Calibris BPV - Barometer AG Najaar 2010
•
KENNISCENTRUM VOOR LEREN IN DE PRAKTIJK IN ZORG, WELZIJN EN SPORT
BPV Barometer AG december 2010 ‘Onze indruk is dat het aanbieden van een stageplek niet de hoogste prioriteit heeft’. Tekorten stageplaatsen vooral bij doktersassistent
Tabel 1 Vergelijking van de ontwikkeling van aantallen studenten en stageplaatsen in de periode 2009-2010 1 Opleidingen ontwikkeling ontwikkeling aantal aantal studenten stageplaatsen
Apothekersassistent
12%
20%
Bij de vorige peiling onder onderwijsinstellingen naar de beschik-
Doktersassistent
-8%
12%
baarheid van stageplaatsen voor AG-studenten bleek er sprake
Tandartsassistent
14%
27%
te zijn van grote knelpunten in de stage-opleidingspraktijk van
Bronnen: Studentenaantallen: CFI; schooljaren 2008/2009 en 2009/2010
met name de doktersassistent. Vooral in het 1e en 2e leerjaar was
Stageplaatsen: Leerbedrijvenregister Calibris; peildata: juli 2009 en juli 2010
het lastig om voor de studenten een stageplaats te vinden. De
aan eerstejaars studenten omdat die veel begeleiding nodig
Stageplaats voor doktersassistent nog steeds moeilijk te vinden
hebben en (nog) niet productief genoeg zijn.
Ondanks de duidelijk toename van het aantal stageplaatsen,
huisartsenzorg is terughoudend in het verlenen van stageplaatsen
meer dan de toename van het aantal studenten, is er nog Ook bij de apothekers spelen vergelijkbare factoren een rol. In
steeds sprake van een groot knelpunt voor de dokters
mindere mate dan bij de doktersassistenten, maar het is wel een
assistent. Voor vrijwel alle regio’s geldt dat het vinden van
aandachtspunt. Het aantal apotheken met stagiairs neemt af. Ook
een stageplaats nog steeds een grote opgave is en vaak niet
apotheken hebben vaak geen tijd om studenten of stagiairs op te
lukt. Onderwijsinstellingen zoeken manieren om hiermee om
leiden. Voor de tandartsassistenten is het beeld duidelijk gunstiger.
te gaan, soms door in het eerste jaar geen stages te laten
De meeste studenten komen op tijd aan een stageplaats. De vraag
lopen of door studentenstops in te voeren.
is nu of en zo ja in hoeverre de beschikbaarheid van stageplaatsen voor AG-studenten is verbeterd, een half jaar na de vorige peiling onder de onderwijsinstellingen.
Regionale verschillen In het overzicht zien we voor de vier werkgebieden van
Kans op stage
Calibris, per UWV-regio, de gesignaleerde knelpunten voor de opleidingen. Uit deze tabellen wordt duidelijk in welke
Beschikbare AG-stageplaatsen toegenomen
regio’s het zoeken van geschikte stageplekken een probleem
Het aantal studenten in opleiding voor Dokters- en Tandarts
geweigerd of studenten op niet geschikte stageplekken
assistent is aanzienlijk toegenomen. Daardoor is ook de behoefte
terechtkomen.
vormt. Soms is het probleem zo ernstig dat studenten worden
aan stageplaatsen toegenomen. Daarentegen heeft zich bij de opleiding tot Apothekersassistent de dalende trend van het
Stageaanbod in NoordOost
aantal studenten, zoals deze zich in de afgelopen jaren heeft
In Noordoost is de situatie voor de doktersassistent sinds
voorgedaan, voortgezet (-8 procent). Het aantal studenten in
de vorige peiling niet veranderd. In alle regio’s is het
opleiding is momenteel lager dan ooit. Bij deze cijfers moeten wij
moeilijk om voor studenten een stageplaats te vinden. De
wel de kanttekening maken dat Calibris geen goed zicht heeft
grootste problemen doen zich voor in de twee noordelijke
op het aantal studenten dat een particuliere opleiding volgt.
regio’s. In het noorden zijn er voor alle studenten die een
Naast de v erschillende ontwikkelingen van het aantal studenten,
opleiding Assisterende Gezondheidszorg doen, tekorten
heeft het aantal stageplaatsen zich het afgelopen jaar voor alle
aan stageplaatsen. Alleen de tandartsassistent in Friesland
AG-opleidingen wel in dezelfde richting ontwikkeld. Alle drie laten een duidelijke stijging zien.
1
2
Dit zijn alleen beroepsopleidende leerweg (BOL) plaatsen.
stageaanbod ASSISTERENDEN GEZONDHEIDSZORG ROC Apothekersassistent Doktersassistent Tandartsassistent per regio Rapportage regio Niveau 4 Niveau 4 Niveau 4
Noordoost
Stageaanbod in
Friesland Groningen Drenthe IJsselvechtstreek Twente Stedendriehoek
Noord-Kennemerland/
West-Friesland
Zaanstreek-Waterland
Stageaanbod in Noordwest
Zuid-Kennemerland Groot-Amsterdam Gooi- en Vechtstreek Oost-Utrecht Midden-Utrecht
Flevoland
Holland-Rijnland
Haaglanden
Stageaanbod in Zuidwest
Midden-Holland Drechtsteden Rijnmond West-Brabant
Zeeland
Midden-Gelderland
Achterhoek
Zuid-Gelderland
Stageaanbod in Zuidoost
Rivierenland Noordoost-Brabant Midden-Brabant
Zuidoost-Brabant
Noord- en Midden-Limburg
Zuid-Limburg
Studenten geweigerd / instroom roc aangepast, studenten uiteindelijk geplaatst op niet passende stages. Nijpend tekort > Stages uitgesteld of gaan niet door. Tekort
> Stages pas te vinden na intensief zoeken, en vaak te laat.
Evenwicht
> Studenten op tijd geplaatst op passende plaatsen.
Voldoende
> Stages makkelijk te vinden, zelfs een klein overschot.
Witte tabel
> Geen gegevens beschikbaar of niet van toepassing.
3
kan met gemak een stageplaats vinden. Op het moment van de
Wanneer we de resultaten van de inventarisatie bij de onderwijs-
peiling (oktober 2010) waren er ruim 100 studenten DA zonder
instellingen overzien, kunnen we concluderen dat de knelpun-
stageplaats, waarvan de meesten (ruim 80%) in Friesland (50) en
ten zich vooral voordoen bij de opleiding Doktersassistent. Dit
IJsselvechtstreek (37). In Twente (15) en de Stedendriehoek (14) zijn
wil niet zomaar zeggen dat er te weinig stageplaatsen worden
de tekorten eveneens nijpend. De tekorten doen zich vooral voor
aangeboden. Het kan een verklaring zijn, maar het kan ook zo zijn
bij eerste- en tweedejaars studenten: leerbedrijven geven de voor-
dat de huidige aangeboden stageplaatsen niet allemaal benut
keur aan studenten die makkelijker inzetbaar zijn in de praktijk.
worden door studenten.
Stageaanbod in NoordWest
Stageplaatsen onvoldoende benut
In het werkgebied Noordwest is het beeld vergelijkbaar met dat
Uit een recente peiling onder een aantal huisartsenpraktijken
van de andere werkgebieden. Alle regio’s hebben in meerdere
naar de bezetting van de stageplaatsen door doktersassisten-
of mindere mate te maken met tekorten voor hun studenten DA.
ten in opleiding, is duidelijk geworden dat de huidge capaciteit
Voor de andere AG-opleidingen zijn behalve in Zuid-Kennemer-
maar voor ongeveer 60 procent wordt benut. Ditzelfde beeld is
land geen noemenswaardige problemen. Op het moment van
naar voren gekomen uit de gegevens van de verschillende zorg
de peiling waren er in het werkgebied een kleine 100 studenten
branches, waarbij de be nutting varieerde tussen de 60 procent en
zonder stageplaats, waarvan zo’n 45% in Amsterdam. In de andere
75 procent. Omdat het noodzakelijk is om de stagecapaciteit voor
regio’s zijn er minder studenten zonder stageplaats. In Noord-
assisterenden de komende jaren uit te breiden, is het nodig dat de
Kennemerland en West-Friesland 20. In Zuid-Kennemerland 24 en
oorzaken voor de onderbezetting worden achterhaald 2.
Stedendriehoek 8. Het gaat ook hier vrijwel allemaal om eerste- en tweedejaars.
Kans op werk Stageaanbod in Zuidwest In Zuidwest zijn er ook problemen met het vinden van stage
Doktersassistenten
plaatsen voor studenten DA. De meeste studenten zijn in opleiding
Er zijn ongeveer 25.000 gediplomeerde doktersassistenten
in de regio Rijnmond (378). Hoewel de tekorten hier niet n ijpend
werkzaam in de huisartsenzorg en de ziekenhuizen. De gemiddelde
zijn, is het voor de DA-studenten wel moeilijk om tijdig een
vacaturegraad in de huisartsenzorg ligt ongeveer driemaal hoger
geschikte plaats te vinden. Op het moment van de peiling waren
dan het gemiddelde voor Zorg en Welzijn.
er in deze regio ongeveer 80 studenten zonder stageplaats.
Het aanbod van doktersassistenten is de komende jaren aan de
Opvallend is dat het hier vooral ouderejaars studenten betreft
krappe kant om in de verwachte vraag van de huisartsenzorg te
(ongeveer 3 op iedere 4 studenten).
voorzien. In sommige regio’s moet men nu alle zeilen bijzetten om aan de vraag naar doktersassistenten te kunnen voldoen. Dit bete-
Stageaanbod in Zuidoost
kent dat wordt gezocht naar andere mogelijkheden om de instroom
In het werkgebied Zuidoost is er in elk geval één regio in
in de opleiding te vergroten. Zo heeft het Brancheservice-punt
Nederland, Midden-Gelderland, waar het voor studenten DA
Zorg en Welzijn van Amersfoort aangegeven dat er in de kaarten-
makkelijk is om een stageplaats te vinden. In tegenstelling tot de
bakken van het UWV meerdere potentiële kandidaten zitten voor
regio’s Zuid-Gelderland en Zuidoost-Brabant waar de tekorten voor
de opleiding Doktersassistente. Dit zijn veelal cliënten die door de
DA studenten zelfs nijpend zijn. Op het moment van de peiling in
economische crisis werkeloos zijn geworden en daarom van baan/
oktober van dit jaar waren in het werkgebied als geheel ongeveer
beroep willen switchen. Cliënten van het UWV of de gemeente,
150 studenten zonder stageplek. Dit waren vrijwel allemaal eerste-
kunnen een verkorte opleiding doen met behoud van een uitkering.
en tweedejaars studenten.
2
Niet alle stageplaatsen die bij Calibris geregistreerd staan, worden benut. Zo kan het in de praktijk zo zijn dat een student met geen moge-
lijkheid een stageplaats kan vinden, terwijl er in theorie voldoende stageplaatsen zijn. De redenen waarom de leerbedrijven af en toe geen stagiaire hebben of willen, verschillen. Dit varieert van ‘te druk om een stagiaire te begeleiden’ tot ‘de persoonlijke voorkeur van studenten richt zich op andere leerbedrijven’. Daarnaast speelt reistijd een rol. Niet elke mbo’er beschikt over een OV-jaarkaart. 4
Zij worden ontheven van sollicitatieplicht mits er sprake is van een
voorkeur van de meeste tandartsen wel uit naar gediplomeer-
baangarantie.
den met een mbo-opleiding Tandartsassistent. In Nederland zijn ongeveer 5.500 tandartspraktijken. Het aantal werkzame
Apothekersassistenten
tandartsassistenten ligt op circa 17.000. De werkgelegenheid voor
Er werken ongeveer 28.000 werknemers in de apotheekbranche,
tandartsassistenten is volgens onderzoek (Stichting Fonds Tandarts
waarvan ongeveer 16.000 als apothekersassistent in een openbare
assistenten, 2008) uitstekend.
apotheek. In de afgelopen jaren is er sprake geweest van een
sprake van een laag aantal vacatures. Een op de zes apotheken
Beroepenvoorlichting voorkomt schooluitval!
heeft t eveel personeel in dienst in verhouding tot de omzet. Het
Schooluitval in het mbo is nog steeds een hot item. Schooluitval
is dan ook waarschijnlijk dat de werkgelegenheid in de komende
wordt zelfs het zorgenkindje van het beroepsonderwijs genoemd.
jaren niet meer groeit. Een belangrijke oorzaak is het zogenaamde
Voor studenten in het voortgezet onderwijs is voorlichting over
“preferentiebeleid” van de overheid. Hierdoor nemen de financiële
de kans op een baan van de verschillende opleidingen van groot
middelen af en kunnen apothekers minder personeel aannemen.
belang. Goede beroepsvoorlichting verkleint de kans op vroegtijdig
geringe groei van de werkgelegenheid. Op dit moment is er
schoolverlaten. Het is belangrijk de noodzakelijke instroom in het
Tandartsassistenten
beroepsonderwijs te bevorderden en het stageaanbod hierop af te
De tandartsassistenten vormen binnen de Assisterenden Gezond-
stemmen.
heidszorg een aparte groep. De jaarlijkse instroom van nieuwe assistenten blijft ver achter bij de benodigde. Het merendeel van de tandartsen heeft assistenten in dienst met een andere achtergrond. Bij het aantrekken van jonge assistenten gaat de
SIGNALEN uit de PRAKTIJK ‘Weinig bpv plekken bij de huisarts/groepspraktijk. Deze geven aan een periode geen tijd te hebben voor begeleiding vanwege reorganisaties, de doktersassistent is GRONINGEN
FRIESLAND
met zwangerschapsverlof; vervangster wil geen stagiaire…’
‘Veel huisartsenpraktijken hebben geen tijd voor stagiaires: door verhuizingen, accreditatie of nieuwe collega’s’.
NOORD-KENNEMERLAND/ WEST-FRIESLAND
DRENTHE
NOORD-OVERIJSSEL ZAANSTREEK/WATERLAND FLEVOLAND ZUID-KENNEMERLAND GROOT-AMSTERDAM GOOI- EN VECHTSTREEK DUIN- EN BOLLENSTREEK HAAGLANDEN
ruimtegebrek om de stagiaire fysiek te plaatsen en er is te TWENTE
weinig begeleidingscapaciteit’.
STEDENDRIEHOEK
UTRECHT OOST
UTRECHT MIDDEN MIDDEN-HOLLAND
RIJNMOND
GELDERLAND MIDDEN ACHTERHOEK
RIVIERENLAND GELDERLAND ZUID
DRECHTSTEDEN
WEST-BRABANT
‘Huisartsen kunnen vaak maar 1 stagiaire plaatsen, er is
‘Er zijn te weinig plaatsen, voor 1e jaars is het moeilijk hen onder te brengen. Soms wil een tandarts niet omdat de begeleiding teveel tijd vraagt’.
‘S-HERTOGENBOSCH TILBURG
ZEELAND
‘Daar waar vroeger per huisarts een stagiaire kon komen ZUID-OOST BRABANT NOORD- EN MIDDEN LIMBURG
kan nu in een groepspraktijk er ook maar 1 terecht. Eerstejaars studenten zijn niet te plaatsen, men wil alleen derdejaars’.
ZUID-LIMBURG
‘Er zijn te weinig huisartsen die een stageplek beschikbaar stellen’. Figuur 1 Kaart van Nederland verdeeld in UWV regio’s
5
NADERE KENNISMAKING Vragen over onze dienstverlening? Graag brengen wij u in contact met een adviseur in uw regio of met een medewerker van het hoofdkantoor in Bunnik.
Calibris Runnenburg 34 3981 AZ Bunnik Postbus 131 3980 CC Bunnik T 030 - 750 7000 F 030 - 750 7001 E
[email protected] I www.calibris.nl
HET WERKTERREIN: LEREN IN DE PRAKTIJK Als kenniscentrum voor leren in de praktijk in Zorg, Welzijn en Sport is Calibris verantwoordelijk voor erkenning van leerbedrijven en vaststelling van kwalificaties. In het verlengde van deze wettelijke taken ligt en expertise die veel meer omvat. Calibris verkent de markt. Brengt landelijk en regionaal betrokken partijen bijeen. Initieert maatschappelijk relevante projecten. Ontwikkelt innovatieve en effectieve oplossingen. Alles gericht op één doel: meer balans en dynamiek op de arbeidsmarkt. Zo levert Calibris een waardevolle
© Calibris 8.04/1/2010
bijdrage om beroepspraktijk en beroepsonderwijs soepel op elkaar te laten aansluiten.
