© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Case 5 Houthandel Hansen In de tekst zijn een aantal moeilijke begrippen voorzien van een link. Door op het betreffende begrip te klikken ga je naar de uitleg van het begrip. Je kunt vervolgens weer doorklikken naar nog meer uitleg bij het begrip of via een link teruggaan naar de hoofdtekst. Houthandel Hansen BV te Rotterdam bestaat sinds 1895 en houdt zich bezig met inkoop en verkoop van hout en houtproducten in binnen- en buitenland. De Hansen groep heeft een omzet van ± € 5.500.000 en achttien personeelsleden. Houthandel Hansen is een handelsmaatschappij met diverse joint ventures en dochterondernemingen in Europa. De bedrijven van Hansen BV importeren veel tropisch hardhout. Tropisch hardhout is een veelgevraagde houtsoort omdat dit hout is dat bestand is tegen het natte Nederlandse klimaat. Europees hout dat bijvoorbeeld voor deuren en kozijnen gebruikt wordt, gaat snel rotten en moet erg goed behandeld worden met verf of andere beschermingsmiddelen om te voorkomen dat het na een paar jaar al gaat rotten. Tropisch hardhout heeft niet zo'n nauwkeurige behandeling nodig en gaat vele jaren langer mee. Maar er komt steeds meer kritiek op het gebruik van tropisch hardhout. Tropisch hardhout is afkomstig uit de tropische regenwouden in landen als Maleisië, Indonesië en Brazilië. De ongebreidelde houtkap in deze landen brengt onherstelbare schade toe aan de bossen en vormt een van de oorzaken van de opwarming van de aarde. Er is wel hardhout met een duurzaamheidskeurmerk op de markt. Dit is hout dat afkomstig is van duurzaam beheerde bossen. Maar het aanbod van hout met zo'n kenmerk blijft ver achter bij de vraag. De vraag naar hout is de laatste jaren flink gedaald. Door de economische crisis is de vraag naar nieuwbouwwoningen flink gedaald en zijn zelfs de huizenprijzen gedaald. Dit is een voor Nederland bijzonder verschijnsel. In de jaren voor de kredietcrisis zijn de huizenprijzen enorm gestegen en heeft dit gezorgd voor een flinke vermogensstijging van veel huishoudens. De toenemende zorgen van burgers over het klimaat en het geringe aanbod van hout met een duurzaamheidskeurmerk is voor de directeur Jan Hansen van Houthandel Hansen BV de reden geweest om te onderzoeken of het interessant is om hout afkomstig uit Europese bossen thermisch te modificeren. Thermisch modificeren is het verduurzamen van hout zonder toevoeging van chemische hulpstoffen. Dit procedé wordt al op meerdere plaatsen toegepast. Thermisch gemodificeerd hout is vanwege de extra bewerking duurder dan tropisch hardhout. Ondanks dat is directeur Hansen van mening dat er een markt is voor dit hout omdat steeds meer mensen zich zorgen maken over de opwarming van de aarde. Bovendien verwacht hij dat het prijsverschil met tropisch hardhout kleiner kan worden als hij een minimale hoeveelheid van 50.000 kubieke meter kan produceren en afzetten, omdat er bij het productieproces sprake is van een minimum efficiënte schaal (MES). Omgevingsanalyse | 1
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Om hout in grote hoeveelheden thermisch te modificeren is een forse investering nodig. De directie heeft berekend dat het om een investering gaat van € 1,5 miljoen. Als Houthandel Hansen voortaan naast de verkoop van hout ook hout thermisch gaat modificeren, betekent dat dat het bedrijf niet alleen een handelsonderneming is maar ook een productiebedrijf wordt. Voor de handelsonderneming waren de vaste kosten in verhouding tot de omzet beperkt en daarmee ook de risico's van onderbezetting. De investering van € 1,5 miljoen in een installatie waarmee hout verduurzaamd kan worden, heeft tot gevolg dat de vaste kosten een veel groter bestanddeel van de totale kosten gaan uitmaken en dat de gevolgen van onderbezetting groter worden. De directeur Jan Hansen heeft bij de bank geïnformeerd over de financieringsmogelijkheden. De investering kan volledig gefinancierd worden met een langlopende lening. De rente die hiervoor betaald wordt, is afgeleid van de rente op de kapitaalmarkt. Het is ook mogelijk om een deel van de investering te financieren met een kortlopende lening met een looptijd van een jaar en deze na een jaar af te lossen of te vernieuwen tegen de dan geldende rente op de geldmarkt. De rest zou dan net als bij de eerste mogelijkheid met een langlopende lening gefinancierd kunnen worden.
Omgevingsanalyse | 2
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Vragen en opdrachten 1
Is dit het goede moment voor Houthandel Hansen om met thermisch gemodificeerd hout op de markt te komen? Schrijf een goed beargumenteerd advies voor Houthandel Hansen.
2
Waarom is het voor Houthandel Hansen aantrekkelijk om een productieomvang te kunnen realiseren waarbij de minimum efficiënte schaal bereikt wordt?
3
Leg uit waarom de risico's van onderbezetting groter worden als de vaste kosten een groter deel uitmaken van de kostprijs.
4
Waarom is het meestal aantrekkelijk om een investering te financieren met een geldmarkt lening?
5
Waarom loopt een ondernemer veel risico als hij een investering in vaste kapitaalgoederen financiert met een geldmarktlening?
Omgevingsanalyse | 3
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Duurzaamheidskeurm erk Een duurzaamheidskeurmerk is een keurmerk dat een bedrijf of organisatie ontvangt door haar inspanningen op het gebied van duurzaam ondernemen. Door het ontvangen van dit keurmerk laat het bedrijf zien dat het belang hecht aan een duurzame (leef)omgeving. Een voorbeeld is de gemeente Zandvoort. Deze gemeente beschikt over 'De Blauwe Vlag', dit is een internationaal erkend keurmerk en een symbool voor onder andere schone, veilige stranden en havens voorzien van goede faciliteiten en met goed zwemwaterkwaliteit. Voor hout is een bekend duurzaamheidskeurmerk het FSC Keurmerk. Uitleg Meer informatie over het FSC Keurmerk Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 4
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
FSC, de Forest Stewardship Council (Raad voor Goed Bosbeheer), is een internationale organisatie, opgericht in 1993, die verantwoord bosbeheer stimuleert. FSC stelt wereldwijde standaarden voor bosbeheer op, met daaraan gekoppeld een keurmerk. Basis voor deze standaarden, die per land of regio verder worden uitgewerkt, zijn principes voor goed bosbeheer. Als boseigenaren zich aan de FSC-standaarden houden, kan hun bos worden gecertificeerd. Onafhankelijke controleurs zien toe op naleving van de regels.
Uitleg Duurzaamheidskeurmerken Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 5
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Re nte o p de ge ldma rkt De geldmarktrente is de korte rente (looptijd tot twee jaar). Om de ontwikkeling van de geldmarktrente te volgen, wordt vaak naar de Euribortarieven gekeken. Euribor is de rente waartegen een groot aantal Europese banken kortlopende leningen aan elkaar verstrekken. Euribor is dus eigenlijk een soort interbancaire inkoopprijs van kortlopende leningen. Hieronder staan twee grafieken waarin de historische ontwikkeling van Euribor wordt weergegeven (de 3-maands Euribor). De rentebewegingen in deze grafieken, komen goed overheen met de bewegingen die de spaarrente en depositorente in het verleden hebben gemaakt.
3 -maands Euribo r
3 -maands Euribo r
laatste jaar
voll edige looptijd
Uitleg
Meer informatie over Euribor Artikel over ontwikkelingen op de geldmarkt Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 6
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Artikel Deur geldmarkt steeds wijder open 20 november 2009, 7:52 uur | FD.nl (aangepast) Door: Gert van der Have De deur naar de geldmarkt staat weer op een iets wijdere kier. Deze markt, waar de banken hun werkkapitaal vandaan halen, kent enige begroeiing na de kaalslag die de kredietcrisis, maar vooral het bankroet van de Amerikaanse zakenbank Lehman Brothers in september vorig jaar, heeft veroorzaakt. Flink overschot Er is nog steeds een flink liquiditeitsoverschot in de geldmarkt door het ruime beleid van de ECB. Dat blijkt nog weer eens uit de depositofaciliteit van de ECB. Eurozonebanken die met hun liquiditeitsoverschotten geen weg weten, brengen het geld in arren moede naar de ECB. Daar is een beleggingsrekening, de depositofaciliteit, waarop ze het geld kunnen wegzetten. Eergisteren, de laatst bekende datum, was daarop euro 55,1 mrd gestort. Het is overigens geen populaire uitweg, want de vergoeding op deze rekening bedraagt 0,25%, terwijl de banken 1% aan de ECB moeten betalen voor hun ingeleende geld. Via geldmarktoperaties hebben eurozonebanken euro 665 mrd van de ECB geleend. Euribor-leentarieven De overliquiditeit in de geldmarkt is ook te zien aan de zogenoemde Euribor-leentarieven (Euro Interbank Offered Rate). Dit zijn de officieuze tarieven waartegen de beste banken elkaar geld lenen. Een lening voor een maand kost 0,43% en driemaands Euribor doet 0,715%. Dat is allemaal onder de 1%, het richttarief van de ECB. Na een opslag van 2% tot 3% of soms meer rekenen de banken die tarieven weer door voor onder andere hun uitzettingen in bedrijfsrekeningcourantfaciliteiten, variabele hypotheekleningen en creditcardtarieven. Gezien de tarieven voor toekomstige rentes (futures) gaat de geldmarkt ervan uit dat de ECB de rente in 2010 op 1% houdt. Aanpassing van het zeer ruime monetaire beleid van de ECB wordt voorlopig niet verwacht.
Uitleg
Meer informatie over Euribor Rente op de geldmarkt Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 7
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Re nt e o p de kap i taa lmar kt De kapitaalmarktrente is de lange rente (looptijd vanaf twee jaar). Omdat er geen interbancaire langlopende rente bestaat, wordt bij het beoordelen van de ontwikkeling van de kapitaalmarktrente vaak naar de tarieven op staatsleningen gekeken. Het risicoprofiel van de Nederlandse staat en banken is zeker niet gelijk, maar op de lange termijn komen de bewegingen van staatsleningen redelijk overheen met de bewegingen op de markt van langlopende spaardeposito's. Onder deze tekst vindt u twee grafieken met de historische data van de 10-jaars staatsrente (Nederlandse staat). Deze grafieken geven een beeld van de historische renteontwikkeling op de kapitaalmarkt.
10-jaars staa tsrente
10-jaars staa tsrente
laatste jaar
voll edige looptijd
Uitleg
Informatie over de actuele kapitaalmarkt tarieven Artikel over ontwikkelingen op de kapitaalmarkt Terug naar de Case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 8
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Artikel Run op de kapitaalmarkt stimuleert emissies Gebaseerd op: De Telegraaf (30-12-2009) Bedrijven zoeken steeds meer hun heil op de kapitaalmarkt in hun zoektocht naar geld. De afgelopen maanden haalden Nederlandse bedrijven blijkens cijfers van De Nederlandsche Bank (DNB) aanmerkelijk meer kapitaal op de aandelenmarkt op dan voorheen. Het totale bedrag aan nieuwe aandelen bedroeg 10,3 miljard euro. Zo werd een periode van anderhalf jaar afgesloten die werd gekenmerkt door een forse afname van het aantal emissies. Sinds 2002 bedroeg de waarde van nieuwe aandelen gemiddeld 2 miljard euro per jaar. Met name financiële instellingen wendden zich tot de aandelenmarkten. Om de noodkredieten van de Staat af te betalen zochten banken en verzekeraars als ING, Aegon en SNS Reaal nieuw kapitaal in de vorm van aandelen. Ook op de obligatiemarkt liep het storm. Europese staten gaven op hun massale stimuleringsprogramma's veel leningen uit. Tot eind oktober bedroeg het geëmitteerde kapitaal 860 miljard euro, 200 miljard euro meer dan in heel 2008. Bedrijven deponeerden voor het nieuwe recordbedrag van 240 miljard euro aan eurobonds op de markt. Uitleg
Informatie over de actuele kapitaalmarkt tarieven Rente op de kapitaalmarkt Terug naar de Case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 9
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
T hermische mo difica tie Bij thermisch modificeren van hout wordt gebruikgemaakt van warmte om de chemische structuur van hout te veranderen. Thermische behandeling resulteert in een vermindering van het wateropnemend vermogen van het celwandmateriaal. Verlaging van het vochtgehalte van het hout tijdens de gebruiksfase en de veranderde chemische structuur leiden tot een verhoging van de weerstand ten opzichte van houtaantastende schimmels en daarmee tot een verhoging van de duurzaamheid. Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 10
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
R is i co 's v a n o n d e r b e z e t ti ng Voor bedrijven die een kostenstructuur hebben die voor een groot deel uit constante kosten bestaat, zullen, als de afzet daalt, deze kosten hetzelfde blijven. De omzet zal door de daling van de afzet dalen en de situatie waarbij de kosten gelijk zijn aan de omzet, het break-evenpoint zal snel bereikt worden. Als de omzet nog verder daalt, zal het bedrijf in de rode cijfers komen. Bij bedrijven met in verhouding veel variabele kosten zal bij een daling van de afzet minder snel het break-evenpoint bereikt worden en kunnen deze bedrijven bij een kleinere afzet toch nog winst maken. Uitleg Getallen voorbeeld risico's van onderbezetting Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 11
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Voo rbeeld risico 's van onderbez etting Bedrijf Maxpro. Constante kosten € 1.000.000 Variabele kosten € 2 per product Verkoopprijs € 10 Afzet 200.000 stuks per jaar Omzet € 2.000.000 Winst € 600.000
Bedrijf Minpro Constante kosten € 500.000 Variabele kosten € 4,5 per product Verkoopprijs € 10 Afzet 200.000 stuks per jaar Omzet € 2.000.000 Winst € 600.000
Berekening break-evenpoint:
Berekening break-evenpoint:
€ 1.000.000 = -------------- = 125.000 stuks € 10 - € 2
€ 500.000 = -------------- = 90.909 stuks € 10 - € 4,5
Beide bedrijven hebben een afzet van 200.0000 stuks per jaar en bij deze afzet is de winst € 600.000. Bedrijf Maxpro zal verlies gaan leiden als de afzet lager wordt dan 125.000 stuks. Bedrijf Minpro zal pas in de rode cijfers komen als de afzet daalt tot 90.909 stuks. Het break-evenpoint. De oorzaak dat Minpro bij een afzetdaling minder snel verlies gaat leiden, komt door de lagere constante kosten van dit bedrijf. Als tijdens een economische recessie beide bedrijven met een daling van de afzet te maken krijgen, zal Maxpro eerder in de problemen komen en mogelijk eerder failliet gaan dan Minpro. Uitleg Risico's van onderbezetting Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 12
© 2010 Noordhoff Uitgevers bv
Minimum efficiënte schaal MES Met minimum efficiënte schaal wordt bedoeld de omvang die de productie moet hebben om zo efficiënt mogelijk te kunnen produceren. Als er bij de productie van een goed of dienst schaalvoordelen optreden, leidt een uitbreiding van de productie tot een daling van de kosten per product. In veel situaties komt er bij een bepaalde productieomvang een einde aan de schaalvoordelen en slaan de schaalvoordelen om in schaalnadelen. Als de productie nog verder uitgebreid wordt, zullen door de schaalnadelen de kosten per product weer toenemen. De productieomvang waarbij de kosten per product het laagst zijn, is de minimaal efficiënte schaal. Voor bedrijven is het belangrijk om die productieomvang te realiseren waarbij de MES bereikt wordt, omdat concurrenten die wel een productieomvang op MES-niveau realiseren, een kostenvoordeel hebben. Gemiddelde kosten
MES
productieomvang
Terug naar de case Houthandel Hanssen
Omgevingsanalyse | 13