Buurt- en dorpsenquête 2009
Winkelmonitor Oosterhout
Buurt- en dorpsenquête 2009 – Winkelmonitor Oosterhout
In juni 2009 hebben 7.250 inwoners van 18 jaar en ouder een uitgebreide vragenlijst ontvangen in het kader van de Buurt- en dorpsenquête 2009. In dit onderzoek, waaraan 46 procent heeft meegedaan, is een vragenblok opgenomen waarin de inwoners zich kunnen uitspreken over hun ervaringen met de winkelvoorzieningen in Oosterhout. De gemeente Oosterhout heeft een groot hoofdwinkelgebied, twee kleinere wijkcentra, een kleine woonboulevard en diverse kleinere centra. Tweederde van alle winkels zijn te vinden in het stadscentrum. Dit wordt getypeerd als een “hoofdwinkelgebied groot” en is qua omvang en structuur vergelijkbaar met de stadscentra van Veenendaal, Almelo, Oss, Amstelveen en Zaandam. Bijna alle stadsbewoners doen de dagelijkse boodschappen in de stad zelf. Het merendeel doet deze in de eigen woonwijk. De winkellocaties Centrum (Jumbo), Loevensteinlaan (Aldi) en Patrijslaan (Nettorama) trekken ook veel klanten van buiten de eigen wijk. Voor de niet-dagelijkse inkopen gaat bijna acht op de tien stadsbewoners naar de Oosterhoutse binnenstad. De Oosterhouters zijn goed te spreken over de winkelvoorzieningen in het stadscentrum. Met name het aanbod wordt positief bevonden. Beduidend minder positief is men over de parkeervoorzieningen en –tarieven. Ruim vijf op de tien Oosterhouters doet wel eens boodschappen op één van de weekmarkten. Van de drie Oosterhoutse warenmarkten, wordt de centrummarkt het meest bezocht. De belangrijkste redenen om boodschappen te doen op de weekmarkt zijn de gunstige prijzen van het aanbod en de sfeer en gezelligheid.
september 2010
Een uitgave van de gemeente Oosterhout afdeling Service en Ondersteuning (SO), rapporteur: taakgroep Onderzoek & Statistiek (O&S) 15-9-2010 concept gereed: in college van B&W: … digitale pdf-versie oplage:
2
Inhoudsopgave pagina 1 Inleiding
4
2 Winkelaanbod in Oosterhout
5
2.1 2.2 2.3
Winkelstructuur in Oosterhout Winkelstructuur stadscentrum Winkelaanbod in de regio
5 8 10
3 Waar doet Oosterhout de boodschappen? 3.1 3.2 3.3
12
Dagelijkse boodschappen Niet-dagelijkse inkopen Naar een andere stad
12 16 18
4 Waardering winkelvoorzieningen Oosterhoutse binnenstad 4.1 4.2
Waardering Wat wordt gemist?
20 20 22
5 De Oosterhoutse weekmarkten 5.1 5.2
23
Bezoek weekmarkten Belangstelling centrummarkt
23 24
6 Samenvatting onderzoek
27
3
1
Inleiding
De Oosterhoutse Buurt- en dorpsenquête is een vorm van burgeronderzoek waarbij, via een uitgebreide vragenlijst, meerdere thema’s tegelijkertijd aan een representatief deel van de inwoners worden voorgelegd. Dit driejaarlijkse onderzoek heeft als doel om inzicht te geven in de mate van tevredenheid van de inwoners (burgers) over diverse aspecten van het woon- en leefklimaat in de gemeente Oosterhout, en de wijken, dorpen en buurten in het bijzonder. Ten behoeve van deze grootschalige enquête is uit het bevolkingsbestand een steekproef getrokken van 7.250 inwoners van 18 jaar en ouder. Deze personen zijn willekeurig geselecteerd (a-select), maar daarbij is wel rekening gehouden met een evenwichtige verdeling over de Oosterhoutse buurten en kerkdorpen. De vragenlijsten zijn in juni 2009 uitgezet. In totaal hebben 3.351 inwoners aan dit onderzoek meegedaan, een respons van 46 procent. Dit is op zich al voldoende om binnen de gebruikelijke marges (95%) betrouwbare uitspraken te kunnen doen. Door de onderzoeksgegevens bovendien nog te wegen naar leeftijd en geslacht, is gegarandeerd dat de resultaten representatief zijn voor de Oosterhoutse bevolking van 18 jaar en ouder. In 1999 is de Winkelmonitor Oosterhout opgezet met als doel om de detailhandel in Oosterhout systematisch te volgen. In deze monitor wordt enerzijds de winkelstructuur in Oosterhout in kaart gebracht (aanbodanalyse). Anderzijds wordt, via een vast module in de Buurtenquête (consumentenenquête), informatie verzameld over het gebruik en de waardering van de inwoners voor de winkelvoorzieningen in deze gemeente. De rapportage over 1999 kan worden gezien als een nulmeting. In 2002 én 2005 zijn vervolgmetingen gehouden en in het voorjaar van 2009 is opnieuw gemeten. Zo wordt een vinger aan de pols gehouden van de lokale detailhandel (vraag en aanbod). De uitkomsten uit deze monitor worden gebruikt om het gemeentelijke detailhandelsbeleid te actualiseren.
4
2
Winkelaanbod in Oosterhout
In dit hoofdstuk wordt de Oosterhoutse winkelstructuur in kaart gebracht. Het gaat daarbij om het aantal winkels, de branches, verkoopvloeroppervlakte en spreiding over de gemeente. Dit geeft een compleet beeld van het totale winkelaanbod in Oosterhout. Hiervoor is gebruik gemaakt van het databestand van Locatus, dat informatie bevat van alle winkels en consumentgerichte dienstverlenende bedrijven in heel Nederland en België. Deze informatie wordt jaarlijks geactualiseerd.
2.1 Winkelstructuur in Oosterhout Het winkelaanbod wordt onderverdeeld in vijf hoofdgroepen. Naast de “dagelijkse artikelen” (voedings- & genotsmiddelen en artikelen voor persoonlijke verzorging), zijn dat “mode & luxe” (warenhuizen, kleding & mode, schoenen & lederwaren, juweliers en huishoudelijke & luxe artikelen), “vrije tijd” (sport & spel, hobby en media), “in-en-om-huis” (plant & dier, bruin- & witgoed, auto- & fiets en wonen) en “overig” die samen tot de niet-dagelijkse artikelen kunnen worden gerekend.
Winkelaanbod in Oosterhout naar hoofdgroep (oktober 2009) 2
aantal winkels
verkoopvloeroppervlakte (m vvo)
395 dagelijks 18%
leegstand 4%
102.034 in-en-omhuis 50%
mode & luxe 39%
overig 2% dagelijks 15%
overig 4% in-en-omhuis 25%
vrije tijd 10%
vrije tijd 4%
Bron gegevens: Locatus
mode & luxe 26%
leegstand 3%
databewerking en grafiek: © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
In totaal waren er in oktober 2009 in de gemeente Oosterhout 395 verkooppunten (winkels) met een totale verkoopvloeroppervlakte van 102.034 vierkante meters. Daarnaast werden er nog 371 andere verkooppunten voor consumenten geteld. Het gaat daarbij om horeca, ambacht en financiële / zakelijke dienstverlening (zoals banken en pinautomaten). Omgerekend naar aantal inwoners heeft de gemeente Oosterhout 1.885 vierkante meters winkelverkoop2 vloeroppervlakte (vvo) per 1.000 inwoners. Landelijk is dit 1.635 m vvo per 1.000 inwoners. Kijken we 2 naar de stad (49.167 inwoners), dan heeft Oosterhout 1.903 m vvo per 1.000 inwoners. Het gemiddelde 2 voor woonplaatsen in de inwonerklasse van 30 tot 50.000 inwoners is dit 1.971 m vvo.
Kengetallen detailhandel (oktober 2009)
Kernwinkelgebied Oosterhout gemiddelde Hoofdwinkelgebied groot Oosterhout-stad gemiddelde 30-50.000 inwoners Gemeente Oosterhout gemiddelde Nederland
gemiddeld vvo gemiddeld vvo verkooppunten per 1.000 inw. per verkooppunt behorende bij 2 2 (m ) (m ) winkelformule 99 178 48% 130 200 41% 1.903 247 47% 1.971 284 38% 1.885 258 46% 1.635 261 32%
Bron gegevens: Locatus
leegstand verkooppunten 4,0% 8,3% 3,7% 6,2% 3,5% 5,5%
databewerking en tabel: © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
5
De gemeente Oosterhout kent een fijnmazige detailhandelsstructuur met een groot hoofdwinkelgebied (één van de in totaal 40 in heel Nederland), twee kleine wijkwinkelcentra (in noord en zuid), een kleine woonboulevard en diverse kleinere buurtcentra, supermarktcentra en “losse” winkels. Tweederde van alle winkels in Oosterhout is te vinden in het stadscentrum. In de drie kerkdorpen is het winkelaanbod zeer beperkt.
Winkelstructuur in Oosterhout in oktober 2009 Bron gegevens: Locatus. Kaart: taakgroep O&S
Oostpolderweg 2.600 m2 vvo (1 winkel)
Arkendonk Dagelijkse artikelen: 3.226 m2 vvo (10 winkels) Niet-dagelijkse artikelen: 828 m2 vvo (8 winkels) Leegstand: geen Overige bedrijven: 5 horeca 8 ambachten / diensten
Dommelbergen
Patrijslaan 1.295 m2 vvo (3 winkels)
Markkant
Leijsenstraat 2.300 m2 vvo (1 winkel)
Strijen
960 m2 vvo (2 winkels) 2 overige bedrijven
Vrachelen
Leijsenakkers
Zandheuvel 964 m2 vvo (1 winkel)
Centrum
West
Kernwinkelgebied
Slotjes
Dagelijkse artikelen: 5.998 m2 vvo (31 winkels) Niet-dagelijkse artikelen: 31.913 m2 vvo (189 winkels) Leegstand: 897 m2 vvo (5 winkels) Overige bedrijven: 27 horeca 35 ambachten / diensten
Loevensteinlaan
500 m2 vvo (2 winkels) 2 overige bedrijven
Heistraat
6.500 m2 vvo (1 winkel)
Esdoornlaan Dr.Janssenslaan / Tempelierstraat
2.676 m2 vvo (1 winkel)
775 m2 vvo (5 winkels) 1 overig bedrijf
Oosterheide
Woonboulevard Dagelijkse artikelen: geen Niet-dagelijkse artikelen: 16.623 m2 vvo (12 winkels) Leegstand: geen Overige bedrijven: 1 horeca 2 ambachten / diensten
Zuiderhout Dagelijkse artikelen: 2.674 m2 vvo (9 winkels) Niet-dagelijkse artikelen: 1.453 m2 vvo (14 winkels) Leegstand: geen Overige bedrijven: 2 horeca 3 ambachten / diensten
Beneluxweg 2.394 m2 vvo (1 winkel) 4 overige bedrijven
Als we kijken naar de afzonderlijke hoofdgroepen (zie de kaarten op de volgende pagina), dan blijkt dat de meeste vierkante meters te vinden zijn in het stadscentrum en de wijkcentra. Een uitzondering hierop is de hoofdgroep “in-en-om-huis”, waar nogal wat vierkante meters vvo te vinden zijn aan de rand en
6
zelfs buiten de stad. Het gaat hierbij om de Meerstoel (woonboulevard), Beneluxweg en de verschillende doe-het-zelf zaken en tuincentra. Mode en luxe artikelen zijn hoofdzakelijk te vinden in het stadscentrum en in beperkte mate ook in de twee wijkwinkelcentra. Zuiderhout
Spreiding verkoopvloeroppervlakte detailhandel in Oosterhout Arkendonk
ut ernw inkelgebied
ed
Zuiderhout
Zuiderhout (oktober 2009)
Zuiderhout Arkendonk
Dagelijks
Mode & luxeArkendonk
Zuiderhout kernw inkelgebied Arkendonk Zuiderhout
Arkendonk
Zuiderhout
Markkant Zuiderhout
Arkendonk Arkendonk Markkant kernw inkelgebied Markkant kernw inkelgebied Arkendonk Patrijslaan Arkendonk Tempelierstraat Arkendonk kernw inkelgebied kernw inkelgebied Patrijslaan Patrijslaan Patrijslaan Markkant Tempelierstraat Tempelierstraat Arkendonk Markkant Stadscentrum Markkant d Dr.Janssenslaan Stadscentrum Zuiderhout Dorst Markkant Loevensteinlaan Patrijslaan Zuiderhout Tempelierstraat Tempelierstraat Dr.Janssenslaan Dr. Janssenslaan enslaan Patrijslaan mpelierstraat Markkant Dorst Loevensteinlaan Dorst Loevensteinlaan Loevensteinlaan 10.000 Patrijslaan Arkendonk Tempelierstraat Arkendonk Zuiderhout 1.000 Zuiderhout Markkant Dr.Janssenslaan kernw inkelgebied10.000 Patrijslaan Heistraat Tempelierstraat Dorst 1.000 Loevensteinlaan Dorst basis Loevensteinlaan kernw inkelgebied Dr.Janssenslaan 25.000 Legenda: aantal m2 vvo Patrijslaan Dorst Tempelierstraat LoevensteinlaanZuiderhout basis basis 5.000 slaan 25.000 25.000 10.000 Markkant Dorst Loevensteinlaan 1.000 5.000 Arkendonk basis 10.000 Dorst Heistraat Loevensteinlaan basis Esdoornlaan Dorst Patrijslaan 5.000 Tempelierstraat Heistraat 25.000 kernw inkelgebied basis basis 1.000 Zandheuvel 5.000 Zuiderhout 10.000 basis basis Zuiderhout Dr.Janssenslaan 1.000 Dorst Loevensteinlaan Arkendonk basis Beneluxw eg OostpolderwArkendonk eg Vrije tijd In-en-om-huis Esdoornlaan 25.000 Patrijslaan Heistraat kernw inkelgebied Esdoornlaan kernw inkelgebiedHeistraat Heistraat Zuiderhout 5.000 Zandheuvel Dorst 500 Heistraat Zandheuvel Zuiderhout basis Heistraat basis Heistraat Zuiderhout Zuiderhout 500 ZuiderhoutArkendonk Gamma A Beneluxw eg Zuiderhout Oostpolderw eg Heistraat Arkendonk Meerstoel Tuincentrum Dorst uiderhout Beneluxw eg kernw inkelgebied Arkendonk Arkendonk Arkendonk Arkendonk Zuiderhout Oostpolde Patrijslaan Zuiderhout Esdoornlaan Patrijslaan Arkendonk kernw inkelgebied Esdoornlaan Esdoornlaan 500Stadscentrum d Groenrijk Heistraat Arkendonk Zuiderhout Arkendonk Arkendonk Dorst kernw inkelgebied Heistraat kernw inkelgebied Zandheuvel Esdoornlaan Dor Zandheuvel Esdoornlaan kernw inkelgebied Stadscentrum Zandheuvel Esdoornlaan BB Arkendonk kernw inkelgebied Zuiderhout kernw inkelgebied Zandheuvel Zuiderhout Zuiderhout Leijsenstraat Zandheuvel Praxis Zandheuvel Esdoornlaan Beneluxw eg Meerstoel Tuincentrum Dorst Avri kernw inkelgebied basis Beneluxw eg Meerstoel Tuincentrum Dors Arkendonk Beneluxw eg Zuiderhout Zuiderhout Arkendonk Oostpolderw eg Patrijslaan Oostpolderw eg Arkend Woonsquare 500 Zandheuvel Beneluxw eg Patrijslaan Patrijslaan Oostpolderw Esdoornlaan Woonboulevard Esdoornlaan kernw inkelgebied Beneluxw egeg Patrijslaan Beneluxw eg kernw inkelgebied Oostp Oostpolderw kernw inkelgebied Dorst Patrijslaan Dorst Patrijslaan Zandheuvel Zandheuvel Beneluxw eg Leijsenstraat Dorst Oostpolderw eg Leijsenstraat Dorst Patrijslaan Meerstoel Tu basis Beneluxw eg egDorst Meerstoel Tuincentrum Beneluxw Meerstoel Tuincentrum Dorstbasis Oostp Tuincentrum O Dorst Dorst Dorst Dorst Dorst Meerstoel Tuincentrum Dorst Patrijslaan Patrijslaan basis Meerstoel Tuincentrum D Meerstoel Tuincentrum Dorst
iderhout
Bron gegevens: Locatus
basis Meerstoel
Tuincentrum Dorst kaarten: taakgroep O&S Leijsenstraat Leijsenstraat
basis
Leijsenstraat
Leijsenstraat
7
basis
Meerstoel Meerstoel basis
basis
Leijsenstraat
Leijsenstraat Tuincentrum D Tuincentru basis Leijsenstraat basis basis
basis Leijsenstraat Leijsenstraat basisbasis
2.2 Winkelstructuur stadscentrum 1) Het Oosterhoutse stadscentrum wordt getypeerd als een “hoofdwinkelgebied groot”. Dit is het grootste winkelgebied in een grotere woonplaats en heeft een omvang van 200 tot 400 winkels. Het Oosterhoutse stadswinkelgebied heeft 273 winkels, tegen het gemiddelde van 268 verkooppunten in de detailhandel in 2 vergelijkbare winkelgebieden. In verkoopvloeroppervlakte heeft dit winkelgebied 48.573 m aan detailhan2 del, ten opzichte van 53.682 m in vergelijkbare gebieden. Oosterhout laat zich qua omvang en structuur het best vergelijken met de stadscentra van Veenendaal, Almelo, Oss, Amstelveen en Zaandam.
Winkelaanbod in Oosterhoutse stadscentrum naar hoofdgroep (oktober 2009) 2
aantal winkels
verkoopvloeroppervlakte (m vvo)
273
48.573
leegstand 4%
in-en-omhuis 22%
vrije tijd 7%
mode & luxe 52%
dagelijks 14%
overig 4%
overig 3%
in-en-omhuis 16%
leegstand 4%
mode & luxe 51%
vrije tijd 10%
Bron gegevens: Locatus
dagelijks 13%
databewerking en grafiek: © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Op de volgende pagina staat een gedetailleerde plattegrond van het Oosterhoutse stadscentrum, met daarop het winkelgebied. Het Oosterhoutse stadswinkelcentrum heeft een overzichtelijke structuur, bestaande uit een aantal autovrije winkelstraten en pleinen plus een drietal planmatige winkelcentra: het overdekte Arendshof (161 verkooppunten, waarvan 132 detailhandel), het Bouwlingcentre (14 verkooppunten, waarvan 11 detailhandel) en het Schapendries (8 verkooppunten, waarvan 5 detailhandel).
Winkelaanbod in Oosterhoutse stadscentrum naar hoofdlocatie (oktober 2009) 2
aantal winkels
verkoopvloeroppervlakte (m vvo)
273 overig Centrum 46%
48.573 Schapendries 2%
Bouwlingcentre 4%
overig Centrum 43%
Arendshof 48%
Bouwlingcentre 12%
Bron gegevens: Locatus
Schapendries 1%
Arendshof 44%
databewerking en grafiek: © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Er zijn drie openbare parkeergarages en een negental grotere betaald-parkeerterreinen. Daarnaast is er de mogelijkheid om, buiten het centrum, gratis te parkeren bij de Slotlaan en het Slotjesveld (achterkant stadhuis). Fietsers kunnen hun rijwiel gratis stallen in één van de twee overdekte en bewaakte fietsenstallingen in het centrum. 1)
Bron: Winkelgebiedtyperingen Locatus 2010.
8
Oosterhoutse stadswinkelgebied (oktober 2009)
N
parkeerterrein
Raamsdonksveer Geertruidenberg A27
parkeergarage
Victor Boeren
fietsenstalling
busstation weekmarkt
Dongen
eenrichtingsverkeer
H
bushalte
H H
Theater De Bussel
Sint Jan
DreamLand
Markt
Zorgcentrum De Doelen
AH
H H C&A
Heuvel
Arendshof
Vredeskerk
V&D
Made A59
Arendshof
HEMA
Parkeergarage (betaald): Arendshof (564 plaatsen) Bouwlingcentre (229 plaatsen) Forum (116 plaatsen)
Jumbo
P4 P5 P6 P7 P8 P9 P10 P11 P12
Schapendries (87 plaatsen) Arendsplein (81 plaatsen) Torenkwartier (91 plaatsen) De Braak (81 plaatsen) Torenplein (74 plaatsen) Heuvel (65 plaatsen) Basiliekplein (56 plaatsen) Waterlooplein (46 plaatsen) Valkenplein (102 plaatsen)
Made A59
Parkeerterrein (betaald):
Hoofdbranches:
Arti Design
dagelijkse artikelen mode & luxe vrije tijd
Parkeerterrein (gratis):
in-en-om-huis
P13 Slotlaan (236 plaatsen) P14 Slotjesveld (131 plaatsen)
overige detailhandel horeca ambachten en diensten
9
Bron gegevens: Locatus. Kaart: taakgroep O&S
P1 P2 P3
Teteringen Breda
De tien winkels met het grootste verkoopvloeroppervlakte worden beschouwd als de trekkers van een winkelgebied. Dat zijn niet altijd filialen van grote winkelketens zoals V&D en HEMA, maar soms ook 2) lokale trekkers met een (boven)regionale aantrekkingskracht, zoals (in Oosterhout) Dreamland en Victor Boeren. De tien Oosterhoutse trekkers in het centrum van Oosterhout staan met naam op de kaart van het winkelgebied (zie volgende pagina) aangegeven. Het aantal winkels dat onderdeel is van een winkelketen of is aangesloten bij een inkooporganisatie is het grootst in centrale winkelgebieden, zoals binnensteden en hoofdwinkelgebieden. In het Oosterhoutse hoofdwinkelgebied behoort 48 procent van de winkels tot een winkelformule. In vergelijkbare winkelgebieden is de filialiseringsgraad 41 procent. In 2003 was het aandeel filiaalbedrijven in het centrum van Oosterhout 47 procent. De leegstand in het Oosterhoutse stadswinkelcentrum is beperkt. Er was in oktober 2009 sprake van 11 2 leegstaande winkelpanden met een totale oppervlakte van 1.852 m , oftewel 3,8 procent van het totale winkelareaal. In vergelijkbare winkelgebieden was de leegstand 8,3 procent. In 2003 was de leegstand 3,6 procent. Eén keer per jaar wordt het aantal passanten in de winkelstraten geteld op een aantal vaste telpunten. In 3) september 2009 is opnieuw geteld. Het bezoekersaantal in het Oosterhoutse centrum bedroeg in 2009 141.200 bezoekers per week. De drukste dagen zijn de vrijdag (met vaste koopavond) en de zaterdag. De drukste straat is de Arendstraat, gevolgd door de Kerkstraat en het Arendshof. In 2003 lag het aantal bezoekers op 128.300 per week. 100.000
2.3 Winkelaanbod in de regio In de regio Midden- en West-Brabant zijn zeven plaatsen met grote winkelconcentraties die binnen de landelijke hiërarchie van winkelgebieden worden gerekend tot de centrale winkelgebieden: Bergen op Zoom, Breda, Etten-Leur, Tilburg, Oosterhout, Roosendaal en Waalwijk. Het grootste winkelgebied in de regio is de Bredase binnenstad, dat in de top-17 van Nederlandse winkelgebieden staat. Het onderstaande kaartje geeft de hiërarchie weer aan de hand van de vierkante meters verkoopvloeroppervlakte.
Centrale winkelcentra in Midden- en West-Brabant Oosterhout Oosterhout 25.000
Oosterhout
(oktober 2009) 2
Legenda: aantal m vvo 125.000 100.000
Breda
Breda 50.000Breda
Tilburg
Tilburg
hoofdwinkelgebied klein
Oosterhout
Breda
Oosterhout 100.000 Oosterhout Waalw ijkTilburg
Bergen op Zoom Bergen op Zoom
Breda
50.000 Etten-Leur R R Roooooossseeennndddaaaaaalll
B B Brrreeedddaaa Breda Breda
Waalw ijk Waalw ijk W W w Waaaaaalllw wiiijjjkkk Tilburg
O O Oooosssttteeerrrhhhooouuuttt
Etten-Leur basis Etten-Leur
Bergen op Zoom B B m Beeerrrgggeeennn oooppp ZZZoooooom m
Tilburg Tilburg basis
125.000
basis
Waalw ijk TTTiiilllbbbuuurrrggg Waalw ijk
Bergen op Zoom E E Etttttteeennn---LLLeeeuuurrr 125.000
10.000
binnenstad hoofdwinkelgebied groot
10 km.
000
100.000 Tilburg
Oosterhout 100.000 25.000
125.000 50.000 25.000
Bergen op Zoom
Hiërarchie winkelgebieden (Locatus)
Etten-Leur Bergen op Zoom Roosendaal Bergen op Zoom
basis Roosendaal Roosendaal Etten-Leur
Waalw ijk Waalw ijk
basis Etten-Leur Etten-Leur
125.000 Bron gegevens: Locatus
2) 3)
Roosendaal
basis basis
kaart: © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Roosendaal
Inmiddels verhuisd naar de Abdis van Thornstraat. Bron: Passantentelling Locatus 2009.
10
Roosendaal Roosendaal
Met name Breda heeft, door de nabije ligging en de grootte van het winkelapparaat, een aanzienlijke potentiële aantrekkingskracht op de Oosterhoutse consument. Duidelijk is dat in ieder geval Dorst, alleen al door de ligging, binnen het verzorgingsgebied van Breda valt. Binnen het verzorgingsgebied van het Oosterhoutse stadscentrum vallen de gemeenten Oosterhout, Geertruidenberg en Dongen en de woonkernen Made, Terheijden, Breda-Noordoost (incl. Teteringen). In totaal gaat het om ruim 192.500 inwoners, die binnen een straal van 10 kilometer van het Oosterhoutse winkelgebied wonen. Uiteraard is er sprake van een overlap met het verzorgingsgebied van de Bredase binnenstad. Dit geldt met name voor het zuidwestelijk gedeelte (Dorst, Breda-Noordoost en Teteringen). Uit de bezoekersenquête die in de zomermaanden van 2009 in Oosterhout is gehouden ten behoeve van de Monitor Toerisme, blijkt dat de bezoekers van buiten Oosterhout vooral uit de woonplaatsen Dongen, Rijen, Tilburg, Breda e.o., Made, Raamsdonksveer en Geertruidenberg komen. Daarnaast zijn er in de zomermaanden ook bezoekers die op vakantie zijn in de bungalowparken en campings in deze omgeving. Die bezoekers zijn met name afkomstig uit de Rijnmond, de Drechtsteden en Utrecht, waarbij Rotterdam er duidelijk uitspringt.
11
3
Waar doet Oosterhout de boodschappen?
De boodschappen die een huishouden of gezin in huis halen, worden onderverdeeld in dagelijkse en niet-dagelijkse boodschappen. Dagelijkse boodschappen zijn artikelen die iemand elke dag nodig heeft: levensmiddelen, genotsartikelen (zoals alcohol en tabak) en artikelen voor de persoonlijke verzorging. De rest wordt gezien als niet-dagelijkse inkopen. Dit hoofdstuk geeft een antwoord op de vraag waar de Oosterhouters hun dagelijkse (paragraaf 3.1) en niet-dagelijkse (paragraaf 3.2) boodschappen doen en welk vervoermiddel zij daarbij doorgaans gebruiken.
3.1 Dagelijkse artikelen Dagelijkse boodschappen kunnen worden ingeslagen bij de speciaalzaak, de servicesupermarkt, de discount en niet te vergeten de warenmarkt. Het gros van de consumenten haalt het merendeel van de dagelijkse boodschappen bij een supermarkt in de buurt. Gemak staat daarbij centraal: assortiment, afstand, bereikbaarheid (met de auto), e.d. Daarnaast is er een groep prijsbewuste kopers die de voorkeur geven aan een discount. In dat geval is men bereid om (met de auto) een iets langere afstand af te leggen. In Oosterhout zijn zowel (levensmiddelen)speciaalzaken als servicesupermarkten en discounts te vinden. Het stadscentrum en de twee grote wijkwinkelcentra Arkendonk (in noord) en Zuiderhout (in zuid) kennen zowel speciaalzaken (o.a. bakker, slager, groenteman, drogist) als servicesupermarkten in met name het midden en hogere prijssegment (Albert Heijn, Jumbo, C1000 en Em-Té). Een aantal discounts (Nettorama en Aldi) zijn te vinden in de buurtsteunpunten in de aan het stadscentrum grenzende wijken Strijen en Slotjes. In de nieuwbouwwijk Vrachelen is een filiaal van de Em-Té te vinden. De drie Oosterhoutse weekmarkten worden besproken in hoofdstuk 4.
Waar doet uw huishouden de meeste dagelijkse boodschappen? 2009 Zuiderhout 21%
Centrum 19%
2005 Arkendonk 28%
elders 6%
buurtcentra 26%
elders 8%
Markkant (Em-Té) 17%
Dorst (dorpssuper) 2%
Zuiderhout 21%
Centrum 10%
buurtcentra 37%
Tempelierstr./ Dr.Janssensln 15%
Arkendonk 24%
Loevensteinln. (Aldi) 11% Patrijslaan (Nettorama) 55% © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Bijna 99 procent van de inwoners uit de stad doen hun dagelijkse boodschappen in Oosterhout-stad. Het aandeel van de inwoners uit de kerkdorpen die in Oosterhout hun dagelijkse boodschappen halen, is aanzienlijk lager: bijna 58 procent van de inwoners uit Oosteind, ruim 49 procent van Den Hout en nog geen 40 procent uit Dorst doet de dagelijkse boodschappen in Oosterhout-stad. Het kerkdorp Dorst, dat qua afstand het verst van Oosterhout af ligt, heeft een eigen kleine dorpssuper en zo’n 11 procent van de inwoners doet de dagelijkse boodschappen dan ook in het dorp zelf. Daarnaast gaat een deel van de inwoners naar het nabijgelegen Breda (29%). Bijna 31 procent van de inwoners uit Oosteind gaat vooral naar Dongen en 48 procent van de inwoners uit Den Hout doet de dagelijkse boodschappen met name in Made.
12
Waar doet uw huishouden meestal de dagelijkse boodschappen? elders
1%
Dorst buurtcentra
27%
Arkendonk
42% 50%
51%
Zuiderhout Centrum
31% 18%
1%
11% 24% 21%
10%
20%
20%
Oosterhout-Stad
5% 5%
6%
14%
14%
24%
5%
Den Hout
Oosteind
Dorst
woonplaats © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
In vergelijking met 2005 doet een groter deel van de inwoners uit de stad de dagelijkse inkopen in het centrum van Oosterhout. Het aandeel is verdubbeld van ruim 10 procent in 2005 naar 20 procent in 2009. Van de bevolking uit het Centrum en de aanliggende wijken (Slotjes, West, Strijen en Leijsenakkers) doet 40 procent de dagelijkse boodschappen in het stadscentrum. In 2005 was dit ruim 15 procent. De verschuiving terug naar het stadscentrum komt door de ombouw van de voormalige Konmar in het Bouwlingcentre naar een Jumbo supermarkt en de sluiting van de Edah aan de Sint Antoniusstraat.
Doet huishouden de meeste dagelijkse boodschappen in de eigen woonwijk? 2002 80%
61% 57%
57%
2009 72%
69%
68%
65%
2005
82% 79%
59%
55% 51%
50%
45% 36%
35%
0%
Centrum
Slotjes
Strijen
Oosterheide
Dommelbergen
Vrachelen *
woonwijk Noot: * de wijk Vrachelen had in 2002 nog geen eigen buurtsuper © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Het merendeel van de stadsbewoners doet de dagelijkse boodschappen in de eigen wijk. Het aandeel is het hoogst in Oosterheide: maar liefst 79 procent van de inwoners doet de dagelijkse inkopen in het wijkwinkelcentrum Zuiderhout. Ook in de wijken Strijen en Dommelbergen doet meer dan de helft van de
13
huishoudens het merendeel van de dagelijkse boodschappen in de eigen wijk. In vergelijking met 2005 is het aandeel dat de dagelijkse boodschappen in de eigen woonwijk haalt, gestegen in de wijken Centrum en Dommelbergen en met name in de wijk Slotjes flink gedaald. Dit laatste komt door het vertrek van de Edah. Een aantal winkelgebieden trekken vooral klanten uit de wijk waarin ze gevestigd zijn. Het gaat daarbij met name om Markkant (Em-Té), Arkendonk (AH, Jumbo en speciaalzaken), Zuiderhout (AH, C1000 en speciaalzaken) en Tempelierstraat / Dr.Janssenslaan (Nettorama en speciaalzaken). Er zijn echter ook een aantal winkelgebieden die een veel bredere klantenkring hebben. Het gaat dan met name om het Centrum (AH, Jumbo en speciaalzaken), Loevensteinlaan (Aldi) en Patrijslaan (Nettorama).
Dagelijkse boodschappen: waar komen de Oosterhoutse klanten vandaan? Markkant: Vrachelen Den Hout West overige wijken
Arkendonk:
80% 10% 8% 2%
Dommelbergen Vrachelen Strijen Leijsenakkers overige wijken
79% 7% 4% 3% 7%
Patrijslaan: Dommelbergen Strijen Vrachelen West Centrum Leijsenakkers Slotjes Oosterheide overige wijken
36% 26% 13% 6% 5% 4% 3% 3% 4%
Centrum: West Slotjes Vrachelen Dommelbergen Centrum Leijsenakkers Oosterheide Strijen kerkdorpen
19% 17% 14% 11% 10% 9% 8% 7% 5%
Dr. Janssenslaan / Tempelierstraat: Slotjes Oosterheide Dommelbergen Leijsenakkers kerkdorpen Centrum West overige wijken
58% 13% 8% 5% 5% 3% 3% 5%
Loevensteinlaan:
Legenda: aandeel klanten t.o.v. potentiële klanten uit Oosterhout:
Zuiderhout: Oosterheide Leijsenakkers Vrachelen Dorst Dommelbergen overige wijken
50 procent 25 procent 10 procent 5 procent 1 procent (zie ook grafiek pagina 12)
14
67% 10% 9% 4% 2% 8%
Oosterheide Slotjes Dommelbergen Vrachelen Strijen Centrum West overige wijken
26% 17% 16% 14% 12% 6% 5% 4%
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
De auto is veruit het meest favoriete vervoermiddel voor het doen van boodschappen. Bijna 69 procent van de Oosterhouters haalt de dagelijkse boodschappen doorgaans met de auto, ruim 18 procent doet dit met de fiets en bijna 13 procent te voet. In 2005 gebruikte ruim 71 procent van de huishoudens de auto en 15 procent de fiets. Hoewel de auto dus bij een groot deel van de Oosterhoutse huishoudens populair is voor het halen van de boodschappen, blijkt er een duidelijk verschil te zijn tussen het woongebied en de keuze voor een bepaald vervoermiddel. Inwoners uit een wijk met een goed geoutilleerd (wijk)winkelcentrum of buurtsuper in de directe omgeving gebruiken minder vaak de auto. Dit geldt met name voor de wijken Strijen, Centrum, Oosterheide, Slotjes en West.
Hoe doen de wijkbewoners doorgaans de dagelijkse boodschappen? auto/motor (brom)fiets te voet
44%
51% 60%
60%
60% 72%
74%
84%
19%
32% 20%
24%
19%
29%
18%
23%
23%
20%
16%
11%
20% 10%
3% Centrum
91%
Slotjes
West
Strijen
Leijsenakkers
Oosterheide
8% 1%
5%
Dommelbergen
Vrachelen
kerkdorpen
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Bijna acht op de tien Oosterhoutse huishoudens die de boodschappen doet bij de Aldi in de Loevensteinlaan komt met de auto. In het wijkwinkelcentrum Zuiderhout en buurtsteunpunt Markkant komt ongeveer zeven op de tien met de auto. In Oosterhout-centrum komt vijf op de tien Oosterhoutse gezinnen met de auto.
Hoe worden de dagelijkse boodschappen in de winkellocaties gedaan? 22%
Dorst
14%
Markkant Patrijslaan Loevensteinlaan Tempelierstr. / Dr.Janssensln. Arkendonk Zuiderhout Oosterhout-centrum
39% 16%
9%
70%
17%
3%
39%
74%
20%
77%
13% 11%
27%
60%
17%
16% 19%
72% 17%
67% 25%
te voet
56%
(brom)fiets
auto/motor © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
15
Het vinden van een parkeerplaats in Oosterhout blijkt over het algemeen wel te lukken. Ruim tweederde (67%) geeft aan dat er meestal wel parkeerplaatsen beschikbaar zijn en slechts 8 procent zegt dat het doorgaans niet meevalt om een parkeerplaats te vinden. Dit is een verbetering ten opzichte van 2005: toen gaf 52 procent aan dat er meestal wel een parkeerplaats beschikbaar was en 13 procent dat het doorgaans niet mee viel om een parkeerplaats te vinden. Het vinden van een parkeerplaats is het lastigst in de buurtcentra Loevensteinlaan, Tempelierstraat / Dr. Janssenslaan en Patrijslaan. De minste problemen bij het vinden van een parkeerplaats ondervinden de Oosterhouters is in het buurtsteunpunt Markkant en de wijkwinkelcentra Zuiderhout en Arkendonk.
Kunt u doorgaans gemakkelijk een parkeerplaats vinden? 76%
Markkant (Edah)
20%
42%
Patrijslaan (Nettorama)
42%
25%
Loevensteinlaan
16%
49%
35%
Tempelierstr. / Dr.Janssensln.
26% 43%
22%
73%
Arkendonk (Dommelbergen)
22%
79%
Zuiderhout (Oosterheide)
17%
67%
Oosterhout-centrum
4%
26%
meestal wel
na enig zoeken
5% 4% 7%
valt niet mee © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
3.2 Niet-dagelijkse inkopen De meeste niet-dagelijkse inkopen worden gehaald in de Oosterhoutse binnenstad. Bijna 75 procent van de Oosterhouters koopt daar de niet-dagelijkse boodschappen. Als we kijken naar de inwoners van de stad Oosterhout, dan blijkt dit aandeel nog hoger te liggen: bijna 77 procent van de inwoners uit de stad doet de niet-dagelijkse inkopen in het Oosterhoutse centrum. Voor het eerst sinds met deze monitor is gestart, is de koopkrachtbinding van de Oosterhoutse binnenstad gedaald. De weglekkende koopkracht verdwijnt niet alleen naar andere stadscentra (zie paragraaf 3.3), maar ook naar de Oosterhoutse woonboulevard.
Koopkrachtbinding Oosterhout-centrum voor niet-dagelijkse artikelen
78%
1990
80%
1994
86%
84%
86% 77%
1999
2002
2005
2009 © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
16
De kooporiëntatie van de inwoners uit de kerkdorpen op Oosterhout is lager dan die van de inwoners uit de stad zelf. Het laagst is dit voor Dorst, dat relatief dichter bij Breda dan bij Oosterhout ligt. Toch oefent het Oosterhoutse winkelgebied ook op dit kerkdorp nog een aantrekkingskracht uit: bijna 39 procent van de Dorstenaren zegt regelmatig de niet-dagelijkse inkopen in Oosterhout te doen (was overigens 48 procent in 2005), terwijl 42 procent dit in Breda doet. De kooporiëntatie op Oosterhout is in de andere twee kerkdorpen een stuk hoger: 70 procent van de huishoudens uit Oosteind doet de niet-dagelijkse inkopen in Oosterhout (was 86 procent in 2005) en 69 procent van de huishoudens uit Den Hout (was 76 procent in 2005). Een deel van de inwoners uit Den Hout gaat naar Made om inkopen te doen (19%) en een deel van de inwoners uit Oosteind gaat naar Dongen (20%).
Hoe worden de niet-dagelijkse inkopen doorgaans gedaan? 2005
2009 auto/motor 61%
(brom)fiets 25%
te voet 13%
auto/motor 53%
openbaar vervoer 1%
(brom)fiets 31%
openbaar vervoer 2%
te voet 14%
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Ruim de helft van de Oosterhouters (53%) pakt de auto voor het doen van de niet-dagelijkse inkopen en bijna eenderde stapt op de (brom)fiets. Ten opzichte van 2005 is het aandeel dat gebruik maakt van de auto afgenomen ten gunste van met name de fiets. Uit het onderzoek is niet af te leiden wat de oorzaak is van deze verschuiving. Net als bij het doen van de dagelijkse boodschappen is ook hier sprake van een verschil tussen het woongebied en de keuze voor een bepaald vervoermiddel. Inwoners van het Centrum en de omliggende wijken Strijen, West, Leijsenakkers en Slotjes maken minder vaak gebruik van de auto dan de inwoners uit de verder van het stadscentrum afgelegen wijken Dommelbergen, Oosterheide en Vrachelen. De inwoners van de kerkdorpen pakken bijna allemaal de auto.
Hoe doen de wijkbewoners doorgaans de niet-dagelijkse inkopen? <1%
1%
<1%
<1%
<1%
5%
1%
14% 34%
34%
<1%
openbaar vervoer auto/motor
25% 35%
1%
(brom)fiets
23%
te voet 62%
32%
31%
61%
63% 82%
45% 51%
63%
32%
35%
25%
Slotjes
West
33% 17%
15%
Centrum
31%
30%
Strijen
Leijsenakkers
8% Oosterheide
7% Dommelbergen
3% Vrachelen
1% kerkdorpen
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
17
Het vinden van een parkeerplaats voor een winkelbezoek aan het Oosterhoutse centrum blijkt over het algemeen wel mee te vallen. Bijna 51 procent van de Oosterhouters vindt doorgaans gemakkelijk een parkeerplaats (in 2005 was dit ruim 43 procent) en zo’n 41 procent vindt na enig zoeken een parkeerplaats. Ruim 12 procent geeft aan doorgaans problemen te hebben met het vinden van een parkeerplaats. Dit is overigens minder dan in 2005, want toen gaf ruim 16 procent van de Oosterhouters aan dat het meestal niet meeviel om een parkeerplaats te vinden.
Kunt u doorgaans gemakkelijk een parkeerplaats vinden in het centrum? 2005
meestal wel 51%
meestal wel 44%
na enig zoeken 40%
valt niet mee 16%
2009
na enig zoeken 37%
valt niet mee 12%
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
3.3 Naar een andere stad Het aandeel van de inwoners dat wel eens gaat winkelen in een andere stad is beperkt. Ruim 22 procent van de Oosterhouters gaat regelmatig (minstens één keer per maand) naar Breda, terwijl 32 procent aangeeft nooit naar Breda te gaan. In 2005 gaf ruim 24 procent van de Oosterhouters aan regelmatig in Breda te gaan winkelen, terwijl 34 procent zei nooit naar Breda te gaan. Bijna 84 procent van de Oosterhouters die regelmatig in Breda gaat winkelen, gaat naar de Bredase binnenstad terwijl zo’n 12 procent de Bredase woonboulevard bezoekt.
Gaat u regelmatig naar Breda om te winkelen? 2005 enkele keren per jaar 42%
2009 nooit 32%
nooit 34%
1 keer per w eek 2% 1 keer per maand 5%
1 keer per 2 w eken 16%
enkele keren per jaar 46%
1 keer per w eek 3%
1 keer per maand 16%
1 keer per 2 w eken 4%
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
De Dorstenaren gaan het vaakst naar Breda: bijna 49 procent van de inwoners uit dit kerkdorp geeft aan regelmatig (minstens één keer per maand) in Breda te gaan winkelen. Slechts 12 procent zegt nooit in Breda te komen. Vanuit de andere twee kerkdorpen gaan beduidend minder inwoners regelmatig naar Breda om te winkelen. Van de inwoners uit Oosterhout zelf, gaan de bewoners uit de wijken Vrachelen en Oosterheide het vaakst naar Breda: bijna 26 procent van de inwoners uit Vrachelen en ruim 25 procent van de inwoners uit Oosterheide gaat regelmatig winkelen in Breda, terwijl respectievelijk 29 en 34 procent aangeeft nooit naar Breda te gaan. De inwoners uit het Centrum en omliggende liggende wijken (Strijen, Leijsenakkers, West en Slotjes) gaan het minst naar Breda om te winkelen. Minder dan 20 procent van de bewoners uit deze wijken zegt regelmatig in Breda te gaan winkelen.
18
Wijkbewoners: gaat u regelmatig naar Breda om te winkelen? Dorst
12%
39% 42%
Oosteind
Dommelbergen Oosterheide
20%
40%
29%
45%
28%
15% 26%
51%
34%
22%
40%
25%
43%
Leijsenakkers Strijen
38%
45%
Den Hout Vrachelen
49%
39%
38%
17%
52%
10%
West
34%
47%
18%
Slotjes
34%
47%
19%
Centrum
41%
39%
nooit
enige keren per jaar
20%
regelmatig © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Ruim 30 procent van de Oosterhouters gaat (ook) regelmatig winkelen in een andere stad (was 21 procent in 2005). Het gaat daarbij met name om steden als Den Bosch, Rotterdam, Tilburg, Utrecht, Eindhoven en Amsterdam. Etten-Leur werd in 2005 voor het eerst genoemd als winkelstad, maar is nu al weer in belangstelling gezakt (van de negende naar de tiende plaats). Waalwijk daarentegen is met stip gestegen van de achtste plaats in 2005 naar de vijfde plaats in 2009.
19
4
Waardering winkelvoorzieningen Oosterhoutse binnenstad
Dit hoofdstuk gaat in op de waardering van de inwoners voor de winkelvoorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad (paragraaf 4.1). Doordat dit ook in 1993, 1999, 2002 en 2005 is onderzocht, is het mogelijk om een vergelijking te maken met deze jaren en hieruit een bepaalde ontwikkeling (trend) te halen. Ook wordt gekeken naar wat de inwoners missen in de binnenstad (paragraaf 4.2).
4.1 Waardering De Oosterhouters die regelmatig hun niet-dagelijkse inkopen doen in het Oosterhoutse centrum zijn over het algemeen goed te spreken over de winkelvoorzieningen in de binnenstad. Met name het aanbod wordt als positief ervaren. Beduidend minder positief is men over de parkeermogelijkheden en –tarieven: 47 procent vindt de tarieven uitgesproken slecht (was 52 procent in 2005) en openbare voorzieningen zoals toiletten (“zijn die er dan?” wordt hier en daar opgemerkt), bankjes en afvalbakken.
Hoe waardeert u de winkelvoorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad? Oosterhouters die regelmatig in het centrum komen openbare toiletten parkeertarieven openbare zitjes (bankjes e.d.)
5%
24%
10%
46% 36%
47%
22%
horeca in w inkelgebied
63%
assortiment in de w inkels
65%
kw aliteit van de w inkels
65%
sfeer w inkelgebied
66%
11% 3% 6%
35%
3%
32%
4%
33%
2%
34%
1
31%
70%
3%
25% 80%
5% 19%
85%
aantal w inkels
6%
12% 35%
61%
4%
12% 24%
soorten w inkels (branches)
goed neutraal slecht geen mening
18% 43%
56%
veiligheid in w inkelgebied
12%
43%
53%
stalling voor fietsen
ligging van de w inkels
18%
39%
afvalbakken
7%
48% 35%
parkeervoorzieningen
bereikbaarheid w inkels
25%
1
14% © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
De waardering van de Oosterhouters voor de winkelvoorzieningen in het centrum komt niet helemaal overeen met de waardering van bezoekers van buiten de gemeente. De eigen inwoners blijken veel kritischer te zijn. Om die verschillen inzichtelijk te maken is voor een aantal aspecten een vergelijking gemaakt met de resultaten het toeristisch bezoekersonderzoek dat in de zomermaanden van 2009 is uitgevoerd ten behoeve van de Monitor Toerisme Oosterhout.
Waardering winkelvoorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad
aantal winkels soort winkels (branches) assortiment in winkels bereikbaarheid winkels sfeer in winkelgebied veiligheidsgevoel in winkelgebied parkeervoorzieningen parkeertarieven stalling fietsen
waardering bezoekers uit Oosterhout goed neutraal slecht 85% 14% 1% 63% 32% 4% 65% 33% 2% 70% 25% 5% 66% 31% 3% 61% 35% 3% 35% 18% 43% 10% 24% 46% 53% 24% 12%
waardering bezoekers van buiten de gemeente goed neutraal slecht 95% 5% 0% 92% 7% 1% 91% 8% 1% 86% 13% 1% 92% 7% 1% 92% 7% 1% 24% 5% 71% 33% 21% 46% 84% 11% 5% © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
20
De onderstaande kwaliteitskaart voor de winkelvoorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad geeft de waardering voor de winkelvoorzieningen zoals deze in de loop der jaren is gegeven door de inwoners van de gemeente via de periodieke buurtenquête. Hieruit blijkt dat de Oosterhouters nog altijd goed te spreken zijn over de winkelvoorzieningen in het Oosterhoutse centrum. Er is zelfs weer een stijgende lijn te ontdekken in het oordeel dat de inwoners geven.
Kwaliteitskaart voor de winkelvoorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad Aangegeven in het groen is het aandeel (percentage) dat vindt dat de betreffende voorziening goed is en in het rood het aandeel dat de voorziening slecht vindt. De antwoordcategorie neutraal is niet weergegeven. soort w inkels (branches)
aantal w inkels 100% 80%
84%
84%
82%
85%
75% 66%
75%
67% 59%
50%
60%
64%
1%
1%
0%
5%
0%
0%
6%
6%
4%
4%
1999
2002 2005 2009
1993
1999
assortim ent w inkels 100% 67%
75%
63%
61%
65%
50% 25% 3%
2%
2%
2002
2005
83%
77%
78% 76%
1999
50%
50%
25%
25% 1%
1%
1%
1993
1999
1%
1%
50%
75% 57% 50% 39%
25% 3%
7%
5%
3%
0%
48%
7%
6%
3%
1993
1999
2002 2005
17%
1993
1999
0%
22%
12%
12%
2002 2005
2009
9%
afvalbakken
35%
34%
39%
15%
12%
12%
1993
1999
2002 2005 2009
parkeertarieven
75%
25%
17%
5%
55% 30%
25%
5%
100%
50%
37%
6%
70%
75%
2009
75%
35%
66% 64%
1993 1999 2002 2005 2009
parkeervoorzieningen
54% 31%
2002 2005 2009
0%
3%
100%
35%
12%
0%
stalling fietsen
75%
61%
50%
0%
100%
1999
1%
25%
6%
1993 1999 2002 2005 2009
50%
42%
61%
25%
3%
1993
100%
74% 65% 62% 63% 66%
1%
4%
2002 2005 2009
100%
75%
1%
veiligheidsgevoel
sfeer w inkelgebied 100%
2%
77% 75%
2009
1%
65%
bereikbaarheid w inkels
80%
0% 1993
59%
100%
75%
2%
0%
2002 2005 2009
ligging w inkels 100%
61%
0%
0%
1993
65%
25%
25%
2%
75% 68% 50%
50%
25%
kw aliteit w inkels 100%
100%
29%
29%
35%
50%
56%
47%
47%
6%
10%
25%
31%
25%
19%
19%
2005
2009
0%
5% 0%
1993
1999
2002
Bron gegevens: Buurtenquêtes 1993, 1999, 2002, 2005 én 2009
1993
1999
2002 2005 2009
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
De Oosterhouters zijn met name tevreden over het winkelaanbod in Oosterhout, de ligging en de bereikbaarheid. Minder positief zijn de Oosterhouters over de parkeervoorzieningen en parkeertarieven. Toch is hier ook een lichtpuntje waar te nemen: het aandeel dat de parkeervoorzieningen goed vindt is voor-
21
zichtig aan het stijgen, terwijl het aandeel dat deze uitgesproken slecht vindt daalt. Ook ten aanzien van de parkeertarieven is een dergelijke tendens te zien. Een duidelijke verbetering is te zien bij het veiligheidsgevoel en het stallen van fietsen (gratis en bewaakt).
4.2 Wat wordt gemist? Op de vraag of de inwoners van Oosterhout bepaalde winkels of voorzieningen missen in de Oosterhoutse binnenstad, antwoord 39 procent bevestigend. In 2005 was dit 36 procent. Net als in 2005 wordt daarbij een Hennes & Maurits (H&M) winkel het vaakst genoemd (45%), gevolgd door een Bijenkorf (6%), bioscoop (6%), Zara (5%), Sting (3%) en een grotere V&D (3%). Met name de roep om een H&Mwinkel in Oosterhout wordt steeds luider (van 36 procent in 2005 naar 45 procent in 2009). Ook de roep om meer speciaalzaken is gestegen (van 26 naar 28 procent).
22
5
De Oosterhoutse weekmarkten
In de gemeente Oosterhout worden drie warenmarkten gehouden. Op zaterdag is dit de grote weekmarkt in het centrum (één van de grotere weekmarkten in de regio), op dinsdagmiddag de wijkmarkt in Dommelbergen en op woensdagmiddag de wijkmarkt in Oosterheide. In de Buurtenquête van 2002 en 2005 is ook aandacht besteedt aan het weekmarktbezoek. In dit hoofdstuk wordt ook een vergelijking gemaakt met de resultaten uit de eerdere peilingen.
5.1 Bezoek weekmarkt Zo’n 46 procent van de Oosterhouters van 18 jaar en ouder doet nooit boodschappen op één van de Oosterhouters weekmarkten. Het aantal Oosterhouters dat wel eens op een weekmarkt komt, is de afgelopen jaren aan het dalen: in 2005 bezocht 61 procent wel eens een weekmarkt, in 2009 is dit 54 procent. Van de drie warenmarkten in Oosterhout, wordt de centrummarkt nog steeds het meest bezocht. Toch neemt ook hier het aantal Oosterhoutse bezoekers af (zie paragraaf 5.2). Het aandeel bezoekers van de weekmarkt op Zuiderhout is nagenoeg gelijk gebleven, terwijl Arkendonk een duidelijke daling laat zien.
Doet u wel eens boodschappen op een Oosterhoutse weekmarkt? 2005
2009 Centrummarkt 38%
nee 39%
Arkendonk (noord) 12%
Zuiderhout (zuid) 11%
Centrummarkt 37%
nee 46%
Zuiderhout (zuid) 10%
Arkendonk (noord) 7%
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
De Oosterhoutse weekmarkten hebben een kleine groep vaste klanten: ongeveer 31 procent van de Oosterhouters die regelmatig boodschappen doet op een Oosterhoutse weekmarkt komt daar (bijna) elke week en 25 procent komt er meerdere keren per maand. Slechts 5 procent koopt incidenteel iets op de weekmarkt. Deze percentages wijken nauwelijks af van die uit 2005 en 2002.
Hoe vaak doet u boodschappen op de weekmarkt? 2005 bijna nooit 6%
meerdere keren per jaar 38%
2009 (bijna) elke w eek 31%
meerdere keren per maand 25%
bijna nooit 5%
meerdere keren per jaar 39%
(bijna) elke w eek 31%
meerdere keren per maand 25% © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
23
Meer dan de helft van de inwoners uit het Centrum (68%) en de omliggende wijken Strijen (67%), West (60%), Slotjes (57%) en Leijsenakkers (50%) bezoekt de centrummarkt. De wijkmarkten worden vooral bezocht door de inwoners uit de eigen wijk: van de inwoners uit Oosterheide doet 48 procent wel eens boodschappen op de wijkmarkt (was 42 procent in 2005) en in Dommelbergen doet 20 procent van de wijkbewoners (was 31 procent in 2005) er wel eens boodschappen.
Doet u wel eens boodschappen op een Oosterhoutse weekmarkt? 18%
Dorst
7%
75%
31%
Oosteind
5% 2%
26%
Den Hout
Centrum Arkendonk
62%
Zuiderhout
74%
nee 39%
Vrachelen
4%
8%
49%
45%
Dommelbergen 32%
Oosterheide
2% 3%
18%
6%
41% 4% 1%
67%
Strijen 60%
West
2% 3%
57%
Slotjes
3% 68%
Centrum
33%
48%
50%
Leijsenakkers
2%
20%
28% 35%
10%
30% 2%
30% © gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
Het aandeel van de inwoners uit de kerkdorpen dat wel eens een Oosterhoutse weekmarkt bezoekt is minder dan de helft. Daarbij is de belangstelling vanuit Oosteind nog het grootst: 31 procent bezoekt wel eens de centrummarkt en ook de wijkmarkten worden door sommige inwoners bezocht. De belangstelling vanuit de andere twee kerkdorpen is aanzienlijk minder. De belangrijkste reden om boodschappen op de weekmarkt te doen is nog altijd de gunstige prijzen van de aangeboden producten (38%), gevolgd door de sfeer en gezelligheid (27%) en de kwaliteit van de aangeboden producten (23%).
5.2 Belangstelling voor de centrummarkt De centrummarkt is de grootste weekmarkt in Oosterhout en wordt op zaterdag gehouden op de Markt. De gemiddelde bezoeker is 50 jaar. Het zijn vooral de 45-plussers die de markt bezoeken. Ook is het zo dat een groter aandeel allochtonen naar de markt gaan: zo geeft tweederde van de inwoners van Turkse afkomst aan regelmatig boodschappen te doen op de markt tegenover tweevijfde van de allochtonen.
Doet u wel eens boodschappen op de weekmarkt op de Markt? nee ja
45%
49%
50%
48%
40%
39%
30% 18-24 jaar
25-34 jaar
35-44 jaar
45-54 jaar
55-64 jaar
65-74 jaar
75+
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
24
Het aantal Oosterhouters dat aangeeft regelmatig boodschappen te doen op deze warenmarkt is gestaag aan het dalen: van 45 procent in 2002 naar 38 procent in 2005 en 37 procent in 2009. Met name de belangstelling vanuit de wijk Oosterheide is, in vergelijking met 2002, aanzienlijk minder. De belangstelling vanuit andere wijken, zoals Strijen en Dommelbergen, is daarentegen gestegen.
Belangstellingspercentages voor de centrummarkt in Oosterhout 68% 68% 65%
2002
67%
2005
63%
60% 60% 57%
56%
57% 53%
2009
57% 53% 50%
50%
47%
45% 42% 38%
37%
39%
34% 32% 26%
Centrum
Slotjes
West
Strijen
Leijsenakkers
Oosterheide
Dommelbergen
Vrachelen
© gemeente Oosterhout, taakgroep O&S
De belangrijkste redenen voor de Oosterhouters om boodschappen op deze weekmarkt te doen zijn de gunstige prijzen van de aangeboden producten (38%), gevolgd door de sfeer en gezelligheid (30%) en de kwaliteit van de aangeboden producten (23%).
25
26
6
Samenvatting
In juni 2009 hebben 7.250 inwoners van 18 jaar en ouder een uitgebreide vragenlijst ontvangen in het kader van de Buurt- en dorpsenquête 2009. In dit onderzoek is een vragenblok opgenomen waarin de Oosterhouters zich kunnen uitspreken over hun ervaringen met de winkelvoorzieningen. Winkelstructuur in Oosterhout De gemeente Oosterhout kent een fijnmazige detailhandelsstructuur met een groot hoofdwinkelgebied, twee kleine wijkwinkelcentra, een kleine woonboulevard en diverse kleinere buurtcentra, supermarktcentra en “losse” winkels. Tweederde van alle winkels in Oosterhout zijn te vinden in het stadscentrum. De meeste vierkante meters verkoopvloeroppervlakte is dan ook te vinden in het stadscentrum, en verder vooral in de wijkcentra en de woonboulevard. Het Oosterhoutse stadscentrum telt 273 winkels met een totale oppervlakte van 48.573 vierkante meters aan verkoopvloeroppervlakte. Dit is minder dan de 53.682 vierkante meters in vergelijkbare hoofdwinkelgebieden. Oosterhout laat zich qua omvang en structuur het best vergelijken met de stadscentra van Veenendaal, Almelo, Oss, Amstelveen en Zaandam. In de regio Midden- en West-Brabant staat het Oosterhoutse hoofdwinkelgebied op de vijfde plaats. De Bredase binnenstad staat met stip op één. Dagelijkse boodschappen Bijna alle stadsbewoners doen de dagelijkse boodschappen in de stad zelf. Uit Oosteind doet zes op de tien dorpsbewoners de dagelijkse boodschappen in Oosterhout, uit Den Hout bijna vijf op de tien en uit Dorst vier op de tien inwoners. Vanuit Oosteind gaat bijna een derde naar Dongen om boodschappen te doen en vanuit Den Hout gaat bijna de helft naar Made. Hoewel Dorst een eigen kleine dorpssupermarkt heeft, gaat de helft van de dorpsbewoners naar het nabijgelegen Breda om inkopen te doen. In vergelijking met 2005 doet een groter deel van de inwoners uit de stad de dagelijkse inkopen in het Oosterhoutse centrum. Het aandeel is verdubbeld van ruim 10 procent in 2005 naar 20 procent in 2009. Van de bevolking uit het Centrum en de omliggende wijken (Slotjes, West, Strijen en Leijsenakkers) doet 40 procent de dagelijkse boodschappen in het stadscentrum. In 2005 was dit ruim 15 procent. De verschuiving naar het stadscentrum komt door de ombouw van de voormalige Konmar in het Bouwlingcentre naar een Jumbo supermarkt en de sluiting van de Edah aan de Sint Antoniusstraat. Toch doet het merendeel van de stadsbewoners de dagelijkse boodschappen in de eigen wijk. Het aandeel is het hoogst in de wijk Oosterheide: 79 procent van de inwoners doet de dagelijkse inkopen in het wijkwinkelcentrum Zuiderhout. Ook in de wijken Strijen en Dommelbergen doet meer dan de helft van de huishoudens de meeste dagelijkse boodschappen in de eigen wijk. Met name de winkellocaties Centrum, Loevensteinlaan en Patrijslaan trekken ook veel klanten van buiten de eigen wijk. Bijna 69 procent van de Oosterhouters haalt de dagelijkse boodschappen doorgaans met de auto. Het vinden van een parkeerplaats blijkt over het algemeen wel te lukken. Het lastigste is dit in de buurtcentra Loevensteinlaan, Tempelierstraat / Dr.Janssenslaan en Patrijslaan. De minste problemen zijn er in het buurtcentrum Markkant en de wijkwinkelcentra Zuiderhout en Arkendonk. Niet-dagelijkse inkopen Bijna 77 procent van de stadsbewoners doet de niet-dagelijkse inkopen in de Oosterhoutse binnenstad. De koopkrachtbinding voor niet-dagelijkse artikelen is gedaald ten opzichte van 2005 (was 86 procent). De kooporiëntatie van de inwoners uit de kerkdorpen op Oosterhout is lager dan die van de inwoners uit de stad zelf. Het laagst is dit voor Dorst, dat relatief dichter bij Breda dan bij Oosterhout ligt. Toch oefent Oosterhout ook op dit kerkdorp nog een aantrekkingskracht uit: bijna 39 procent van de Dorstenaren zegt regelmatig de niet-dagelijkse inkopen in Oosterhout te doen (was 48 procent in 2005), terwijl 42 procent hiervoor naar Breda gaat. Zo’n 70 procent van de huishoudens in Oosteind doet de niet-dagelijkse inkopen in Oosterhout en 69 procent van de huishoudens uit Den Hout. Vanuit Oosteind gaat zo’n 20 procent naar Dongen en vanuit Den Hout gaat 19 procent naar Made. Ruimt de helft van de Oosterhouters pakt de auto voor het doen van de niet-dagelijkse inkopen en bijna een derde stapt op de fiets. Het vinden van een parkeerplaats voor een winkelbezoek aan het Oosterhoutse stadscentrum blijkt over het algemeen geen problemen op te leveren. Bijna 51 procent van de Oosterhouters vindt doorgaans gemakkelijk een parkeerplaats, terwijl ruim 12 procent regelmatig problemen heeft bij het vinden van een parkeerplaats. In 2005 gaf ruim 16 procent van de inwoners aan dat het meestal niet meeviel om een parkeerplaats te vinden.
27
Ruim 22 procent van de Oosterhouters gaat regelmatig (minstens één keer per maand) naar Breda. Het merendeel van hen bezoekt de Bredase binnenstad. De Dorstenaren gaan het vaakst naar Breda: bijna 49 procent van de dorpsbewoners gaat regelmatig winkelen in Breda. Inwoners uit het Centrum en de aanliggende wijken Slotjes en Strijen gaan het minst naar Breda (minder dan 20 procent). Ruim 30 procent van de Oosterhouters gaat ook regelmatig winkelen in een andere stad. In 2005 was dit nog 21 procent. De Oosterhouters gaan met name naar steden als Den Bosch, Rotterdam, Tilburg, Utrecht, Eindhoven en Amsterdam. Ook Waalwijk komt steeds vaker voor in dit lijstje. Het is gestegen van de achtste plaats (in 2005) naar de vijfde plaats (in 2009). Etten-Leur is minder populair geworden: het is gedaald van de negende naar de tiende plaats. Waardering winkelvoorzieningen Oosterhoutse binnenstad De Oosterhouters zijn over het algemeen nog altijd goed te spreken over de winkelvoorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad. Met name het aanbod wordt als positief ervaren. Duidelijk aan het stijgen is het gevoel van veiligheid in het winkelgebied en de mogelijkheden om fietsen te stallen. Dit laatste komt ongetwijfeld door het feit dat er twee (inmiddels) gratis bewaakte fietsenstallingen zijn in het centrum, waaronder één in het overdekte winkelcentrum Arendshof zelf. Minder positief zijn de Oosterhouters met name over de parkeervoorzieningen en –tarieven. Dit wijkt af van de waardering door de bezoekers van buiten de gemeente, die veel positiever hierover zijn. Toch is ook hier een lichtpuntje waar te nemen: het aandeel van de inwoners dat de parkeervoorzieningen goed vindt is voorzichtig aan het stijgen, terwijl het aandeel dat deze uitgesproken slecht vindt daalt. Ook ten aanzien van de tarieven is een dergelijke tendens te zien. Bijna vier op de tien Oosterhouters mist bepaalde winkels of voorzieningen in de Oosterhoutse binnenstad. Daarbij wordt een Hennes & Maurits (H&M) winkel het vaakst genoemd (45%), gevolgd door een Bijenkorf (6%), bioscoop (6%), Zara (5%), Sting (3%) en een grotere V&D (3%). Met name de roep om een H&M-winkel in Oosterhout wordt steeds luider (van 36 procent in 2005 naar 45 procent in 2009). Ook de roep om meer speciaalzaken is gestegen (van 26 naar 28 procent). De Oosterhoutse weekmarkten Ruim vijf op de tien Oosterhouters doet wel eens boodschappen op één van de Oosterhoutse weekmarkten. In 2005 was dit nog ruim zes op de tien. Van de drie warenmarkten in Oosterhout, wordt de centrummarkt nog steeds het meest bezocht. Toch neemt ook hier het aantal Oosterhoutse bezoekers af. Het aandeel bezoekers van de weekmarkt op Zuiderhout is nagenoeg gelijk gebleven, terwijl Arkendonk een duidelijke daling laat zien. Meer dan de helft van de inwoners uit het Centrum en de omliggende wijken West, Strijen en Leijsenakkers bezoekt de centrummarkt. De wijkmarkten worden vooral bezocht door de inwoners uit de eigen wijk. Vanuit de kerkdorpen bezoekt minder dan de helft van de dorpsbewoners regelmatig een Oosterhoutse weekmarkt. Zo’n 31 procent van de inwoners uit Oosteind doet wel eens inkopen op de centrummarkt en ook de wijkmarkten worden door sommige dorpsbewoners bezocht. De belangstelling vanuit de andere twee kerkdorpen is aanzienlijk minder. De Oosterhoutse weekmarkten hebben een kleine groep vaste klanten: ongeveer 31 procent van de Oosterhouters die regelmatig boodschappen doen op een Oosterhoutse weekmarkt, komt daar (bijna) elke week en 25 procent komt meerdere keren per maand. Deze percentages wijken nauwelijks af van die uit 2002 en 2005. Als belangrijkste redenen om boodschappen te doen op de weekmarkt worden het gunstig geprijsde aanbod genoemd (38%) en de sfeer en gezelligheid (27%). De Buurtenquête De Oosterhoutse Buurt- en dorpsenquête is een vorm van onderzoek waarbij, via een uitgebreide vragenlijst, meerdere thema’s tegelijk aan de inwoners worden voorgelegd. Dit driejaarlijkse onderzoek heeft als doel om inzicht te geven in de mate van tevredenheid van de burgers over het woon- en leefklimaat in de gemeente Oosterhout, en in hun eigen woonbuurt in het bijzonder. Dit onderdeel is het derde thema van de in totaal zeven onderwerpen in dit onderzoek. Voor dit grootschalig onderzoek is uit de bevolking een steekproef getrokken van 7.250 inwoners van 18 jaar en ouder. Deze personen zijn willekeurig geselecteerd, maar daarbij is wel rekening gehouden met een evenwichtige verdeling over de buurten en dorpen. De enquête is in juni 2009 uitgezet en in totaal hebben 3.351 mensen aan dit onderzoek meegewerkt: een respons van 46 procent. Dit is op zich al voldoende om binnen de gebruikelijke marges (95%) betrouwbare uitspraken te doen. Door de onderzoeksgegevens bovendien nog te wegen naar leeftijd en geslacht, is gegarandeerd dat de resultaten representatief zijn voor de Oosterhoutse bevolking van 18 jaar en ouder.
28
