Cascademodel: bio-energie vs groene chemie. Leiden, 17 december2013

Cascademodel: bio-energie vs groene chemie Leiden, 17 december2013

Programma • Inleiding – Annita Westenbroek (Dutch Biorefinery Cluster) – Peter Paul Schouwenberg (Essent) – Willem Wiskerke (Greenpeace)

• Argumenten inventariseren • Reflectie – – – –

Terugkoppeling Dieter Verhue (Veldkamp) en Frans van Dam (CSG) Derk Loorbach (Drift) Reinier Gerrits (VNCI)

• Discussie

Interactie tussen bio-materialen en bio-energie

Annita Westenbroek 17 december 2013

Discussiepunten (1)

• Er is genoeg biomassa!

Ja, na gebruik voor materialen en chemie blijft er voldoende over voor energie! Echter: andersom niet!!

• Er zijn keiharde doelstellingen voor duurzame energie uit biomassa en daar hangt een waarde aan (of vooral een prijskaartje ?)

• De energie-sector is uit op goedkope / brandbare biomassa – vooral lignocellulose De chemie en materialensector ook!!

Discussiepunten (2) • Wat is het cascademodel? • Wat staat boven of onderop de waardepiramide? Irrelevant in het geval van een level playing field: De waardepiramide vormt zich dan vanzelf: marktwerking, volumes, toegevoegde waarde, werkgelegenheid, etc.

Discussiepunten (3)

• Hoe bereiken we cascadering vanuit het huidige systeem (waarin alleen energie en brandstoffen worden gestimuleerd)? • Hoe kunnen we ervoor zorgen dat met minder overheidsstimulering een hoogwaardigere en meer competitieve biobased economy wordt gerealiseerd?

subsidie

biomassa

Huidige situatie

Economie & werkgelegenheid

Bio-energie

Gewenste situatie subsidie Bio-materialen biomassa Bio-energie

Economie & werkgelegenheid

Sub-vragen • Hoe kunnen we dit zodanig realiseren dat: – Ook biochemie en biomaterialen worden gestimuleerd, waardoor de productie hiervan wordt verhoogd – De hoeveelheid bio-energie niet verlaagd en of zelfs wordt verhoogd – Er een grotere en stabielere bijdrage wordt geleverd aan de nationale economie en werkgelegenheid – Er duurzame business cases komen, die ook zonder subsidie zullen blijven draaien – Bestaande op subsidie gebaseerde bio-energie cases financiële incentives houden om te blijven innoveren richting hoogwaardigere toepassingen naast energie

Hoe?

subsidie

biomassa

Bio-energie

Economie & werkgelegenheid Huidige situatie

subsidie

Bio-materialen

biomassa

Bio-energie

Economie & werkgelegenheid Nieuwe situatie

MEERWAARDE EN WERKGELEGENHEID

2 VOORBEELD CASES

Case 1

• Bedrijf A heeft natte lignocellulose-houdende reststroom X • X is interessante basis voor conversie tot suikers als basis voor biochemicalien – Waarde: grondstofprijs

• Bedrijf A kan X echter ook verbranden in eigen oven: – “Waarde”: energieprijs + CO2-emissie-rechten + SDE subsidie “Waarde” > Waarde

Case 2 • Bedrijf B heeft robust proces ontwikkeld om variëteit aan lignocellulose-houdende reststromen (e.g. snoeihout, stro, bermgras) om te zetten tot suikers • De suikers zijn goede basis voor bio-chemicaliën. • Bedrijf B heeft echter SDE subsidie toegekend gekregen voor productie biogas. • Het is economisch niet meer interessant om conversie tot bio-chemicaliën te overwegen

Veel overheidsubsidie! Maar lage meerwaarde en werkgelegenheid

Gewenste doelstelling:

• een level playing field in stimulering van ALLE producten die duurzaam kunnen worden geproduceerd uit biomassa, en waarvoor een duurzame toepassing is • Naar business cases die met MINDER subsidie rendabel zijn (en uiteindelijk zelfs zonder subsidie kunnen draaien)!

The Dutch Biorefinery Cluster

AMBITION IN BIO-VALUATION


Zorg voor innovatie: cascademodel: bio-energie vs groene chemie ONTWIKKELINGEN IN DE PRAKTIJK. Leiden, 17 december 2013 P.J.W.G. Schouwenberg Directeur TKI BBE Manager Environment – BBE RWE/Essent

Houston, we have a problem! The Apollo 13 astronauts were in trouble when an oxygen tank exploded in 1970, but addressing global climate change is a lot more complex. Rising average temperatures is not a local problem with clear cause and effect, nor is there a dedicated team standing by with full responsibility for solving it.

Photo NASA

21

Companies are key players The business community feeds, clothes and powers the world.

Photo Joe Donovan/Wikipedia

Photo Fahad Faisal/ Wikipedia

Photo RWE/Essent

The challenges of growing population and growing expectations bring consequences for climate change that cannot be addressed by governments and NGOs alone, nor by consumers individual actions. The world needs the innovation and productivity increases at a large scale that industry can provide. And industry needs governments and the international community to create the right boundary conditions and market forces. We need to work together.

Photo RWE/Essent

22

Biomass

€ Food Pharma Fine chemicals Bulk chemicals Jet fuel Car fuel €

Bij & Meestook

TKI BBE in relatie tot Topsectoren TS Energie

TKIEnergie TS EnerGO

TKI Wind on Sea

TKI Smart Grids

TKI Solar

TS Chemie

TKI Gas

TKI BBE

TKI NCI

TKI SPM

TKI ISPT TS Agri&Food

TKI Agri & Food

Kern Vragen: • Hoe zit de interactie tussen bio-energie, biobrandstoffen en groene chemie nu precies in Nederland? • Waar zien we dat ze elkaar versterken? Wat zijn voorbeelden van synergie? • Waar zien we dat ze concurreren? Waar belemmert de ene ontwikkeling de andere, direct of indirect? • Wat zijn concrete kansen voor synergie in de nabije toekomst (laaghangend fruit)?

2020-2050 • 2020: 14% duurzame energie-opwekking (= 40% bij- en meestook)... • 2050: BBE is overbodig; rechtstreeks capturen van zon naar bruikbare energie.

Traditionele Funnel... Startups...

fundamental research (knowledge creation, breakthrough)

research (knowledge creation)

NWO/Uni’s

development (applied research)

DLO, TNO etc

Demonstration

Implementation

Market intrduction

Business kansen !

¥€$

Valley of Death

High

Finance Possibility

Develop Agencies Banks

Venture Technical Risc Low Idea

Concept

Prototype

Scaleup

Market

Future: Biobased Economy Park Cuijk Phase 1

Phase 2

Phase 0+

Phase 3

Phase 5

Phase 4

Sustainable Biomass Partnership (SBP) Originally created to faciliate intercompany trading of solid woody biomass Moving towards a stakeholder driven effective & credible sustainability standard

SBP current members: Critical market players in biomass use for large scale power generation

History Facilitate trade:  



common EFET contract common specifications endorsed by ISO IWPB sustainability principles

Phase 1: Immediate Goal (Q4 2013) Develop scheme to demonstrate legal compliance Standard  Unify existing standards

Certification Scheme  Develop a certification scheme Set up not for profit organisation  Excess cash to be reinvested in standard development

Phase 2: Long Term Goal Create a multi-stakeholder initiative Evolve standard & scheme based on:   

IWPB sustainability principles stakeholder perspectives best available science on sustainable solid woody biomass compliance

30

Als je doet wat je deed, krijg je wat je kreeg... • De mobiele telefoon werd niet uitgevonden door de makers van de vaste telefoon, • de auto niet door de fietsenmaker, • het vliegtuig niet door de bouwer van treinen, • synthetische stoffen niet door de woljongens, • email niet door de PTT, • beton niet door de steenfabriek. Bron: Jan Peter van Doorn, the Food Agency

Goed idee? Kees de Gooijer +651701630 Peter-Paul Schouwenberg +611513528 Rietje van Dam-Mieras +650516412 Jos Keurentjes +611626796 Freek Smedema +615897712

www.tki-bbe.nl


Willem Wiskerke

Campaigner klimaat &

BIOMASSA IN WELKE SECTOR?

Greenpeace Nederlan ___________________

Instituut Maatschappe Innovatie 17 December 2013

biomassa beperkt beschikbaar • BBE al zo oud als de mensheid • Additionele beschikbaarheid duurzame biomassaketens voor vervanging fossiel is te complex om te kwantificeren

• Resource efficiency is een must • Bodemverbeteraar, food/feed, materialen, energie • Energy Revolution: 2012: 15% bio-energie > 2050: 15% bio-energie • Energietoepassing alleen voor flexibele WKK eenheden en biobrandstof in luchtvaart/zwaar transport

COMPETING CLAIMS

CONSTRUCTION WOOD

FURNITURE

PAPER & CARTBOARD

WOOD PANELS COMPOST

LOCAL ELEKTRICITY & HEAT

BASIC CHEMICALS

CO-FIRING IN COAL POWER PLANTS

FORESTRY

COAL POWER PLANTS COVERTED TO 100% BIOMASS

FISCHER TROPSCH BIODIESEL

CELLULOSIC (M)ETHANOL

BIOKEROSINE

BIO-LNG FOR HEAVY TRANSPORT AND SHIPPING

Presentation at 12th Pellets Industry Forum, Berin, october 2012

Tien argumenten tegen bijstook hout in kolencentrales 1. Geschikt hout is schaars, bijstook niet grondstof-efficient 2. Houtpelletmarkt draait op hele bomen, niet op ‘afval’ 3. Schadelijk voor biodiversiteit én klimaat 4. Koolstofschuld nog in geen enkele standaard verwerkt 5. Bijstook zorgt voor verdringing inzet hout als materiaal 6. Subsidie bijstook zorgt voor meer kolen 7. Bijstook niet nodig voor hernieuwbare energiedoel 8. Bijstook netto duurder dan wind op zee 9. Bijstook heeft blijvende subsidie nodig 10. Ombouw naar 100% biomassa stoot net zoveel uit als gascentrale

Bio-energie stepping stone voor chemie?

E[R]evolution scenario

Cascademodel: bio-energie vs groene chemie Kenniswerkplaats Valorisatie Leiden, 17 december2013

1. Bio-energie stimuleert ontwikkeling groene chemie 2. Bio-energie belemmert ontwikkeling groene chemie 3. Neutraal/ het is een gescheiden ontwikkeling


Publieksonderzoek biobased economy

Doelstelling en opzet Wat weten burgers van de biobased economy, wat is hun houding en in hoeverre zijn ze bereid mee te werken aan de transitie naar een biobased economy?  Vragenlijst (mede) gebaseerd op resultaten kwalitatief onderzoek ‘Microsociety’ door Tertium en CSG (2012-2013). Daarnaast input van Athena Instituut (VUA), BEBasic/TU Delft, Ministerie van Economische Zaken en Stichting Natuur en Milieu.  Vragen aan de hand van drie terreinen:  Energieopwekking  Autobrandstoffen  Verpakkingen  Pilot: toets begrip  Online onderzoek: 17 t/m 23 september 2013  Representatieve steekproef n=1.553 personen 18 jaar en ouder (TNS NIPObase)

1 De relatie tussen biobased economy en duurzame ontwikkeling

Bekendheid van ‘biobased economy’ Heeft u weleens gehoord van de term “biobased economy”? (n=1.553)

ja 8%

Waar heeft “biobased economy” allemaal mee te maken, denkt u? (n=1.553)

biologisch

70

recycling van afval

64

grondstoffen voor producten

92% nee

57

economie

54

groen

54

landbouw

48

industrie

40

chemie

24

anders

4 0

20

40

60

80

100 %

Bekendheid en houding ten aanzien van duurzame ontwikkeling Heeft u weleens gehoord van de term “duurzame ontwikkeling”? (n=1.553)

Waar heeft duurzame ontwikkeling allemaal mee te maken? (n=1.553)

rekening houden met toekomstige generaties

74

milieu

73

natuur ja 34% nee

59

economie

53

industrie

48

consumptie

47

biologisch

45

66% eerlijke verdeling van welvaart

23

de derde wereld

21

mensenrechten

14

anders

2 0

50

100 %

Relatie tussen duurzaamheid en biobased economy Relatie tussen houding t.a.v. duurzaamheid en betrokkenheid gebruik grondstoffen % 100 % 'maakt het uit...' 80 65

64 59

60

59 53

49 41 40

34

30

24 20

15

14

0

hoe elektriciteit wordt opgewekt

op welke brandstof auto's rijden

waarvan verpakkingen worden gemaakt

houding t.a.v. duurzame ontwikkeling 25% minst positief

25% minder positief

25% meer positief

25% meest positief

2 Houding ten aanzien van de biobased economy

Voorkeur voor grondstoffengebruik in de toekomst Als u denkt aan het jaar 2030… Hoe zou de elektriciteit in Nederland dan moeten worden opgewekt?

zon, wind, waterkracht

91

Op welke brandstoffen zouden auto’s in Nederland dan moeten rijden?

elektriciteit

biomassa

plastic en kunststof gemaakt op basis van plantaardige grondstoffen (bioplastics en biokunststof)

65

biobrandstof

Welke verpakkingen zouden dan meer moeten worden gebruikt?

64

37

31 papier en karton

kernenergie

benzine

11

lpg of aardgas

10

50

15

glas aardgas

31

11 diesel

steenkool

3

0

4

weet niet

50

100 %

plastic en kunststof gemaakt op basis van aardolie

16

0

20

40

60

80 %

5

0

20

40

60

80 %

Uitleg biobased economy

“Fossiele grondstoffen zoals steenkool, aardolie en aardgas raken op termijn op. Op dit moment boeken wetenschap en bedrijfsleven vooruitgang in de biotechnologie en duurzame energietechnologie. Hierdoor wordt een ontwikkeling mogelijk naar een ‘biobased economy’. Afval en producten uit de landbouw leveren brandstoffen en grondstoffen voor toepassingen als bouwmaterialen, verpakkingen, chemicaliën en nieuwe voedingsmiddelen. In een biobased economy neemt onze afhankelijkheid van fossiele grondstoffen dus af.”

Waargenomen voordelen van een overgang naar een biobased economy Wat zijn de gevolgen als de economie minder afhankelijk wordt van fossiele grondstoffen en er een overgang plaatsvindt naar een biobased economy voor… (% positieve gevolgen, n=1.553) % 'positieve gevolgen voor...' 81 milieu in Nederland

71 60 79

gezondheid

65 58 65

milieu wereldwijd

56 hoger opgeleid

47 60 economie in Nederland

49

middelbaar opgeleid lager opgeleid

44 40 38 36

voedselproductie wereldwijd

38 werkgelegenheid in Nederland

35 33 0

20

40

60

80

100 %

Voorwaarden voor biobased oplossingen Hoe belangrijk vindt u de volgende voorwaarden voor een overgang naar een biobased economy? (n=1.553)

het risico bestaat dat er te weinig grond overblijft om voeding te verbouwen

44

40

10

energie op basis van biomassa mag, als de bossen in stand blijven

44

40

9

de overgang naar een biobased economy mag niet ten koste gaan van onze welvaart

18

0

heel belangrijk

tamelijk belangrijk

39

20

neutraal

40

tamelijk onbelangrijk

29

60

1 6

1 6

8 1 5

80

heel onbelangrijk

100 %

weet niet

3 Bereidheid om een bijdrage te leveren

Eigen bijdrage versus bijdragen van anderen Vindt u dat u voldoende bijdraagt aan duurzame ontwikkeling? (n=1.553) te veel

Vindt u dat andere mensen voldoende bijdragen aan duurzame ontwikkeling? (n=1.553) voldoende

1% te weinig

35%

34%

65%

64% voldoende

te weinig

Minder positief over duurzame ontwikkeling want: “het werkt alleen als iedereen het doet” (47%)

Draagvlak overheidsingrijpen bij toepassingen van de biobased economy Wat vindt u van de volgende manieren waarop de overheid invloed kan uitoefenen op: Hoe elektriciteit wordt opgewekt voorlichting

3

subsidie/belastingen eisen stellen

20

76

14

18

4

67

20

75

Het gebruik van autobrandstoffen voorlichting

5

subsidie/belastingen

25 20

eisen stellen

6

68 19

59

21

72

Hoe bedrijven producten verpakken voorlichting

3

subsidie/belastingen eisen stellen

18 19

3

78 22

58

12

83

0%

50% (sterk) tegen

neutraal

100% (sterk) voor

Draagvlak voor overheidsinvesteringen in biobased economy De overheid ondersteunt de biobased economy en investeert hierin. Wat vindt u hiervan? (n=1.553)

ik denk dat dit de moeite waard is

50

niet de overheid, maar het bedrijfsleven moet deze investeringen doen

26

we moeten niet investeren in nieuwe grondstoffen, maar minder consumeren

12

weet niet

12

0

20

40

60

80

100 %

Meest betrouwbare afzenders van informatie Stel dat u informatie tegenkomt over de voor- en nadelen van biobased economy, wat zijn dan de meest betrouwbare afzenders? (n=1.553) % 100

80 71

60

40

34

33

20

12

10

bedrijven

geen van deze

0 universiteiten en kennisinstellingen

maatschappelijke organisaties

overheid

Drie observaties Term ‘biobased economy’ niet algemeen bekend

•Mensen zijn goed in staat om een mening te formuleren over afzonderlijke (velden van) toepassingen van BBE •Gebruik alternatieve termen en concrete toepassingen om BBE te omschrijven

Food / fueldebat van belang

• Respondenten: voedselvoorziening waarborgen is belangrijk •Besteed in communicatie aan F/F discussie • Geef aan hoe (zorgvuldig) hiermee wordt omgegaan • Gelijk hebben in het publiek debat is NIET hetzelfde als gelijk krijgen!

Sociaal dilemma

• Individuen komen bij issues rond BBE niet vanzelf in beweging •Overheid: creëer level playing field •Geef eerste duwtje om dilemma te doorbreken

Materialen

•Conform recent WTC rapport ‘Strategie voor een groene samenleving’: ‘Focus op biomaterialen’ •Respondenten: Bij materialen / verpakkingen in 2030 heeft biobased voorkeur

Vragen?


Cascademodel Bio-energie vs groene chemie?

Reinier Gerrits Speerpuntmanager Energie & Klimaat Cascademodel bio-energie vs groene chemie? 17 december 2013

Visie agro-papier-chemie

Gebruik energiedragers in 2011

nonenergetis ch: 550 PJ

% biobased

Relatieve belang van biomassa als grondstof voor chemicaliën en materialen neemt de komende decennia sterk toe ‘EN-EN’, zowel chemie/materialen als energie Chemicals / Materials

Electricity

Energetisc h: 384 PJ

Fuels 2010 Cascademodel bio-energie vs groene chemie? 17 december 2013

2020

2050

Routekaart chemie 2030 De Sleutelrol waarmaken

Chemie energie

Cascademodel bio-energie vs groene chemie? 17 december 2013

Ambitie Routekaart 2030 Duurzame producten; 1,2

CCS-CCU; 6,7

Materiaalketen sluiten; 2,5 Groene grondstoffen; 3,0

Duurzame Energie; 1,4 Energie Efficiency; 5,7


www.routekaartchemie.nl


Biocokes: Totale potentie: 3,0 Mton CO2-besparing


Stimuleer grondstof meer dan energie uit biomassa en bouw geleidelijk af


De huidige strategie leidt tot een vicieuze cirkel van subsidies Bindende doelstelling op hernieuwbare elektriciteit

Subsidies Subsidies voor conventionele voor hernieuwbaar centrales Conventionele centrales onmisbaar voor bevoorradingszekerheid Rendabiliteit van conventionele centrales daalt

Groter aandeel zon en wind Productie van elektriciteit onafhankelijk van de vraag

Analogie voor grondstoffen? Cascademodel bio-energie vs groene chemie? 17 december 2013

‘Merit order’ elektriciteitsproductie vraag piek Kostprijs €/kWh vraag dal

Overiger

Gas 2 WKK

Kern Gas 1

Duurzaam Kolen

E-productie CO? kg/MWh

E-productie


Oplossingsrichtingen? Maak biobased materialen integraal onderdeel van EU doelstelling op hernieuwbaar Maak slimme combinaties tussen energie efficiency en biobased


Duurzame stoom? Kolencentrale 100 biomassa  60 stroom

Biomassaketel 100 biomassa  90 stoom

Kolencentrale 175 kolen  115 stroom

Kolencentrale 175 kolen  115 stroom

stoomketel 233 gas  210 stoom

WKK 200 gas

 60 stroom  120 stoom

175 stroom (waarvan 60 duurzaam) + 210 stoom

 175 stroom + 210 stoom (waarvan 90 duurzaam)


Vereniging van de Nederlandse Chemische Industrie T 070 337 87 32 Loire 150, 2491 AK Den Haag Postbus 443, 2260 AK Leidschendam www.vnci.nl | [email protected]

Reinier Gerrits [email protected]


Chemische industrie heeft enorme prikkel tot besparen, nu zelfs meer dan ooit… 18

Aardgasprijzen in VS en Europa

in USD per million BTU

Europa

16

Verenigde Staten

14 12 10

Gas prijs 3x lager in de VS

8 6 4

2 0 2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Commodity price data, Source: World Bank

Klankbordgroep AVEBE energieakkoord 1 november 2013



Cascademodel: bio-energie vs groene chemie. Leiden, 17 december2013

Recommend Documents