Carlo Petrini: wat Rock deed, doet Food nu 17 mei 10:28dick veerman
Hij kwam praten over landbouwbeleid bij YFM. Zag een wel heel bijzondere boerderij annex groothandel, luxe verswinkel, vleesverwerker en ontdekte een hypermoderne koeienstal. 'Que bello, bello, bello', zei hij meerdere malen, 'wat een schitterende moderniteit'. Carlo Petrini vond de nieuwe vleeskoeienstal in aanbouw van de Lindenhoff een mooi voorbeeld van iets dat door het nieuwe Europese landbouwbeleid gefinancierd zou moeten worden.
Voor de SlowFood voorman en oprichter is De Lindenhoff van de 4 broers Te Voortwis in Baambrugge een voorbeeld van hoe het moet. De Te Voortwissen hebben het allemaal zelf gedaan. Met het gemeenschappelijk landbouwbeleid en subsidies blijken ze niet zoveel te hebben. Ze ontwikkelden hun nieuwe koeienstal met bomen binnen met de hulp van kenners, maar wachtten de subsidies niet af. Ze maakten zich vooral zorgen over de bouwvergunningen. Die krijg je niet makkelijk. Toen ze die hadden, begonnen ze meteen met bouwen. De subsidies lieten ze graag voor wat ze waren. 'Ik hou er niet zo van. Het moet zelf uit kunnen', sprak de voor de stal verantwoordelijke broer. SlowFood in Nederland weet het. Veerman is kritisch op SlowFood. Heeft het wel een visie op de toekomst en blijft het niet hangen in de neoromantiek van gezellige boeren en boerinnetjes en het neosmulpapisme voor degene die het geld heeft of zo gek is het ervoor over te hebben?
Daar wilde ik het afgelopen zaterdag dus over hebben met de oprichter. We spraken Frans. Hij ging er voor zitten en deed alle moeite me uit te leggen dat SlowFood geen eetmuseum is, maar gericht is op de modernitá, op wetenschap, warenkennis en de kwaliteit die we met de technieken van onze tijd kunnen maken. Als gewone Nederlander krijg je de indruk dat Slow Food een soort eetmuseum is. Je ziet markten met kleine producenten die nog doen als toen en die producten maken die vooral duur zijn. Vooral een beweging dus voor mensen met geld. Toch zegt Slow Food dat het juist een visie heeft op de toekomst en eten voor iedereen. Hoe zit dat? Slow Food is beslist geen eetmuseum. Nee, nee, daar ben ik het helemaal niet mee eens. Zo’n museum zou trouwens niet leuk zijn. Eten was vroeger niet leuk, gezellig en lekker en zo is het nog steeds. De geschiedenis van ons eten bestaat voor een groot deel uit hongersnoden en geweld om aan eten te komen. SlowFood is gebaseerd op de gedachte dat we overal ter wereld met hetzelfde voedselvraagstuk zitten. Hoe krijgen we een eerlijk betaalde boer die voldoende gezond, schoon, smakelijk en betaalbaar eten voor iedereen maakt? Boeren worden uitgebuit als slaven en mensen hebben of te weinig te eten of moeten eten wat de grote multinationals hen voorzetten. Dat moet veranderen. Onze drie uitgangspunten - goed, schoon en eerlijk - zijn overal ter wereld van toepassing. In Nederland, Italië en Spanje maar ook in Burkina Fasso. De problematiek is overal hetzelfde. De boer verdient evenveel respect als een dokter, journalist of advocaat. Dat is een heel moderne en toekomstgerichte visie. Jij en ik hebben vanmiddag een prachtige en hypermoderne koeienstal gezien. Daar ben ik voor. Met moderne middelen en technieken moeten we de waarden en goeie dingen van de traditie naar de toekomst brengen. Bedoelt u dat we de traditie moeten heruitvinden met moderne technieken? Ja! Dat is mooi gezegd. Anders dan jij misschien denkt, ben ik ben heel erg voor de moderniteit, maar niet voor de waanzin die er ook door is ontstaan. Dat moeten we veranderen. U pleit voor kleine boeren en een traditionele aanpak van landbouw, terwijl ‘grote landbouw’ er nou juist voor gezorgd heeft dat we in het Westen allemaal rijk werden. Dat systeem is krankzinnig. Het vermoordt de aarde en zorgt ervoor dat 1 miljard mensen alles hebben en te dik worden terwijl 1 miljard sterft van de honger. De helft van wat die rijke 1 miljard aan eten inkopen verdwijnt in de vuilnisbak. We maken dus de helft om het weg te gooien. Ik zeg: dat moet stoppen. Daar begint het mee. Normale landbouw was biologisch. Multinationals wilden het anders. Ze wilden veel maken om ons veel te kunnen verkopen en de helft ervan weg te gooien. Dat leidt tot een ecologische ramp. Er moeten kleine boeren komen waar mensen respect voor hebben en waar ze direct contact mee hebben. Die moeten niet produceren voor een gek geworden systeem maar voor mensen en mensen moeten weten van wie ze het kopen en waarom ze met hen een relatie hebben.
Dat is wat ik co-produceren noem, de relatie tussen mensen die iets voor en met elkaar doen. U was vanmorgen op de Noordermarkt in Amsterdam, zeg maar dé SlowFood-markt van Nederland. Dat is voor hippe mensen die veel geld hebben of veel geld over hebben voor hun eten. Het volk komt daar niet. Wat brengt SlowFood naar ‘gewone mensen’ behalve veel duurder eten? We geven te weinig uit aan eten. In de de jaren ’70 besteedde een Nederlander 32% van zijn inkomen aan eten. Nu is dat 13%. Voor zijn mobiele telefoon geeft hij inmiddels 12% uit. We moeten niet terug naar die 32%, maar wel naar 16 of 17%. Het prijsverschil tussen gewone winkels en een markt als de Noordermarkt is zo’n 3 tot 4%. En dat is goed. Welnee, het is echt véél duurder. Wacht even. Ik leg het uit. In Nederland en Italië gooien we bakken eten in de vuilnisbak. Kijk naar Napels! Het is een stad vol vuilnisbakken. Als je niet de helft weggooit, dan kun je meteen de prijs verdubbelen. Daar moeten we beginnen. Zo’n markt lijkt duur, maar je moet het afzetten tegen wat je weggooit. Dus we moeten de helft minder kopen, alles opeten en daar zo’n 3 à 4 % bij optellen? Ja. OK, dan snap ik het. Hoe moeten we dat realiseren? De keuken en de manier waarop we eten kopen en klaarmaken moet drastisch veranderd worden. De koelkasten van mensen zijn een soort kerkhoven. Op zaterdag gaan ze naar de super en kopen zich daar scheel. Alles schreeuwt van de schappen en ze nemen het mee. Hebben, hebben, hebben. Het eten belandt in de koelkast en gaat daar dood. Ze eten dood eten en gooien uiteindelijk de helft ervan weg. Logisch, want zo kun je nooit lekker eten. Dat moeten we uit gaan leggen. Als je dit begrijpt is veel duurder eten helemaal niet zoveel duurder. Je moet eten wat je nodig hebt en ervan kunnen genieten. Zo krijg je rechtvaardig en lekker eten voor iedereen, voor jou als consument en voor degene die het voor je maakt en er correct voor betaald wordt. En zo is het echt niet duurder dan een procent of drie vier uit het huidige gezinsbudget. Dat kan iedereen betalen. Toch nog even checken: heeft u dat echt nagerekend? Jazeker. Het klopt. En er is nog wat. Als je van je kinderen houdt, dan wil je niet dat ze ziek worden. Van goed eten en niet teveel worden ze dat niet. Je moet dat totale bedrag aan meerkosten ook zien vanuit het perspectief van afnemende ziektekosten. En er is nog meer. We vernielen de vruchtbaarheid van de aarde met chemische troep in onze landbouw. Reken eens uit wat dat kost! Al die kosten moet je meenemen, maar we externaliseren ze. We wentelen ze af en niemand betaalt er direct voor. Maar ze slaan terug. Hoe moet dat aangepakt worden?
Daar moeten we de politiek van doordingen door het steeds weer opnieuw uit te leggen. De hele voedselketen moet van onder tot boven opnieuw worden ingericht want anders kun je het niet veranderen. Juist jonge mensen kunnen daar wat in bereiken. Ze hebben het enthousiasme om de wereld te veranderen en de tijd is er rijp voor. Mijn generatie heeft de wereld veranderd met Rock-muziek en ging naar Woodstock. Zij doen het met voedsel. Eten is de rock van nu. Als je nu de wereld wilt veranderen, dan doe je dat met voedsel. Onze tijd draait om het herstel van onze band met de aarde en de natuur die ons in staat stelt om te leven. Weg van de waanzin die ons en de aarde van elkaar heeft vervreemdt. Voedsel heeft dat allemaal in zich. Is het Woodstock van vandaag dan een netwerk van kleine boeren? Nou en of. Er zullen veel meer kleine boeren komen die lokaal werken, verse producten leveren en geen conserveringsmiddelen nodig hebben omdat ze dicht bij hun klanten werken. Kent u Louise Fresco, de Nederlandse agri-kenner en voormalig FAO medewerker die Michael Pollan ervan beschuldigde een misleidende goeroe te zijn omdat hij net doet of iedereen een kleine boer wil zijn, in plaats van TV te kijken, boeken te lezen, manager te spelen, uit te gaan, muziek te luisteren en online te zijn? Ik heb van haar gehoord. Die kritiek ken ik niet, maar ik wil er wel iets over zeggen. De jeugd snapt iets wat zij misschien niet begrijpt. Boer zijn komt weer in zwang. De jeugd is weer op zoek naar zijn band met de natuur. Dat is iets heel krachtigs. In deze periode van crisis, economisch, moreel en milieutechnisch, snapt de jeugd dat je de wereld kunt veranderen via wat we eten. We stoppen de aarde in ons lijf. Daar begint het. De jeugd die dat aanvoelt is nog niet in de meerderheid, maar er zijn er steeds meer. SlowFood heeft wereldwijd zo’n 250.000 leden. Wat moet er nou gebeuren om 40% of 60% van de mensen op aarde te bereiken? Met ons netwerkinitiatief Terra Madre zijn we met 10 miljoen mensen, wereldwijd in 173 landen. Dat is niet niks. En SlowFood is maar één van de vele bewegingen. Biologisch is ook een krachtige beweging en zo zijn er nog veel meer. Je kent vast Edgar Morin. Hij zei: ‘de toekomst is al begonnen’. Overal zijn al kleine bewegingen, overal in de wereld. Het is als het vuur onder de as. Die nieuwe geest is er. Hoe gaat het verschil maken? Er is een mondiaal netwerk aan het ontstaan, met lokale wortels. Het is nog niet goed gestructureerd, maar het wordt steeds sterker. In Brussel starten we dit jaar met de 27 Europese landen een Terra Madre. Dat wordt een sterke lobby van duizenden kleine producenten. Met al die mensen gaan we een andere lobby vormen, naast en tegen die van de multinationals. Luister goed, als de politiek niet gaat veranderen dan veranderen we de politiek. Het netwerk komt uit duizenden kleine dorpen en wordt gevoed door heel
betrokken mensen. Laat in het interview vooral uitkomen dat we de politiek moeten en kunnen veranderen als die dat zelf niet doet! Financieel gezien staat Europa’s grote landbouw aan de rand van een faillissement. Boeren hebben te lang niets verdiend en kunnen daarom nauwelijks meer investeren in de verduurzaming van hun bedrijfsvoering. Er is beslist vernieuwing nodig. Als het nieuwe het oude niet tijdig vervangt, zitten we straks nog met te weinig eten en gooien we vanzelf niets meer we . Hoelang gaat het nieuwe systeem erover doen om het oude te vervangen? Dat probleem zie ik ook, maar vergeet niet dat naarmate het slechter gaat, boeren en burgers het nieuwe systeem beter gaan zien en meer gaan omarmen. Burgers en boeren zullen elkaar daarin stimuleren, daarom noem ik ze co-producenten. Ze zullen steeds meer gemene zaak maken. Ik hoop inderdaad dat dat gebeurt voor het agri-systeem in Europa van armoe in elkaar zakt. Dat zou een ramp zonder weerga zijn. Hebben we die tijd? Ach weet je, ik heb niet voor niets een beweging gestart die Slow is. Daar zit een geest achter die de tijd neemt en de ruimte maakt waar die nodig is. Het half uurtje interviewtijd werd bijna een uur. We namen afscheid met een welgemeend arriverderci en een hug om de schouders. "We moeten verder praten".
