Burgerschap en ouderen

Burgerschap en ouderen

Susan van Hees 11 april 2014 Health Services Research

Health Services Research

Focusing on Chronic Care and Ageing


1

Van verzorgingsstaat naar participatiemaatschappij



2

Burgerschap van ouderen Ontwikkeling concept sociaal burgerschap (Marshall, 1949)  1950 Recht op passief en privaat burgerschap  1990 Keuze tot participatie: coproductie en interactief beleid  2000 Plichten actief burgerschap



3

Percepties op ouderdom Ouderdom: van levensfase tot publiek probleem (Bijsterveld, 1996)

• • • •

Onderscheiden van ‘third age’ (Laslett, 1965) Mate van afhankelijkheid (Gilleard and Higgs, 1994) Focus op behoud van ‘full citizenship’ (Craig, 2004) Nadruk op ‘ageing-in-place’ (‘being-in-place’) (Sixsmith et al 2014; Ootes et al 2013)



4

Casus ‘Voor elkaar in Parkstad’ Context: Houdbaarheid ouderenzorg onder druk (o.a. vergrijzing, krimp).

Actoren: gemeenten, zorgverzekeraar, wonen-, welzijnen zorgorganisaties, ouderen(vertegenwoordigers)

Idee: innovatief samenwerkingsproject tussen partners in de regio Parkstad.

Doel: ontwikkelen van levensloopbestendige buurt Health Services Research


5

Onderzoek - procesevaluatie Responsief kwalitatief onderzoek (o.b.v. Abma et al.) Focus op lokaal en regionaal proces Methoden: • • • •

Document- en literatuurstudie Interviews (Participatieve) observaties Focusgroepen



6

Paternalistisch sturen op cultuuromslag Claimende burger ‘aanspreken’ of ‘verleiden’ tot ‘eigen verantwoordelijkheid’: “Maar ik bedoel we kennen de verhalen allemaal, van de oudere die de rollator al gaat halen terwijl die hem nog niet nodig heeft. Hij zet hem op zolder, he voor het geval dat die hem nodig heeft...” (bestuurder) “Dus dat zal die negatief ervaren, want ze vinden het niet prettig om op hun eigen verantwoordelijkheid gewezen te worden” (bestuurder)



7

Bereiken of activeren? Ouderen: klant, consument, cliënt, patiënt, zorggebruiker of burger? “dat we de klant niet weten te bereiken vind ik uiteindelijk nog één (…) Maar weten we de klant ook, weten we de burger ook te mobiliseren om daadwerkelijk…” (bestuurder) “nou ja, in het verleden wat wij heel erg gedaan hebben van iedereen die maar een klein vlekje had daar zijn wij voor gaan zorgen... die zijn met werken gestopt en die gingen kienen en zo.” (deelprojectleider) Health Services Research


8

Empowerment van burger of professional? “Ja, ze worden ook meer op hun eigen verantwoordelijkheden aangesproken he. Niet de hulpeloosheid maar van.. de eigen kracht, als ik het zo mag zeggen.” (professional)

“Maar je merkt dat de burger daar best voor open staat, (…) Om die kantelingsgedachte om daar het gesprek over aan te gaan (...) nog wel makkelijker dan bepaalde beroepskrachten.” (professional)



9

Betekenis via burgerschap Identiteitsbehoud via: • ‘alles zelf doen’ • ‘hard werken in huis en tuin’ • ‘oppassen’ • ‘mantelzorg’ • ‘handwerken voor anderen’ • ‘vrijwilligerswerk’


• • • •

•


‘burendiensten’ ‘voorbereidingen op toekomst (woning bijv.)’ ‘bijdrage in het verleden’ ‘protesteren vóór de buurt’ ‘verenigingen’

10

Burgerschap als doel “maar je moet ook op jezelf, er komt niemand naar je toe (…) dat doet niemand, je moet uit jezelf moet je dat doen” (vrouw, 89 jaar)

“Er zijn heel veel mensen die gaan vlug negatief denken omdat ze zich ook voor niks meer interesseren. Dan kun je ook niet meer positief denken (…). Dan lukt je dat natuurlijk niet.” (vrouw 81 jaar)



11

“Maar we zien elkaar alleen maar als het nodig is. Ik hoef maar te bellen als het nodig is. Want ze hebben ook een gezin, ze hebben ook hun dingen. En ik zal de laatste zijn om het hun moeilijk te maken.” (vrouw, 80 jaar)

“Ik zeg niet dat ik het slecht heb hoor, helemaal niet hoor, maar het is zo, ik heb er voor gewerkt en daar moeten ze van afblijven” (man, 76 jaar)



12

Ouderen en burgerschap “vroeger, eh man dan zag je ze allemaal zo eens bij mekaar staan, ze gingen eens daarheen of ze kwamen es naar jou”

“(....) het is hoi en dan is het zo, dan zijn ze weg.”



13

Elderly citizenship – doel of middel? Diversiteit in streven naar / worsteling met autonomie en ideeën over burgerschap.

Institutionele top-down perspectief: • Aanspreken van burgers op eigen verantwoordelijkheid, iedereen moet meedoen als middel: ‘Extrinsiek’ en ‘zichtbaar’ burgerschap.

Perspectief ouderen: • Betekenis vanuit citizenship status, doel tot behoud eigen identiteit: ‘Intrinsiek’ en ‘onzichtbaar’ burgerschap Health Services Research


14

Discussie • Verschuiving in betekenis, meer nadruk op een meer ‘extern zichtbaar’ gericht burgerschap. • Verticale sturing op wens tot horizontale samenwerking?



15

Burgerschap en ouderen

Recommend Documents