Carel van Eykelenburg, bestuursvoorzitter BNG Bank. Stichting Pensioenfonds Achmea: Een goede governance fungeert vooral als spiegel voor het bestuur

Jaargang 21 | Nummer 04 | december 2014

Carel van Eykelenburg, bestuursvoorzitter BNG Bank Stichting Pensioenfonds Achmea: ‘Een goede governance fungeert vooral als spiegel voor het bestuur’ Peter Borgdorff

benoemd als nieuwe commissaris en voorzitter van de RvC Staatssecretaris Klijnsma is ‘fixing a broken theory’

Inhoud Voorwoord 3 CEO interview: Carel van Eykelenburg, bestuursvoorzitter BNG Bank

4

Belgische Keytrade Bank kiest voor Nederlandse custodian

6

Pensioenfonds Achmea ‘in control’ door heldere driehoek uitbestede taken

8

Kostenbenchmarking: appels met appels vergelijken

10

KAS BANK uitgeroepen tot European Pension Fund of the Year 2014

11

Global Custody Netwerk Nieuws

12

Peter Borgdorff benoemd als nieuwe commissaris bij KAS BANK

14

Pensioenfondsen en EMIR: tijdig anticiperen is cruciaal

17

Kostentransparantie in het Verenigd Koninkrijk: Navigeren door de mist

18

VVB-Expert Group Meeting in Keulen

20

The Custodian Principles

22

Volgens Vetter

24

Tjitsger Hulshoff: Klijnsma is ‘fixing a broken theory’

Commentaar op deze uitgave, suggesties voor toekomstige artikelen en verzoeken om op de verzendlijst geplaatst te worden, kunt u richten aan: Client management Tamis Stuker Managing Director + 31 20 5575 880 [email protected] Business Development Mark van Weezenbeek Managing Director + 31 20 5575 483 [email protected] Eindredactie Robbert Veltman + 31 20 5575 010 [email protected] Vormgeving KoeweidenPostma Drukwerk KAS BANK, Document & Systems Services KAS Selections is een kwartaaluitgave van KAS BANK N.V. te Amsterdam, Londen en Frankfurt am Main. Hoewel deze uitgave met de meeste zorg wordt samengesteld, kunnen er geen rechten aan worden ontleend. Jaargang 21, nummer 4, december 2014

26

Voorwoord Gaat het ‘nieuwe bankieren’ in 2015 zijn doorbraak beleven? Eigenlijk een merkwaardige vraag. Transparantie en de klant centraal horen immers de vanzelfsprekende kern te zijn van het doen en laten van de financiële sector. Voor zover mijn oog reikt, is dat ook zeker het geval. In de pensioen­ sector zijn in ieder geval grote stappen voorwaarts gezet. Look through, kostentransparantie en op een heldere manier verantwoording afleggen aan de stakeholders staan bij bestuurders hoog op de agenda. Het nieuwe FTK 2015 spoort daar nog eens extra toe aan. Bij KAS BANK ondersteunen wij onze klanten (pro-)actief om aan de vereisten van de wet- en regel­ geving te voldoen. De aanscherping van onze focus op vier kernsegmenten – pensioenfondsen, verzekeraars, beleggingsfondsen en wealth managers – betekent dat wij onze middelen nog gerichter gaan inzetten om onze missie ten uitvoer te brengen. En dat is om als onafhankelijke en neutrale partij een betrouwbare partner voor onze klanten te zijn. Dat impliceert een goede wederzijdse samenwerking. Daarom is uw feedback via o.a. de Client Service Review, diverse Klankbordgroepen en Xpert Meetings, zo belangrijk voor ons. Met uw input kunnen wij onze service nog verder verbeteren. Zelf heb ik mijn gesprekken met klanten het afgelopen jaar als zeer leerzaam ervaren. Soms zijn er harde noten gekraakt. Maar ook is duidelijk dat er in de markt duidelijk behoefte bestaat aan een onafhankelijke partij als KAS BANK. Het ‘nieuwe bankieren’ is voor Bank Nederlandse Gemeenten al meer dan 100 jaar de gewoonste zaak van de wereld. ‘Gewoon doen’ en ‘betrokkenheid bij de klant’ zijn volgens bestuursvoorzitter Carel van Eykelenburg vanzelfsprekende kernwaarden. Dat komt ook naar voren in het interview met Peter Borgdorff, die samen met Petri Hofste op 19 november is benoemd als nieuwe commissaris van KAS BANK. Peter is al jaren een groot voorvechter voor meer transparantie in de financiële sector. De inrichting van de governance door Stichting Pensionfonds Achmea sluit daar bij aan. Het fonds heeft de countervailing power opgebouwd volgens een driehoeks-model waarin iedere partij een duidelijk onderscheiden rol speelt. Dit model zou volgens Gerard Warmerdam een voorbeeld voor andere fondsen kunnen zijn bij de (her)inrichting van hun governance. In de discussie over ons pensioenstelsel (‘Nederland zakt af naar derde plaats’) wordt nog wel eens vergeten dat bijvoorbeeld Engeland en Duitsland juist wel degelijk naar Nederland kijken als ‘gids­ land’. Daarvan getuigt het artikel van Christopher Sier, managing Director van KAS BANK UK Branch en een erkend pensioenspecialist in het Groot Brittannië. En bij de VVB Expert Meeting van o.a. Duitse vermogensbeheerders in Keulen was veel belangstelling voor de Nederlandse aanpak van kostentransparantie. Zo zit er ongemerkt weer een rode draad in deze KAS Selections. Maar er is ook iets definitief ver­ anderd. Na 20 jaar stopt Laurens Vis met zijn Laurens Visie. Vanaf deze plaats wil ik Laurens zeer bedanken voor zijn vaak opmerkelijke kijk op de financiële sector. Niet voor niks bladerden veel lezers als eerste naar zijn rubriek. Zijn brede blik en historische kennis werden (en worden) zeer gewaar­ deerd. Laurens gaat zijn grote kennis nu inzetten voor de uitbouw van de activiteiten van KAS Trust in het Verenigd Koninkrijk. Zijn opvolger als columnist is Jeroen Vetter. In zijn eerste bijdrage laat Jeroen zien dat innovatie ook, of eigenlijk juist voor de financiële sector van groot belang is. En daarmee is de cirkel rond. Want innovatie behoort, net als transparantie en onafhankelijke informatievoorziening, tot de belangrijke thema’s waarbij wij onze klanten ook in 2015 weer volop willen ondersteunen. Namens alle KAS BANK-ers wens ik u prettige feestdagen en een succesvol 2015 toe. Sikko van Katwijk Raad van Bestuur KAS BANK 3

BNG Bank laat zich al honderd jaar niet gek maken

Carel van Eykelenburg, bestuursvoorzitter BNG Bank BNG Bank is de bank van en voor overheden en instellingen voor het maatschappelijk belang. Klanten van de bank zijn overwegend overheden, woningcorporaties, zorg- en onderwijsinstellingen en nutsbedrijven. BNG Bank biedt hen financiële diensten op maat zoals kredietverlening, advies, betalingsverkeer en vermogensbeheer. Ook participeert de bank in publiek-private samenwerking. Verreweg het grootste deel van de kredietverlening van de bank is kredietrisicovrij, omdat deze aan of onder garantie van overheden plaatsvindt. Mede daardoor wordt BNG Bank als één van de veiligste banken ter wereld gezien met meerdere AAA-ratings. De bank is gevestigd in Den Haag en beheert met minder dan 300 medewerkers een balanstotaal van ruim 130 miljard euro.

Hoe kenmerkt u de bedrijfscultuur van BNG Bank? Bij deze vraag moet ik meteen denken aan de toespraak van minister Dijsselbloem in april dit jaar ter gelegenheid van het honderdjarige bestaan van onze bank. ‘Tussen alle aanbiedingen met flitsende financieringsproducten waarin gouden bergen worden beloofd klinkt ook een ander geluid. BNG Bank laat zich al honderd jaar niet gek maken. Zo veilig en goedkoop mogelijk. BNG Bank is niet van de snelle winst en ook nooit geweest’, zei de minister. En daarmee sloeg hij de spijker op z’n kop. We zijn wellicht niet altijd de snelste met het op de markt brengen van nieuwe flitsende producten, maar we zijn wel gedegen. En dat past ook bij ons. ‘Betrokkenheid’ is een ander belangrijk aspect. Onze balans is groter dan die van de bank- en verzekerings­ activiteiten van SNS Reaal samen, maar we hebben minder dan 300 medewerkers. Dat betekent dat onze medewerkers meedraaien bij veel projecten. Zo was bijna de helft van de medewerkers betrokken bij de overgang van het toezicht op onze bank door de Euro­ pese Centrale Bank. Medewerkers vinden dat leuk, en dat verhoogt hun betrokkenheid. Ook omdat mede­ werkers bij ons gemiddeld langer in dienst blijven dan bij andere banken is hun betrokkenheid en hun kennis van de sector groot. Klanten zijn daar blij mee. Om de betrokkenheid op langere termijn te behouden is het belangrijk om elkaar te blijven aanspreken. Daarom gaan we binnenkort met leidinggevenden bij elkaar zitten om – met stevige begeleiding - de veranderingen in de publieke sector en in de financiële sector te bespreken. Hoe reageer je daar op? Wat betekent dat voor jouw rol in de organisatie? Dat zijn vragen die de managers over 4 | KAS SELECTIONS | december 2014

zich heen krijgen. We vragen de jonge BNG’ers om het management van repliek te dienen, zodat leidinggeven­ den daadwerkelijk worden uitgedaagd. Wat is de visie en missie van uw bedrijf? De bank is opgericht met een doelstelling die – met enkele aanpassingen in de formulering – steeds dezelfde is geweest: duurzaam bijdragen aan het laag houden van de kosten voor maatschappelijke voorziening voor de burger. Het is een doelstelling waarin maatschappelijk verantwoord ondernemen besloten ligt en die de afgelopen eeuw niets van haar relevantie heeft verloren. Sterker nog, ons draagvlak is gegroeid. Een eeuw geleden werd de bank opgericht door 37 van de toen nog ruim 1100 Nederlandse gemeenten. Nu zijn vrijwel alle gemeenten en provincies, een hoogheemraadschap én de rijksoverheid aandeelhouder van onze bank. Omdat veel aandeelhouders ook klant zijn, houden ze ons scherp. Om klanten te voorzien van goedkope financiering moet de bank onder alle omstandigheden tegen zo laag mogelijke rentetarieven kunnen inkopen. Dat be­tekent dat de excellente kredietwaardig­ heid – vergelijkbaar met die van de Nederlandse overheid – gewaarborgd moet blijven. De crisis laat zien dat dit een goede keuze is. Hoe beïnvloedt de Europese regelgeving BNG Bank? Onder invloed van de crisis is de financiële regelgeving sterk toegenomen. Dat leidt tot een grotere administra­ tieve lastendruk voor BNG Bank en – helaas – tot hogere kosten voor de klanten. Maar er zijn meer implicaties voor onze belanghebbenden. Wij worden internationaal beschouwd als een zéér stabiele bank met een relatief stabiele ontwikkeling van het resultaat. Maar onder

Carel van Eykelenburg Bestuursvoorzitter BNG Bank Carel van Eykelenburg is vanaf 1 januari 2005 lid van de Raad van Bestuur van BNG Bank en per oktober 2008 benoemd als voorzitter. Hij is onder meer lid van het bestuur van de Nederlandse Vereniging van Banken, lid van het bestuur van het ABP en lid van de Commissie Intern Toezicht van het Shell Pensioenfonds.

invloed van de nieuwe IFRS-regelgeving voor ‘Fair Value’ is het onvermijdelijk dat ons bedrijfsresultaat veel volatieler wordt. Belangrijk is ook de Basel III-regelgeving die nu is ondergebracht in de Europese CRD IV-richtlijn. Het belangrijkste effect daarvan voor BNG Bank is de voorgestelde ondergrens voor de ‘leverage ratio’ van 3% in Europees verband vanaf 2019. Minister Dijssel­ bloem overweegt zelfs voor de Nederlandse banken die zich niet exclusief op publieke sector richten een onder­grens van 4%. Opmerkelijk genoeg vond toenmalig minister van Financiën Gerrit Zalm begin deze eeuw onze kapitaalbuffer van 3% te hoog en dwong hij ons tot uitkering van extra dividend zodat onze ‘leverage ratio’ tot ruim 2% zakte. Nu bestaat de kans dat we duurder hybride kapitaal moeten aantrekken om de ‘leverage ratio’ vóór 2019 boven de 3% uit te laten komen. Zo zie je maar weer hoe veranderlijk ook regelgeving kan zijn. Hoe past u de regels voor good governance toe binnen de bank? Good governance begint bij ons met volledige transpa­ rantie. Onze aandeelhouders en klanten zijn als publieke instelling gewend om verantwoording af te moeten leggen en verwachten dat ook van ‘hun’ bank. De discussie over het beloningsbeleid, om een voorbeeld te noemen, is bij ons gevoerd in 2009, lang voordat het op de publieke agenda stond en bij andere banken werd besproken. Ik wil bij dit onderwerp overigens een kanttekening maken. Naarmate de ‘toezichtstoren’ en de roep om transparantie bij banken toeneemt, zie je een tendens

naar ‘schaduwbankieren’ ontstaan. Denk aan crowd­ funding, kredietunies, e.d. Op het eerste gezicht is dit goedkope financiering. Maar er is ook veel minder toezicht en de gevolgen daarvan zijn nu nog niet te overzien. Waar staat BNG Bank over vijf jaar? Voor ons zijn de ontwikkelingen bij onze klanten bepa­ lend. Een belangrijke trend naast ‘Europa’ is de vergrij­ zing en verstedelijking van Nederland. De bevolking in de Randstad groeit door, terwijl een derde van de gemeenten in Nederland te maken krijgt met een krimp van 2,5% per jaar of meer. Dat betekent voor ons dat we goed moeten kijken naar de steeds grotere verschillen tussen onze klanten. Belangrijk is ook dat de overheid steeds minder uit­ voerend en steeds meer kaderstellend opereert. Dat betekent bijvoorbeeld dat de overheid financiële risico’s in de gezondheidszorg overhevelt naar de instellingen zélf. Als één van de grotere banken in de gezondheids­ zorg zullen we dus nog beter moeten kijken hoe we die risico’s kunnen beperken. Als vierde en laatste trend noem ik de verduurzaming. Wij merken dat er in de hele maatschappij, maar vooral ook bij onze klanten, steeds meer belangstelling is voor duurzaamheid in de bedrijfsvoering. We faciliteren onze klanten op dit gebied waar mogelijk en zijn op onder­ delen proactief. Zo hebben we modellen ontwikkeld om zonnepanelen te installeren bij sociale huurwoningen, op zo’n manier dat huurders van deze woningen hier ook van profiteren. Binnenkort worden de eerste zonnepane­ len geïnstalleerd. 5

Belgische Keytrade Bank kiest voor Nederlandse custodian Keytrade Bank, de Belgische marktleider inzake online trading, heeft in 2014 besloten om met KAS BANK in zee te gaan voor de clearing, settlement en bewaarneming van haar transacties op verschillende markten. CEO Thierry Ternier licht toe waarom de bank tot nu toe zeer tevreden is over haar keus.

“Voor de groei van onze activiteiten in België en in het buitenland, waren we op zoek naar een betrouwbare custodian. Als Europese speler droeg KAS BANK vrijwel onmiddellijk onze voorkeur weg,” aldus Thierry Ternier. “Als middelgrote onder­neming waarderen we een partner op maat. KAS BANK komt hier volledig aan tegemoet door telkens met ons mee te denken en de belangrijkste actuele uitdagingen voor kleine en middelgrote ondernemingen, KMO’s in Vlaanderen, te kaderen.” Gedurende het selectieproces voor een nieuwe custodian, had men bij Keytrade Bank al heel snel een goed gevoel bij het kennismakingstraject van KAS BANK. Tijdens uitgebreide workshops, die zowel in de kantoren van Keytrade Bank als in die van KAS BANK plaatsvonden, werden eerst alle operationele en reglementaire aspecten besproken. “Wij merkten onmiddellijk dat KAS BANK sterk is in hun expertise, zowel wat betreft hun tools als hun medewerkers. Dat schept vertrou­ wen,” zegt Ternier. Daarnaast werden voor de medewerkers van Keytrade Bank webinars georganiseerd om op die manier de tools van KAS BANK te testen alvorens een definitieve beslis­ sing te nemen. Voor de online bank was

6 | KAS SELECTIONS | december 2014

het zeer belangrijk om te weten of de medewerkers die deze tools dagelijks moeten gaan gebruiken ook achter deze beslissing zouden staan. “Onze mede­ werkers waren al snel enthousiast over de tools. Ze werden als prettig en overzich­ telijk ervaren. Zeker KAS-Web vond men handig in gebruik. Het enthousiasme van onze medewerkers was voor ons dan ook doorslaggevend,” concludeert Thierry Ternier.

Het enthousiasme van onze medewerkers was voor ons doorslaggevend.

Na de beslissing om met KAS BANK samen te werken, werd het transitie- en intakeproces gestart. De verantwoordelijke intakemanager leidde samen met een aantal andere medewerkers van beide bedrijven de volledige oefening in goede banen. De gestructureerde aanpak van KAS BANK heeft de intake voor Keytrade Bank aanzienlijk vergemakkelijkt. “Dit getuigt ook van expertise in hun vak­ gebied.” Inmiddels is de samenwerking bijna een jaar op streek. “Tot op heden zijn we er

nog steeds van overtuigd dat we de beste keuze gemaakt hebben,” geeft Ternier aan. “KAS BANK heeft een kwalitatief hoogstaand client relationship management waardoor ze hun klanten zeer goed begrijpen.” Volgens Ternier denkt KAS BANK als nieuwe custodian proactief mee over de toekomstige uitdagingen voor Keytrade Bank als online bank. “Anderzijds zijn jullie reactief zeer sterk en vatten onmiddellijk de koe bij de horens wanneer er een probleem optreedt. Hierdoor is er een goede wisselwerking en een construc­ tieve samenwerking ontstaan.” “Zo is bijvoorbeeld de verdergaande harmonisatie voor de effectenmarkten in Europa een hele uitdaging,” gaat Ternier verder. “Uiteraard zijn wij voorstander van dergelijke harmonisatie, omdat dit meer transparantie voor de beleggers met zich meebrengt. Niettemin weegt deze reglementaire druk op onze organisatie. Ook in deze uitdaging voelen we de meerwaarde van KAS BANK. Zij denken actief met ons mee en staan ons bij met raad en daad.” De toekomst met KAS BANK ziet Keytrade Bank dan ook positief in. “Wij hopen dat KAS BANK oor en oog blijft hebben naar de opkomende uitdagingen.”

Keytrade Bank is een Belgische online bank gespecialiseerd in bankieren en beleggen. Haar hoofdkantoor zetelt in Brussel, met dochtermaatschappijen in Luxemburg en Zwitserland. De bank biedt met KEYPACK volwaardige bankdiensten aan die door consumentenorganisaties als beste aanbod op de Belgische markt zijn bekroond. Via een professioneel en kwalitatief platform met innovatieve tools kunnen beleggers zelf actief beleggen op de belangrijkste wereldmarkten in de meest optimale omgeving. Een optimale gebruiksvriendelijkheid voor haar cliënten staat bij Keytrade Bank hoog in het vaandel. Een team specialisten helpt cliënten om stap voor stap hun financiën in eigen handen te nemen om op die manier een potentieel hoger rendement te kunnen behalen. ‘Leve de durvers’, is dan ook het motto van de bank.

Thierry Ternier Chief Executive Officer

Een optimale gebruiksvriendelijkheid voor haar cliënten staat bij Keytrade Bank hoog in het vaandel.

7

Gerard Warmerdam

Voorzitter van de commissie balansmanagement van Stichting Pensioenfonds Achmea

Stichting Pensioenfonds Achmea

In 2003 besloot verzekeraar Achmea om de verschillende pensioen­ regelingen binnen het bedrijf onder te brengen in een eigen pensioen­ fonds, de Stichting Pensioenfonds Achmea Personeel (SPAP). Bij de start in 2005 werden de nominale verplichtingen van het fonds herverzekerd bij de eigen levensverzekeraar ten gunste van een gegarandeerde uitkering. Deze keuze werd in 2009 heroverwogen toen SPAP ging fuseren met Stichting Pensioenfonds Interpolis tot Stichting Pensioen­ fonds Achmea (SPA). Dat leidde ertoe dat er een nieuwe pensioen­ regeling kwam. Per 1 januari 2014 voert SPA de pensioenregeling zelfstandig en voor eigen risico uit in de vorm van Collectieve Defined Contribution (CDC) regelingen.

Pensioenfonds Achmea ‘in control’ door heldere driehoek uitbestede taken Het Nederlandse pensioenstelsel gaat veranderen. Zo bestaat de kans dat de huidige verplichte deelneming op termijn verdwijnt. Stichting Pensioenfonds Achmea sorteert hier alvast op voor met een herijking van haar governance en vermogensbeheerorganisatie. Volgens Gerard Warmerdam, voorzitter van de commissie balansmanagement van het pensioenfonds, kan de gekozen oplossing ook interessant zijn voor andere pensioenfondsen.

Stichting Pensioenfonds Achmea (SPA) heeft sinds 1 januari 2014 alle aanspraken in eigen beheer. Daarmee draagt het fonds ook de eindverantwoordelijkheid voor de partijen waar het taken aan uitbesteedt. Voor het bestuur is het een uitgemaakte zaak dat de governance en het risicomanagement daarom goed op orde moeten zijn. “Wij willen tot de ‘beste pensioenfondsen’ van Nederland behoren”, legt Warmerdam uit. “Dat is natuurlijk een subjectief begrip. Maar in onze ogen is het beste fonds een fonds waar de deelnemers ook

8 | KAS SELECTIONS | december 2014

In onze ogen is het beste fonds een fonds waar de deelnemers ook vrijwillig voor zouden kiezen op het moment dat er marktwerking is. vrijwillig voor zouden kiezen op het moment dat er marktwerking is. Een optimale governance is daar onlosmakelijk mee verbonden.”

Blauwdruk

Invulling

Bij de inrichting van de governance is het bestuur van SPA niet over één nacht ijs gegaan. Zo is goed gekeken naar een aantal door De Nederlandsche Bank (DNB) geformuleerde aandachtspunten voor goed bestuur. Zo wijst DNB in haar Themabrieven op het gevaar van mogelijke belangenverstrengeling als beheer en uitvoe­ ring in één hand zijn. Andere belangrijke punten zijn een optimale risicobeheersing, voldoende countervailing power (‘tegenkracht’), duidelijke afspraken over uit­ bestedingen en beheersing van financiële risico’s. “Als pensioenfonds van Achmea doen wij zaken met Achmea bedrijfsonderdelen. Dat kan alleen maar goed en zuiver functioneren als er sprake is van countervailing power. Een goede governance fungeert vooral als spiegel voor het bestuur. Houden wij ons aan het afgesproken beleggingsbeleid? Bieden wij voldoende tegenwicht tegenover de vermogensbeheerders en de uitvoerings­ organisatie van het fonds? Is de informatievoorziening goed geregeld?”

Binnen de driehoek SPA-KAS BANK- Syntrus Achmea is KAS BANK verantwoordelijk voor de bewaarfunctie, de beleggingsadministratie, de compliance en risk monito­ ring, het collateral management en de rapportages aan de toezichthouder. Fiduciair manager Syntrus Achmea Vermogensbeheer verzorgt via een gescheiden uitbeste­ ding (1) de strategische portefeuille advisering en het

In de blauwdruk voor de vermogensbeheerorganisatie werkt SPA met twee verschillende partijen voor enerzijds het fiduciair beheer en anderzijds de bewaarneming en administratie. Na een zorgvuldig uitbestedingsproces volgens de uitbestedingsregels van DNB, is SPA in zee gegaan met Syntrus Achmea Vermogensbeheer als fiduciair beheerder en KAS BANK als bewaarder en administrateur. De afspraken over ieders specifieke rol en taken zijn vastgelegd in een tripartiete Service Level Agreement tussen Syntrus Achmea Vermogensbeheer, KAS BANK en Syntrus Achmea Pensioenbeheer als

Een onafhankelijke partij helpt om mogelijk onzichtbare risico’s zichtbaar te maken.

balansmanagement en het gedeeltelijke beheer van de matchingsportefeuille, en (2) de manager selectie. Laatstgenoemde omvat het selecteren, monitoren en eventueel vervangen van operationeel vermogens­ beheerders en/of beleggingsinstellingen. Het bestuur van SPA kan op basis van de onafhankelijke rapportages van KAS BANK een gefundeerd oordeel vellen over het vermogensbeheer en de risico’s goed monitoren. “Met die informatie kunnen wij onze partners alert houden, bijvoorbeeld bij een mandaat­ overschrijding bij een van de vermogensbeheerders of van de overall beleggingsrichtlijnen van het fonds. Daarnaast kunnen we de deelnemers en pensioen­ gerechtigden op een transparante manier informeren over de actuele situatie van het fonds.” Belangen deelnemers gewaarborgd

Dit model met scheiding van taken geeft het bestuur de handvatten om altijd ‘in control’ te zijn.

pensioenadministrateur. “Dit model met scheiding van taken geeft het bestuur de handvatten om altijd ‘in control’ te zijn.” Volgens Warmerdam kan deze constructie zeker ook interessant zijn voor andere pensioenfondsen die uitbesteding van taken (her)overwegen. “Door de functies voor de balansmanagementkant primair buiten de eigen organisatie te leggen en een juiste scheiding aan te brengen, ontstaat onafhankelijkheid en objectivi­ teit en een model waarin het bestuur de juiste bestuursen stuurinformatie krijgt. De kosten voor inschakeling van een derde partij zijn wellicht hoger. Maar een onafhankelijke partij helpt om mogelijk onzichtbare risico’s zichtbaar te maken en kan goed monitoren of alle afspraken over het beheer en uitvoering van transacties worden nagekomen. Zo verdien je de extra kosten uiteindelijk weer terug.” Overigens vindt SPA sturen op kosten en kostentransparantie ook belangrijk. SPA wil bij de verdere ontwikkeling daarvan graag met KAS BANK optrekken.

In de filosofie van Stichting Pensioenfonds Achmea gaat governance verder dan het optimaal inrichten van de countervailing power. Delen van pensioenkennis en actief van elkaar leren hoort daar ook bij. Het fonds werkt daarom met een pool van potentiële bestuurs­ leden die nu al betrokken worden bij het fonds. Zij krijgen allemaal een opleiding op het gebied van pensioenen aangeboden. Als binnen het bestuur een plek vrijkomt, wordt vanuit de pool gezocht naar een opvolger die het beste past bij de opengevallen plek. Verder werkt SPA met plaatsvervangende bestuursleden. Zij zitten bij de bestuursvergaderingen en zijn volwaardig lid van de diverse bestuurlijke commissies. Als het vereiste quorum in het bestuur ontbreekt, hebben zij ook stemrecht. “Wij vinden representativiteit in het bestuur belangrijk, maar werken bewust niet met verkiezingen. Wij willen bevorderen dat de expertise binnen de pool en het bestuur zo goed mogelijk aansluit op de kennis die wij op dat moment nodig hebben. Op deze manier zijn de belangen van de deelnemers en de representativiteit vanuit de pariteit beide goed gewaarborgd.”

9

Kostenbenchmarking: appels met appels vergelijken Financiële instellingen werken hard aan herstel van vertrouwen bij aandeelhouders en klanten. (Kosten)transparantie is daarbij het sleutelwoord. CFA Society Netherlands organiseerde in dat verband op 25 november een goed bezochte bijeenkomst over ‘Transparency and Fairness: Investment Costs Examined’. De hoge opkomst liet zien dat dit onderwerp ook in Nederland hoog op de agenda staat. Voorzitter Jacco Heemskerk deed in zijn inleiding de suggestie om de Nederlandse ervaringen met kosten­ transparantie te vertalen naar Global Investment Costs Standards. Dit in navolging van de door het CFA Institute al ontwikkelde Global Investment Performance Standards (GIPS). De Nederlandse pensioensector loopt daarin al voorop op de ons omringende landen. Vooral in Engeland en Zwitserland neemt de roep om trans­ parantie sterk toe. Charlie Hogan van CFA Institute benadrukte daarna dat in de financiële sector ethiek en het belang van de klant altijd centraal hoort te staan. Klaus Paesler (Russel Investment) wees op de verborgen kosten in FX overlays en bij transitiemanagement. Hij gaf aan dat met name de custodian de informatie bezit die nodig is om deze kosten inzichtelijk te maken. Sikko van Katwijk sloot daar in zijn presentatie op aan. Wat voor informatie is benodigd en hoe kom je daar aan? Vermogensbeheerders hebben in het algemeen niet als ‘default setting’ om volledig inzage in hun kosten te geven. Vaak moet daar vanuit bijvoorbeeld het pensioenfonds stevig op aangedrongen worden. Daarbij is de ‘tone of voice’ van groot belang. Informatie verzamelen is geen kwestie van ‘wij’ tegen ‘zij’, maar van een partnership met de vermogensbeheerder waarbij zijn relatie met de klant centraal staat. Daarna ging hij dieper in op het kostenbenchmark initiatief van KAS BANK. De grootte van de deelnemende populatie en de omvang van de gebruikte data (‘data mining’) is cruciaal voor iedere benchmark. Hoe groter 10 | KAS SELECTIONS | december 2014

de populatie, hoe groter de betrouwbaarheid van de benchmark. De KAS BANK Kostenbenchmark is daarom in nauwe samenwerking met de pensioensector ont­wikkeld. Inmiddels hebben ruim 40 Nederlandse pensioenfondsen zich aangemeld voor deelname aan deze benchmark. De eenvoud van de benchmark (data worden aan­ geleverd op basis van kasstromen en de verplichte FTK Staten) maakt de kosten van pensioenfondsen op een eenvoudige wijze inzichtelijk. Vervolgens kunnen zij hun kosten vergelijken met hun peers en verder analyseren. De benchmark vergelijkt de kosten per deelnemend pensioenfonds met een peer group van vergelijkbare pensioenfondsen en een zo breed mogelijk universum van alle pensioenfondsen in Nederland. Daarbij wordt gekeken naar de kosten van pensioen­ beheer per deelnemer, van het vermogensbeheer in bps en de transactiekosten van het vermogensbeheer in bps (beide worden afgezet ten opzichte van het totale pensioenvermogen). De vermogensbeheer- en transac­ tiekosten worden uitgesplitst naar beleggingscategorie. Ook geeft de benchmark inzicht in de out- of underper­ formance van het fonds ten opzichte zijn benchmark­ performance. Het bestuur van het pensioenfonds kan dan uiteindelijk zelf een onafhankelijk oordeel vellen over de (vermogens)beheerkosten.

Sikko van Katwijk met de European Pension of the Year 2014 award.

KAS BANK voor tweede opeenvolgende keer ‘European Pension Fund Custodian of the Year’ De European Custody Risk Awards zijn een initiatief van het Europese vakblad Custody Risk voor risk managers in de financiële sector. Een onafhankelijke jury van financieel specialisten uit diverse disciplines beoordeelt alle nominaties en beslist over de winnaars. De uitreiking vond plaats op 11 november tijdens het jaarlijkse European Custody Risk Awards evenement in Londen.

KAS BANK was in twee categorieën - Pension Fund Custodian of the Year en Custodian of the Year-Benelux - genomineerd en viel ook twee keer in de prijzen. Naar het oordeel van de jury is KAS BANK “dé bank voor pensioenfondsen door bestuurders en bestuurs­ bureaus te helpen bij de implementatie en uitvoering van nieuwe wet- en regelgeving. De bank heeft talrijke nieuwe pensioenfonds klanten verwelkomd in 2014 en verlegt de grenzen van de sector door nieuwe normen te stellen. KAS BANK is een van de eerste Europese custodians die op transparante wijze informatie levert over vermogens­ beheer- en transactiekosten.” De Award voor Pension Fund Custodian of the Year werd in ontvangst genomen door bestuurslid Sikko van Katwijk. “Het is een eer om deze prijs namens het team van KAS BANK in ontvangst te mogen nemen. Wij zien de Award als een bevestiging en erkenning van onze strategische focus op pensioenfondsen. Waar asset safety bij pensioenfondsen onverminderd een belangrijke rol blijft spelen, vraagt onze verande­ rende rol als bewaarder tegelijkertijd om een innovatieve aanpak. KAS BANK evolueert steeds meer naar de rol van ‘trusted agent’ voor onze klanten. Wij helpen hen om meer inzicht en trans­parantie van de kosten te krijgen, waardoor zij zichzelf kunnen bench­ marken ten opzichte van hun branchegenoten en optimaal hun verantwoordelijkheden tegenover hun stake­holders kunnen uitvoeren. Deze Awards zijn voor ons een andere belangrijke stimulans om deze weg te blijven volgen.”

Mark van Weezenbeek, Head of Sales & Business Development, met de Custodian of the Year-Benelux award.

11

Global Custody Netwerk Nieuws BINNEN EUROPA

België

Wijziging sub-custodian voor OLO’s PKAS BANK heeft voor de afwikkeling van Belgische OLO’s een andere sub-custodian aangewezen. OLO’s (Obligations Lineair(e) Obligaties) zijn enkel bestemd voor institutionele beleggers en grote ondernemingen en worden alleen uitgegeven in gedematerialiseerde vorm. Het rendement op de Belgische 10-jarige OLO is de belangrijkste indicator voor de evolutie van de lange termijnrente in België. De afwikkeling van OLO’s vindt sinds 14 november 2014 via Euroclear Bank plaats. De transitie is verder niet van invloed op de afwikkeling van corporate actions (onder andere corporate events, dividend, couponbetalingen en lossingen). Over de verdere operationele impact van deze aanpassing in ons netwerk bent u per Service Update ingelicht.

Noorwegen

Uitstel integratie SIX x-clear en Oslo Clearing Op 30 oktober is op gezag van het Noorse ministerie van Financiën besloten om de juridische integratie tussen de clearing organisaties SIX x-clear en Oslo Clearing uit te stellen tot een nader te bepalen datum. Bij het afgeven van de licentie voor SIX x-clear om als buitenlandse CCP in Noorwegen te opereren, was overeengekomen dat Swiss National Bank (SNB) en de Swiss Financial Supervisory Authority (FINMA) enerzijds en de Noorse toezichthouder (Finanstilsynet) en de Noorse centrale bank (Norges Bank) anderzijds een overeenkomst over wederzijds effectief toezicht afge­sloten zouden hebben voor aanvang van de clearing werkzaamheden. Dat is nog niet gebeurd. Daarom mag SIX x-clear nog niet beginnen met haar clearing werkzaamheden in Noorwegen. Roemenië

Nieuwe Kapitaalmarkt wet Het Roemeense ministerie van Financiën heeft een concept van de nieuwe Kapitaalmarkt wet openbaar gemaakt. Er heeft een consultatieronde plaatsgevonden onder belanghebbende partijen. Doel van de wijziging is om de Roemeense kapitaalmarktwetgeving te harmoniseren met de internationale normen. Dit zal ook de toegang voor internationale investeerders tot de Roemeense markt vergemakkelijken. Harmonisatie zal naar verwachting plaatsvinden in het eerste kwartaal van 2015.

12 | KAS SELECTIONS | december 2014

Global Custody Netwerk Nieuws BUITEN EUROPA

Hongkong/China

Shanghai-Hong Kong Stock Connect Na diverse malen te zijn uitgesteld was afgelopen 17 november de eerste handelsdag voor het platform Shanghai-Hong Kong Stock Connect. Via dit platform kan vanuit Hongkong op het vasteland in China worden gehandeld terwijl de afwikkeling plaatsvindt in Hongkong (de zg. ‘northbound trading’). De gestelde handelsquota voor northbound trading waren al snel bereikt. Omgekeerd mogen alleen institutionele beleggers en particuliere beleggers gevestigd in China en met een totaalbalans van minimaal RMB 500.000 op hun effecten- en geldrekeningen ‘southbound’ handelen op de beurs van Hongkong

Wereldwijd

52 landen gaan belastinginformatie uitwisselen via Common Reporting Standards Op 29 oktober 2014 heeft minister Dijsselbloem van Financiën in Berlijn samen met 51 andere landen een verklaring getekend over automatische informatie uitwisseling van belastinggegevens. Dit betekent onder meer dat alle financiële instellingen in deze 52 landen, waaronder KAS BANK, vanaf 1 januari 2016 hun klanten moeten identificeren op basis van Common Reporting Standards (CRS). Op basis van de CRS worden zowel personen als bedrijven geïdentificeerd en eventueel gerapporteerd. De informatie wordt gerapporteerd aan de lokale belastingdienst die deze informatie automatisch doorgeeft aan de landen die zich hebben gecommitteerd aan de CRS. De CRS vloeien voort uit de inmiddels ingevoerde Foreign Account Tax Compliance Act (FATCA). FATCA verplicht financiële instellingen wereldwijd hun Amerikaanse klanten te identificeren en bepaalde gegevens over deze klanten te rapporteren aan de lokale belastingdienst in geval er sprake is van een Intergovernmental Agreement tussen de Verenigde Staten en het betreffende land. De CRS wijken op belangrijke punten af van FATCA, zoals de manier waarop klanten zich moeten identificeren. U wordt hier nog nader over geïnformeerd. Achtenveertig landen hebben zich al gecommitteerd om op basis van de CRS informatie uit te wisselen per september 2017. Vier landen hebben aangegeven om een jaar later (september 2018) informatie uit te gaan wisselen. Vanaf september 2017 zal Nederland infor­matie verstrekken over mogelijke buitenlandse belastingplichtigen. Naast het uitwisselen van informatie zal Nederland ook informatie gaan ontvangen over mogelijk Nederlandse belastingplichtigen. De gegevens hebben dan betrekking op het jaar 2016.  

13

Peter Borgdorff benoemd als nieuwe commissaris bij KAS BANK Op 19 november is Peter Borgdorff door de Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders benoemd als nieuwe commissaris bij KAS BANK. Met de gelijktijdige benoeming van mevrouw Petri Hofsté bestaat de Raad van Commissarissen nu uit zes personen. Peter Borgdorff, in het dagelijks leven directeur van Pensioenfonds Zorg en Welzijn, wordt tevens de nieuwe voorzitter van de Raad van Commissarissen (RvC). Zijn visie op de rol van RvC is duidelijk. “Ik zie de Raad nadrukkelijk als toezichthouder en als sparringpartner voor de Raad van Bestuur. Als commissaris zit je niet op de stoel van de bestuurders maar zie je wel toe, ieder vanuit zijn of haar expertise, op de uitvoering van de strategie en het beleid.”

Ieder mens heeft in zijn of haar werk recht op een spiegel

14 | KAS SELECTIONS | december 2014

Uw benoeming als commissaris bij KAS BANK is uw eerste commissariaat bij een beursgenoteerde onderneming. Wat waren uw beweegredenen om dit commissariaat te accepteren?

Hoe ziet u uw rol als non-executive toezichthouder bij KAS BANK? Ziet u bijvoorbeeld een actieve rol voor de RvC bij de invulling en uitvoering van de strategie van de bank?

Nieuwsgierigheid. Ik verken graag steeds nieuwe terreinen die verband houden met mijn werk in de pensioensector. KAS BANK staat dicht bij de pensioen­ sector. De organisatie heeft mijn sympathie en daarom ben ik in deze nieuwe rol gestapt. En de baan past nu in mijn agenda. Voor mij is dat heel belangrijk, want mijn werk als directeur van Pensioenfonds Zorg en Welzijn gaat te allen tijde voor. Overigens is de taak van commissaris geen sinecure. Het is beslist geen baantje voor 2 uur in de week, maar eerder voor een tot twee dagen per week. Ik meen verstand te hebben van pensioenen maar daarmee niet perse ook van de bancaire sector. In verband met de voorbereiding op de functie en op de toetsing door De Nederlandsche Bank heb ik de afgelopen maanden flink moeten studeren op vragen als: wat doet een (systeem)bank, hoe ziet het risicomanagement eruit, wat doet treasury, enzovoorts. Gelukkig bezitten de andere commissarissen ruime expertise op uiteenlopende gebieden, dus van hen kan ik veel leren de komende tijd. En verder was ik gewoon zeer vereerd dat ik hiervoor ben gevraagd.

In een two-tier model als bij KAS BANK vervult de RvC twee duidelijke niet uitvoerende taken. De eerste is de rol van toezichthouder. Als RvC zitten wij niet op de stoel van de Raad van Bestuur. Dat zijn allemaal verstandige mensen met veel verstand van zaken. Wel kijken wij of de uitvoering van hun taken past binnen de strategie en het beleid van de bank. Onze tweede rol, en wat mij betreft minstens zo belangrijk, is die van klank­ bord. Ieder mens heeft in zijn of haar werk recht op een spiegel. Ik zie het als de voornaamste taak van de RvC, en in mijn rol als voorzitter, om samen kennis te mobiliseren en reflectievragen te stellen. Uiteindelijk gaat iedere organi­ satie daar beter van functioneren. Als RvC zullen we ons zeker niet bemoeien met de uitvoering van het beleid maar wel wijzen op de mogelijke gevolgen van dat beleid. Ik wil vooral een inhoudelijke discussie voeren met mijn medecommissarissen en de RvB. Daarbij kijken wij nadrukkelijk naar de belangen van alle stakeholders, en dan met name de klant. Mijn ervaring als directeur van PZFW neem ik daarin mee. Ons pensioenfonds heeft de ‘gewone Nederlander’ als klant, of

Een bestuurder moet altijd commitment hebben bij zijn of haar fonds.

deelnemer zoals dat bij ons heet, dus ik denk wel te weten wat er bij onze klanten, en dat zijn indirect ook de klanten van KAS BANK, leeft. Het is mijn diepste overtuiging dat iedereen ertoe doet in de samenleving. Daar hoort bij dat je als bedrijf, of dat nu PFZW is of KAS BANK, weet wat je klanten bezighoudt. Daarom ga ik zelf vaak op werkbezoek. Wat maakt een medewerker in de sector zorg en welzijn mee? Hoe wil zij haar pensioen geregeld zien? Uitein­delijk gaat het om betrokkenheid bij het werk wat je doet. Wat dat betreft zie ik bij de medewerkers van KAS BANK veel commitment. Zij staan voor hun werk en de belangen van de klant. Ik vind dat heel belangrijk en het is voor mij mede de motivatie geweest om commissaris te worden bij KAS BANK. KAS BANK richt zich met haar dienst­ verlening op vier kernsegmenten. Wat is volgens u de toegevoegde waarde van KAS BANK voor pensioenfondsen, verzekeraars, beleggingsfondsen en ‘wealth managers’?

De laatste jaren komt ontzettend veel nieuwe regelgeving op de financiële sector af. De complexiteit van de ver­antwoording groeit. KAS BANK beschikt over de instrumenten om haar klanten te ondersteunen aan alle regelgeving te voldoen. De onafhankelijke positie en ‘pure play’ benadering vind ik wat dat betreft erg belangrijk. Als ik binnen mijn eigen sector kijk, dan is het vooral voor kleinere en middelgrote pensioenfondsen essentieel dat zij ‘ontzorgd’ worden. Want er komt gewoon heel veel werk op je af als bestuurder. De kleinere fondsen hebben vaak geen eigen bestuursbureau en moeten veel moeite doen om bestuurders te vinden. Als een fonds haar werk beter kan doen omdat KAS BANK allerlei taken voor haar uitvoert, dan zijn haar klanten, de deelnemers en pensioengerechtigden, daar uiteindelijk beter mee af. U bent een vooraanstaande en vaak ook uitgesproken figuur in de Nederlandse pensioensector. Bestaat niet het ‘gevaar’ van belangenverstrengeling tussen uw rol als directeur van PFZW en uw toezichthoudende rol bij KAS BANK?

Pensioenfonds Zorg en Welzijn is zelf geen klant van KAS BANK. Anders had ik de benoeming ook niet geaccepteerd. Ik zie dat gevaar dus niet zo. Bovendien

hecht KAS BANK zelf erg aan ‘good governance’ en transparantie. En ik ook. Als voorzitter van Eumedion ben ik nauw betrokken geweest bij de discussie over governance bij beursgenoteerde onder­nemingen, zowel in Nederland als Europa. Ik vind dat we daar voortdurend kritisch naar moeten kijken. Hoe kan de governance het beste worden ingevuld? In de kern is het heel simpel. Iedere organisatie moet zijn eigen counter vailing power organi­seren. Stel jezelf steeds de vraag: kan ik mijn collega nog uitleggen wat ik doe? Handel ik nog in het belang van de klant? Zit ik niet al te lang in het bestuur? Bij besturen gaat het niet om macht maar om de vraag wat je ermee doet. Hoe kijkt u in het algemeen aan tegen de governance discussie in Nederland en Europa? U was bijvoorbeeld op persoonlijke titel betrokken bij het rapport ‘Kijken in de spiegel’ van een speciale werkgroep van Transparency International Nederland. De werkgroep doet aanbevelingen over de omgang door pensioenfondsbestuurder met dilemma’s op het gebied van governance, transparantie en communicatie met deelnemers en pensioengerechtigden. Ziet u al veranderingen op dat gebied?

Nou, ik heb niet de illusie dat ons rapport op stel en sprong iets heeft veranderd. Maar ik weet wel dat het rapport overal op de bureaus van de pensioenfondsen ligt. DNB doet nu ook integriteitsonder­ zoeken waarin o.a. gekeken wordt naar mogelijke belangenverstrengeling bij bestuurders. De discussie over transpa­ rantie, governance en ook compliance is dus volop gaande. De crisis in 2008 heeft daar duidelijk een rol is gespeeld. Het vertrouwen in pensioenfondsen is tanende, dat is gewoon zo. We zullen dat opnieuw moeten verdienen. Dan kom je bij een belangrijke vraag: hoe zie je een pensioenfonds eigenlijk? Als financiële instelling die alleen maar gaat over geld? Of als uitvoerder van cao afspraken tussen werkgever en werkne­ mers of bedrijfstak breed. De Nederlandsche Bank ziet pensioen­ fondsen steeds meer als een financiële instelling waar risicomanagement en het beleggingsbeleid centraal moeten staan. Zelf denk ik dat de sociale partners een duidelijke rol moeten behouden bij de uitvoering van de pensioenregeling als onderdeel van het arbeidsvoorwaarden­

15

beleid. Ik meen dat voldoende deskundig­ heid op alle terreinen van het besturen van een pensioenfonds beschikbaar moet zijn. Een bestuurder moet echter altijd commitment hebben bij zijn of haar fonds. Als buiten een ambulance voorbij rijdt, dan denk ik er automatisch aan dat ik mijn werk doe voor die ambulance­ broeder of de verpleegkundige in het ziekenhuis. Dat bedoel ik met commit­ ment. Besturen van een pensioenfonds is voor een groot deel natuurlijk gewoon werk, maar wel werk dat je alleen met een grote betrokkenheid bij je klanten kunt doen. Daarom is deskundigheid van bestuurders en deskundigheidsbevorde­ ring essentieel. Besturen is beslist ook meer dan het afvinken van lijstjes om maar te voldoen aan de regelgeving van DNB of wie dan ook. Ik hoor vaak genoeg om mij heen: “Ja, maar het moet volgens de Code Goed Bestuur”. Nee, je voldoet aan de regels omdat je intrinsiek vindt dat je pensioenfonds goed bestuurd moet worden.

Toezicht is prima en regels ook. Het moet echter geen technocratische exercitie worden. Net zoals we niet moeten doorschieten naar ‘low trust’ als de norm. Natuurlijk zullen er altijd onvoorziene problemen of zwarte zwanen zijn. Maar het uitgangspunt moet altijd zijn dat je het goed wilt doen, ook zonder al die regels. Omdat je weet waar je mee bezig bent. Daarmee wil ik niet zeggen dat ons pensioenstelsel moet blijven zoals het is. De wereld verandert en de pensioen­ voorziening dus ook. Ik heb het al vaker gezegd en geschreven: Het wordt niet minder zeker, maar zeker minder. Des te meer reden om goed naar de houdbaar­ heid van dat stelsel te kijken.

Het uitgangspunt moet altijd zijn dat je het goed wilt doen, ook zonder al die regels

Petri Hofsté eveneens benoemd als nieuwe commissaris bij KAS BANK De Buitengewone Algemene Vergadering van Aandeelhouders (BAVA) heeft met vrijwel algemene stemmen mevrouw Petri Hofsté en de heer Peter Borgdorff benoemd tot commissaris van KAS BANK. De benoemingen zijn ingegaan op 19 november 2014 en gelden voor een periode van vier jaar. De benoemingen waren eerder al goedgekeurd door De Nederlandsche Bank. KAS BANK kent al sinds haar oprichting in 1806 het instituut van Raad van Commissarissen en ziet, los van de formele governance, de toetreding van beide ervaren en gelauwerde nieuwe commissarissen als een versterking van de bank en haar positionering in de markt. Met de sterke audit achtergrond van Petri Hofsté en de uitgebreide algemeen bestuurlijke ervaring van Peter Borgdorff zijn beide nieuwe commissaris­ sen complementair en versterken zij de expertise binnen de Raad.

16 | KAS SELECTIONS | december 2014

Mevrouw Hofsté (1961) wordt de nieuwe voorzitter van de Audit commissie van de Raad van Commissarissen (RvC). Zij heeft in haar carrière diverse functies vervuld bij KPMG, ABN AMRO, RBS, De Neder­ landsche Bank en APG. Van 2010 tot 2013 was zij divisiedirecteur toezicht banken bij De Nederlandsche Bank. Mevrouw Hofsté vervult een aantal nevenfuncties, waaronder commissaris bij BNG Bank en lid van het bestuur en voorzitter van de audit commissie van Stichting Nyen­ rode Fonds. De heer Borgdorff (1953) wordt de nieuwe voorzitter van de RvC. Borgdorff is sinds 2007 directeur van Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW). Daarvoor was hij o.a. zeven jaar directeur van de Vereniging van Bedrijfstakpensioen­ fondsen. Naast zijn werk bij PFZW is hij voorzitter van Eumedion en Executive Lecturer bij Nyenrode Business Univer­ sity.

Pensioenfondsen en EMIR: tijdig anticiperen is cruciaal Hoe kunnen niet-financiële partijen het beste omgaan met de collateral- en (uitgestelde) clearingverplichtingen voor derivaten en zo de impact van EMIR beperken? Deze vraag leeft sterk bij pensioenfondsen, verzekeraars, dienstverleners en toezichthouders. Dat bleek wel tijdens het door IIR georga­ niseerde Collateral Management Event op 4 en 5 december in Amsterdam. Naast het belang van collateral management bij de handel in derivaten lag de nadruk ook op de verplichting van collateral management (als onderdeel van clearing) onder bijvoorbeeld EMIR.

Tijdens de plenaire presentaties werd collateral management vanuit meerdere invalshoeken belicht. Zo vraagt collateral management om goede juridische afspraken. Door EMIR neemt het juridisch kader in omvang toe en zijn er aan­ vullende juridische overeenkomsten noodzakelijk. Vanuit buy side perspectief is het vooral van belang om niet uit het oog te verliezen waarom er collateral wordt uitgewisseld en waarom je als pensioenfonds eigenlijk derivaten gebruikt. Vanuit clearingorganisaties worden binnen de huidige structuren ook steeds vaker producten aangeboden voor het optimaliseren van collateral management aan niet financiële partijen (zoals pensioenfondsen), waar dit vroeger meer het terrein was van custodians en asset managers. De toezicht­ houder richt de aandacht vooral op de vraag of er genoeg collateral aanwezig is in de globale markt om ook in stresssituaties aan een stijgende vraag te kunnen voldoen. Ontstaat in zo’n situatie juist niet een tekort aan collateral? De ronde tafel bijeenkomsten boden de gelegenheid dieper op collateral management in te gaan. EMIR zorgt voor verplichte clearing van veel typen deri­vaten, waardoor ook het belang van collateral management navenant toeneemt. Het afgeven van onderpand is vooral bedoeld voor het afdekken van het tegenpartijrisico. Maar het zorgt ook voor nieuwe uitdagingen. Hoe kom ik aan het juiste onderpand op het juiste moment en wat zijn hierbij de mogelijkheden op de financiële markten? Pensioenfondsen moeten als buy-side partijen goed kijken naar de liquiditeits­ vereisten bij schokken op de financiële markten. Zorgt dat bijvoorbeeld voor problemen met het leveren van collateral? En hoe kan het collateral manage­ ment van de portefeuille geoptimaliseerd worden? Liquiditeits stress testing geeft daar een duidelijk beeld van. Uitwisselen of pooling van collateral zijn eveneens goede opties om mogelijke risico’s te beperken. KAS BANK biedt hiertoe verschillende mogelijkheden. Pensioenfondsen zijn tot 2017 nog vrijgesteld van de verplichte clearing van derivaten onder EMIR. Toch zouden zij zich nu al moeten afvragen of zij toch niet meteen gaan clearen. En zo ja, door wie laat het fonds dit dan uitvoeren? En wat is de mogelijke impact op de samenstelling van de beleggingsporte­ feuille? Een van de besproken oplossingen was het afdekken van de verplichtingen (vooral aan het einde van de curve) met langer lopende staatsobligaties in plaats van derivaten. Pensioenfondsen zouden hierbij veel meer als een een­ heid kunnen optreden richting Nederlandse staat, het ministerie van Financiën en de toezichthouder. Geert-Jan Kremer, Hoofd Treasury KAS BANK, wees er op dat kleinere en middelgrote pensioenfondsen minder derivaten nodig hebben als zij hun duration overlay in eigen hand nemen. De impact van EMIR kan daardoor kleiner zijn. 17

Kostentransparantie in het Verenigd Koninkrijk: Navigeren door de mist Door: Christopher Sier, Managing Director KAS BANK UK Branch

Of je nu een overhemd, schoenen, föhn, of pepermuntjes wilt kopen: het eerste waar je doorgaans naar kijkt is de prijs. Natuurlijk is het niet de enige factor die van invloed is bij een aankoopbeslissing, maar het is meestal wel de belangrijkste. Waarom kijken mensen bij aankoop van een pensioenregeling of beleggingsfonds dan juist vaak als laatste naar de prijs? Helaas gaat dit vaak ook op voor bestuurders of bestuurs­bureau’s van pensioenfondsen. Er is meestal meer dan genoeg informatie over prestaties in het verleden en de strategie, maar bitter weinig over de kosten. En als er al over kosten wordt gesproken, dan gaat het doorgaans niet over de totale kosten (‘Total Cost of Ownership’), maar slechts over een deel daarvan, namelijk de jaarlijkse beheerkosten van een fonds, of soms de Total Expense Ratio. Kosten zijn echter wezenlijk. Het Office of Fair Trading in het Verenigd Koninkrijk merkte onlangs op dat, bij een spaarperiode van 40 jaar, 1% kosten per jaar de uiteinde­ lijk beschikbare aankoopsom voor een pensioenpot met 21% vermindert. Anders gezegd: vergroot de perfor­ mance met 1% en de waarde van de pensioenpot stijgt met 21%. En de gevolgtrekking dat een kostendaling van 1% kan leiden tot een stijging van 1% in de prestaties, is een geldige, aangezien kosten en prestaties twee kanten van dezelfde medaille zijn. Zo is aangetoond dat voor een bepaalde strategie goedkopere fondsen vaak een beter rendement kunnen bieden. Een recente paper (‘Investment costs: An unknown quantity’) van de Financial Services Consumer Panel (FSCP) biedt de volgende inzichten:

18 | KAS SELECTIONS | december 2014

1. Kosten maken een zeer significant verschil bij het uiteindelijk resultaat van de beleggingen; 2. Vanuit de literatuur is het niet mogelijk om met enige nauwkeurigheid de door de spaarder gedragen kosten vast te stellen; 3. Dit komt omdat veel kosten niet duidelijk worden neergelegd bij de spaarder; impliciet en expliciet worden ze van de spaarrekening afgetrokken zonder medeweten van de klant. Sterker nog, de impliciete kosten (zoals trading spreads) zijn misschien niet eens bekend bij de fondsbeheerder; 4. Zelfs als de kosten wel worden gepubliceerd, worden ze vaak niet goed begrepen; 5. De kosten van sommige producten, of reeksen van producten, lijken erg hoog; 6. Er lijken goede producten op de markt te zijn, maar de prijzen van overeenkomstige producten variëren heel sterk voor bijna identieke diensten. Dergelijke prijs­verschillen zijn onverenigbaar met de werking van efficiënte markten waar dergelijke afwijkingen snel zouden worden weggeconcurreerd.

Non Disclosure Agreements

De end-to-end kosten worden dus slecht begrepen, weggestopt, of zelfs verduisterd. Gezien dit gebrek aan transparantie, is het interessant om te zien dat de asset management industrie op de roep om transparantie inspeelt door aan te dringen op Non Disclosure Agreements (NDA) om zo juist openbaarmaking van kosten te voorkomen. Local Government Pension Schemes in het Verenigd Koninkrijk zijn echter onderworpen aan de Freedom of Information Act, wat betekent dat een NDA niet werk­ baar kan zijn. Iedere volhardende journalist of andere geïnteresseerde moet de informatie krijgen waar hij om vraagt, ongeacht de aanwezigheid van een NDA. Dus waarom aandringen op het gebruik hiervan? Hoe zit het dan met NDA’s voor pensioenregelingen in de particuliere sector? Dat ligt ingewikkelder, aangezien het kiezen van een nieuwe vermogensbeheerder een taai proces is en het transitiemanagementproces zowel tijd als geld kost. Bovendien, als de grootste vermogens­ beheerders aandringen op NDA’s, dan wordt de keuze­ mogelijkheid voor een (kleinere) beheerder die niet aandringt op een NDA, beperkt. Hoe kan deze uitdaging dan worden aangegaan? Misschien door een eenvoudige clausule op te nemen wanneer de RFP de deur uitgaat: “Bent u van plan om een NDA te gebruiken als u de RFP wint? Zo ja, dan wordt u uitgesloten van verdere deelname aan dit RFP-proces”.

Nederland als voorbeeld

In tegenstelling tot de huidige stand van zaken in het Verenigd Koninkrijk leidt Nederland de strijd als het gaat om het meten en zichtbaar maken van de werkelijke kosten voor spaarders en beleggers. Hier kan het Verenigd Koninkrijk lessen uit trekken. In januari van dit jaar presenteerde de Nederlandse toezichthouder (DNB) de resultaten van haar recente onderzoek naar de beheerkosten van Nederlandse pensioenregelingen. In het rapport worden de Nederlandse pensioenfondsen verplicht om hun vermogensbeheerkosten per activa­ klasse te specificeren. Hoewel volgens DNB de transpa­ rantie rond vermogensbeheerkosten over het algemeen is verbeterd, kon 28% van de onderzochte fondsen de impact van de kosten op hun portefeuilles onvoldoende extrapoleren. DNB heeft dit veroordeeld als ‘onaanvaard­ baar’ en, in tegenstelling tot de fee-capping aan deze kant van de Noordzee, overweegt zij een stevige aanpak van het probleem. Ofwel: hoge boetes voor fondsen die hun kosten niet inzichtelijk en openbaar maken. In het Verenigd Koninkrijk hebben we nog een lange weg te gaan om minimaal gelijk op te lopen met de vooruit­ gang die in Nederland wordt geboekt. Echter, als we iets kunnen leren, dan is het dat de tijd zeker rijp is voor Britse pensioenregelingen om controle over hun kosten te krijgen. 

19

VVB-Expert Group Meeting in Keulen Op 23 oktober 2014 vond in Keulen de halfjaarlijkse conferentie van de VVB Expert Group ‘Capital Investments and Asset Management’ plaats. Hoofdthema was de vraag hoe om te gaan met innovatieve beleggingsbenaderingen. KAS BANK German Branch gaf in dat kader een presentatie over kostentransparantie. Daarnaast was er tijd voor een levendige uitwisseling van nieuws en ideeën over de laatste ontwikkelingen in de financiële sector.

De VVB Expert Group is samengesteld uit de alumni organisatie van verzekerings­ professionals aan de Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen in Keulen. Meer dan 100 deelnemers gaven gehoor aan de gezamenlijke uitnodiging van de Expert Group, ING Investment Manage­ ment en KAS BANK German branch. Paul Wessling, hoofd van de VVB Expert Group, leidde de dag met zijn uitzonder­ lijke expertise en als onderhoudend gespreksleider. De conferentie werd afgesloten met een paneldiscussie over onderwerpen als: productoplossingen in een omgeving met extreem lage renteniveaus, wat gebeurt er als Draghi morgen president van Italië wordt, sparen Duitsers teveel voor hun pensioen, de problemen met de nieuwe beleggingsrichtlijn voor Duitse verzeke­ ringsmaatschappijen. En de vraag: Wat zou u verrassen in de komende maanden? Foto’s: © by Ingrid Punz, Institutional Money

Het panel met deskundigen besprak o.a. de implicaties van de aanscherping van de Europese IORP regelgeving. V.l.n.r.: Dr. Heiko Seeger, prof. dr. Markus Petry, Hans H. Melchiors, Christoph Kessler, prof. dr. Helmut Gründl en moderator Paul Wessling.

20 | KAS SELECTIONS | december 2014

Prof. Dr. Helmut Gründl, University of Frankfurt – House of Finance, opende de bijeenkomst met een presentatie over het thema: ‘De effecten van de lage rente op levensverzekeraars – Status Quo en vooruitzichten’. In zijn onderzoek analyseerde hij de mate van waarschijnlijkheid dat Duitse levensverze­ keringsbedrijven insolvabel worden als gevolg van de lage rente en de impact van de hervorming van het levensverzekeringsrecht (LebensversicherungsReformgesetz, LVRG).

Lutz Morjan, ING Investment Management sprak over: ‘Solvency II – Integratie in de kapitaal beleg­ gingsstrategieën van Duitse verzekeringsmaatschap­ pijen’. Hij verwees naar het verband tussen de demografische factor en de rente en concludeerde dat de rente voor een langere periode laag kan blijven. Hij wees op de noodzaak van kostenbespa­ ringen. Pensioenfondsen mogen niet vertrouwen op hun uitzonderingsclausule in Solvency II. Vroeg of laat zullen ook zij worden geraakt door het op risico’s gebaseerde Solvency II-model.

Hans-Peter Bauder en Alexander Tigges (KAS BANK German Branch) behandelden het thema ‘Pensioen­ beleggingen in de Body Scan – Transparantie bij kapitaalinvesteringen om rinkelende alarmbellen te voorkomen’. Eerst vergeleken zij de pensioenstelsels van Duitsland en Nederland, gevolgd door een korte introductie op de Nederlandse wet- en regelgeving (Pensioenwet) en de nieuwe FTK eisen die van kracht worden op 1 januari 2015. Daarna toonden zij een demo van de KAS BANK Pension Monitor app, waaronder een bèta-versie van de benchmarking tool voor kostentransparantie bij vermogensbeheerders en de LDI-monitor die de pensioenverplichtingen integreert in de rapportage aan de toezichthouder.

Een andere interessante presentatie, door prof. dr. Markus Petry van de Wiesbaden Business school, ging over ‘Outsourcing of mortgage loans, an investment alternative for institutional investors?’. Hij trok de conclusie dat outsourcing zeker de moeite waard is, maar dat daarbij goed op de uitbestedings­ kosten moet worden gelet.

21

“We zijn allemaal custodians afhankelijk van Willie Smits elkaar.”

Indonesische bosbouwkundige, microbioloog en natuurbeschermer

“Risico vermijden is je grenzen kennen.” Helga Hengge

keynote speaker en bergbeklimmer

“Passie en precisie, een onverslaanbaar team.” Vincent Icke astrofysicus en beeldend kunstenaar

“ Over waarden en principes.”

Hoe houd je waarden en principes levendig in een tijdperk van verandering? KAS BANK ontwikkelt diensten en producten met een heldere visie op de toekomst. En brengt deze in balans met de kennis en ervaring die al meer dan twee eeuwen in KAS BANK is verankerd. Daarbij spiegelen we onze eigen inzichten aan de belevingswereld van mensen die ons inspireren.

KAS BANK geeft u in de kijkje in de ziel en laat u kennismaken met deze mensen. En laat zien hoe hun gedachtegoed bijdraagt aan de totstandkoming van onze Custodian Principles. Kijk op www.custodian-principles.com voor een exclusieve preview van een boeiende reeks mini-documentaires.

Bekijk de trailer op www.custodian-principles.com

Column

Volgens Vetter

Na 20 jaar stopt Laurens Vis met zijn Laurens Visie. Wij zijn Laurens dankbaar dat hij zijn vaak opmerkelijke Visie al die jaren met u en ons heeft willen delen. Vanaf dit nummer laat Jeroen Vetter, Market Manager bij KAS BANK, zijn licht schijnen over ontwikkelingen in de markt.

Heeft innovatie een toekomst in de financiële sector?

De financiële sector is nog steeds herstel­ lende van de gevolgen van de financiële crisis. Terwijl het genezingsproces nog in volle gang is, komt er een stortvloed van wet- en regelgeving op de sector af die het genezingsproces eerder vertraagt dan versnelt. Daar komt nog eens bij dat sommige delen van de sector worstelen met overcapaciteit en een ongunstige kostendynamiek. Tel daarbij op de wens van toezichthouders om meer transparan­ tie, het vermijden van onnodige com­ plexiteit en minder kwetsbare bedrijfs­ modellen. Al deze uitdagingen het hoofd bieden, vereist zowel leiderschap als innovatiekracht, aldus de toezichthou­ ders. Is innovatie echt de oplossing voor deze uitdagingen? Wat betekent innovatie?

Innovatie en de financiële sector. Het lijkt in eerste instantie wellicht een contra­ dictio in terminis. De financiële sector staat nou eenmaal niet bekend als een 24 | KAS SELECTIONS | december 2014

innovatieve sector. Bij innovatie wordt vaak gedacht aan jonge, hippe internet­ bedrijven met een flitsend imago. Toch is innovatie niet voorbehouden aan jonge bedrijven. Want innovatie is van cruciaal belang voor het lange termijn succes van een organisatie. Ten eerste is er zonder innovatie geen lange termijn ondernemersgroei mogelijk. Dit behoeft weinig toelichting en overtuiging. Ten tweede vraagt succesvol innoveren om een planmatige aanpak. De financiële sector dient dus gericht te werken aan innovatie. De inrichting en cultuur van een organisatie zijn sterk bepalend voor het innovatievermogen. Innovatie dient dus op de agenda te staan van het bestuur en verweven te zijn met de strategische doelstellingen van een bedrijf. De strategie bepaalt immers de richting en ambitie van de innovatie­acti­viteiten. Een planmatige aanpak voor innovatie is daarbij essentieel. En een innovatieproces. Dit is het geheel aan activiteiten en stappen die genomen

Innovatie dient op het netvlies te staan van elke bestuurder in de financiële sector.

moeten worden om ideeën te bedenken en uiteindelijk nieuwe producten en diensten op de markt te zetten. Innovatie toepassen in de financiële sector

Innovatie dient dwars door bedrijven in de financiële sector heen te gaan. Op alle onderdelen kan worden vernieuwd zodat de organisatie meerwaarde gaat bieden aan bestaande en/of nieuwe klanten. Een hulpmiddel om inzicht te krijgen is de innovatieradar. De innovatieradar toont 12 dimensies van innovatie. Twaalf richtingen waarop kan worden geïnnoveerd. De twaalf dimensies vallen in vier clusters uiteen: – Cluster 1 beslaat het WAT: welke producten of diensten worden aan­ geboden? – Cluster 2 richt zich op WIE: op welke klanten richt de organisatie zich en op welke manier gaan deze klanten het aanbod ervaren? Denk hierbij aan innovaties in customer experience en innovaties in prijs zoals de manier van afrekenen. – Cluster 3 bestaat uit HOE: op welke manier wordt het aanbod gereali­

seerd? Dit cluster gaat over innovaties in productieprocessen en de supply chain. – Cluster 4 tenslotte draait om WAAR: via welke kanalen wordt de klant benaderd? Maar ook networking en branding spelen een belangrijke rol in dit cluster. Een innovatie kan zijn oorsprong krijgen op tal van manieren. De drie belangrijkste bronnen van innovatie zijn wensen en/of behoeften van klanten, technologische ontwikkelingen toegepast in de context van de organisatie en wet- en regelgeving waaraan de sector moet voldoen. Toeval, marktonderzoek en het kijken over de grenzen van de organisatie kan ook een rol spelen. Als de financiële sector planmatig en structureel wil innoveren, dan moet het op een beheersbare manier innovaties van de grond zien te krijgen. De noodzaak om te innoveren is namelijk groot. Niet alleen voor individuele bedrijven binnen de financiële sector, maar ook voor de sector als geheel. Innovatie dient dus op het netvlies te staan van elke bestuurder in de financiële sector.

What

Offering Brand

Platform

Networking

Solutions

Where

Who

Presence

Clients

Supply Chain

Client Experience

Organisation

Value capture

How

Processes 25

Staatssecretaris Klijnsma is ‘fixing a broken theory’ Louis van Gaal werd met een beperkte spelersgroep de sensatie op het WK. Nederland kan ook in pensioenland een leidende rol terugpakken. Het vraagt alleen om een fris perspectief.

Wat is het verschil tussen Louis van Gaal en staatssecre­ taris Klijnsma? Beide beleidsmakers zijn belast met een zware erfenis en een onrealistisch verwachtingspatroon. Het Nederlandse voetbal stond bekend om haar aanval­ lende en veelal succesvolle insteek. De gewone Neder­ lander mocht meeprofiteren doordat de buitenlandse taxichauffeurs en barkeepers direct een gespreksonder­ werp vonden in Kroijf, Goeliet en Berkkamp. Van Gaal besefte echter dat Oranje is ingehaald door de grote voetballanden. Hij besloot te breken met de traditie en te kiezen voor een modern systeem, gericht op de kwaliteiten van zijn spelers.

Verschmerzung van financiering En dit is zo gek niet. Zolang we binnen de bestaande kaders van collectieve verschmerzung van financiering, toezeggingen en risico’s blijven, is er geen ruimte om dingen anders te doen. Het is dan weliswaar bekend dat we in Nederland een grote vergrijzingsgolf op ons af zien komen, en dat er met een sterk afnemend aantal premiebetalers en een sterk toenemend aantal pen­ sioen­gerechtigden juist geen ruimte is voor het verhogen van omslagstelsel elementen (wat het nieuwe FTK effectief juist wél doet). Maar tussen weten en actie ondernemen zit een grote kloof.

Klijnsma pakt het heel anders aan met Nederland pensioenland! Nog altijd bestaat de perceptie dat we wereldkampioen pensioen zijn. Maar ondertussen kennen we al jaren een ellenlange en vervreemdende discussie. Een discussie gevoerd langs de lijnen van bestaande belangen, verouderde waarden en normen, oogkleppen voor nieuwe mogelijkheden en traditionele paradigma’s. Klijnsma is ‘fixing a broken theory’.

Ruimte voor persoonlijke afwegingen De theorie is kapot. De oplossing is echter voorhanden. Als we het collectieve systeem behouden, maar werken met expliciete eigendomsrechten ontstaat een nieuw systeem dat per definitie houdbaar is geworden. Een systeem dat ruimte biedt voor persoonlijke afwegingen tussen toekomstig potentieel en voorspelbaarheid. Een systeem dat solidair is waar het kan, en collectief wordt uitgevoerd. En het mooie is dat we deze vorm in Neder­ land al hebben, namelijk via moderne DC regelingen. Een vorm die door meer en meer bedrijven wordt gekozen.

Een broken theory De insteek bij de pensioendiscussie is dat er een manier te vinden moet zijn waarbij de risico’s worden verkleind door ze anders te verdelen. Er worden berekeningen gemaakt die gegeven een set aannames (stijging van de rente, een fors overrendement, voldoende toekomstige premiebetalers, geen stijging van de levensverwachting) aantonen dat een beleid dat zich optimaliseert naar deze aannames voor elke groep, en elke leeftijd gunstig uitpakt. Om een en ander beter inzichtelijk te maken (sic) wordt er voortdurend gesleuteld aan rekenrente en dekkingsgraad. Elementen die vroeger als objectieve marktwaarde elementen werden gebruikt zijn nu tot stuurknoppen van de politiek verworden. Uiteindelijk leidt dit tot een systeem waar de pensioenregeling feitelijk wordt aangepast (wijzigen rekenrente is wijzigen pensioenregeling), tekorten worden doorgeschoven naar de toekomst (uitkeringen en financiering baseren op verwachte toekomstige rendementen is belenen van de toekomst). En ondertussen is het vertrouwen van deelnemers in de regeling flink afgenomen.

26 | KAS SELECTIONS | december 2014

En voor de echte diehards die willen vastklampen aan de bestaande situatie is er ook een oplossing. Binnen moderne DC regelingen is het mogelijk om door middel van allerlei complexe derivatenstructuren, het schrijven van leningen en verstrekken van giften, een set van portefeuilles te construeren die – bij benadering – de dynamiek van het huidige DB stelsel nabootst. Jet, ga ervoor! Deze bijdrage van Tjitsger Hulshoff, bestuurder bij i-Pension Solutions, verscheen eerder als blog op www.10TALKS.com, het kennis- en discussiepodium van KAS BANK over actuele onderwerpen in de pensioensector.

Uw Client Team wenst u een succesvol 2015

Prettige Kerstdagen en een gelukkig Nieuwjaar

KAS BANK Amsterdam P.O. Box 24001 1000 DB Amsterdam The Netherlands Nieuwezijds Voorburgwal 225 1012 RL Amsterdam The Netherlands T: +31 20 557 59 11 KAS BANK London 5th Floor 10 Old Broad Street London EC2N 1AA United Kingdom T: +44 20 7153 36 00 KAS BANK Frankfurt Mainzer Landstraße 51 60329 Frankfurt am Main Germany T : +49 69 5050 679-20