 7.8.2 Subjectief slachtofferschap ................................... 64 7.8.3 Objectief slachtofferschap..................................... 64

BIJLAGEN ........................................................................68 BIJLAGE 1: RESULTATEN BINNENSTADSONDERZOEK ......70 BIJLAGE 2: BELEVINGSWERELDEN BSR-MODEL...............78 BIJLAGE 3: LIJST MET GEÏNTERVIEWDE PERSONEN........79

BRONNEN ....................................................................... 67

2


Samenvatting Net als vele andere binnensteden in Overijssel en in Nederland staat de Binnenstad in Hengelo al enkele jaren onder druk. Krachten die spelen zijn de concurrentie van Plein Westermaat en de sterk verbeterde wijkwinkelcentra, de teruglopende koopkracht van inwoners door de economische recessie en de toename van het online winkelen. Het resultaat van deze krachten is anno 2012 ook terug te zien in de Binnenstad van Hengelo. Winkels Afname aantal winkels Grootste afname vond plaats in kleding- en modewinkels: 11 stuks Het aantal winkels in 2012 is ten opzichte van zowel 2011 als vijf jaar geleden afgenomen. Ten opzichte van 2011 telde het centrum in 2012 per saldo 7 winkels minder. Dit waren alle winkels in de detailhandel, het aantal winkels met dienstverlening bleef ongewijzigd. Toename aantal werkzame personen Minder fulltimers, meer parttimers Het aantal werkzame personen in winkels met detailhandel en/of dienstverlening is per april 2011 voor het eerst gestegen sinds april 2007. Ten opzichte van 2010 steeg het aantal werkzame personen met 3%. Wel is de verhouding tussen het aantal fulltimers en parttimers veranderd. Verhoudingsgewijs is het aandeel parttimers gestegen in het aantal werkzame personen. Toename leegstaande panden De leegstand van panden voor detailhandel, horeca en dienstverlening in het centrum is voor het vierde jaar op rij gestegen en niet eerder zo hoog geweest. Ten opzichte van vorig jaar is het leegstandspercentage gestegen van 13,3% naar 16,4%. Er stonden 66 panden leeg. Dat zijn er 13 meer (+25%) dan vorig jaar en twee keer zoveel als in 2008. De meeste leegstaande panden staan in de Lambertuspassage (12), gevolgd door de Nieuwstraat (8), Marktstraat (7) en de Molenstraat (6). De meeste leegstaande vierkante meters zijn te vinden in de Nieuwstraat (1.373 m2), aan het Burgemeester Jansenplein (1.260 m2) en in de Marktstraat (1.135 m2).

Aantal bezoekers gelijk aan vorig jaar Drukker in Drienerstraat, minder druk in Nieuwstraat en Marktstraat Het aantal geregistreerde weekbezoekers in 2012 is 98.500. Dat is vrijwel gelijk aan vorig jaar (98.100). Na een periode van dalende bezoekersaantallen, lijkt het aantal bezoekers zich vanaf 2010 te herstellen op een wat hoger niveau. Het aantal passanten in de Drienerstraat is toegenomen. In de Nieuwstraat en de Marktstraat werden minder passanten geregistreerd. Verblijfsduur zaterdagbezoekers afgenomen Van de geënquêteerde zaterdagbezoekers kwam, net als in voorgaande jaren, ongeveer driekwart uit Hengelo zelf. De tendens in de afgelopen jaren is een afnemend aandeel jongere en een toenemend aandeel oudere bezoekers. Ten opzichte van vorig jaar is de gemiddelde verblijfsduur van de zaterdagbezoekers afgenomen van 93 naar 84 minuten en niet eerder zo laag geweest. De waardering voor de sfeeren gezelligheid in het centrum (rapportcijfer 6,4) is vrijwel gelijk aan vorig jaar, maar bijna een half punt (-0,4) lager dan in 2008. Net als vorig jaar kwam de helft van de Hengelose bezoekers met de fiets naar het centrum. Horeca Afname aantal vestigingen en werkzame personen Voor het vierde jaar achtereen telt het centrum minder horecavestigingen. Ten opzichte van 2011 telde het centrum 4 horecavestigingen minder. In 3 gevallen betrof het een eetgelegenheid. Ook het aantal werkzame personen nam af. De grootste afname in het aantal werkzame personen vond plaats in cafés. In vergelijking tot april 2010 werkten er per april 2011 35 mensen minder in de horeca (-5%). In het centrum staan tien panden leeg die een horecabestemming hebben. Dat is 15% van totaal aantal leegstaande panden. Warenmarkt Warenmarkt wederom goed beoordeeld De laatste jaren kent de woensdagmarkt een stabiel tot licht stijgend aantal (vaste) standplaatsen. Al telt deze markt wel minder standplaatsen als in 2008. Voor wat betreft het (vaste) aantal standplaatsen op de zaterdagmarkt is er een duidelijke afname te zien.

3


Vanaf 2008 nam dit aantal ieder jaar af. Ten opzichte van vorig jaar zijn er dit jaar vijf (vaste) standplaatsen minder op de zaterdagmarkt. Al jaren komt een groot gedeelte van de zaterdagbezoekers voor de markt naar het centrum. Dit jaar kwam zelfs de helft van de Hengelose bezoekers naar het centrum voor de markt. Ook beoordelen zij de warenmarkt al jaren goed. Evenementen Koninginnedag best bezochte centrumevenement In juni van dit jaar hebben 2.000 leden van het HengeloPanel enkele vragen beantwoord over evenementenbezoek en –waardering. Van de evenementen die in het centrum plaats vonden werden Koninginnedag (61%) en de Lambertuskermis (46%) het meest bezocht. Minst bezocht werden de FBK City Games (13%) en het Blues Festival (11%). Concert op de markt hoogst gewaardeerde centrumevenement De leden van het HengeloPanel waardeerden het concert op het marktplein (7,7) en het Straattheaterfestival (7,6) gemiddeld het hoogst van de centrumevenementen. Gemiddeld werden de Oranjekermis (6,2) en de Carnavalsoptocht (5,7) het minst gewaardeerd. Bezoekersaantallen niet altijd graadmeter voor waardering Opvallend is dat Koninginnedag en de Oranjekermis tot top drie van de meest bezochte evenementen behoren en relatief laag worden gewaardeerd, terwijl de FBK City Games en het Blues Festival de minst bezochte evenementen zijn en zij relatief hoog worden gewaardeerd (met name door bezoekers). Grote centrumvoorzieningen Aantal bezoekers Metropool gestegen Van de vier grote centrumvoorzieningen had alleen Poppodium Metropool in 2011 meer bezoekers dan in 2010 (+15%). De bezoekersaantallen van het Rabotheater en de bibliotheek waren vrijwel gelijk aan het voorgaande jaar (beide -1%). Cinema Hengelo had in 2011 wat minder bezoekers dan in 2010 (-5%). In 2011 is de bibliotheek uitgeroepen tot ‘Beste bibliotheek van Nederland 2011’.

Bevolking Meer inwoners in de afgelopen jaren en in de toekomst In de afgelopen 5 jaar is het aantal inwoners in de wijk met 5% gestegen, terwijl het aantal inwoners in heel Hengelo licht afnam (-0,6%). Tussen 2007 en 2012 steeg het aantal inwoners in alle drie de buurten van de wijk. Volgens de bevolkingsprognose zal het aantal inwoners in de wijk verder toenemen. Daar waar de toename voor heel Hengelo afvlakt tot 3% meer inwoners in 2030, wordt er voor de Binnenstad een toename van 20% voorspeld in 2030. Voor het jaar 2015 wordt al een toename van 6% voorspeld. Dat komt overeen met zo’n 160 inwoners. Veel 18 t/m 39 jarigen, weinig gezinnen In de wijk wonen relatief veel 18-39 jarigen (35%) en relatief weinig jongeren tot 18 jaar (13%). Dit beeld is veruit het sterkst in de buurt Binnenstad Centrum, waar meer dan de helft (52%) van de inwoners in de categorie 18 tot en met 39 jaar valt. Het aandeel inwoners in de Binnenstad dat in gezinsverband woont (53%) ligt aanzienlijk lager dan in Hengelo (73%). In de buurt Binnenstad Centrum is dit slechts 30%. Belevingswerelden Voor het eerst is gebruik gemaakt van een analyse van belevingswerelden van huishoudens. Het blijkt dat de Binnenstad hierin afwijkt van Hengelo gemiddeld. De Binnenstad heeft een hoger aandeel huishoudens met een rode (vrijheid, eigenzinnigheid, zelfbewust, passie) en een blauwe (de expert, ratio, controle) belevingswereld. Huishoudens met een gele belevingswereld (open, sociaal, zorgzaam, gezellig, harmonie) zijn ondervertegenwoordigd. Het aandeel met een groene (bedachtzaam, zekerheid) belevingswereld is gelijk aan heel Hengelo. (Verwachte) vergrijzing Binnenstad gemiddeld De verwachte vergrijzing in de Binnenstad wijkt vrijwel niet af van de vergrijzing in de gehele gemeente Hengelo. Migratie en woningvoorraad Een wijk met minder honkvaste bewoners en veel doorstroom Een derde (32%) van de hoofdbewoners van de Binnenstad woont 10 jaar of langer in zijn huidige woning. Hiermee wijkt de Binnenstad

4


behoorlijk af van het stedelijk gemiddelde (48%). Opmerkelijk is het aandeel dat maximaal 2 jaar op het huidige adres woont (44%). Dit is beduidend hoger dan gemiddeld in Hengelo (22%). Dit duidt op veel doorstroom in de wijk Binnenstad. In 2011 is 18% van het totale aantal inwoners verhuisd. Voor Hengelo totaal is dit 10%. Van de verhuizers van de Binnenstad verhuisden er 9% binnen de wijk. Gemiddeld in Hengelo is dit 19%. Veel oude woningen Het aandeel woningen dat is gebouwd voor 1950 is hoger in de Binnenstad (39%) dan gemiddeld in Hengelo (22%). Van alle woningen in de buurten Binnenstad West (53%) en Binnenstad Oost (51%) is meer dan de helft gebouwd voor 1950. Veel meergezinswoningen Het aandeel meergezinswoningen in de wijk ligt met 62% veel hoger dan gemiddeld in Hengelo (28%). De buurt Binnenstad Centrum bestaat vrijwel geheel uit meergezinswoningen (96%). De samenstelling van de woningvoorraad in de buurten Binnenstad West en Oost komt aardig overeen. Werken Werkloosheid in Binnenstad Centrum hoger dan gemiddeld De wijk Binnenstad is goed voor 11% van alle werkgelegenheid in Hengelo. De werkloosheid in de Binnenstad ligt niet veel hoger dan gemiddeld in Hengelo. In de buurt Binnenstad Centrum is dit wel het geval en is het aantal niet-werkende-werkzoekenden en het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering hoger dan gemiddeld. Leefbaarheid volgens bewoners Oordeel over woonomgeving lager dan gemiddeld in Hengelo Inwoners van de Binnenstad beoordelen (rapportcijfers) hun woonomgeving in het algemeen, de leefbaarheid en de veiligheid van hun woonomgeving lager dan men dat gemiddeld in Hengelo doet. Met name het oordeel over de veiligheid is lager, maar in 2011 onveranderd ten opzichte van 2009. Een ander oordeel over de ontwikkeling van de woonbuurt wordt uitgedrukt in het verschil tussen het aandeel dat zegt dat de buurt is vooruitgegaan en het aandeel dat vindt dat die is achteruitgegaan. Netto zien inwoners van de Binnenstad

een achteruitgang van de woonbuurt (-14%). In 2009 was ook dit oordeel hetzelfde. Sociale cohesie in Binnenstad gestegen De sociale cohesie in de wijk is toegenomen. De ‘score sociale cohesie’ is voor de Binnenstad in 2011 (6,3) aanzienlijk hoger dan in 2009 (5,7). In heel Hengelo bleef deze gelijk (6,2). Bewoners gaven vaker aan veel contact te hebben met andere buurtbewoners. Buurtproblemen volgens bewoners Inwoners ervaren meer overlast Op de score verkeersoverlast na, zijn alle ‘overlastscores’ voor de Binnenstad gestegen ten opzichte van 2009. Ten opzichte van 2009 ervaren inwoners meer sociale overlast, vermogensdelicten, fysieke verloedering, overige overlast en dreiging. De binnenstad scoort in 2011 het hoogst op de schaalscore verkeersoverlast (4,7), al is deze licht gedaald ten opzichte van 2009 (5,0). Ook sociale overlast (4,6) en vermogensdelicten (4,6) scoren hoog. Bovendien zijn zij beiden gestegen. Met name de score op vermogensdelicten is flink gestegen van een 3,7 in 2009 naar 4,6 in 2011. De schaalscore is samengesteld uit de items: beschadiging van en/of diefstal vanaf auto’s, fietsendiefstal, inbraak in woningen en diefstal uit auto’s (% ‘komt vaak voor’). Rommel op straat meest genoemd, prioriteit bij groepen jongeren Van 25 voorgelegde mogelijke buurtproblemen werd rommel op straat het meest genoemd. Ruim vier van de tien (43%) inwoners gaven aan dat dit vaak voorkomt in de buurt. Rommel op straat behoort niet tot de drie buurtproblemen die, volgens de inwoners, met voorrang zouden moeten worden aangepakt. De belangrijkste buurtproblemen die volgens de inwoners met voorrang aangepakt zouden moeten worden zijn overlast door groepen jongeren, vernieling van/diefstal vanaf auto’s en parkeeroverlast. Veiligheid volgens bewoners Onveiligheidsgevoel in eigen buurt niet veranderd Inwoners van de Binnenstad voelden zich in 2011 (36%) iets vaker wel eens onveilig in het algemeen dan in 2009 (33%). In Hengelo bleef dit aandeel vrijwel gelijk. Het aandeel inwoners van de Binnenstad dat zich

5


wel eens onveilig voelt in de eigen buurt is tussen 2009 en 2011 gelijk gebleven (29%). Gemiddeld in Hengelo nam dit licht toe tot 16%. Verwachte slachtofferkans volgens inwoners toegenomen Het aandeel inwoners dat de kans (heel) groot acht dat ze het komende jaar slachtoffer worden van woninginbraak, mishandeling of diefstal van hun portemonnee is in 2011, zowel in Hengelo als in de Binnenstad, voor alle drie de items toegenomen. Met name de verwachte slachtofferkans op woninginbraak en mishandeling zijn toegenomen in de Binnenstad.

Kanttekening stijging aantal misdrijven De (forse) stijging van het aantal geregistreerde misdrijven betekent niet dat het in dezelfde mate onveiliger is geworden. De meldingbereidheid van inwoners, de mogelijkheid tot 24-uurs internetaangifte, bewonersinitiatieven, politie-inzet en cameratoezicht zijn alle van invloed op het aantal geregistreerde misdrijven. In het interview met de wijkagent en in de persverklaring van de Politie Twente (terugblik op 2011), werd bijvoorbeeld het project ‘Nachtwacht’ aangehaald dat geleid heeft tot meer aangiftes.

Inwoners gaven vaker aan slachtoffer te zijn geweest van een delict Het aantal inwoners in de Binnenstad dat zegt in de afgelopen 12 maanden slachtoffer te zijn geweest van één of meerdere delicten is 44%. Dit is een stijging van 5% ten opzichte van 2009 (39%) en wordt vooral veroorzaakt door de stijging van het aantal vermogensdelicten (waaronder fietsendiefstal, (poging tot) inbraak, diefstal uit auto, zakkenrollerij en straatroof). Veiligheid volgens de cijfers Stijging aantal geregistreerde misdrijven Ten opzichte van 2010 steeg het aantal geregistreerde misdrijven in 2011 in de wijk Binnenstad (+13%). De stijging was iets minder sterk dan gemiddeld in Hengelo (+16%). In de buurt Binnenstad Oost was de stijging het sterkst (+38%), gevolgd door Binnenstad West (+27%) en Binnenstad Centrum (+10%). Verschillen tussen buurten in stijging soorten misdrijven In de buurt Binnenstad Centrum is de stijging voornamelijk veroorzaakt door meer vernieling/zaakbeschadiging in de openbare ruimte, huisvredebreuk en winkeldiefstal. In de buurt Binnenstad West (Dichtersbuurt) komt de stijging door meer geregistreerde misdrijven van drugshandel, verstoring van de openbare orde en mishandeling. De stijging in de buurt Binnenstad Oost kende een toename in het aantal geregistreerde misdrijven van vernieling/zaakbeschadiging in de openbare ruimte, diefstal/inbraak woning, diefstal uit/af motorvoertuigen, bedreiging en mishandeling.

6


1.

Afbakening centrumgebied en wijk Binnenstad

1.1

Afbakening centrumgebied

Kaart 1.1: Het centrumgebied.

Het centrumgebied zoals bedoeld in de hoofdstukken 2 tot en met 6 wordt grofweg begrensd door: de Deldenerstraat, de Oldenzaalsestraat, de Wemenstraat, de Wetstraat, de Beursstraat, het Stationsplein, en de Marskant.

1.2 Afbakening wijk Binnenstad Kaart 1.2: De wijk Binnenstad met buurten (CBS-Wijk-buurtindeling).

In het hoofdstuk: ‘Hoe is het om te wonen in de Binnenstad?’, wordt een groter gebied gehanteerd. De wijk Binnenstad bestaat uit drie buurten; Binnenstad Centrum (buurt 00), Binnenstad West (buurt 01) en Binnenstad Oost (buurt 02).

7


2.

Hoe gaat het met onze winkels?

2.1

Conclusies

2.2

Minder winkels in het centrum. Vooral minder winkels met kleding & mode. Enkele nieuwe winkels met levensmiddelen en persoonlijke verzorging. Het aantal werkzame personen (april ’11) is voor het eerst toegenomen sinds april 2007. Er heeft een uitruil van fulltimers tegen parttimers plaatsgevonden. Het aantal fulltimers nam af, terwijl het aantal parttimers sterk steeg. Het centrum heeft tussen 2005 en 2010 marktaandeel en omzet verloren aan onder andere Plein Westermaat en wijkwinkelcentra. Leegstand centrum flink gestegen en vooral groot in Lambertuspassage, Nieuwstraat, Marktstraat en Molenstraat. Driekwart (74%) van leegstand heeft detailhandelsbestemming. Tussen 2007 en 2011 is alleen de WOZ-waarde van detailhandelpanden op A1-locaties gestegen (stijging heeft tussen 2010 en 2011 niet doorgezet). Detailhandelpanden op C-locaties daalden behoorlijk in waarde. De waarde van detailhandelpanden op andere locaties nam in 5 jaar tijd licht af. Het aantal bezoekers is vrijwel gelijk aan vorig jaar. Na een periode van dalende bezoekersaantallen, lijkt het aantal bezoekers zich vanaf 2010 te herstellen op een hoger niveau. Aandeel passanten in oostelijk centrumgebied toegenomen, westelijk gebied in neergaande lijn. Positieve ontwikkeling aantal passanten Drienerstraat, negatief in Marktstraat. Aandeel passanten winkelgebied Enschedesestraat blijft toenemen. Verblijfsduur zaterdagbezoekers afgenomen. Helft Hengelose bezoekers op zaterdag met fiets naar het centrum. Aandeel Hengelose bezoekers dat kiest voor de auto neemt toe. SNS-Bank meest klantvriendelijk filiaalbedrijf en Beauty Junkies meest klantvriendelijke zelfstandige onderneming in centrum.

Figuur 2.1: Aantal detailhandelwinkels en winkels met dienstverlening, Hengelo centrum, april 2008 – april 2012 (bron: Locatus).

Ontwikkeling aantal winkels

500 450 400

aantal panden

350 300

Totaal

290 282

289 250 200

267 260

Detailhandel

223

216

221

206 199

150 100 Dienstverlening 50

68

67

66

61

61

0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Ten opzichte van vorig jaar (april 2011) telde het centrum in april van dit jaar per saldo zeven winkels minder. Dit waren alle winkels in de sector detailhandel. Ten opzichte van 2008 is zowel het aantal detailhandelwinkels als het aantal winkels met dienstverlening met 10% afgenomen. Ten opzichte van 2008 is het aantal winkels in het centrum (-10%) procentueel meer afgenomen, dan in de gehele gemeente Hengelo (-7%)

8


Figuur 2.2: Ontwikkeling aantal detailhandelwinkels naar dagelijkse artikelen en niet-dagelijkse artikelen, Hengelo centrum, april 2008 – april 2012 (bron: Locatus). 2008

2009

2010

2011

Figuur 2.3: Ontwikkeling aantal detailhandelwinkels met niet-dagelijkse artikelen naar subbranches, Hengelo centrum, april 2008 – april 2012 (bron: Locatus).

2012

2008

250

180

200

160

175

2011

2012

140 166

150 125 100

aantal winkelpanden

aantal winkelpanden

2010

200

225

120 100

60

50

40 33

106

80

75

25

2009

20

0

24

29 7

0 Detailhandel dagelijkse artikelen

Detailhandel niet-dagelijkse artikelen

Ten opzichte van vorig jaar nam het aantal detailhandelwinkels met dagelijkse artikelen licht toe met 3 stuks en is het aantal detailhandelwinkels met niet-dagelijkse artikelen met 10 stuks afgenomen. Ten opzichte van 2008 is het aantal detailhandelwinkels met niet-dagelijkse artikelen in het centrum afgenomen met 12%, terwijl het aantal detailhandelwinkels met dagelijkse artikelen vrijwel gelijk bleef.

Mode en luxe

Vrije tijd

In- en om het huis

Overig

Ten opzichte van vorig jaar is het aantal winkels met mode- en luxeartikelen met 12 stuks afgenomen. In vrijwel alle gevallen ging het om kleding- en modewinkels (-11). Het aantal winkels in de andere subbranches bleef vrijwel gelijk. Ten opzichte van 2008 is het aantal winkels met mode- en luxeartikelen in het centrum met 16% afgenomen. Binnen de mode en luxe was de grootste afname in de kleding en mode; een daling van 73 winkels in 2008 naar 58 in 2012 (-21%).

9


2.3

Aantal werkzame personen in winkels

Figuur 2.4: Werkzame personen in winkels, Hengelo centrum, april 2007 - april 2011 (bron: BIRO).

*Belangrijke kantekening bij deze paragraaf is dat het om het aantal werkzame personen gaat. Het Er heeft een uitruil van fulltimers tegen parttimers plaatsgevonden. Het aantal fulltimers nam af, terwijl het aantal parttimers sterk steeg (zie figuur 2.5 hieronder). Hierdoor is het enigszins lastig om te spreken van een gedaalde of gestegen werkgelegenheid.

2.000 1.800

Figuur 2.5: Werkzame personen in detailhandelwinkels, naar fulltimers en parttimers, Hengelo centrum, april 2007 - april 2011 (bron: BIRO).

totaal

1.600 1.483

2.000 1.278

1.200

1.800

1.000

1.600

800 600 400 dienstverlening 205

200 0 2007

2008

2009

2010

2011

jaar

aantal werkzame personen


detailhandel 1.400

1.400 1.200 1.037 941

1.000

850

821

800 600 parttimers detailhandel 400 374

Voor het eerst sinds 2007 is het aantal werkzame personen in winkels in het centrum toegenomen (+3,1%). Het aantal werkzame personen in detailhandelwinkels is tussen april 2010 en april 2011 met 34 personen toegenomen (+2,7%). In winkels met dienstverlening steeg het aantal werkzame personen tussen april 2010 en april 2011 met 11 arbeidsplaatsen (+5,7%). Ten opzichte van 2007 is het totale aantal werkzame personen in winkels in het centrum echter afgenomen met 12,7%.

913

fulltimers detailhandel

456 449

439

392

2009

2010

200 0 2007

2008

2011

jaar

Tussen 2010 daalde het aantal fulltimers dat in de detailhandel werkzaam was met 3%, terwijl het aantal parttimers in dat jaar steeg met 16%. Verhoudingsgewijs is het aandeel parttimers toegenomen en het aandeel fulltimers afgenomen sinds 2007. In 2007 was nog bijna driekwart (73%) van de werkzame personen in de detailhandel fulltimer. In 2011 is dat gedaald tot 64%.

10


2.4

Omzet en marktaandeel detailhandel centrum

Figuur 2.6: Detailhandelsomzet Hengelo totaal en Hengelo centrum uitgesplitst in niet-dagelijkse en dagelijkse artikelen, 2005 en 2010 (bron: Koopstromenonderzoek). 750 700 650 600 554 omzet in miljoenen euro's

550 500 Hengelo totaal 450

482

400 350 300 250 200 150

Centrum totaal

197

Centrum niet-dagelijks 137

160

100 50

106

36 Centrum dagelijks

31

0 2005

2010 jaar

* De omzet van niet-dagelijkse artikelen in het centrum bedroeg in 2000 nog 234 miljoen euro. Omdat de totaalomzet en de omzet van dagelijkse artikelen voor dat jaar niet bekend zijn, is dit niet opgenomen in de figuur.

Tussen 2005 en 2010 is de totale detailhandelsomzet in het centrum flink afgenomen (-30%), terwijl deze in de gemeente Hengelo totaal steeg (+15%). De afname in het centrum wordt vrijwel volledig verklaard door de afname van de omzet in niet-dagelijkse artikelen (-34%). De omzet in niet-dagelijkse artikelen op Plein Westermaat bleef overigens gelijk tussen 2005 (142 euro) en 2010 (143 euro).

11


Figuur 2.7: Marktaandeel (in procenten) van het centrum binnen Hengelo in dagelijkse en niet-dagelijkse artikelen, Hengelo centrum, 2005 en 2010.

Figuur 2.8: Marktaandeel (in procenten) van het centrum binnen Hengelo in niet-dagelijkse artikelen naar artikelgroep, Hengelo centrum, 2005 en 2010. 91 92

Kleding

73 72

Schoenen

34

Niet dagelijks

48 41

Huishoudelijke artikelen

50

Bloemen, planten en tuinartikelen

22 25

12

Woninginrichting

17

15

Dagelijks

8

Electro

19

2010 2005

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

marktaandeel in procenten

*Het marktaandeel van het centrum is het percentage van de totale bestedingen in heel Hengelo, dat in het centrum wordt gedaan.

Het marktaandeel van het centrum in zowel niet-dagelijkse artikelen als in dagelijkse artikelen, is in 2010 afgenomen ten opzichte van 2005. Voor niet-dagelijkse goederen speelt Plein Westermaat een grote rol en voor de dagelijkse artikelen de sterk verbeterde en uitgebreide wijkwinkelcentra.

22 2010

6

Doe-het-zelf

0

20

10

20

2005 30

40

50

60

70

80

90

100

marktaandeel in procenten

*Het marktaandeel van het centrum is het percentage van de totale bestedingen in heel Hengelo, dat in het centrum wordt gedaan.

Het marktaandeel van het centrum in kleding, schoenen en bloemen, planten en tuinartikelen bleef vrij stabiel tussen 2005 en 2010. Het marktaandeel van het centrum in huishoudelijke artikelen, woninginrichting, electro en doe-het-zelf, nam behoorlijk af. Hierin speelt Plein Westermaat een grote rol.

12


2.5

Leegstaande panden

Figuur 2.9: Leegstandspercentage (panden detailhandel, dienstverlening en horeca) Hengelo totaal en Hengelo centrum, april 2008 – april 2012 (bron: Locatus). 20

In absolute zin stonden er in april van dit jaar 66 panden leeg in het centrum. Dat zijn er 13 meer (+25%) dan vorig jaar en twee keer zoveel als in 2008. Negen panden die nu leeg staan, staan vanaf 2008 (of langer) leeg.

18 16,4 16

percentage leegstand

14 13,3 12 10,7 10 8

11,0 Centrum 7,8 6,5

9,3

7,6 8,2 6,4

6 Hengelo totaal 4 2 0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

* Het gaat hier om het aandeel leegstaande panden in het totale aantal vestigingen detailhandel en (overige) dienstverlening (waaronder horeca, reisbureau en ambachtbedrijven).

Ten opzichte van vorig jaar is het leegstandspercentage in het centrum gestegen van 13,3% naar 16,4%. Het leegstandspercentage is voor het vierde jaar achtereen gestegen en niet eerder zo hoog geweest. Het aandeel leegstaande panden in het centrum is sterker toegenomen dan in de gehele gemeente Hengelo.

13


Tabel 2.1: Leegstaande panden, totaal naar straat en naar winkelverkoopvloeroppervlak (WVO), Hengelo centrum, april 2012 (bron: Locatus). Straat

Aantal

WVO (m2)

Lambertuspassage Nieuwstraat Marktstraat Molenstraat Burgemeester Jansenplein Drienerstraat Willemstraat De Wetstraat Stationsplein Beekstraat Enschedesestraat Wemenstraat B.P. Hofstedestraat Beursstraat Brink Brinkstraat Deldenerstraat Langestraat Marskant Telgen

12 8 7 6 5 4 4 3 3 2 2 2 1 1 1 1 1 1 1 1

693 1.373 1.135 704 1.260 593 694 268 400 135 200 295 74 265 75 88 40 100 300 154

Totaal

66

8.846

Kaart 2.1: Leegstand (in rood) in het centrum, Hengelo april 2012 (bron: Locatus Goadplan).

In absolute zin staan de meeste panden leeg in de Lambertuspassage (12), gevolgd door de Nieuwstraat (8), Marktstraat (7) en de Molenstraat (6). De meeste leegstaande vierkante meters zijn te vinden in de Nieuwstraat (1.373 m2), aan het Burgemeester Jansenplein (1.260 m2) en in de Marktstraat (1.135 m2).

14


Tabel 2.2: Leegstand naar soort bestemming, Hengelo centrum, april 2012 (bron: Locatus, bewerking gemeente Hengelo afdeling BGI en REO). Aantal panden Bestemming

Kaart 2.2: ABC-locaties in het centrum, Hengelo 2012 (bron: Locatus Goadplan).

WVO (m2)

Absoluut

%

Absoluut

%

Detailhandel Dienstverlening Horeca

49 7 10

74 11 15

6.154 1.095 1.597

70 12 18

Totaal

66

100

8.846

100

Van de 66 leegstaande panden hadden er in april van dit jaar 49 een detailhandelsbestemming (74%), 7 de bestemming dienstverlening (11%) en 10 een horecabestemming (15%). Tabel 2.3: Leegstand naar ABC-locatie, Hengelo centrum april 2012 (bron: Locatus). Aantal panden Locatie

WVO (m2)

Absoluut

%

Absoluut

%

A1 A2 B1 B2 C

1 5 12 8 8

3 15 35 24 24

337 698 1.737 1.139 1.344

6 13 33 22 26

Totaal

34

100

5.255

100

Zie voor ABC-locaties kaart 2.2 hiernaast (bron Locatus).

Van de 66 leegstaande panden zijn aan 34 panden een A, B of C-locatie toegekend. Samen vertegenwoordigen deze panden 5.255 leegstaande vierkante meters. Wanneer alleen naar deze panden wordt gekeken, dan behoort een derde (35%) tot een B1-locatie. Dit zijn 12 panden waarvan er 7 in de Nieuwstraat staan. Ook op A-locaties is er sprake van leegstaande panden.

15


2.6

WOZ-waardeontwikkeling panden

Figuur 2.10: Indexcijfers WOZ- waardeontwikkeling panden detailhandel naar ABC-locatie, Hengelo centrum 1 januari 2007 – 1 januari 2011 (2007=100).

Figuur 2.11: Absolute WOZ- waardeontwikkeling in miljoenen euro’s panden detailhandel naar ABC-locatie, Hengelo centrum 1 januari 2007 – 1 januari 2011. 100

150

A1

A1

A2

90

A2

140

B1

B1 B2 C N.v.t.

120 110 100 90 80

C

60 50

30

10 0

2009

2010

2011

jaar

Ten opzichte van 2007 hebben alleen detailhandelpanden op A1-locaties een hogere WOZ-waarde (+13%). Deze WOZwaarde is niet veranderd tussen 2010 en 2011. Detailhandelpanden op C-locaties hebben relatief gezien de meeste waarde verloren sinds 2007 (-19%). Al daalde die waarde tussen 2010 en 2011 niet verder.

48 47

60

2008

48

40

20

2007

N.v.t.

70

70

50

B2

80 WOZ-waarde in miljoenen euro's

index woz-waarde (2007=100)

130

33

30

30

28

29

13

13

12

11

11

11

4

3

2007

2008

2009

27

3 2010

2011

jaar

"De prijzen dalen, maar we zijn er nog niet. Als dat doorzet ontstaat er weer ruimte voor nieuwe winkels en ondernemers”: Sieger Wijnsma; Bedrijfsmakelaar en voorzitter VCOH.

In deze paragraaf worden WOZ-waarden in de tijd vergeleken. Uitgangspunt is het meest recente WOZ-bestand (beschikkingen per 1 januari 2011). Het gaat steeds om dezelfde panden een jaar eerder.

16


2.7

Aantal Bezoekers

Figuur 2.12: Ontwikkeling aantal bezoekers per week en op zaterdag, Hengelo centrum 2003 - 2012 (bron: Locatus). 150.000 140.000 130.000

voetgangers (en personen in een rolstoel) worden geteld. De passantenaantallen per telpunt geven een beeld van de drukteverdeling in het centrum. Locatus stelt ook bezoekersaantallen vast. Om voor het winkelgebied tot weekcijfers te komen, wordt gebruik gemaakt van transactiecijfers van een aantal winkels in het centrum. De verhouding tussen de transactiecijfers van de zaterdag en de overige dagen maakt het mogelijk een raming te geven voor de afzonderlijke dagen van de week (bron: Locatus).

120.000 110.000 98.500 100.000 bezoekers

bezoekers per week 90.000

Figuur 2.13: Ontwikkeling aantal bezoekers op winkelen marktdagen, Hengelo centrum 2003 - 2012 (bron: Locatus).

80.000

50.000

70.000 45.000

60.000 50.000

40.000

40.000 bezoekers op zaterdag

25.000

20.000 10.000 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaar

35.000 aantal bezoekers

30.000

30.000

zaterdag 25.000

25.000 donderdag 20.000 17.000

woensdag

17.000

15.000

Het aantal door Locatus geregistreerde weekbezoekers in 2012 is 98.500. Dat is vrijwel gelijk aan vorig jaar (98.100). Het aantal door Locatus geregistreerde zaterdagbezoekers in 2012 is 25.000. Dat is iets hoger dan in 2011 (24.000). Na een periode van dalende bezoekersaantallen, lijkt het aantal bezoekers zich vanaf 2010 te herstellen op een wat hoger niveau.

Methodiek passantentellingen Locatus in het kort In het centrum van Hengelo wordt in een roulerend schema door twee personen geteld op vierentwintig verschillende plaatsen. Op alle telposities wordt een identieke wijze van registreren gebruikt. Alleen

10.000 zondag 5.000

3.000

0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Voor het derde jaar op rij zijn de bezoekersaantallen op alle winkelen marktdagen stabiel of licht stijgend. Voor het vierde jaar op rij komen er evenveel bezoekers op woensdag en donderdag naar het centrum.

17


Kaart 2.3: Druktebeeld en telpunten, Hengelo centrum april 2012 (bron Locatus).

Tabel 2.3: Telpunten met hoogste aantal passanten op zaterdag, Hengelo centrum april 2012 (bron: Locatus). Telpunt 17 18 10 16 19

Locatie Telgen 7 (Dolcis) Enschedesestraat 16 (T-Mobile) Brinkstraat 12 (Opticien Het Huis) Enschedesestraat 13a (Bijou Brigitte) Enschedesestraat 6 (Choice Mode)

Aantal passanten 19.800 18.600 15.300 15.200 14.700

De vier drukste punten zijn hetzelfde als vorig jaar. Vorig jaar stond telpunt 7 ter hoogte van Bakkerij Bart nog op de vijfde plek. Dit jaar is dat telpunt 19 aan de Enschedesestraat 6 ter hoogte van Choice Mode.

Tabel 2.4: Telpunten met laagste aantal passanten op zaterdag, Hengelo centrum april 2012 (bron: Locatus). Telpunt 14 12 13 15 2

Locatie Drienerstraat 33 (Dobey) Marktstraat 25 (leegstand) Enschedesestraat 37 (Menzis Winkel) Drienerstraat 6 (FC Twente Fanshop) B.P. Hofstedestraat 12 (leegstand)

Aantal passanten 1.300 1.900 2.000 2.200 2.300

Net als vorig jaar zijn aan het begin van de Drienerstraat (telpunt 14) de minste passanten waargenomen. Telpunt 15, wat verder op in de Drienerstraat, doet het beter dan vorig jaar (van de tweede naar de vierde plek). Opvallende stijger in negatieve zin is telpunt 12 ter hoogte van de Markstraat 25 (ten op zichte van vorig jaar van plek 5 naar plek 2).

18


Kaart 2.4: Toegangspoorten/-gebieden Hengelo centrum, april 2012.

Figuur 2.14: Ontwikkeling procentueel aandeel passsanten toegangspoorten/-gebieden Hengelo centrum, april 2008 – april 2012. 50 45 40

procentueel aandeel

35

Noord

Noord (31%) 30 Zuid (28%) 25

Oost (25%)

20 West (15%)

15 10 5

West

0 2008

Oost

2009

2010

2011

2012

jaar

Ten opzichte van vorig jaar is het aandeel van Oost toegenomen van 21% naar 25%. Het aandeel van Zuid (-3%) en West (-4%) nam af en Noord (+1%) bleef vrijwel gelijk. Ten opzichte van 2008 zijn de aandelen passanten voor de gebieden Noord en Oost gestegen en namen Zuid1 en West af.

Zuid

1

Ten tijde van de passantentellingen in april 2012 had telpunt 4 in ‘gebied Zuid’ enige hinder van de renovatie van het Stationsplein.

19


Figuur 2.15: Ontwikkeling procentueel aandeel passanten hoofdwinkelgebieden Hengelo centrum, april 2008 – 2012. 50 45 40 35 procentueel aandeel

Kaart 2.5: Hoofdwinkelgebieden Hengelo centrum, april 2012.

Enschedesestraat 30 Brinkstraat + Brink

25

Telgen en Markt 20 Nieuwstraat e.o. 15 Wemenstraat + B. Jansenplein 10 5 0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

*Telpunt 22 (Wemenstraat 23) is niet meegenomen in winkelgebied Wemenstraat, omdat daar dit jaar voor het eerst is geteld in verband met sluiting Lambertuspassage.

Het aandeel passanten van het winkelgebied Enschedesestraat is vanaf 2008 ieder jaar gestegen. De gebieden Brinkstraat + Brink en de Nieuwstraat en omgeving verliezen (licht) aan aandeel. De gebieden Telgen en Markt en Wemenstraat + Burg. Jansenplein hebben een vrij stabiel aandeel passanten vanaf 2008.

20


2.7.1

Doorbloeding centrum blijft gelijk

Penetratiegraad Met behulp van de gemiddelde penetratiegraad wordt inzicht verkregen in de mate waarin de gemiddelde centrumbezoeker het winkelaanbod in het centrum ziet: Ziet men het totale aanbod van winkels, of bezoekt men slechts enkele straten? Als alle bezoekers alle delen van het centrum bezoeken, bedraagt de penetratiegraad 100%; het zou dan overal even druk zijn. Het gaat hier om een theoretische situatie die in de praktijk niet voorkomt. Een hoge gemiddelde penetratiegraad geeft aan dat het winkelcentrum goed ‘doorbloed’ wordt. Is de waarde laag, dan is sprake van veel deelbezoeken (bezoekers die slechts in een deel van het centrum komen).

Figuur 2.16: Ontwikkeling gemiddelde penetratiegraad, Hengelo centrum april 2003 - april 2012 (bron: Locatus)

In 2012 is de gemiddelde penetratiegraad voor het winkelgebied Hengelo centrum als geheel 34%. Hiermee ziet de gemiddelde binnenstadbezoeker circa 34% van het totale winkelaanbod. Andersom kan worden gesteld dat een winkel in het centrum gedurende een week gemiddeld door 98.500 x 34% bezoekers wordt waargenomen (circa 33.490 bezoekers).

Ter hoogte van het drukste punt in Hengelo, Telgen 7 (Dolcis) is de penetratiegraad 80%. Van alle 98.500 weekbezoekers passeert 80 procent (circa 79.100 bezoekers) dit punt. Bij de B.P. Hofstedestraat 12 (leegstand), de Markstraat 25 (leegstand), de Enschedesestraat ter hoogte van de Menziswinkel en de Drienerstraat, bij zowel de FC Twente Fanshop als Dobey, is de waarde lager dan 10%.

100 90

penetratiegraagd in procenten

80 70 60 50 39

40 34

39

37 36

36

37

2007

2008

34

34 33

30 20 10 0 2003

2004

2005

2006

2009

2010

2011

2012

jaar

21


2.8

Het winkelend zaterdagpubliek aan het woord

De jaarlijkse binnenstadsenquête Op zaterdag 19 mei 2012 is tussen 09.00 uur en 17.00 uur, face-toface een vragenlijst afgenomen onder 395 bezoekers van 15 jaar en ouder. Voor de volledige vragenlijst en resultaten zie bijlage 1.

2.8.1

Bezoekdoel en verblijfsduur

Figuur 2.17: Bezoekdoelen aan het centrum op zaterdag tussen 09.00 en 17.00 uur, 2003 – 2012 (meerdere antwoorden mogelijk). 100 90 80

Herkomst Ruim driekwart (77%) van de bezoekers woont in Hengelo. Dat is ongeveer gelijk aan het gemiddelde over de afgelopen vijf jaar (75%). Eén op de tien bezoekers komt uit Enschede (6%) óf Borne (4%). Dat is gelijk aan het gemiddelde over de afgelopen vijf jaar. Leeftijd

percentage zaterdagbezoekers

Enkele achtergrondkenmerken van de bezoekers:

winkelen en of boodschappen doen 70 60

60 50

markt

45

40 30 20

Ruim de helft (54%) van de bezoekers is 55 jaar of ouder (35% is 65 jaar of ouder), een derde (32%) behoort tot de leeftijdscategorie 30-54 jaar en één van de zeven (14%) tot de leeftijdscategorie 15-29 jaar. De tendens in de afgelopen jaren is een afnemend aandeel jongere en een toenemend aandeel oudere bezoekers. Wanneer de bezoekers uit Hengelo naast de bevolking van Hengelo worden gezet, blijkt dat alle leeftijdsgroepen tot 54 zijn ondervertegenwoordigd en de leeftijdsgroepen vanaf 55 jaar oververtegenwoordigd. Met name de groep 65+ is sterk oververtegenwoordigd in de binnenstadbezoekers (36% vs. 21% in de Hengelose bevolking. Bezoekeenheid Bijna tweederde (64%) van de geïnterviewde bezoekers kwam dit voorjaar alleen naar het centrum (2011: 53%). Ruim een kwart (27%) was met zijn tweeën en één op de tien (9%) bezoekers behoorde tot een gezelschap van 3, of meer personen.

rondkijken

14

10 0 2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Net als voorgaande jaren komen bezoekers vooral naar het centrum om te winkelen en/of het doen van boodschappen (60%). De markt blijft populair. Ten opzichte van vorig jaar (36%) kwam dit voorjaar een groter aandeel bezoekers (45%) voor de warenmarkt. Hengelose bezoekers (49%) komen vaker voor de markt dan niet-Hengelose bezoekers (30%). Niet-Hengeloërs komen vaker om te winkelen en/of het doen van boodschappen (51% vs. 31%) en om rond te kijken, dan Hengeloërs (17% vs. 13%).

22


2.8.2

Figuur 2.18: Gemiddelde verblijfsduur zaterdagbezoekers, naar alle bezoekers, niet-Hengeloërs en Hengeloërs, 2008 – 2012.

Figuur 2.19: Gemiddelde waardering kwaliteit van– en de variatie in het winkelaanbod, 2003 - 2012.

10,0

200 180

9,5 niet-Hengeloërs 9,0 153 147 alle bezoekers 116

120

109 100

113

107

Hengeloërs 100

96

102

93 88

80

107

84 78

gemiddeld rapportcijfer

gemiddelde verblijfsduur in minuten

160 160 140

Waardering centrumaspecten

8,5 8,0 7,5 kwaliteit 7,0 6,9

60

6,5

40

6,0

20

5,5

variatie 6,5

5,0

0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Ten opzichte van vorig jaar is de gemiddelde verblijfsduur van alle bezoekers afgenomen naar 84 minuten. Deze is niet eerder zo laag geweest. Hengelose bezoekers verblijven met gemiddeld 78 minuten 10 minuten korter in het centrum dan vorig jaar. De gemiddelde verblijfsduur van bezoekers van buiten Hengelo is, met 107 minuten, hetzelfde als vorig jaar, maar beduidend lager dan in voorgaande jaren.

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaar

De waardering voor de kwaliteit van het winkelaanbod (6,9) is vrijwel gelijk aan vorig jaar (7,0) en precies gelijk aan het langjarig gemiddelde vanaf 2003. De waardering voor de variatie in het winkelaanbod (6,5) ligt iets lager dan vorig jaar (6,7) en iets onder het langjarig gemiddelde vanaf 2003 (6,7).

23


Dit blijkt uit een onderzoek onder 275 zaken in de binnenstad in opdracht van de Stichting Centrummanagement. De ondernemers zijn, zonder dat ze het zelf wisten, bezocht en beoordeeld door zogenoemde ‘Mystery Shoppers’. Zij hebben de klantvriendelijkheid onder meer beoordeeld op de ontvangst door het personeel, de uitstraling van de onderneming, productpresentatie en eventuele storende factoren. Op basis van in totaal twaalf criteria zijn punten uitgedeeld. Van de bezochte Filiaalbedrijven is de SNS Bank het meest klantvriendelijk. Op de tweede plaats eindigde opticien Specsavers; een gedeelde derde plaats is er voor Prisma Era Makelaars en mannenmodezaak Jac Hensen. In de categorie Zelfstandige ondernemingen won schoonheidssalon Beauty Junkies voor slagerij de Feijter en damesmodezaak Louis Tielkes.

Figuur 2.20: Gemiddelde waardering sfeer en gezelligheid, netheid van het centrum en groen in het centrum, 2008 - 2012.

10,0 9,5 9,0


SNS-Bank en Beauty Junkies klantvriendelijkste ondernemingen

8,5 8,0 7,5 7,0

Netheid 6,7

6,5 Sfeer en gezelligheid

6,4

6,0 5,8

Groen 5,5 5,0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Ten opzichte van vorig jaar is de waardering voor de netheid van het centrum onveranderd (6,7). Deze waardering is stabiel vanaf 2008. De waardering voor de sfeer en gezelligheid (6,4) is vrijwel gelijk aan dan vorig jaar (6,5), maar bijna een half punt (-0,4) lager dan in 2008. De waardering voor groen in het centrum vertoont een licht stijgende lijn vanaf 2010.

24


Figuur 2.21: Welke van de volgende soorten winkels zou volgens u een aanvulling zijn voor het centrum? (meerdere antwoorden mogelijk), 2010 - 2012. 2010

2011

2012

2.8.3

Vervoer en bereikbaarheid

Figuur 2.22: Vervoermiddel van Hengeloërs naar het centrum op zaterdag, 2008 - 2012.

50

100

45 90

30 28

25

26 23

20

21

15

15

13 10 5

g aa nv ul lin

rt

Fiets 60 50

50 40

29

30 20 10

Auto

G

ee n

so o An de r

70

g

w in

no di

ke l

or t Sp

oi r w of

Li fe st yl e

Fo

od

of d

oo na cc

el ic

es s

e

at es se n

es

0

percentage Hengelose bezoekers

80

35

M od

percentage genoemd

40

0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Een kwart (26%) van de zaterdagbezoekers vindt dat het centrum geen aanvulling van een bepaald soort winkel nodig heeft. Meest genoemd dit voorjaar zijn een ‘ander soort winkel’ (28%), een food- of delicatessenzaak (23%) en een modezaak (21%).

"Wat we nodig hebben in Hengelo zijn één of twee echte trekkers!”: Sieger Wijnsma; Bedrijfsmakelaar en voorzitter VCOH.

Net als vorig jaar komt de helft (50%) van de Hengelose bezoekers met de fiets naar het centrum. In de jaren 2008 tot en met 2010 lag dit aandeel hoger. Drie van de tien (29%) Hengelose bezoekers kwamen dit voorjaar met de auto naar het centrum. Ten opzichte van eerdere jaren kiezen Hengeloërs vaker de auto als vervoermiddel naar het centrum.

25


Figuur 2.23: Gemiddelde waardering parkeervoorzieningen voor de auto en fiets (1e meting) in het centrum, 2008 - 2012. 10,0 9,5


9,0 8,5 8,0 7,5 7,0 6,7

6,6

7,2

Fiets

6,4

Auto

6,8

6,5 6,4 6,0 5,5 5,0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Na een stijgende waardering tussen 2009 en 2011, ligt de waardering voor autoparkeervoorzieningen weer op het lagere niveau van 2009 (6,4). Parkeervoorzieningen voor de fiets worden goed beoordeeld (7,2) door de zaterdagbezoekers.

26


3.1

3.

Ontwikkeling aantal horecavestigingen

Hoe gaat het met onze horeca? Figuur 3.1: Ontwikkeling aantal horecavestigingen, Hengelo centrum, april 2008 – april 2012 (bron: Locatus).

Conclusies Voor het vierde jaar op rij telt het centrum minder horecavestigingen. Het aantal werkzame personen in de horeca (april ’11) is afgenomen. De grootste afname van het aantal werkzame personen vond plaats in cafés. Van de 66 leegstaande panden in het centrum betreft het 10 keer een horecapand (april ’12). Dat is 15% van totaal aantal leegstaande panden en 18% van de vierkante meters leegstand. Vanaf 2008 is de WOZ-waarde van horecapanden in het centrum gedaald. Wel ligt de waarde nog hoger dan in 2007 en is de waarde ten opzichte van 2010 niet verder gedaald.

100 95 90 87 aantal horecagelegenheden

3.1

87

85 82 80

80

76

75 70 65 60

Bijna helft (46%) zaterdagbezoekers geeft aan dat het centrum geen aanvulling van horeca nodig heeft.

55 50

Uitgaanspubliek voelde zich in 2010 veiliger in het uitgaanscentrum dan in 2006. Tweederde (67%) uitgaanspubliek 2010 komt uit Hengelo. Café ’t Pleintje nummer 10 in landelijke café top 100 2013 (vanuit marketingdoeleinden wordt een jaar naar voren gekeken). Restaurant Stravinsky meest klantvriendelijkste horecazaak in centrum volgens mysteryshoppers.

2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Ten opzichte van april 2011 telde het centrum vier horecavestigingen minder in april van dit jaar. Het betreft drie eetgelegenheden en één hotel-restaurant. Het aantal horecavestigingen in het centrum is tussen april 2008 en april 2012 met elf stuks afgenomen (-13%).

“Tegenvallers waren dit jaar de slechte zomer en het verliezen van Oranje op het EK”: Bertus Klein; horecaondernemer ‘De Cactus’ en voorzitter KHN-afdeling Hengelo.

27


3.2

Werkgelegenheid horeca

3.3

Leegstand horeca Tien van de 66 panden leegstaande panden in het centrum zijn een horecapand (15%). Tezamen vertegenwoordigen deze 10 panden 1.597 vierkante meters (18% van de leegstand).

Figuur 3.2: Aantal werkzame personen in de horeca, Hengelo centrum april 2007 – april 2011 (bron: BIRO). 1.000 900

3.4

Waardeontwikkeling horecapanden

745 716

695

700

660

674 600

Figuur 3.3: WOZ-waardeontwikkeling in miljoenen euro’s horecapanden, Hengelo centrum 1 januari 2007 – 1 januari 2011.

500 50 400 45 300 200 100 0 2007

2008

2009

2010

2011

jaar

In vergelijking met april 2010 werkten er per april 2011 vijfendertig mensen minder in de horeca (-5%). De werkgelegenheid in cafés (-30) en restaurants (-21) nam af. De werkgelegenheid in hotel-restaurants (+3) en in cafetaria’s, lunchrooms, snackbars en eetkramen nam toe (+13). In vergelijking tot 2007 is er 11% minder werkgelegenheid in de horeca uit het centrum. Dit is vrijwel volledig te verklaren door het aantal afgenomen werkzame personen in cafés tussen 2007 en 2011.

totale WOZ-waarde in miljoenen euro's


800

39

40

38 37 37

35 33 30 25 20 15 10 5 0 2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Vanaf 2008 is de WOZ-waarde van horecapanden (exclusief leegstaande horecapanden) in het centrum gedaald. Wel ligt de waarde nog hoger dan in 2007 en is de waarde ten opzichte van 2010 niet verder gedaald.

28


3.5

Het publiek aan het woord

3.5.1

Stravinsky en ’t Pleintje scoren goed

Restaurant Stavinsky klantvriendelijkste horecaonderneming De horecaondernemers in het centrum zijn, zonder dat ze het zelf wisten, bezocht en beoordeeld door zogenoemde ‘Mystery Shoppers’. Zij hebben de klantvriendelijkheid onder meer beoordeeld op de ontvangst door het personeel, de uitstraling van de onderneming, productpresentatie en eventuele storende factoren. Op basis van in totaal twaalf criteria zijn punten uitgedeeld In de categorie Horeca werd Stravinsky het beste beoordeeld, met een tweede plaats voor De Kleine Burgemeester en een derde plek voor Restaurant Hisar.

Café ’t Pleintje nummer 10 in landelijke café top 100 Biercafé 't Pleintje in Hengelo is het hoogst genoteerde café uit Overijssel in de Café Top 100 2013 (Net zoals bij ‘de beste auto van het jaar’, wordt vanuit marketingdoeleinden een jaar naar voren gekeken). In 2012 scoorde 't Pleintje ook al goed, toen stond het café op de veertiende plek. De jaarlijkse verkiezing is een initiatief van vakblad Misset Horeca. De cafés zijn beoordeeld door een jury op allerlei punten.

3.5.2

Hotels in het centrum In het centrum van Hengelo is er één hotel: het Hampshire City Hotel. o Op dit moment vervullen Stravinsky en Nationaal geen hotelfunctie. Het Hampshire City Hotel heeft 100 kamers, 200 bedden en een 4-sterren waardering volgens de Nederlandse Hotelclassificatie (NHC).

Op de website www.booking.com staan 394 beoordelingen van gasten van het hotel (peildatum 15-10-2012). Gemiddeld geven zij het rapportcijfer 8,3. Op basis van de reviews is onderstaande figuur gemaakt.

Figuur 3.4: Bezoekers Hampshire City Hostel naar soort reisgezelschap met gemiddelde beoordeling, oktober 2012.

Gezinnen met oudere kinderen 4%

Gezinnen met jonge kinderen 4%

8,1 8,8

Vriendengroepen 14%

Oudere stellen 35%

8,6 8,3

8,2 Individuele reizigers 20%

8,3

Jonge stellen 23%

29


3.5.3

Zaterdagbezoekers over de horeca

Figuur 3.5: Gemiddelde waardering kwaliteit van de horeca en de variatie in het horeca-aanbod, 2010 - 2012.

Figuur 3.6: Welke van de volgende soorten horeca zou volgens u een aanvulling zijn voor het centrum? (meerdere antwoorden mogelijk), 2012. 50

10,0

45

9,5 percentage bezoekers

9,0 8,5 8,0 7,5 kwaliteit

7,1

variatie

6,9

7,1

30 25 20 17

15

7,1

10

6,7

5

7,0 6,9

35

15 11

10 5

6,5

2011

2012

no di g

t G

ee n

aa

nv ul li

ng

lre st au ra n /a fh aa

ke -a w ay

2010

Ta

5,0

Ca fé

a ho re c An de r

5,5

so or t

6,0

Re st au ra nt

0 Lu nc hr oo m


46

40

jaar

De kwaliteit van de horeca wordt drie jaar op rij hetzelfde beoordeeld (7,1). De variatie in het horeca-aanbod (6,7) wordt ten opzichte van vorig jaar (6,9) iets lager beoordeeld.

“Ik zie een verschraling in de binnensteden. Qua horeca gaat alles steeds meer op elkaar lijken”: Bertus Klein; horecaondernemer ‘De Cactus’ en voorzitter KHN-afdeling Hengelo.

Bijna de helft (46%) van alle bezoekers heeft aangegeven dat er voor wat betreft horeca geen aanvulling nodig is in het centrum. Meest genoemde soorten horeca als aanvulling zijn een lunchroom (17%) en een restaurant (15%).

Ik zeg: “blijven ontwikkelen”, “pak je kansen”, “je moet het echt zelf doen”: Evelien Doornhegge, Koninklijke Horeca NL.

30


3.6

Uitgaanspubliek

In deze paragraaf is onderstaand onderzoek als bron gebruikt. Onderzoek ‘Veilig uitgaan in Hengelo’ In december 2006 en december 2010 zijn op vrijdagavond en zaterdagavond tussen 22.30 uur en 00.30 uur ruim 200 vragenlijsten afgenomen in verschillende horecagelegenheden.

Figuur 3.8: Herkomst uitgaanspubliek, december 2006 en december 2010.

60

11

7 8

Borne

8

Almelo

2010

2006

5

Enschede

Figuur 3.7: Heb je je de laatste 12 maanden tijdens het uitgaan in het Hengelose uitgaanscentrum wel eens onveilig gevoeld binnen een horecagelegenheid en op plekken op straat? Percentage ‘Ja’, december 2006 en 2010.

2010

67

Hengelo

4

2006 9 11

Regio Twente overig

21

Buiten

29 3

Buiten regio Twente

6

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

percentage uitgaanspubliek

In december 2010 was tweederde (67%) van het uitgaanspubliek woonachtig in Hengelo. Ten opzichte van 2006 kwamen er in 2010 wat minder stappers uit Enschede en wat meer uit Almelo.

13

Binnen

17

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50


Het uitgaanspubliek is zich in 2010, zowel binnen een horecagelegenheid als buiten op straat, veiliger gaan voelen ten opzichte van 2006.

31


Figuur 3.9: Leeftijdsverdeling uitgaanspubliek vrijdagavond en zaterdagavond, december 2010. 16 t/m 25 jaar

26 t/m 40 jaar

Figuur 3.10: Vervoermiddel uitgaanspubliek, december 2006 en december 2010.

41 jaar en ouder

32

43

22 35

25 9 10

Lopend

5

Taxi

Zaterdagavond

65

23

Trein

12

Bus

0%

10%

20%

30%

40%

50%

2006

40

Auto Vrijdagavond

2010

53

Fiets

60%

70%

80%

90%

100%


Op vrijdagavond is het uitgaanspubliek ouder dan op de zaterdagavond. Op vrijdag behoort de grootste groep tot de leeftijdscategorie 26 tot en met 40 jaar (43%), terwijl op zaterdagavond de grootste groep (65%) in de categorie 16 tot en met 25 jaar valt.

9

9 2

2 2 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100


De fiets was zowel in december 2006 als 2010 het populairste vervoermiddel onder uitgaanspubliek. Ten opzichte van 2006 gebruikte het uitgaanspubliek in 2010 meer de fiets en minder de auto als vervoermiddel om uit te gaan. Ook het aandeel uitgaanspubliek dat in 2010 met de trein kwam is gestegen ten opzichte van 2006.

32


4.

Hoe gaat het met onze warenmarkt?

4.1

Conclusies Ten opzichte van vorig jaar is het aantal (vaste) standplaatsen op de zaterdagmarkt gedaald (-5) en op de woensdagmarkt vrijwel gelijk gebleven (+1). Voor beide markten geldt dat ten opzichte van 2008, zowel het aantal (vaste) standplaatsen als het aantal vierkante verkoopmeters is gedaald. Al is het aantal standplaatsen op de woensdagmarkt sinds 2009 niet meer gedaald. Woensdagmarkt meer verkoop textiel dan op zaterdagmarkt. Zaterdagmarkt meer voedingsartikelen en diversiteit dan op woensdagmarkt. Helft Hengelose zaterdagbezoekers kwam dit voorjaar voor de markt naar het centrum. Warenmarkt op zaterdag al jaren goed beoordeeld door zaterdagbezoekers.

Tabel 4.1: Marktdagen in het centrum, Netwerksteden 2012. Ma. Hengelo Enschede Almelo Borne Oldenzaal

Di.

Wo.

Do.

09.00-17.00 08.00-17.00 08.00-14.00

Vr.

Za.

Koopzondagen

09.00-17.00 08.00-17.00 08.00-17.00

12.00-17.00

07.00-13.00 12.00-17.00

09.00-17.00

* Bron: www.hollandsemarkten.nl

Vrijwel alle Netwerkstadgemeenten hebben op zaterdag een markt in het centrum. Op woensdag is alleen de markt in Borne (gedeeltelijk) gelijktijdig met de markt in Hengelo.

Sinds 2008 is de verhouding tussen handelaren uit Hengelo (75%) en handelaren afkomstig van buiten Hengelo (25%) vrijwel constant.

33


De woensdagmarkt

Figuur 4.1: Plattegrond woensdagmarkt (bron: www.markthengelo.nl)

Figuur 4.2: Aantal (vaste) standplaatsen woensdagmarkt totaal en naar artikelgroep, Hengelo centrum 2008 - 2012. 100 90 80 70 aantal standplaatsen

4.2

60 Totaal

54

50

48 45

40

47

47

Duurzame en overige goederen 30

28 26

20

23

26

24 23

22 Voedings- en genotmiddelen

26 22

21

10 0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

*Het gaat hier om het aantal vergunninghouders. Naast deze vaste standplaatsen zijn er op de woensdag nog 4 zogeheten ‘meelopers’ die een standplaats in beslag nemen.

Ten opzichte van vorig jaar is het totaal aantal (vaste) standplaatsen op de woensdagmarkt met 1 toegenomen. Per saldo komt dit door een afname van 2 (vaste) standplaatsen met duurzame en overige goederen en een toename van 3 (vaste) standplaatsen met voedings- en genotmiddelen. Na een forse afname (-9) tussen 2008 en 2009, is het aantal (vaste) standplaatsen op de woensdagmarkt vrij stabiel en zelfs licht stijgend. Het aantal vierkante verkoopmeters (van vaste standplaatsen) op de woensdagmarkt is sinds 2008 gedaald tot 572 m2 (-18%).

34


4.3 Figuur 4.3: Procentuele verdeling en absolute aantallen (vaste) marktkramen naar artikelgroep, woensdagmarkt 2012.

De zaterdagmarkt

Figuur 4.4: Plattegrond zaterdagmarkt (bron: www.markthengelo.nl)

Overig 19% 9

Tuin- en planten 6%

3 25

Voeding 52%

11

Textiel 23%

Op de woensdagmarkt wordt bij de helft (52%) van de marktkramen voedingsartikelen verkocht. Bijna een kwart (23%) van de marktkramen verkoopt textiel.

35


Figuur 4.5: Aantal (vaste) standplaatsen zaterdagmarkt totaal en naar artikelgroep, Hengelo centrum 2008 - 2012.

Figuur 4.6: Procentuele verdeling en absolute aantallen (vaste) marktkramen naar artikelgroep, zaterdagmarkt 2012.

100 90 80

Overig 24%

aantal standplaatsen

70 12 Totaal

60

60 57

56

50

55 50

Voedings- en genotmiddelen 40 32

33

Tuin- en planten 8%

35

4

Voeding 56%

30

30

6

29 28

25

24

20

28

21

21

Duurzame en overige goederen 10

Textiel 12%

0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

*Het gaat hier om het aantal vergunninghouders. Naast deze vaste standplaatsen zijn er op de zaterdag nog 12 zogeheten ‘meelopers’ die een standplaats in beslag nemen.

Ten opzichte van vorig jaar is het totaal aantal (vaste) standplaatsen op de zaterdagmarkt met 5 afgenomen. Per saldo komt dit door een afname van 1 standplaats met voedings- en genotmiddelen en een afname van 4 standplaatsen met duurzame en overige goederen Sinds 2008 is het aantal (vaste) standplaatsen op de zaterdagmarkt met 10 stuks afgenomen (-17%). Ook het aantal vierkante verkoopmeters (van vaste standplaatsen) op de zaterdagmarkt is sinds 2008 gedaald tot 686 m2 (-13%).

Op de zaterdagmarkt is het aandeel marktkramen dat voedingsartikelen verkoopt 56%. De zaterdagmarkt kent een grote diversiteit; een kwart (24%) van de marktkramen behoort tot de categorie ‘overig’.

36


4.4

Het winkelend publiek aan het woord Figuur 4.8: Gemiddelde waardering door zaterdagbezoekers kwaliteit en de variatie van de warenmarkt, 2008 - 2012.

100

10,0

90

9,5

80

9,0

70

8,5

60 Hengelose bezoekers

49

50

50 44 41 40 30

46

37

45

41 Alle bezoekers

37

36


percentage zaterdagbezoekers

Figuur 4.7: Ontwikkeling warenmarkt als bezoekdoel van zaterdagbezoekers, naar Hengelose bezoekers en alle bezoekers, 2008 - 2012.

8,0 7,5 7,3

kwaliteit 7,0

7,1 variatie

6,5

20

6,0

10

5,5 5,0

0 2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Ten opzichte van vorig jaar (36%) kwamen zaterdagbezoekers dit voorjaar (45%) vaker voor de markt naar het centrum. Het gemiddelde over 2008-2012 bedraagt 41%. De helft (49%) van de Hengelose bezoekers noemde de markt als bezoekdoel dit jaar. Vanaf 2008 kwamen gemiddeld ruim vier van de tien (44%) Hengelose bezoekers voor de markt naar het centrum op zaterdag.

2008

2009

2010

2011

2012

jaar

Zowel de kwaliteit (7,3) als de variatie (7,1) van de warenmarkt worden al jaren goed beoordeeld door de zaterdagbezoekers.

37


4.5

Criteria voor een goede warenmarkt

‘Beste markt van Nederland’ De adviescommissie Markt-, Straat- en Rivierhandel van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) organiseert jaarlijks (sinds 1992) de verkiezing ‘Beste Markt van Nederland’. Criteria zijn: de basisinfrastructuur van de warenmarkt; de inrichting van de warenmarkt; samenwerking met de omgeving; aandacht voor de consument en organisatie en communicatie. In 1999 was de warenmarkt van Hengelo de ‘Beste markt van Nederland’.

Communicatie Goede communicatie met marktmeester, politie en winkeliers Goed overleg met gemeente middels marktcommissie Promotiebudget Website markt gelinkt aan website gemeente Hengelo en Bureau Hengelo Verbeterpunten/kansen van de markt in Hengelo zijn: Fietsenstallingen; te weinig en die er zijn staan overvol en blokkeren de wisselwerking tussen winkels en markt Betere afstemming winkeltijden en markttijden Meer aansluiting bij evenementen; meer afstemming met Bureau Hengelo Inspelen op Duitse feestdagen

Sterke punten van de markt in 2012 Hengelo zijn2:

Algemeen Goed werkende branchering (diversiteit en kwaliteit) Fysiek Goed bereikbaar, ook met openbaar vervoer Brede looppaden met goede routing

“Wij gaan voor kwaliteit in plaats van kwantiteit”; B. Geelink, voorzitter marktcommissie Hengelo en Centrum Voor Ambulante Handel (CVAH), afdeling Hengelo.

Veilig en schoon In de grond verzonken stroomkasten Openbare toiletvoorziening Stromend water Geen afvalproblematiek Keurmerk Veilig Ondernemen

2

Bron: uitgebreid interview met de heer Geelink.

38


5.

Hoe doen onze evenementen het?

5.1

Conclusies

5.2

Koninginnedag best bezochte evenement door Hengeloërs. Concert op het marktplein hoogst gewaarde evenement door Hengeloërs. Opvallend is dat Koninginnedag en de Oranjekermis tot de meest bezochte evenementen behoren en relatief laag worden gewaardeerd en dat andersom, de FBK City Games en het Blues Festival de minst bezochte evenementen zijn, terwijl zij relatief hoog worden gewaardeerd (met name door bezoekers). De Lambertuskermis was nummer 64 in de Respons TOP 100 van grootste publieksevenementen in Nederland.

Figuur 5.1: Bezoek aan 16 Hengelose centrumevenementen tussen juni 2011 en juni 2012 door 2.000 leden van het HengeloPanel.

Bezoek jaarlijkse centrumevenementen

Koninginnedag

61

De Lambertuskermis

46

Oranjekermis

42

Nacht van Hengelo

41 37

Tropical Night

35

De ijsbaan op het marktplein Amusing Hengelo

34

De intocht van Sinterklaas

32 31

Concert op het marktplein Straattheater Festival

31 30

Modespektakel Verlichte Carnavalsoptocht

30

Carnavalsoptocht

24 21

BAM! Festival in Prins Bernhardplantsoen 13

FBK City Games

“Evenementen die verrassing bieden en vernieuwend zijn, zijn zeer welkom!”; Wouter Reinders, directeur Bureau Hengelo

Het Blues-Festival

11 0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

percentage bezocht

Koninginnedag (61%) is het meest bezocht door de panelleden, gevolgd door de Lambertuskermis (46%), de Oranjekermis (42%) en de Nacht van Hengelo (41%). Onderaan vinden we de FBK City Games (13%) en het Blues Festival (11%).

39


5.3

Waardering jaarlijkse centrumevenementen

Figuur 5.2: Waardering van 16 Hengelose centrumevenementen tussen juni 2011 en juni 2012 door 2.000 leden van het HengeloPanel.

Figuur 5.3: Waardering van 16 Hengelose centrumevenementen, tussen juni 2011 en juni 2012 door 2.000 leden van het HengeloPanel, naar bezoekers en niet-bezoekers.

Concert op het marktplein

7,7

Straattheater Festival (7,6)

7,1

Straattheater Festival

7,6

Concert op het marktplein (7,7)

7,1

Amusing Hengelo

7,5

Amusing Hengelo (7,5)

6,6

Nacht van Hengelo

7,5

Het Blues-Festival (7,0)

6,6

De intocht van Sinterklaas

7,4

FBK City Games (7,2)

Tropical Night

7,3

Tropical Night (7,3)

FBK City Games

BAM! Festival in Prins Bernhardplantsoen

6,9

Modespektakel (6,6)

Koninginnedag

6,8

De ijsbaan op het marktplein (6,9)

Modespektakel

Verlichte Carnavalsoptocht (6,3)

6,6 6,3

Verlichte Carnavalsoptocht

Carnavalsoptocht 5,0

7,0

8,0

9,0

10,0

De leden van het HengeloPanel waardeerden het concert op het marktplein (7,7), het Straattheaterfestival (7,6), Amusing Hengelo (7,5) en de Nacht van Hengelo (7,5) gemiddeld het hoogst van de centrumevenementen. Gemiddeld werden de verlichte Carnavalsoptocht (6,3), de Oranjekermis (6,2) en de Carnavalsoptocht (5,7) het minst gewaardeerd.

7,7 7,6

5,9

7,6

6,5 7,1

5,5

Carnavalsoptocht (5,7) 5,3


8,0

7,0

Oranjekermis (6,2)

5,7 6,0

8,1

6,3

Koninginnedag (6,8)

6,2

Oranjekermis

6,9

De Lambertuskermis (7,0)

6,9

8,1 8,1

6,1

Nacht van Hengelo (7,5)

7,0

Het Blues-Festival De ijsbaan op het marktplein

8,2 8,2

7,0

BAM! Festival in Prins Bernhardplantsoen (6,9)

7,0

8,3 8,3

6,7

De intocht van Sinterklaas (7,4)

7,2

De Lambertuskermis

8,3

5,0

7,1

6,2 6,6

5,7

Bezoekers

6,4 6,0

Niet-bezoekers 7,0

8,0

9,0

10,0


Bezoekers beoordelen negen van de zestien evenementen met een 8,0 of hoger. Het best beoordelen zij het Straattheaterfestival, het Concert op het marktplein en Amusing Hengelo (alle met een 8,3).

Bezoekers van Koninginnedag en de Oranjekermis beoordelen deze evenementen relatief laag, terwijl zij beide tot de top drie van meest bezochte evenementen behoren. Het Blues Festival en de FBK City Games zijn de minst bezochte evenementen, maar scoren een zeer goede waardering door de bezoekers.

40


5.3.1

Lambertuskermis in TOP 100 van Respons

Respons brengt al 17 jaar de TOP 100 evenementen ranglijst uit. In deze ranglijst worden de 100 grootste publieksevenementen van Nederland op verschillende punten met elkaar vergeleken. De Hengelose Lambertuskermis stond in de editie van 2012 (over evenementen in 2011) op de 64e plaats. De positie van een evenement komt tot stand op basis van de afzonderlijke posities op de ranglijsten naar: Het aantal bezoeken (wegingsfactor 6) Het aantal mediabereikeenheden (wegingsfactor 4) Het aantal volgers/vrienden op de sociale mediaplatforms Hyves, Facebook en Twitter (wegingsfactor 1) Volgens Respons had de Lambertuskermis in 2011 325.000 bezoeken.

41


6.1

Hoe gaat het met de grote centrumvoorzieningen?

6.2

Conclusies Van de vier grote centrumvoorzieningen had alleen Poppodium Metropool in 2011 meer bezoekers dan in 2010 (+15%). De bezoekersaantallen van het Rabotheater en de bibliotheek waren vrijwel gelijk aan het voorgaande jaar (beide -1%). Cinema Hengelo had in 2011 wat minder bezoekers dan in 2010 (-5%). Bibliotheek Hengelo ‘Beste bibliotheek van Nederland 2011’.

Bibliotheek Hengelo

Figuur 6.1: Aantal fysieke bezoekers per jaar centrale Bibliotheek Hengelo, 2007 - 2011. 500.000 450.000 400.000 381.015

350.000 aantal bezoekers

6.

383.197

379.776

329.967 300.000 297.631 250.000 200.000 150.000

In dit hoofdstuk worden de volgende grote centrumvoorzieningen behandeld: Het Rabotheater, Cinema Hengelo, Poppodium Metropool en de Bibliotheek.

100.000 50.000 0 2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Ten opzichte van 2010 is het aantal (fysieke) bezoekers aan de centrale Bibliotheek Hengelo vrijwel gelijk gebleven (-1%). In vergelijking met het jaar 2007 is het aantal (fysieke) bezoekers toegenomen met 28%.

"Kun je niet wat langer open blijven, mijn vrouw is nog aan het winkelen?": Mark Deckers (interim-) directeur Openbare bibliotheek.

42


6.3

Poppodium Metropool

6.4

Figuur 6.2: Aantal bezoekers per jaar Poppodium Metropool, 2007 2011.

Rabotheater Hengelo

Figuur 6.3: Aantal bezoekers per jaar Rabotheater Hengelo, 2007/2008 - 2010/2011.

100.000

150.000

90.000 125.000 80.000

115.041 107.652

70.000 60.000 50.000 40.274 40.000 35.040

aantal bezoekers

aantal bezoekers

100.000

91.845

90.857

75.000

50.000

30.000 20.000

20.106

19.623

25.000

16.706 10.000 0

0 2007

2008

2009

2010

2011

jaar

2007/08

2008/09

2009/10

2010/11

2011/12

seizoen (1 juli-30 juni)

*Medio 2009 heeft Metropool het nieuwe pand in gebruik genomen.

Na de ingebruikname van het nieuwe pand van Metropool blijven de bezoekersaantallen toenemen.

“Metropool zou Hengelo de komende jaren op de kaart kunnen zetten als winkelen uitgaansstad!”: Coen Bais, directeur Metropool.

Na een daling van het aantal bezoekers tussen het seizoen 2007/’08 en 2009/’10, was het aantal bezoekers in het seizoen 2010/’11 vrijwel gelijk aan het seizoen 2009/’10 (-1%).

“Het Stationsplein is heel goed ingericht, daar ben ik blij mee!”: Raoul Boer, directeur Rabotheater

43


6.5

Bioscoop Cinema Hengelo

Figuur 6.4: Aantal bezoekers per jaar Cinema Hengelo, 2009 – 2011. 200.000 180.000 160.000

aantal bezoekers

140.000 120.000 95.150

100.000

90.550 80.000 69.635 60.000 40.000 20.000 0 2009

2010

2011

jaar

Cinema Hengelo (voorheen Utopolis Hengelo) heeft vanaf april 2009 haar deuren geopend. In 2011 bezochten wat minder de mensen de bioscoop dan in 2010 (-5%).

”Er moet meer leven in de brouwerij komen!”: Ismail Uysal, theatermanager Cinema Hengelo.

44


7.

Hoe is het om te wonen in de Binnenstad?

7.1

Conclusies

Bevolking In de afgelopen 5 jaar is het aantal inwoners in de wijk met 5% gestegen, terwijl het aantal inwoners in heel Hengelo licht afnam (-0,6%). Tussen 2007 en 2012 steeg het aantal inwoners in alle drie de buurten van de wijk. Volgens de bevolkingsprognose zal het aantal inwoners in de wijk verder toenemen. Daar waar de toename voor heel Hengelo afvlakt tot 3% meer inwoners in 2030, wordt er voor de Binnenstad een toename van 20% voorspeld in 2030. Voor het jaar 2015 wordt al een toename van 6% voorspeld. Dat komt overeen met zo’n 160 inwoners. In de wijk wonen relatief veel 18-39 jarigen (35%) en relatief weinig jongeren tot 18 jaar (13%). Dit beeld is veruit het sterkst in de buurt Binnenstad Centrum, waar meer dan de helft (52%) van de inwoners in de categorie 18 tot en met 39 jaar valt. De verwachte vergrijzing in de Binnenstad wijkt vrijwel niet af van de vergrijzing in de gehele gemeente Hengelo. Het aandeel inwoners van 65 jaar en ouder zal toenemen van 18% in 2011 tot 26% in 2030. De aandelen 0 tot en met 19 jarigen en 20 tot en met 64 jarigen zullen, net als in heel Hengelo, afnemen. De grootste relatieve stijging is naar verwachting bij het absolute aantal inwoners van 75 jaar en ouder (+75% in 2030). Parallel daaraan zal het aandeel eenpersoonshuishoudens stijgen (tot 60% in 2030) en de gemiddelde woningbezetting dalen. Het aandeel inwoners in de Binnenstad dat in gezinsverband woont (53%) ligt aanzienlijk lager dan in Hengelo (73%). In de buurt Binnenstad Centrum is dit slechts 30%. De belevingswerelden van huishoudens in de Binnenstad wijken af van gemiddeld in Hengelo. De Binnenstad heeft een hoger aandeel huishoudens met een rode (vrijheid, eigenzinnigheid,

zelfbewust, passie) en een blauwe (de expert, ratio, controle) belevingswereld. Huishoudens met een gele belevingswereld (open, sociaal, zorgzaam, gezellig, harmonie) zijn ondervertegenwoordigd. Het aandeel met een groene (bedachtzaam, zekerheid) belevingswereld is gelijk aan heel Hengelo. Migratie en woningvoorraad In 2011 was er sprake van een hoge migratiegraad in de wijk. 18% van de inwoners verhuisden. Verhuizers in de Binnenstad verhuizen relatief weinig binnen de eigen wijk (9%). In de Binnenstad staan relatief veel oude woningen. Dit geldt met name voor de buurten West en Oost waar meer dan de helft van de woningen is gebouwd voor 1950. Het aandeel meergezinswoningen in de wijk (62%) ligt veel hoger dan gemiddeld in Hengelo (28%). Werken De wijk Binnenstad is goed voor 11% van alle werkgelegenheid in Hengelo. De werkloosheid in de Binnenstad ligt niet veel hoger dan gemiddeld in Hengelo. In de buurt Binnenstad Centrum is dit wel het geval en is het aantal niet-werkende-werkzoekenden en het aantal huishoudens met een bijstandsuitkering hoger dan gemiddeld. Leefbaarheid Inwoners van de Binnenstad beoordelen hun woonomgeving in het algemeen, de leefbaarheid en de veiligheid van hun woonomgeving lager dan men dat gemiddeld in Hengelo doet. Met name het oordeel over de veiligheid is lager, maar in 2011 onveranderd ten opzichte van 2009. De sociale cohesie in de wijk is toegenomen. De ‘score sociale cohesie’ is voor de Binnenstad in 2011 (6,3) aanzienlijk hoger dan in 2009 (5,7). In heel Hengelo bleef deze gelijk (6,2). Bewoners gaven vaker aan veel contact te hebben met andere buurtbewoners.

45


In 2011 ervaren inwoners van de Binnenstad minder overlast van verkeer dan in 2009, al blijft de overlast hoog. Ten opzichte van 2009 ervaren zij meer sociale overlast, vermogensdelicten, fysieke verloedering, overige overlast en dreiging. De belangrijkste buurtproblemen die volgens de inwoners met voorrang aangepakt zouden moeten worden zijn overlast door groepen jongeren, vernieling/diefstal van(af) auto’s en parkeeroverlast. Veiligheid Met name de verwachte slachtofferkans op woninginbraak en mishandeling zijn in 2011 (ten opzichte van 2009) toegenomen in de Binnenstad. Men gaf zelf vooral vaker aan slachtoffer te zijn geweest van vermogensdelicten (fietsendiefstal, overige diefstal, (poging tot) inbraak, diefstal uit auto, zakkenrollerij, straatroof of autodiefstal). Ten opzichte van 2010 steeg het totaal aantal geregistreerde misdrijven in 2011 in de Binnenstad (+13%) minder sterk dan in heel Hengelo (+16%). In de buurt Binnenstad Oost was de stijging relatief het sterkst (+38%), gevolgd door Binnenstad West (+27%) en Binnenstad Centrum (+10%). In de buurt Binnenstad Centrum werd de stijging voornamelijk veroorzaakt door meer vernieling/zaakbeschadiging in de openbare ruimte, huisvredebreuk en winkeldiefstal. In de buurt Binnenstad West werd de stijging voornamelijk veroorzaakt door meer drugshandel, verstoring van de openbare orde en mishandeling. In de buurt Binnenstad Oost werd de stijging voornamelijk veroorzaakt door meer geregistreerde misdrijven van vernieling/zaakbeschadiging in de openbare ruimte, diefstal/inbraak woning, diefstal uit/af motorvoertuigen, bedreiging, mishandeling en lichamelijke integriteit.

7.2

Afbakening wijk Binnenstad

Kaart 7.1: De wijk Binnenstad (CBS-Wijk-buurtindeling).

De wijk Binnenstad bestaat uit drie buurten; Binnenstad Centrum (buurt 00), Binnenstad West (buurt 01) en Binnenstad Oost (buurt 02). De buurten Binnenstad West en Binnenstad Oost zijn voornamelijk woonbuurten. Deze buurten worden in de volksmond ook wel de Dichtersbuurt (west) en de Afrikaanderbuurt (oost) genoemd, hoewel de grenzen niet geheel overeenkomen met de gemeentelijke grenzen van de buurten Binnenstad West en Oost.

46


7.3

Inwoners

7.3.1

Ontwikkeling aantal inwoners

Figuur 7.1: Aantal inwoners Binnenstad naast alle Hengelose wijken, 2002, 2007 en 2012.

Figuur 7.2: Inwoners Binnenstad per buurt, 2002, 2007 en 2012.

20.000

2.000 2002

2007

2012

2002

18.000

2007

2012

1.800

16.000 1.600 1.400 aantal inwoners

12.000 10.000 8.000 6.000 4.000

1.200 982 1.000 800

770

782

600

2.534 2.000

400

oo ld e Sl an ge nb ee k Bu ite ng eb ie d

200

W

Be rf lo W Es ild er in ks ho ek

D rie ne

Es

ro ot G

N

H as se le r

oo rd

0 Bi nn en st ad H en ge lo se Es

aantal inwoners

14.000

wijk

De Binnenstad is qua inwoneraantal de op één na kleinste wijk van Hengelo en telde per 1 januari 2012 2.534 inwoners. Van de totale Hengelose bevolking woont 3 procent in de wijk Binnenstad. Het aantal inwoners in de Binnenstad is ten opzichte van het jaar 2002 met 107 inwoners gestegen (+4%), terwijl het aantal inwoners in heel Hengelo nagenoeg gelijk bleef. Ten opzichte van 2007 steeg het aantal inwoners in de wijk met 5%. In de periode 2007-2012 nam het aantal inwoners in heel Hengelo licht af (-0,6%).

0 Binnenstad Centrum (00)

Binnenstad West (01)

Binnenstad Oost (02)

buurt

Binnen de wijk heeft de buurt Binnenstad Oost de meeste inwoners en kende ten opzichte van 2002 als enige buurt een toename van het aantal inwoners (+17%). Ten opzichte van 2007 steeg het aantal inwoners in alle drie de buurten.

47


7.3.2

Samenstelling bevolking

Figuur 7.3: Bevolkingsopbouw Binnenstad per 1 januari 2012.

Figuur 7.4: Bevolkingsopbouw Hengelo per 1 januari 2012.

leeftijd

leeftijd

105

105

100

100

95

95

90

mannen

90

mannen

vrouwen

85

80

80

75

75

70

70

65

65

60

60

55

55

50

50

45

45

40

40

35

35

30

30

25

25

20

20

15

15

10

10

5

5

0 12

10

8

6

4

2

0

0 0

2

4

6

8

10

aantallen in 0/00 van de totale bevolking van de Binnenstad ongehuwd

verweduwd

vrouwen

85

gescheiden

12

12

10

8

6

4

2

0

0

2

4

6

8

10

12

aantallen in 0/00 van de totale bevolking van de gemeente gehuwd

ongehuwd

verweduwd

gescheiden

gehuwd

48


Figuur 7.5: Bevolkingsopbouw naar leeftijdsgroepen. Binnenstad en haar buurten vergeleken. 0-3

4-11

12-17

18-24

25-39

40-54

55-64

65-74

Figuur 7.6: Historische ontwikkeling aantal inwoners wijk Binnenstad per leeftijdsgroep 2002, 2007 en 2012.

≥ 75

1.000 2002

2007

2012

900 Hengelo

3.497 8.006

5.915 6.225

15.069

18.162

10.230

7.391

6.447

311

232

240

800 286

611

513

700 aantal inwoners

Binnenstad (totaal)

85 139 117

Binnenstad Centrum

91518

155

245

122

83

52

71

611 600 513 500 400 311

286

300

232

240

200 Binnenstad West

26

61

49

62

175

179

108

70

139

52

100 Binnenstad Oost

50

63

50

69

191

212

120

110

85

117

0 0-3 jaar

0%

117

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

percentage inwoners

In de wijk Binnenstad wonen relatief veel 18-39 jarigen en relatief weinig jongeren tot 18 jaar. Dit beeld is veruit het sterkst in de buurt Binnenstad Centrum, waar meer dan de helft van de inwoners in de categorie 18 tot en met 39 jaar valt. De buurten Binnenstad West en Oost komen aardig overeen met elkaar en met het Hengelose gemiddelde.

4-11 jaar

12-17 jaar

18-24 jaar

25-39 jaar

40-54 jaar

55-64 jaar

65-74 jaar

≥ 75 jaar

leeftijd

Alle leeftijdscategorieën vanaf 40 jaar laten een stijging zien in de afgelopen 10 jaar. Dit is vergelijkbaar met Hengelo.

49


Tabel 7.1: Bevolking naar gezinsverband in de wijk Binnenstad, de woonbuurten en Hengelo, per 1 januari 2012. Binnenstad Binnenstad Binnenstad Centrum West Oost Binnenstad Hengelo in gezinsverband w.v. gezinshoofden overige gezinsleden

30% 13% 17%

61% 22% 39%

65% 24% 41%

53% 20% 33%

73% 25% 48%

alleenstaand w.v. alleenwonend

70% 29%

39% 23%

35% 19%

47% 24%

27% 15%

100%

100%

100%

100%

100%

totaal aantal inwoners Bron:

Gemeente Hengelo (GBA), bewerking afdeling Beleidsonderzoek en Geo Informatie.

Het aandeel inwoners van de Binnenstad dat in gezinsverband woont (53%) ligt aanzienlijk lager dan in Hengelo (73%). In alle buurten van de Binnenstad ligt het aandeel alleenstaanden boven het Hengelose gemiddelde. Bijna de helft (47%) van alle inwoners in de wijk Binnenstad is alleenstaand, tegenover ruim een kwart (27%) in Hengelo. Met name het aandeel alleenstaanden in de buurt Binnenstad Centrum valt op (70%). De buurt Binnenstad Oost komt nog het meest overeen met Hengelo.

50


Figuur 7.7: Bevolking Binnenstad naar herkomstgroep, 2002, 2007 en 2012.

Figuur 7.8: Bevolking Binnenstad per buurt naar herkomstgroep, 2012. westers

100%

niet-westers

autochtoon

autochtoon niet-westers

90%

Hengelo

10%

12%

Binnenstad totaal

11%

8%

79%

westers 80% 81%

percentage

70% 60%

85%

82%

83%

81%

50% Binnenstad Centrum (00)

40%

15%

14%

71%

30% Binnenstad West (01)

9%


10% 4%

8%

83%

20% 10%

8%

7%

7%

10%

11%

10%

11%

1997

2002

2007

2012

6%

86%

0%

jaar

Negentien procent van de bewoners van de wijk heeft een nietNederlandse etniciteit. Dat wil zeggen dat zij zelf, of (één van de) ouders in het buitenland geboren zijn. In 8% gaat het om mensen met een niet-westerse achtergrond.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90% 100%

percentage

In vergelijking tot Hengelo (12%) heeft de wijk Binnenstad een iets lager aandeel inwoners van niet-westerse herkomst (8%). Tussen de buurten bestaan grote verschillen. Zo valt op dat in de buurt Binnenstad Centrum een hoog aandeel mensen met een niet-Nederlandse etniciteit wonen (samen 29%). In buurten Binnenstad West en met name Oost is dit aandeel aanzienlijk lager.

51


7.3.3. Belevingswerelden volgens het BSR-model Het Brand Strategy Research-model (BSR) in het kort Met het BSR-model worden belevingswerelden in kaart gebracht. Het BSR-model verkent en structureert de achterliggende waarden, behoeften en motieven van mensen. In het model staan twee dimensies centraal: de sociologische dimensie ego/groep en de psychologische dimensie introvert/extravert. Op deze wijze ontstaan vier kwadranten, ofwel vier belevingswerelden, van waaruit mensen denken en handelen. De vier belevingswerelden worden gekenmerkt door de volgende kernwoorden: De gele wereld: open, sociaal, zorgzaam, gezellig, harmonie. De groene wereld: bedachtzaam, zekerheid. De blauwe wereld: de expert, ratio, controle. De rode wereld: vrijheid, eigenzinnigheid, zelfbewust, passie. Voor meer informatie zie bijlage 2 en www.smartagent.nl.

Figuur 7.10: Belevingswerelden in de Binnenstad vergeleken, 1 januari 2011. geel

groen

Nederland

31

Hengelo

30

Binnenstad totaal

Binnenstad Centrum

Binnenstad West

Binnenstad Oost

blauw

29

29

19

30

22

17

25

16

22

28

27

33

16

23

29

23

19

rood

29

33

19

31

21

Figuur 7.9: Socio-psychologisch BSR-model (bron: Smartagent). 0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

percentage huishoudens

De verdeling van belevingswerelden in de Binnenstad wijkt af van gemiddeld in Hengelo (Hengelo komt overeen met Nederland). In de verdeling van belevingswerelden van de Binnenstad valt vooral op, dat het percentage huishoudens in de gele groep (19%) kleiner is dan in heel Hengelo (30%). Het aandeel huishoudens met de belevingswerelden blauw (29%) en rood (22%) zijn in de Binnenstad groter dan in heel Hengelo. De buurt Binnenstad Centrum heeft vooral een relatief hoog aandeel huishoudens met een rode belevingswereld (27%). De buurten Binnenstad West (19%) en Oost (16%) hebben vooral relatief laag aandeel huishoudens met een gele belevingswereld (27%).

52


7.3.4

Bevolkingsprognose Binnenstad en Hengelo totaal

Tabel 7.2: Bevolkingsprognose wijk Binnenstad, 2011 - 2030. 2011 % verandering t.o.v. 2011 0-19 20-64 65-75 75 e.o. totaal

2015

2020

2025

2030

3% 5% 18% 8% 6%

3% 8% 39% 22% 11%

3% 11% 51% 45% 16%

3% 10% 70% 75% 20%

De grootste relatieve stijging is naar verwachting bij het aantal inwoners van 75 jaar en ouder (+75% in 2030). Het aandeel eenpersoonshuishoudens zal stijgen van 54% in 2011 tot 60% in 2030. Parallel daaraan zien we een daling van de gemiddelde woningbezetting. Ter vergelijking is hieronder dezelfde tabel voor de gehele gemeente Hengelo opgenomen.

Tabel 7.3: Bevolkingsprognose gemeente Hengelo, 2011 - 2030. 2011

aandelen doelgroepen 0-19 20-64 65 e.o. totaal

21% 61% 18% 100%

20% 61% 19% 100%

19% 60% 21% 100%

18% 59% 23% 100%

18% 56% 26% 100%

% eenpersoons huishoudens

54%

55%

57%

58%

60%

woningen totaal aantal woningen t.o.v. 2011

1.445

1.545 100

1.659 214

1.789 344

1.893 448

1,82

1,77

1,72

1,68

gemiddelde woningbezetting

1,83

Bron: Primos © , ABF Research B.V. Delft, referentieprognose 2011

Het totaal aantal inwoners in de Binnenstad zal op termijn toenemen. De Primos-prognose van bureau ABF Research uit Delft3 voorspelt in 2030 ongeveer 20% meer inwoners voor de wijk Binnenstad. Over vier jaar (2015) voorspellen zij al een toename van 6%, dat komt overeen met zo’n 160 inwoners. Ook binnen de verschillende leeftijdsgroepen zijn er verschuivingen te verwachten. Zo zien we een afname van het aandeel 0-19 jarigen en 20-64 jarigen, terwijl het aandeel 65-plussers zal toenemen van 18% in 2011 tot 26% in 2030. 3

Primos is een breed gebruikte methodiek voor het voorspellen van toekomstige ontwikkelingen in de bevolkingsopbouw, huishoudenssamenstelling en woningbehoefte. De toekomstige ontwikkelingen die zijn weergegeven, zijn de meest waarschijnlijke op grond van huidige inzichten over onder meer fertiliteit, individualisering en migratie.

2015

2020

2025

2030

-1% 0% 16% 6% 1%

-5% -1% 31% 16% 2%

-9% -2% 37% 37% 3%

-10% -6% 49% 55% 3%

24% 60% 17% 100%

23% 59% 18% 100%

22% 58% 20% 100%

21% 57% 22% 100%

21% 55% 24% 100%

% eenpersoons huishoudens

36%

37%

38%

39%

40%

woningen totaal aantal woningen t.o.v. 2011

36.531

37.570

38.670

39.600

40.185

1.039

2.139

3.069

3.654

2,18

2,13

2,09

2,06

% verandering t.o.v. 2011 0-19 20-64 65-75 75 e.o. totaal aandelen doelgroepen 0-19 20-64 65 e.o. totaal

gemiddelde woningbezetting

2,21

Bron: Primos © , ABF Research B.V. Delft, referentieprognose 2011

In vergelijking met heel Hengelo kent de Binnenstad een grotere verwachte toename van het aantal inwoners. De toename voor heel Hengelo vlakt op een gegeven moment af. Het aantal inwoners ouder dan 65 jaar zal in de Binnenstad sterker toenemen dan in heel Hengelo. In heel Hengelo zien we een verwachte afname van het aantal 0-19 jarigen en 20-64 jarigen. In de wijk Binnenstad is dat niet het geval.

53


7.4

Migratie en woningvoorraad

7.4.1

Woonduur en migratiegraad

Hoge migratiegraad in Binnenstad

Figuur 7.11: Woonduur hoofdbewoner op adres, Binnenstad vergeleken, 1 januari 2012. maximaal 2 jaar

Hengelo

22%

Binnenstad (totaal)

48%

23%

43%

Binnenstad West (01)


36%

25%

40%

55%

20%

32%

21%

35%

10%

minimaal 10 jaar

30%

44%

Binnenstad Centrum (00)

0%

3 tot 9 jaar

30%

24%

40%

50%

In 2011 zijn 445 bewoners van de Binnenstad verhuisd. Dit is 18% van het totale aantal inwoners van de wijk en veruit het hoogste percentage van alle wijken in Hengelo. Voor Hengelo totaal is dit 10%. Van de verhuizers van de Binnenstad verhuisden er 9% binnen de wijk. Gemiddeld in Hengelo is dit 19%. Vanuit de wijk Berflo Es (10) verhuisden meer mensen naar de Binnenstad dan omgekeerd. Met de wijken Noord (-16), Hengelos Es (-9) en Woolde (-9) was het saldo juist negatief.

60%

70%

22%

80%

“Je kunt – qua wonen - heel wat smaken aanbieden in de binnenstad”; Susan Meijer, Beleidsmedewerker Wonen, gemeente Hengelo.

90% 100%

percentage hoofdbewoners

Een derde (32%) van de hoofdbewoners van de Binnenstad woont 10 jaar of langer in zijn huidige woning. Hiermee wijkt de Binnenstad behoorlijk af van het stedelijk gemiddelde (48%). Opmerkelijk is vooral het aandeel dat maximaal 2 jaar op het huidige adres woont (44%). Dit is beduidend hoger dan gemiddeld in Hengelo (22%). Dit duidt op veel doorstroom in de wijk Binnenstad.

54


7.4.2

Woningvoorraad

Figuur 7.12: Woningvoorraad Binnenstad naar bouwperiode per 1 januari 2012. voor 1950

1950-1969

1970-1989

Figuur 7.13: Woningvoorraad Binnenstad naar woningtype per 1 januari 2012. vrijstaand

2-onder-1-kap

geschakelde woning

hoekwoning

rijtjeswoning

meergezinswoning

vanaf 1990 Hengelo

Hengelo

8.230

8.203

11.648

4.497

Binnenstad Binnenstad

545

298

7.869

4.465

180

86

198

58

173

229

59 40

811

210

49

80

249

51

42

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

98

1510

165

82

124

40

28

205

149 0%

0%

88

55 Binnenstad Oost

Binnenstad Oost

441

174 Binnenstad West

Binnenstad West

10.234

378

Binnenstad Centrum Binnenstad Centrum

8.048

8.555

80%

90%

100%

percentage woningen

Het aandeel woningen dat is gebouwd voor 1950 is hoog in de wijk Binnenstad (39%). In vergelijking tot Hengelo (32%) zijn er in de wijk Binnenstad weinig woningen gebouwd tussen 1970 en 1989 (13%). Van alle woningen in de buurten Binnenstad West (53%) en Binnenstad Oost (51%) is meer dan de helft gebouwd voor 1950. Vanaf 1990 is zowel in de buurt Binnenstad Centrum (34%), als in de buurt Binnenstad Oost (30%), nog een flink aandeel woningen gebouwd.

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

percentage woningen

Het grootste verschil in de samenstelling van de woningvoorraad tussen de wijk Binnenstad en Hengelo als geheel is het aandeel meergezinswoningen4. Dit ligt met 62% veel hoger dan gemiddeld in Hengelo (28%). Geschakelde woningen, hoekwoningen en rijtjes woningen komen aanzienlijk minder voor in de Binnenstad De samenstelling van de woningvoorraad in de buurten Binnenstad West en Oost komt aardig overeen. De buurt Binnenstad Centrum bestaat vrijwel geheel uit meergezinswoningen (96%). 4 Elke woning die samen met andere woonruimten c.q. bedrijfsruimten een geheel pand vormt. Hieronder vallen flats, galerij-, portiek-, beneden- en bovenwoningen, appartementen en woningen boven bedrijfsruimten voor zover deze zijn voorzien van een buiten de bedrijfsruimte gelegen toegangsdeur (CBSdefinitie).

55


Figuur 7.14: Woningvoorraad naar eigenaar per 1 januari 2012. eigenaar/bewoner

Welbions

Hengelo

overige corporaties

particiuleren/beleggers

20.467

Binnenstad

793

Binnenstad Centrum

173

10 35

192

Binnenstad West

20%

30%

307

213

75

329

10%

2.531

35

272

Binnenstad Oost

0%

12.742

88

40%

50%

“Samen streven naar een Binnenstad in balans met een toegevoegde waarde ten opzichte van andere wijken”; Robert Olde Heuvel, Stadsstrateeg Welbions.

60%

70%

80%

29

65

90%

100%

percentage woningen

Het aandeel koopwoningen in de wijk Binnenstad komt aardig overeen met het stedelijk gemiddelde. Het aandeel woningen dat eigendom is van Welbions ligt in de Binnenstad (13%) aanzienlijk lager dan in heel Hengelo (35%). Opvallend is het grote aandeel particulieren/beleggers dat eigendom is van woningen in de Binnenstad (23%). Dit geldt met name voor de buurt Binnenstad Centrum waar zij bijna de helft (47%) van de woningen bezitten. In de buurten Binnenstad West (72%) en Oost (68%), staan relatief veel koopwoningen.

56


7.5

Werkgelegenheid, werkloosheid en inkomen

Figuur 7.15: Werkgelegenheid bij bedrijven en instellingen in de wijk Binnenstad, januari 2006, 2010 en 2011.

2011

88

Hengelo

Figuur 7.16: Werkloosheid; het aantal niet-werkende-werkzoekenden per 100 inwoners van 15 tot en met 64 jaar, Binnenstad, januari 2007, 2011 en 2012 (bron: UWV-WERKbedrijf).

2010

2012

5,4

Hengelo

2011

2006

2007

298

Binnenstad totaal

5,6

Binnenstad totaal

470

Binnenstad Centrum

7,6

Binnenstad Centrum

305

Binnenstad West

5,9

Binnenstad West

121

Binnenstad Oost

0

100

3,4

Binnenstad Oost

200

300

400

500

600

700

800

900

1.000

aantal arbeidsplaatsen per 100 inwoners van 15-64 jaar

Per 100 inwoners van 15 tot en met 64 jaar (beroepsbevolking) zijn er in de Binnenstad 298 banen. Alleen de wijk Woolde telt meer arbeidsplaatsen per 100 inwoners van 15 tot en met 64 jaar. Het aantal arbeidsplaatsen in de wijk Binnenstad is zowel ten opzichte van 2010 als ten opzichte van 2006 vrij stabiel gebleven. Alleen in de buurt Binnenstad Centrum nam het aantal arbeidsplaatsen af.

0,0

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

aantal NWW'ers per 100 inwoners van 15-64 jaar

Per 1 januari 2012 waren 100 inwoners van de Binnenstad bij het UWV-WERKbedrijf ingeschreven. Dit is 5,6% van de beroepsbevolking in de wijk en vergelijkbaar met heel Hengelo. De buurt Binnenstad Centrum (7,6%) zit boven het Hengelose gemiddelde (5,4%). De buurt binnenstad Oost er onder (3,4%).

Van alle vestigingen en bedrijven in Hengelo staat 11% in de Binnenstad. In deze 559 vestigingen werken 5.331 personen. De wijk zorgt daarmee voor 11% van alle werkgelegenheid in Hengelo.

57


Figuur 7.17: Aantal huishoudens met een bijstandsuitkering als percentage van het aantal 15-64 jarigen in de Binnenstad naar buurt, januari 2007, 2011 en 2012. 2012

3,5

Hengelo

Figuur 7.18: Gemiddeld besteedbaar jaarinkomen van particuliere huishoudens in de Binnenstad naar buurt, 2009 (bron: CBS).

Hengelo

2011

31,8

2007 4,1 Binnenstad totaal

Binnenstad totaal

29,6

7,3

Binnenstad Centrum

24,5

Binnenstad Centrum

2,0

Binnenstad West

28,6

Binnenstad West

2,6 Binnenstad Oost

0,0

Binnenstad Oost

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0

10,0

aantal huishoudens met een bijstandsuitkering als % van het aantal 15-64 jarigen

Het aantal huishoudens (moet dit niet personen zijn?) met een bijstanduitkering ligt in de wijk Binnenstad iets boven het gemiddelde van Hengelo. De buurt Binnenstad Centrum springt er in negatieve zin uit. Zowel in de buurt Binnenstad centrum als in de buurt Binnenstad Oost is het aantal toegenomen ten opzichte van 1 januari 2011.

0,0

35,8

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

gemiddeld besteedbaar inkomen van particuliere huishoudens (in euro's x 1.000)

Het gemiddeld besteedbaar jaarinkomen van particuliere huishoudens lag in 2009 in de Binnenstad (€29.600) onder het gemiddelde van Hengelo (€31.800). In 2009 hadden huishoudens in de buurt Binnenstad Oost gemiddeld aanzienlijk meer te besteden per jaar dan de een gemiddeld huishouden in het centrum van de Binnenstad.

58


7.6

Leefbaarheid volgens de bewoners

Figuur 7.19: Oordeel over de woonomgeving in rapportcijfers, Hengelo en Binnenstad, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo). 2011

7,0

Woonomgeving algemeen Binnenstad

Figuur 7.20: Stellingen over fysieke voorzieningen, percentage (helemaal) mee eens, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

2009

Het is buiten goed verlicht

76

2009

7,4

Hengelo

Wegen, paden en pleintjes zijn goed onderhouden

57 55

7,0

Leefbaarheid woonomgeving Binnenstad

Perken, plantsoenen en parken zijn goed onderhouden

7,3

Hengelo

53 53

28

Goede speelplekken voor kinderen

34

6,4

Veiligheid woonomgeving Binnenstad

Goede voorzieningen voor jongeren

7,0

Hengelo

0,0

2011

73

1,0

2,0

3,0

4,0

5,0

6,0

7,0

8,0

9,0 10,0

rapportcijfer

Het oordeel over de woonomgeving in het algemeen, de leefbaarheid en de veiligheid is in 2011 ten opzichte van 2009 vrijwel onveranderd. Dit geldt zowel voor inwoners van de Binnenstad als voor inwoners van heel Hengelo. Inwoners van de Binnenstad beoordelen alle drie de aspecten gemiddeld lager dan men gemiddeld in Hengelo doet. Het grootste verschil zit in het oordeel over de veiligheid van de woonomgeving. Deze beoordelen inwoners van de Binnenstad (6,4) een stuk lager dan gemiddeld in de Hengelo (7,0).

23 14

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

percentage (helemaal) mee eens

Driekwart (73%) van de inwoners van de Binnenstad is het er (helemaal) mee eens dat het buiten goed is verlicht. Dat er goede speelplekken voor kinderen (28%) en goede voorzieningen voor jongeren zijn (23%), wordt door minder inwoners beaamd.

59


Figuur 7.21: Stellingen over sociale cohesie, percentage (helemaal) mee eens, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo). De mensen gaan in de buurt op een prettige manier met elkaar om

2011

71 66

Ik ben tevreden over de bevolkingssamenstelling in de buurt

2009

Figuur 7.22: Schaalscores sociale cohesie en fysieke voorzieningen, Binnenstad en Hengelo, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo). 2011

6,2

Schaalscore sociale cohesie Hengelo

2009

6,2

67 67

Ik voel me thuis bij de mensen die in de buurt wonen

6,3

Schaalscore sociale cohesie Binnenstad

5,7

62 55

Ik woon in een gezellige buurt, waar veel saamhorigheid is

41 37 Schaalscore fysieke voorzieningen Hengelo

35

Ik heb veel contact met andere buurtbewoners

6,0 5,9

27

De mensen kennen elkaar in de buurt nauwelijks

Schaalscore fysieke voorzieningen Binnenstad

28 36

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

5,4 5,3

0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

percentage (helemaal) mee eens

schaalscore (0 = laag, 10 = hoog)

Met betrekking tot de stellingen over sociale cohesie oordeelt men in 2011 positiever dan in 2009. De grootste verandering is dat men in 2011 vaker aangaf veel contact met andere buurtbewoners te hebben (35%), dan in 2009 (27%).

De schaalscore ‘sociale cohesie’ is voor de Binnenstad in 2011 (6,3) aanzienlijk hoger dan in 2009 (5,7). In heel Hengelo bleef deze gelijk (6,2). Waar de schaalscore sociale cohesie nu gelijk is aan het Hengelose gemiddelde, blijft de schaalscore fysieke voorzieningen (5,4) lager dan gemiddeld in Hengelo (6,0). In de Binnenstad is men even (on)tevreden over de fysieke voorzieningen in de eigen woonbuurt als in 2009.

Uit de voorgaande losse stellingen over sociale cohesie en fysieke voorzieningen zijn schaalscores berekend (zie figuur 7.2).

60


Oordeel over ontwikkeling woonbuurt

7.7

Buurtproblemen volgens de bewoners

Aan de inwoners is ook gevraagd of de buurt in het voorgaande jaar vooruit of achteruit is gegaan of gelijk is gebleven. Het oordeel over de ontwikkeling van de woonbuurt wordt uitgedrukt in het verschil tussen het aandeel dat zegt dat de buurt is vooruitgegaan en het aandeel dat vindt dat die is achteruitgegaan.

Figuur 7.23: Fysieke verloedering in de Binnenstad, percentage ‘komt vaak voor’, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

43

Rommel op straat

Netto zien inwoners van de Binnenstad een achteruitgang van de woonbuurt (-14%). In 2009 was dit oordeel hetzelfde. Inwoners van heel Hengelo zien in 2011 ook een achteruitgang, maar deze is meer dan tien procentpunten kleiner (-3%) en minder negatief dan in 2009 (-8%).

Tabel 7.4: Bent u het afgelopen jaar actief geweest om uw buurt te verbeteren? Percentage ‘ja’, Binnenstad en Hengelo, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

Binnenstad Hengelo

2009

2011

25%

20%

18%

19%

Het aandeel inwoners dat zegt het afgelopen jaar zelf actief te zijn geweest is afgenomen in de Binnenstad, maar is nog wel gelijk aan het Hengelose gemiddelde.

45

26

Hondenpoep op straat

25

17

Bekladding van muren en/of gebouwen

16

5

Vernieling van straatmeubilair

2011

4

2009 0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

percentage 'komt vaak voor'

In vergelijking tot 2009 kwamen deze vormen van overlast ongeveer even vaak voor volgens de inwoners van de Binnenstad. Rommel op straat blijft het meest genoemd; ruim vier van de tien (43%) gaven aan dat dit vaak voorkomt in de buurt.

Op basis van de resultaten van de Veiligheidsmonitor kunnen er zes schaalscores met betrekking tot buurtproblemen worden samengesteld (zie figuur 7.24)

61


Figuur 7.24: Schaalscores kengetallen buurtproblemen, Binnenstad en Hengelo, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo). 4,7

Schaalscore verkeersoverlast Binnenstad

2011

3,9

Hengelo

Binnenstad 2011

2009

1,4

Hengelo

Hengelo 2009

1. Overlast groepen jongeren Parkeeroverlast 2. Vernieling van/diefstal vanaf auto's Rommel op straat 3. Parkeeroverlast Overlast groepen jongeren

4,6

Schaalscore sociale overlast Binnenstad

Tabel 7.4: Top drie buurtproblemen die volgens inwoners van de Binnenstad met voorrang moeten worden aangepakt, 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

2011

2009

Te hard rijden Te hard rijden Parkeeroverlast Parkeeroverlast Hondenpoep Hondenpoep

4,6

Schaalscore vermogensdelicten Binnenstad

In 2011 gaven inwoners van de Binnenstad aan dat overlast van groepen jongeren (1), vernieling van/diefstal vanaf auto’s (2) en parkeeroverlast (3), de drie buurtproblemen waren die met voorrang zouden moeten worden aangepakt (van 25 voorgelegde mogelijke buurtproblemen). In 2009 zaten parkeeroverlast (1) en overlast door groepen jongeren (3) ook ‘in hun top 3’. Rommel op straat stond in 2009 op de tweede plek, maar valt in 2011 buiten de top 3. In heel Hengelo bleef de top 3 ongewijzigd.

2,2

Hengelo

4,2

Schaalscore fysieke verloedering Binnenstad 2,9

Hengelo

3,5

Schaalscore overige overlast Binnenstad 1,4

Hengelo

2,8

Schaalscore dreiging Binnenstad 0,9

Hengelo 0

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

schaalscore (0= komt niet voor/goed, 10= komt vaak voor/slecht)

Op de schaalscore verkeersoverlast na, zijn alle scores voor de Binnenstad gestegen ten opzichte van 2009. De binnenstad scoort in 2011 het hoogst op de schaalscore verkeersoverlast (4,7), al is deze licht gedaald ten opzichte van 2009 (5,0). Ook sociale overlast (4,6) en vermogensdelicten (4,6) scoren hoog. Bovendien zijn zij beiden gestegen. Met name de score op vermogensdelicten is flink gestegen van een 3,7 in 2009 naar 4,6 in 2011. De schaalscore is samengesteld uit de items: beschadiging van en/of diefstal vanaf auto’s, fietsendiefstal, inbraak in woningen en diefstal uit auto’s (% ‘komt vaak voor’).

“Het is tevreden wonen in de Dichtersbuurt”; Louis Rijnberk, voorzitter Wijkopbouworgaan Dichtersbuurt.

62


7.8

Veiligheid

7.8.1

Onveiligheidsbeleving

Figuur 7.25: Voelt u zich wel eens onveilig (in het algemeen en in de eigen buurt)?, percentage ‘ja’, Binnenstad en Hengelo 2009 en 2011 (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

Onveiligheidsgevoel algemeen Binnenstad

2011

12 11

Diefstal van uw portemonnee Binnenstad

2011

36

Figuur 7.26: Hoe groot denkt u dat de kans is dat u het komende jaar zelf slachtoffer wordt van………?, percentage (heel) groot (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

2009

2009

33

5

Hengelo

5

23 24

Hengelo

11

Inbraak in uw woning Binnenstad

7 6

Hengelo

4

29

Onveiligheidsgevoel in eigen buurt Binnenstad

29 Mishandeling Binnenstad

4 1

16

Hengelo

0

5

10

2

Hengelo

14

15

20

25

30

35

40

45

50

percentage dat zich wel eens onveilig voelt

Inwoners van de Binnenstad voelden zich in 2011 (36%) iets vaker wel eens onveilig in het algemeen dan in 2009 (33%). In Hengelo bleef dit aandeel vrijwel gelijk. Het aandeel inwoners van de Binnenstad dat zich wel eens onveilig voelt in de eigen buurt is tussen 2009 en 2011 gelijk gebleven (29%). Gemiddeld in Hengelo nam dit licht toe tot 16%.

1 0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

percentage (heel) grote kans

De verwachte slachtofferkans is in 2011, zowel in Hengelo als in de Binnenstad voor alle drie de items toegenomen. Met name de verwachte slachtofferkans op woninginbraak en mishandeling zijn toegenomen in de Binnenstad.

63


7.8.2

Subjectief slachtofferschap

7.8.3

Figuur 7.27: Het percentage inwoners dat aan heeft gegeven zelf slachtoffer te zijn geweest in de afgelopen 12 maanden (bron: Veiligheidsmonitor Hengelo).

Objectief slachtofferschap

Figuur 7.28: Indexcijfers (2007=100) aantal geregistreerde misdrijven wijk Binnenstad en Hengelo 2007 - 2011 (Bron: Regio Politie Twente). Binnenstad totaal

Hengelo totaal

44

Slachtofferschap totaal Binnenstad

200 27

Hengelo

180 160

indexcijfer (2007 = 100)

27

Slachtofferschap vandalisme Binnenstad 14

Hengelo

20

Slachtofferschap vermogensdelicten Binnenstad 14

Hengelo

140 120 105

105

94

92

100

93

105 99

80

85

60 40

7

Slachtofferschap geweldsdelict Binnenstad

2011 5

Hengelo

20

2009 0

0

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

percentage slachtofferschap

Het aantal inwoners dat in de afgelopen 12 maanden slachtoffer is geweest van één of meerdere delicten is 44% in de Binnenstad. Dit is een stijging van 5% ten opzichte van 2009 (39%). De stijging wordt vooral veroorzaakt door de stijging in het slachtofferschap van vermogensdelicten (fietsendiefstal, overige diefstal, (poging tot) inbraak, diefstal uit auto, zakkenrollerij, straatroof of autodiefstal).

2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Ten opzichte van 2007 werden er in de wijk Binnenstad 5% meer misdrijven geregistreerd dan in 2011. Totaal in heel Hengelo bleef dit aantal nagenoeg gelijk (-1%). Ten opzichte van 2010 steeg het aantal geregistreerde misdrijven in 2011 in de wijk Binnenstad (+13%) iets minder sterk, dan in heel Hengelo (+16%).

*In deze paragraaf vormt de registratie van de politie de basis. Extra inzet van politie op bepaalde gebieden/terreinen is hierin bijvoorbeeld niet terug te zien.

64


Figuur 7.29: Indexcijfers (2007=100) aantal geregistreerde misdrijven wijk Binnenstad naar buurt 2007 - 2011 (Bron: Regio Politie Twente). Binnenstad Centrum

Binnenstad West

Figuur 7.30: Indexcijfers (2007=100) aantal geregistreerde misdrijven naar soort in de buurt Binnenstad Centrum, 2007 - 2011 (Bron: Regio Politie Twente). 200

Binnenstad Oost

misdrijven veiligheid

200

misdrijven leefbaarheid

180

misdrijven maatschappelijke integriteit 180

160

167

140 123

120 100

98

80 60



160 140 120 109 105

100

96 80

60 40

40

20

20 0

0 2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Ten opzichte van 2007 werden er in de buurt Binnenstad West veel meer misdrijven geregistreerd (+67%) in 2011. Ook de buurt Binnenstad Oost kende een behoorlijke toename (+23%). In de buurt Binnenstad Centrum werden er in 2011 minder misdrijven geregistreerd dan in 2007 (-2%). Ten opzichte van 2010 steeg het aantal geregistreerde misdrijven in 2011 in alle drie de buurten van de wijk. In de buurt Binnenstad Oost was de stijging het sterkst (+38%), gevolgd door Binnenstad West (+27%) en Binnenstad Centrum (+10%).

2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Het meest opvallende is de stijging in het aantal misdrijven leefbaarheid in de buurt Binnenstad Centrum tussen 2010 en 2011 (+29%). Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door een toename van vernieling/zaakbeschadiging in de openbare ruimte, huisvredebreuk en winkeldiefstal. Het aantal geregistreerde misdrijven maatschappelijke integriteit vertoont een dalende tendens. Het aantal geregistreerde misdrijven veiligheid in het centrum is vrij stabiel.

65


Figuur 7.31: Indexcijfers (2007=100) aantal geregistreerde misdrijven naar soort in de buurt Binnenstad West, 2007 - 2011 (Bron: Regio Politie Twente).

Figuur 7.32: Indexcijfers (2007=100) aantal geregistreerde misdrijven naar soort in de buurt Binnenstad Oost, 2007 - 2011 (Bron: Regio Politie Twente).

500

200 misdrijven veiligheid

450

180

misdrijven leefbaarheid

427

misdrijven maatschappelijke integriteit

400

160

350

140

300 250 200 175

150 100



142 129

120

116

100 80 60 40

80 misdrijven veiligheid

50

20

0

0

misdrijven leefbaarheid misdrijven maatschappelijke integriteit

2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Het aantal geregistreerde misdrijven maatschappelijke integriteit in 2011 is ten opzichte van 2007 ruim verviervoudigd in de buurt Binnenstad West. Ook ten opzichte van 2010 was er een aanzienlijke stijging van 38%. De verklaring voor deze absurde stijging ligt voor een deel in de ‘kleine aantallen’. Met betrekking tot misdrijven op het gebied van maatschappelijke integriteit werden er in 2007 11 misdrijven geregistreerd, in 2010 34 en in 2011 47. De stijging wordt verklaard door meer drugshandel en verstoring van de openbare orde. De stijging van het aantal geregistreerde misdrijven veiligheid in 2011 ten opzichte van 2007 (+75%) en 2010 (+25%), wordt voornamelijk verklaard door de toename in het aantal mishandelingen.

2007

2008

2009

2010

2011

jaar

Het aantal geregistreerde misdrijven leefbaarheid in de buurt Binnenstad Oost is in 2011 ten opzichte van 2007 met 42% toegenomen. Ten opzichte van 2010 was de stijging nog iets hoger (50%). De verklaring is het toegenomen aantal misdrijven vernieling/zaakbeschadiging in de openbare ruimte. Het aantal geregistreerde misdrijven veiligheid in de buurt Binnenstad Oost is in 2011 ten opzichte van 2007 met 16% toegenomen. Ten opzichte van 2010 was de stijging hoger (40%). Deze stijging komt door het toegenomen aantal misdrijven diefstal/inbraak woning, diefstal uit/af motorvoertuigen, bedreiging en mishandeling.

66


Bronnen ABF Research: Primos referentieprognose 2011. ABF Research: Primos: Transparantie in cijfers, december 2010. Bibliotheek Hengelo: Jaarverslag 2011. Bibliotheek Hengelo: ‘Welke klant is úw koningin?’, de individuele ledenanalyse 2011. Bedrijven- en Instellingenregister Overijssel (BIRO). Gemeente Hengelo: Gemeentelijke Basisadministratie (GBA). Gemeente Hengelo: Centrummonitor 2008 t/m 2011. Gemeente Hengelo: Detailhandelsvisie Hengelo 2006-2012. Geactualiseerde beleidsvisie 2012. Gemeente Hengelo: Horecavisie 2005-2015. Gemeente Hengelo: Statistisch Jaarboek, 2007 t/m 2011. Gemeente Hengelo: Rapportage peiling 3a, Stadspromotie en evenementen, HengeloPanel september 2012. Gemeentelijk Belastingkantoor Twente (GBT). Hagen, G.J. & Sondeijker S.: ‘Werken met belevingswerelden’, presentatie 30 augustus 2012. Hofhuis, M. i.o.v. Stichting centrummanagement Hengelo: Afstudeerscriptie ‘Leegstand centrum Hengelo’ 10 juni 2012. I&O Research: Koopstromenonderzoek; rapportages Hengelo, Regio Twente en Overijssel, 2000, 2005 en 2010. I&O Research: Integrale Veiligheidsmonitor Hengelo 2009 en 2011. I&O Research: Veilig uitgaan in Hengelo, herhaalonderzoek naar de veiligheidsbeleving van het Hengelose uitgaanspubliek, februari 2011. I&O Research: Structuur in de markt, Structuuronderzoek ambulante handel 2011. Locatus: Winkelpassantentellingen, Hengelo OV Centrum 2012. Locatus Databank Detailhandel 2012. Poppodium Metropool: Jaarverslag 2011. Politie Twente: ‘Veiligheid in Hengelo: Terugblik op 2011 vanuit Politie Twente’, 2 februari 2012. Rabotheater Hengelo: Jaarverslag Stichting Schouwburg Hengelo 2010/2011. Stichting Criminaliteitsbeheersing Twente: ’Er zijn regels, punt uit!’, een evaluatie van het convenant veilig uitgaan- gemeente Hengelo, mei 2007.

Websites www.cbs.nl www.hengelo.buurtmonitor.nl www.respons.nl www.missethoreca.nl www.hbd.nl www.hollandsemarkten.nl www.markthengelo.nl www.mijnmarkt.nu www.rabotheater.nl www.metropool.nl www.bibliotheekhengelo.nl www.cinemahengelo.nl www.bureauhengelo.nl www.centrummanagementhengelo.nl www.kenniscentrumhoreca.nl www.booking.com www.smartagent.nl www.werk.nl

67


Bijlagen

68


69


Bijlage 1: Resultaten Binnenstadsonderzoek Vragenlijst Binnenstadsonderzoek Hengelo 1

In welke plaats woont u?

2002 Hengelo Borne Enschede Hof van Twente Almelo Oldenzaal Dinkelland Haaksbergen Wierden/Enter Rijssen/Holten Losser Rest van Overijssel Rest van Nederland Duitsland Ov. Buitenland totaal

2

2003

2004

66 5 6 3 4 2 1 7 3

68 6 5 3 3 1 1 6 4

70 4 3 4 6 1 0 2

2 100

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

1 0 3 5

64 5 6 4 2 1 1 1 0 0 1 2 3

71 5 5 4 1 2 1 2 0 0 0 4 1

73 4 7 3 3 1 2 1 0 1 0 2 2

74 5 7 2 4 2 1 0 0 0 0 2 2

75 2 6 3 1 1 1 0 0 0 0 2 5

77 5 5 3 1 1 0 0 0 1 0 3 2

74 6 4 3 1 2 1 1 1 1 0 3 3

1

1

10

3

-

1

2

2

2

77 4 6 3 2 0 0 1 0 0 0 1 3 2 1

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

Wat is het belangrijkste doel van uw bezoek aan het centrum? 100 Winkelen, boodschappen doen Markt Rondkijken

90

percentage bezoekers

80 70 60 50 40 30 20 10

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

0

jaren

70 Hengeloërs

niet-Hengeloërs

60 51 49


50

40 31

30

30

20

17 13

10

8

6 2

3

0 winkelen, boodschappen doen

markt

rondkijken

horeca

werk

bezoekdoel

70


3

Hoe lang denkt u vandaag in het centrum van Hengelo te zijn? ANTWOORD IN

gemiddelde verblijfsduur in minuten

200 niet - Hengeloërs

180

Totaal Hengeloërs

160 140 120 100 80 60 40 20 0 2002

4

2003

2004

2005

2006

2007 jaren

2008

2009

2010

2011

2012

Hoe vaak doet u doorgaans inkopen in het centrum van Hengelo? Hengelose bezoekers

Niet-Hengelose bezoekers

100

100

90

90 percentage niet-Hengelose bezoekers

percentage Hengelose bezoekers

80 70

1 keer per week en vaker 60

1 of 2 keer per maand < 1 keer per maand

50 40 30 20 10

80 70 60 50 40 30 20 10

0 2002

1 keer per week en vaker 1 of 2 keer per maand < 1 keer per maand

2003

2004

2005

2006

2007 jaren

2008

2009

2010

2011

2012

0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaren

71


5

Heeft u de afgelopen vier weken in andere plaatsen in Twente gewinkeld? Zo ja, : in welke andere plaats was dat het meest?

Alle bezoekers 2003

2004

2005

2006

2007

2008

Nee

2002 46

47

42

48

47

48

45

2009 55

2010

2011

41

55

Ja

53

51

58

52

53

52

55

Totaal

99

99

100

100

100

100

2002

2003

2004

2005

2006

2012 54

45

59

45

46

100

100

100

100

100

2007

2008

2010 44

2011 61

2012 62

Hengeloërs

Nee

57

52

47

57

56

58

52

2009 60

Ja

42

46

53

43

44

42

48

40

56

39

38

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

100

Zo ja, in:

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Enschede

52

63

79

68

66

75

74

68

62

61

2012 60

8

7

5

5

8

6

10

7

11

12

15

14

19

5

7

10

6

5

7

12

7

5

8

6

2

2

4

6

5

0

3

6

2

Totaal

Borne Oldenzaal Almelo Elders

17

4

totaal

99

99

7

8

17

11

7

7

18

13

14

17

100

100

100

100

100

100

100

100

100

Met welk vervoermiddel bent u naar het centrum van Hengelo gekomen?

% Hengelose bezoekers aan het centrum op zaterdag

100 90 80 70 60 50

fiets

40 auto

30 20 10 0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaren

72


8

Indien met auto: Hoe lang heeft u gezocht naar een parkeerplaats?

Geen zoektijd (< 1 min.) 1 - 4 minuten 5 - 9 minuten 10 – 14 minuten 15 – 19 minuten 20 – 24 minuten 25 – 29 minuten > 30 minuten Totaal Gemiddelde zoektijd

9

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

71 19 6 1 3 0 0 0 100

59 21 14 5 1 0 0 0 100

34 28 12 15 7 3 0 1 100

73 10 8 2 0 0 0 0 100

65 12 18 4 0 1 0 1 100

70 15 7 6 0 2 0 0 100

44 38 8 1 3 4

100

1:13 min

1:40 min

4:30 min

1:34 min

1:57 min

1:26 min

2:40 min

0

1

Allen: Wat vindt u van de bereikbaarheid van het Hengelose centrum met de auto?

Zeer goed Goed Redelijk Slecht Zeer slecht Weet niet/geen mening Total

2009 1,2 35,5 31,9 13,3 1,7 16,4 100,0

2010 2,7 40,9 17,0 16,0 5,0 18,5 100,0

2011 5,7 48,4 19,7 12,2 1,6 12,4 100,0

2012 2,8 39,8 15,2 10,9 3,6 27,7 100,0

10 Hoe vaak per jaar bezoekt u ongeveer een donderdagkoopavond in Hengelo?

R

2012 0 keer per jaar 1-4 keer per jaar 5-9 keer per jaar 10-19 keer per jaar 20 keer per jaar of vaker totaal gemiddeld

41 21 13 15 10 100 6,24

11 Hoe vaak per jaar bezoekt u ongeveer een koopzondag in Hengelo? 2012 0 keer per jaar 1-4 keer per jaar 5-9 keer per jaar 10-19 keer per jaar 20 keer per jaar of vaker totaal gemiddeld

36 42 13 8 1 100 3,15

73


12 Vindt u dat de winkels in het centrum van Hengelo vaker open zouden moeten zijn?

2012 Nee, het is prima zo Ja

83 11

Weet niet / geen mening totaal

6 100

13 Indien ja: Naar welke dag, of dagen zou uw voorkeur uitgaan? 2012 Maandagavond Dinsdagavond Woensdagavond Vrijdagavond Zaterdagavond Zondagavond Vaker op zondag overdag Alle dagen Weet niet / geen mening Anders

2% 3% 5% 17% 10% 8% 34% 12% 2% 7%

14 Ik noem u nu een aantal aspecten van de Hengelose binnenstad. Kunt u in de vorm van een rapportcijfer van 1 tot en met 10 uw oordeel hierover geven?

variatie winkelaanbod kwaliteit winkelaanbod parkeervoorzieningen (auto) parkeervoorzieningen (fiets) sfeer en gezelligheid variatie warenmarkt kwaliteit warenmarkt netheid centrum groen in het centrum variatie horeca kwaliteit horeca

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

6,9 7,1 6,2

7,0 7,1 5,9

6,8 6,9 6,1

6,9 7,0 6,7

6,6 6,9 6,5

6,6 6,9 6,5

6,8 7,0 6,6

6,6 6,9 6,4

6,5 6,8 6,7

6,7 7,0 6,8

6,8

6,9

6,4

6,4

6,8

6,7

6,8 6,9 7,1 6,9

6,6 7,1 7,3 6,8

6,3 7,0 7,3 6,8 5,4 6,9 7,1

6,5 7,1 7,3 6,7 5,7 6,9 7,1

6,5 6,9 6,4 7,2 6,4 7,1 7,3 6,7 5,8 6,9 7,1

15 Welk van de volgende soort winkels zou volgens u een aanvulling zijn voor het centrum? 50 2010

2011

2012

45 40


35 30 28

25

25

24 22

20

21

23

20

18

20 18

17

15

26

22

13 10

19

15 15 13

5 0 Mode

Food of delicatessen

Lifestyle of woonaccessoires

Sport

Ander soort winkel

Geen aanvulling nodig

genoemde aanvulling

74


16 Welke van de volgende soorten horeca zou volgens u een aanvulling zijn voor het centrum? 50 2011

2012

45

46


40 35

36

30 25 20 19 15

17

15 13

10

11

10

9

8

5

5

6

0 Restaurant

Lunchroom

Take-away / Café afhaalrestaurant genoemde aanvulling

Ander soort horeca

Geen aanvulling nodig

17, t/m 21 Hoeveel heeft u besteed, of denkt u te gaan besteden? (2012)

Hengeloërs % besteed bedrag

Branche

niet-Hengeloërs % besteed bedrag

Alle bezoekers % besteed bedrag

Winkels dagelijkse goederen Winkels kleding en schoenen Winkels overig Warenmarkt Café of restaurant 1)

61% 37% 37% 85% 38%

25 50 24 17 16

58% 50% 35% 71% 48%

27 110 44 15 14

60% 40% 36% 82% 40%

23 73 35 17 11

Gemiddelde besteding per bezoeker 2)

95%

45

94%

76

95%

52

n.b. n.b. n.b. n.b.

23 51 42 64

n.b. n.b. n.b. n.b.

52 67 82 73

n.b. n.b. n.b. n.b.

31 55 51 66

1)

Bestedingen per gezelschap

2)

Exclusief Café of restaurant

Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde Gemiddelde

bestedigen bestedigen bestedigen bestedigen

per per per per

bezoeker bezoeker bezoeker bezoeker

2007 2008 2009 2010

75


22 Mag ik tot slot weten hoe oud u bent?

leeftijd 15–19 20–29 30–39 40–54 55–64 65 e.o. totaal

2001 11 15 20 26 11 18 100

2002 11 13 20 25 13 19 100

2003 10 16 17 28 13 15 100

2004 15 16 19 30 10 10 100

2005 10 13 14 26 17 19 100

2006 7 13 14 26 16 23 100

2007 7 16 17 23 18 19 100

2008 4 13 23 30 18 12 100

2009 4 10 14 26 16 29 100

2010 3 13 14 27 18 24 100

2011 4 8 18 27 19 24 100

2012 4 9 11 21 19 35 100

percentage van aantal bezoekers

70 55 jaar e.o. 30-54 jaar 15-29 jaar

60 50 40 30 20 10

2012

2011

2010

2009

2008

2007

2006

2005

2004

2003

2002

2001

0

jaren

50 Bezoekers uit Hengelo

Bevolking Hengelo, 1-1-2012

45

40

percentage

35

36

30 27

25

20

21

15

16

21

21

15

14 10

11 7

5

8

3 0 15-19

20-29

30-39

40-54 leeftijd

55-64

65+ jaar

76


23a Geslacht respondent

100 90

percentage vrouwen

80 70

63

65

62

60 58

58

60

54

58

55

51

50

53

40 30 20 10 0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

jaren

23b Bezoekeenheid (Aantal personen van 15 jaar en ouder) Aantal personen 1 2 3 ≥4 totaal

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

55 41 3 1 100

41 48 7 4 100

46 45 5 3 100

48 48 4 1 101

51 41 5 3 100

49 40 7 4 100

35 49 12 5 100

66 29 3 2 100

57 36 4 3 100

53 38 5 4 100

64 27 6 3 100

77


Bijlage 2: Belevingswerelden BSR-model De gele wereld Kernwoorden: open, sociaal, zorgzaam, gezellig, harmonie Mensen met een gele belevingswereld omschrijven zichzelf als spontaan, gezelligheidzoeker en zeer sociaal. Zij hebben vaak een breed sociaal netwerk waarin zij veel schakelen. Vanuit hun open extraverte houding leren zij vaak en gemakkelijk nieuwe mensen kennen. Meer dan eens ontwikkelen die kennissen zich tot goede vrienden. Voor mensen uit de gele wereld staat het gezin of het buurtleven vaak centraal. Hoewel zij een breed sociaal netwerk hebben, is de gezochte gezelligheid toch vooral te vinden in de straat, bij de lokale vereniging of aan de eettafel. Een harmonieuze verstandhouding tussen mensen is daarbij van wezenlijk belang. Empathie, een open houding naar elkaar toe en het delen van ervaringen is waar het voor deze mensen allemaal om draait. Harmonie en evenwicht zijn ook belangrijke drijfveren voor deze mensen. Hierbij gaat het zowel om harmonie tussen buren als harmonie tussen werk en privé. De groene wereld Kernwoorden: bedachtzaam, zekerheid Mensen met een groene belevingswereld zijn eveneens groepsgericht, maar zijn meer naar binnen gericht (introvert) dan mensen uit de gele wereld. Men leidt een rustig leven en beweegt zich in een kleine kring van familie, vrienden en/of buren waarmee men intensieve contacten heeft. Men typeert zichzelf als kalm, rustig en serieus van karakter. Privacy is erg belangrijk; de groene persoon leeft dan ook vaak een ietwat teruggetrokken bestaan. De wereld is wat dat betreft niet erg groot voor de groenen. Naast de contacten die worden onderhouden met de directe familie en goede vrienden is men ook wel vriendschappelijk met de eigen straatgenoten. Hierbij moet wel worden aangetekend dat deze contacten vooral ontstaan indien de buren zelf ook een overwegend groene belevingswereld hebben. “Ons kent ons” geeft een gevoel van geborgenheid en veiligheid waar deze mensen vaak naar streven. ‘Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg’ zou een lijfspreuk kunnen zijn. De blauwe wereld Kernwoorden: de expert, ratio, controle Voor mensen met een blauwe belevingswereld staat presteren en controle centraal. Deze individualisten zijn in het algemeen zeer ambitieus en zien een succesvolle carrière als een belangrijk doel in het leven. Hierbij maakt men gebruik van hun analytische capaciteiten, assertiviteit en intelligentie, maar ook van hun bedachtzaamheid bij het maken van weloverwogen beslissingen. Blauwe mensen zijn vaak directief ingesteld; men houdt de touwtjes graag in eigen hand. Carrièreplanning is bijvoorbeeld typisch een term voor mensen uit de blauwe wereld. Waar mensen uit de rode wereld van baan wisselen omdat ‘iets interessants op hun pad komt’, zonder dat daar strategische overwegingen aan ten grondslag hoeven te liggen, hebben mensen uit de blauwe wereld vaak een pad uitgestippeld die idealiter leidt tot een statusverrijkende maatschappelijke positie. De blauwe persoon als consument is dan ook gevoelig voor luxueuze producten die een bepaalde mate van status vertegenwoordigen. Dat men een succesvolle carrière heeft opgebouwd mag immers best getoond worden. In deze wereld bevinden zich het kleinste deel van mensen met een buitenlandse afkomst. De rode wereld Kernwoorden: vrijheid, eigenzinnigheid, zelfbewust, passie Mensen met een rode belevingswereld beschrijven zichzelf vaak als intelligent, eigenzinnig en zelfbewust. Zij hebben een vrije geest en vinden in het verlengde daarvan vrijheid en onafhankelijkheid erg belangrijk. Voor mensen uit de rode wereld is er in het leven meer dan alleen werk, het gezin of de buurt. Genieten is een sleutelbegrip en een belangrijk onderscheid met de eveneens egogerichte (individualistische) mensen uit de blauwe wereld. Voor ‘blauw’ zijn werk en carrière allesbepalend, terwijl ‘rood’ ook tijd wil inruimen voor persoonlijke ontwikkeling en cultureel avontuur. Vrijheid en flexibiliteit zijn in de werksituatie dan ook van grote waarde. De rode persoon als consument heeft een losse en actieve manier van leven.

78


Bijlage 3: Lijst met geïnterviewde personen Gerard Veldhof Coen Hartendorp Susan Meijer Wouter Reinders Robert Olde Heuvel Roel Bollerman Raoul Boer Coen Bais Mark Deckers Ismail Uysal Ben Geelink Sieger Wijnsma Evelein Doornhegge Bertus Klein Mart Groenman

Louis Rijnberk Jan ter Braak

Centrummanager Beleidsmedewerker Detailhandel, gemeente Hengelo Beleidsmedewerker Wonen, gemeente Hengelo Directeur Bureau Hengelo Stadsstrateeg Welbions Wijkagent Binnenstad Directeur Rabotheater Directeur Metropool (Interim)directeur Bibliotheek Hengelo Theatermanager Cinema Hengelo Voorzitter Marktcommissie Voorzitter Centrale Vereniging voor Ambulante Handel, afdeling Hengelo Voorzitter Vereniging van Commercieel Onroerend Goed Hengelo Koninklijke Horeca Nederland, adviseur Hengelo Horecaondernemer ‘De Cactus’ Voorzitter Koninklijke Horeca Nederland, afdeling Hengelo Bestuurslid Koninklijke Horeca Nederland, afdeling Hengelo Bestuurslid Vereniging Horeca Hengelo Bestuurslid Stichting Centrummanagement Voorzitter Wijkopbouworgaan Dichtersbuurt Voorzitter Bewonersoverleg Afrikaanderbuurt

79

Centrummonitor. Hengelo Beleidsonderzoek en Geo Informatie December 2012

Recommend Documents