Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid
Building Heroes
JAARVERSLAG 2012
Colofon Building Heroes fvb-ffc Constructiv in 2012 Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Koningsstraat 132/5 1000 Brussel tel. +32 2 210 03 33 constructiv.be April 2013 Concept en redactie: Studiedienst Lay-out: Constructiv Fotografie: Studiedienst
Jaarverslag 2012
INHOUDSTAFEL
VOORWOORD 4 Samenstelling Raad van bestuur 7
1
Jongeren in de bouwsector: Building Heroes
1.1 Nood aan competente jonge bouwvakarbeiders
9 13
2 Meer opleiding met kwaliteit als uitgangspunt! 13
2.1 Advies op maat
13
3
BEDRIJfSINTERNE opleidingen 15
4 Cijfers en Realisaties 21
4.1 Aantal bedrijven en aantal arbeiders per gewest 4.2 Aantal arbeiders per subsector 4.3 Aantal arbeiders naar leeftijdsgroep 4.4 Opleidingsparticipatie 4.5 Alternerende bouwopleidingen
21 21 22 23 24
5 Gemeenschappelijke sectorale doelstelling, verschillende regionale uitwerkingen 27
5.1 Vlaanderen 5.2 Brussel 5.3 Wallonië
28 30 32
Opleiding : de troef van de sector De bouwsector is een belangrijke werkgever met 250.000 directe en 150.000 indirecte arbeidsplaatsen, een totaal van 400.000 banen oftewel 12% van de private tewerkstelling. De bouwsector is tevens een actieve sector op het vlak van haar opleidingsinspanning en -strategie, dit onder meer uit zorg om kwaliteitswerk te leveren. Maar toch zijn er kapers op de kust. Terwijl de Belgische bouwbedrijven, die vaak KMO’s zijn, dagelijks inspanningen leveren om hun werknemers de nodige competenties te laten verwerven, wordt men meer en meer geconfronteerd met concurrentie van oneerlijke buitenlandse bouwbedrijven en (schijn)zelfstandigen die naast de voorwaarden van enkele basisregels zeker ook opleiding en veiligheid niet als eerste prioriteit beschouwen. De bouwsector wordt jaar na jaar geconfronteerd met belangrijke uitdagingen in diverse domeinen. Een eerste uitdaging richt zich op het verzekeren dat de sector kan blijven beschikken over voldoende gekwalificeerde bouwvakarbeiders. Los van de economische evoluties die de maatschappij momenteel doormaakt, worden we namelijk geconfronteerd met een belangrijke uitdaging: hoe ervoor zorgen dat er voldoende geschoolde krachten instromen en hoe er voor zorgen dat deze ook in de sector blijven. Hiervoor kan opleiding, met voldoende
4
sectorale hefbomen enerzijds en een innovatieve ondersteuning naar een HRM-beleid anderzijds een deel van de oplossing zijn. Om in deze behoefte te voorzien, kijkt het Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid (fvbffc Constructiv) in de eerste plaats naar het bouwonderwijs en de jongeren die kiezen voor een bouwopleiding. Onze sector heeft belangrijke troeven voor deze jongeren: • er is een grote werkzekerheid, • een aantrekkelijk sociaal statuut, • de mogelijkheid tot continue bijscholing. Onder het motto, “jong geleerd is oud gedaan” en teneinde de bouwberoepen en -opleidingen te stimuleren bij jongeren, heeft de bouwsector de “Building Heroes” campagne opgestart. Hiermee wil de bouwsector jonge talenten overtuigen om een bouwberoep aan te leren. De jaarlijkse toestroom van jonge arbeidskrachten is voor de sector belangrijk om de bedrijven competitief, innovatief en dynamisch te houden. U leest verder in dit jaarverslag hoe de sector niet minder dan 5000 jongeren, gespreid over 2 dagen over de vloer kreeg in ons bouwdoedorp op het circuit van Francorchamps tijdens Euroskills 2012 ! Daarnaast is de sector verplicht om te investeren in de opleiding van de reeds aanwezige
VOORWOORD
bouwvakarbeiders. De bouwsector doet dit door opleiding te promoten en laagdrempelig aan te bieden. Wij bieden tal van opleidingen aan die zowel binnen, als buiten de werkuren kunnen gevolgd worden. Via fvb-ffc Constructiv zijn er belangrijke tussenkomsten in de loonkost en de opleidingskost van de op te leiden bouwvakarbeider. Naast de financiële hefbomen staan de fvb-opleidingsadviseurs dagelijks ter beschikking om samen met de bouwbedrijven opleidingsplannen en programma’s uit te werken. Uit het onderzoek rond het verloop in de bouwsector merken we bijvoorbeeld dat 1/3de van de 20.000 bouwvakarbeiders die jaarlijks in de bouwsector starten reeds over een beroepservaring binnen de sector beschikken. Blijkbaar is de sector voldoende aantrekkelijk om deze verloren zielen terug te winnen. Vanuit diverse overheden komen er ook andere uitdagingen op ons af. Zo zijn er enerzijds nieuwe normen op gebied van energie en milieu. De bouwsector is een belangrijke partner om deze doelstellingen mee te helpen realiseren. Zowel in het geval van nieuwbouw (bv. passiefhuizen), als in het geval van renovatie (gevelisolatie, warmtepompen, hoogrendementsketels, …) kan de bouwsector zijn steentje bijdragen. Het is dan ook van belang
om als sector, nu reeds, deze “vergroening” als een volwaardig onderdeel te integreren in het sectoraal opleidingsplan. De overheid vraagt anderzijds van de verschillende economische sectoren dat er voldoende opleidingsinspanningen worden geleverd. De opleidingsinspanningen dienen aan bepaalde doelstellingen te voldoen om zo te garanderen dat de inzetbaarheid van de Belgische werknemer zo groot mogelijk is. Zo moet elke sector 1,9% van zijn loonmassa investeren in opleiding. Daarnaast wordt er ook op gehamerd dat zoveel mogelijk werknemers en bedrijven participeren aan opleiding. Wij nemen deze uitdaging aan. In het verleden hebben we het aantal door bouwvakarbeiders gevolgde opleidingsuren sterk zien toenemen. Tussen 2004 en 2012 is dit gestegen van 400.000 tot meer dan 900.000 uren. In 2004 volgden 13.000 arbeiders een opleiding, in 2012 bereikten we niet minder dan 30.000 bouwvakarbeiders. Meer dan een verdubbeling dus. Dit succes gaan we consolideren, maar daarnaast gaan we ook meer in de breedte werken. Bedrijven die tot op heden niet aan opleiding participeerden zullen actief benaderd worden om hen te overtuigen van de meerwaarde die opleiding ook voor hen kan hebben. Op deze wijze zullen we proberen om de participatiegraad te verhogen.
Om deze uitdagingen, met name: • Het op peil houden van het kwalificatieniveau van de bouwsector • Het anticiperen op de vergroening van de jobs in de sector • Het verhogen van de participatie aan opleiding het hoofd te bieden beschikt fvb-ffc constructiv sinds kort over een nieuwe hefboom: de BIOopleiding - oftewel Bedrijfs Interne Opleiding. Door middel van dit type opleiding kan een onderneming zelf een opleiding organiseren ten voordele van zijn eigen werknemers. Het is dan meestal een ervaren werknemer die een mentoropleiding heeft gevolgd die de kennis overbrengt aan zijn collega’s. Ook hier zorgt het fvb voor de ganse begeleiding van dit proces. Kwaliteit van de opleiding is ook hier het belangrijkste ! Dit jaarverslag biedt u een overzicht van wat fvb-ffc Constructiv in 2012, als voornaamste activiteiten realiseerde.
Robert Vertenueil, voorzitter
5
6
Samenstelling Raad van Beheer
Voorzitter • Robert Vertenueil, La Centrale Générale FGTB – De Algemene Centrale ABVV Ondervoorzitter • Pierre Cuppens, CSC Bâtiment - Industrie & Énergie – ACV Bouw - Industrie & Energie • Rik Hinnens, Confederatie Bouw – Confédération Construction Beheerders • Nathalie Bergeret, Confédération Construction – Confederatie Bouw • Peter Börner, ACLVB-CGSLB • Gabriël Delporte, Confederatie Bouw – Confédération Construction • Rik Desmet, De Algemene Centrale ABVV – La Centrale Générale FGTB • Eddy Devos, Confédération Construction – Confederatie Bouw • Marc Dillen, Confederatie Bouw – Confédération Construction • Patrick Franceus, ACV Bouw - Industrie & Energie – CSC Bâtiment - Industrie & Énergie • Ronny Matthysen, ACV Bouw - Industrie & Energie – CSC Bâtiment - Industrie & Énergie • Geert Ramaekers, Bouwunie • Marc Ruys, Confederatie Bouw – Confédération Construction • Chris Slaets, Confederatie Bouw – Confédération Construction • Jan Soetaert, De Algemene Centrale ABVV – La Centrale Générale FGTB • Peter Suys, Bouwunie • René Van Cauwenberge, De Algemene Centrale ABVV – La Centrale Générale FGTB • Stefaan Vanthourenhout, ACV Bouw - Industrie & Energie – CSC Bâtiment - Industrie & Énergie Gecoöpteerd lid • Marnix Van Hoe, FeMa
7
8
Jongeren in de bouwsector: Building Heroes
Gemiddelde leeftijd in de bouwsector per gewest
1.1 Nood aan competente jonge bouwvakarbeiders Bouwbedrijven zijn steeds op zoek naar competente arbeidskrachten. Elk jaar opnieuw zijn er ongeveer 20.000 werkaanbiedingen, die in de toekomst steeds meer uit groene jobs zullen bestaan. Bovendien is de leeftijdsverdeling binnen de bouwsector ongelijk verdeeld. Beide evoluties – steeds nieuwe vacatures en verouderende arbeidskrachten – zorgen er voor dat de bouwsector nog sterker dan voorheen zal geconfronteerd worden met een tekort aan competente arbeiders.
1
Voor de bouwsector is een vlotte doorstroming vanuit het onderwijs naar de sector dus vitaal. Niet alleen vullen netafgestudeerden vacatures in, bovendien brengen ze dynamiek en kennis met zich mee. Samen met ervaren bouwvakarbeiders zorgen ze voor een innovatieve bouwsector.
Verdeling arbeiders per leeftijdsgroep (procentueel)
Om jongeren naar de bouw te leiden stelt de sector heel wat initiatieven op. Enerzijds stimuleert de sector jongeren om voor een bouwopleiding te kiezen, anderzijds leidt de sector jongeren in bouwopleidingen naar jobs in de bouw. Dit laatste gebeurt onder andere via stages, werkplekleren en kwaliteitsvolle opleidingen. Om bouwberoepen en -richtingen te stimuleren bij jongeren in de lagere school, heeft men het “Building Heroes” project opgestart. Hiermee wil de bouwsector jonge talenten overtuigen om een bouwberoep aan te leren. De jaarlijkse toestroom van jonge arbeidskrachten zijn voor de sector belangrijk om de bedrijven competitief, innovatief en dynamisch te houden.
9
10
Jongeren in de bouwsector: Building Heroes
Building Heroes Building Heroes is het concrete project om de harten van de jongeren te (her)winnen. Het betreft een sensibiliseringscampagne op lange termijn, om een duurzame instroom van jongeren teweeg te brengen. De bouwsector heeft steeds nood aan jonge talenten. Een onderdeel van dit Building Heroes project is een online spel (www.buildingheroes.be), waarbij twee mascottes, Max en Sophie, jongeren helpen om hun droomhuis te ontwerpen. Spelenderwijs leren de jongeren wat er allemaal komt kijken bij de bouw of verbouwing van een huis. Al gamend maken ze, op een realistische wijze, kennis met de boeiende wereld van de bouwberoepen. Op deze manier zullen jongeren geïnteresseerd geraken in de bouwsector, met al zijn uitdagingen.
Spa-Francorchamps 2012: de bouwsector slaat haar tenten op in het Building Heroes Village Een ander onderdeel van het Building Heroes project was de deelname aan Euroskills, op 4, 5 en 6 oktober 2012. Dit was een groots evenement met de ambitie om de manuele en technische beroepen te promoten bij kinderen van de lagere school. Dit ging door op de terreinen van het racecircuit Spa-Francorchamps, waar de bouwsector zijn intrek nam in de Building Heroes Village van 1.500 m² groot. De jongeren kregen de mogelijkheid om in de “try a skill”-zone allerhande bouwberoepen uit te testen, met ondersteuning van professionele bouwvakkers en jongeren uit een bouwopleiding. Van metselen tot het plaatsen van mozaïeksteentjes, van het besturen van bouwwerktuigen op een simulator tot het aanleggen van een
gigantisch elektrisch circuit, en zoveel meer. Spelenderwijze werden de kinderen meegenomen in de dagdagelijkse realiteit van de bouwsector.
1
Daarnaast werd in de “live”-zone een huis gebouwd. Tijdens het evenement kregen de bezoekers een goed beeld over het bouwen van een huis. De verschillende etappes werden opgezet als een televisieshow waar de jongeren konden aan deelnemen. Om dit alles in goede banen te leiden, hebben de regionale afdelingen van het fvb verschillende omkaderings- en promotieactiviteiten opgezet. Alle Belgische scholen waren met hun zesdejaars uitgenodigd om een leerrijke dag te beleven in het Building Heroes Village. Dit alles met de bedoeling ze te overtuigen dat kiezen voor een beroep in de bouw loont.
Het vervolg De deelname van ‘Building Heroes’ aan Spa-Francorchamps 2012 was slechts een begin. De sensibiliseringscampagne zal in heel België navolging kennen in verschillende vormen, dit om de perceptie van de 33 beroepen in het ‘bouwlandschap’ blijvend te veranderen. In 2013 zullen er per provincie events op maat georganiseerd worden. Tijdens deze events zullen de elementen die van Building Heroes in Spa-Francorchamps een succes maakten, met name het leren kennen van de bouw, het leren appreciëren van de bouw en het kunnen uitproberen van de bouw, ook aan bod komen. Op deze wijze wil de bouwsector ‘Building Heroes’ een succesvol vervolg geven.
11
12
Meer opleiding met kwaliteit als uitgangspunt! 2.1
Advies op maat
De bouwsector bestaat uit vele KMO’s. Het is dan ook een uitdaging voor het fvb om de competenties via opleiding binnen alle bouwbedrijven te verhogen. Kwaliteit van de opleiding blijft hierbij het belangrijkste uitgangspunt. Deze ambities zijn vertaald in de cao die op zijn beurt een vertaling is van het interprofessioneel akkoord (IPA). De uiteindelijke doelstelling is om 1,9% van de loonmassa in opleidingen te investeren. Het fvb blijft deze doelstelling nastreven door de participatiegraad van het aantal arbeiders en het aantal bedrijven te verhogen.
Dit verwezenlijkt het fvb door: 1. maatwerk. Een goed opleidingsbeleid start met een gericht opleidingsadvies. Het fvb staat borg voor dit advies: • voor bouwbedrijven, scholen en opleidingsinstellingen • zowel over basisopleidingen als over bijscholing rond gespecialiseerde thema’s • aansluitend bij de actuele arbeidsmarktbehoeften • door gespecialiseerde fvb-adviseurs in alle provincies, dicht bij het bedrijf, dicht bij de klant • gefinancierd door solidair gedragen, sectorale bijdragen
2
2. intensieve samenwerking met onze structurele opleidingspartners Confederatie Bouw, Bouwunie, VDAB, Syntra, Edutec, BRC Bouw, Construtec, Bruxelles-Formation, FOREM, Arbeitsamt, IFAPME, EFPME en IAWM. Er wordt ook samengewerkt met tal van andere opleidingscentra. Het uitgangspunt van deze samenwerking is het aanbieden van opleidingen op maat van de bouwbedrijven! 3. opleidingen op de werkvloer, of nog de bedrijfsinterne opleidingen. De sector moedigt zo het werkplekleren aan. Kwaliteit blijft het uitgangspunt: • het bouwbedrijf ondertekent het kwaliteitscharter • de opleider volgt een train-the-trainer-opleiding • het opleidingsprogramma wordt op maat van het bedrijf geschreven
13
Getuigenissen over bedrijfsinterne opleidingen
Wycor NV, Vlaanderen “Op 7 september 2012 organiseerden wij een opleiding ‘montage en demontage van Häfele kastsystemen’. Deze systemen zijn vrij ingewikkeld, maar vooral specifiek en worden in ons atelier gemonteerd in het meubel. Als onze schrijnwerkers op de werf dit systeem dan, door omstandigheden, moeten aanpassen of demonteren, leidde dat soms tot problemen. Daarom heeft Jean-Paul Maeyens, verantwoordelijke in onze afdeling meubelmontage en reeds 25 jaar in dienst bij Wycor, een opleiding op de werf van 1 uur gegeven aan 9 schrijnwerkers die het meest met deze systemen in aanraking kwamen. Aansluitend aan deze opleiding hadden we dhr. Bernard Van Nieuwenhove van ‘Den Braeven Sealants’ gevraagd om een praktische opleiding kitten te geven aan dezelfde groep ervaren schrijnwerkers. Het doel van deze opleiding was het aanleren (voor de onervaren kitters) en het verfijnen (voor de ervaren kitters) van de techniek van het kitten. De opleiding zat vol met handige tips en weetjes. Nieuwe schrijnwerkers die starten op de werf, krijgen gedurende hun eerste maanden bij Wycor een mentor toegewezen. In deze situatie moet de opleiding gezien worden als een persoonlijke opleiding: 1 docent voor 1 cursist. Deze mentors worden dan ook geselecteerd uit onze meest ervaren schrijnwerkers. Zij volgen de mentoropleiding bij het fvb om zo goed mogelijk voorbereid te zijn op deze taak. Gedurende 2012 werden niet minder dan 9 schrijnwerkers en 1 metser op deze manier opgeleid op de werf. De opleiding van nieuwe medewerkers is steeds opnieuw een uitdaging. Relaties tussen mensen zijn bijzonder boeiend, maar dikwijls ook onvoorspelbaar. Daarom krijgt een nieuwe collega, indien het niet zou klikken met zijn mentor, steeds een nieuwe kans bij een andere mentor.” Veerle De Boeck, Wycor
14
Bedrijfsinterne Opleidingen
Uitdagingen De bouwsector wordt geconfronteerd met verschillende uitdagingen, met name: • Het op peil houden van het kwalificatieniveau van de bouwsector • Het anticiperen op de vergroening van de jobs in de sector • Het verhogen van de participatie aan opleiding. Om deze het hoofd te bieden, beschikt fvb-ffc Constructiv sinds kort over een nieuwe hefboom: de BIO-opleiding oftewel bedrijfsinterne opleiding. Door middel van dit type opleiding kan een onderneming zelf een opleiding organiseren ten voordele van haar eigen werknemers. Hiervoor stelt de onderneming een ervaren werknemer aan als opleider, een mentor. De onderneming kan via de adviseurs van het fvb genieten van ondersteuning bij het opmaken van een opleidingsprogramma, of kan bijvoorbeeld een gestandaardiseerd opleidingsprogramma verkrijgen via het fvb. De onderneming kan dus perfect gebruik maken van de know-how die het fvb ter beschikking heeft, maar deze know-how vertalen op maat van de bedrijfsspecifieke situatie. Voor starters binnen de onderneming kunnen er op “Dankzij de steun deze manier basisopleidingen georganiseerd worden, voor nieuwe functies kunnen er van het fvb op vervolmakingsopleidingen georganiseerd worden.
organisatorisch en financieel vlak kunnen we deze bijzonder belangrijke projecten uitwerken”
Voor de onderneming is er een tussenkomst in de loonkost van de arbeiders die opleiding binnen de onderneming volgen. Om van deze tussenkomst te genieten worden er natuurlijk kwaliteitsgaranties gevraagd. Om deze kwaliteit te helpen garanderen worden er bijvoorbeeld specifieke train-the-trainer opleiding aangeboden. Het is onze overtuiging dat deze nieuwe hefboom belangrijke drempels kan wegnemen: ‘geen tijd’, ‘we hebben een eigen manier van werken’, ‘wij hebben slechte ervaringen in opleidingscentra’, … Hierdoor zullen meer arbeiders kunnen genieten van een kwalitatieve opleiding. En dat is uiteindelijk ons doel, opleiding met een meerwaarde voor de arbeider en de onderneming.
3
Tevredenheid over de bedrijfsinterne opleiding Score
% bedrijven
Streefpercentage
8/10 of meer
84%
80%
Uit de evaluatie van de klantentevredenheid blijkt 87% van de bouwbedrijven tevreden met de bedrijfsinterne opleiding die ze organiseerden: ze geven een score van acht op tien of meer. Het fvb streeft naar tevredenheid bij minimum tachtig procent van de bedrijven.
15
16
Bedrijfsinterne Opleidingen
Getuigenissen over bedrijfsinterne opleidingen
Thomas & Piron, Wallonië “Elk jaar zorgen vier à vijf deskundigen op het vlak van veiligheid en gezondheid, techniek, kwaliteit, management, enz., die bij T&P werken, tijdens de winterperiode voor een opleiding per beroepstak (gaande van ruwbouw tot afwerking) voor al onze ploegbazen. Verder krijgen al onze nieuwe medewerkers een opleiding over de technische aspecten en de veiligheidsaspecten, in functie van hun beroepstak en hun kwalificatieniveau, overeenkomstig de beschrijving in onze ‘competentieboekjes’. In 2012 hebben meer dan 200 van onze mensen een interne opleiding gevolgd. Deze projecten, die passen in het kader van de continuïteit, zijn uiterst belangrijke elementen voor de organisatie, integratie en motivatie van onze werknemers, maar ook voor de kwaliteit van het werk, de tevredenheid van de klanten en ons veiligheidsbeleid. We kunnen bedrijfsinterne opleidingen dan ook ten stelligste aanbevelen aan de sector! Dankzij de steun van het fvb op organisatorisch en financieel vlak kunnen we deze bijzonder belangrijke projecten uitwerken. In 2013 gaan we nog een stap verder en stellen we ook een mentoropleiding voor, in een eerste fase enkel aan een pilootgroep van ploegbazen, maar vervolgens zullen we deze opleiding uitbreiden naar al onze lesgevers.”
Belang van mentoren binnen deze opleidingsvorm Binnen deze bedrijfsinterne opleidingen is een cruciale rol weggelegd voor de interne opleiders of mentoren. Binnen de bouwsector is een groot verloop, veel kennis en kunde verlaat de sector, maar ook de individuele ondernemingen. De ondernemingen zijn tegelijkertijd op zoek naar gekwalificeerde werknemers. Daarnaast stellen we vast dat er binnen ondernemingen vaak werknemers actief zijn die weliswaar beschikken over uitgebreide vaardigheden, maar soms minder inzetbaar zijn. Ook hier kan de bedrijfsinterne opleiding een antwoord geven. Het aanstellen van een interne werknemer als opleider zorgt ervoor dat de aanwezige kennis binnen het bedrijf doorgegeven wordt aan meer onervaren medewerkers. Daarnaast kunnen de ervaren werknemers op een andere wijze ingezet worden, zodanig dat hun inzetbaarheid vergroot. Om de transitie van ervaren werknemer naar opleider te faciliteren zijn de mentoropleidingen van groot belang. Het stelt hen in staat om hun ervaring door te geven aan anderen. Hierdoor voelen ervaren werknemers zich gewaardeerd. Nieuwkomers worden goed begeleid en kunnen zich nog beter ontplooien.
Op maat van KMO’s De bedrijfsinterne opleiding is tevens een oplossing op maat van KMO’s. Het is een laagdrempelig opleidingsstelsel: • arbeiders moeten zich niet verplaatsten naar een opleidingscentrum • de opleidingsinhoud kan afgestemd worden op de noden van de onderneming • een oplossing in het geval dat klassieke opleidingscentra geen gepaste opleiding hebben. • flexibelere planning van de opleiding
3
Participatiegraad ondernemingen Doordat de bedrijfsinterne opleiding een antwoord biedt op obstakels die bijvoorbeeld kleine ondernemingen verhinderen om aan opleiding deel te nemen, kan dit een belangrijke hefboom zijn om de opleidingsparticipatie van de ondernemingen te bevorderen.
“De opleiding van nieuwe medewerkers is steeds opnieuw een uitdaging”
Phillippe Callens, Thomas & Piron NV
17
Getuigenissen over bedrijfsinterne opleidingen
CIT Blaton, Brussel “Voor ons zijn interne opleidingen echt een goede oplossing. Omdat we veel opdrachten hebben, kunnen we het ons immers niet veroorloven om arbeiders weg te halen uit onze ploegen op de werf om een externe opleiding te gaan volgen. Concreet hebben we in 2012 allereerst 12 ploegbazen een mentoropleiding laten volgen. Hun feedback was voornamelijk positief. Daarnaast zorgen we er ook voor dat onze arbeiders dankzij de opleidingen hun competenties kunnen uitdiepen of zelfs toegang krijgen tot gespecialiseerdere technieken waarvoor ze geen voorafgaande opleiding hadden. De meeste van onze opleidingen gaan over het thema bekisting. We proberen deze opleidingen zo veel mogelijk te laten plaatsvinden in ons magazijn in Sint-PietersLeeuw. Als dat onmogelijk is, organiseren we de opleidingen op de werf zelf. Voor bepaalde werkzaamheden, zoals aan het station van Gent, waar we momenteel aan de slag zijn, gebeurt het zelfs dat de fabrikant zelf onze ploegbazen opleidt. Deze verschillende voorbeelden tonen aan dat bedrijfsinterne opleidingen voor ons een bijzonder efficiënt systeem zijn waarmee we ervoor kunnen zorgen dat onze arbeiders hun competenties blijven verruimen zonder dat onze ploegen op de werf hieronder te lijden hebben. We willen ook nog benadrukken dat we erg veel contact hebben met het fvb en dat dit altijd uitstekend verloopt. We raden elk bedrijf dat problemen heeft of dat meer informatie wil, dan ook aan om rechtstreeks contact op te nemen met het fvb.” Eric Dohet, CIT Blaton
18
Bedrijfsinterne Opleidingen IN CIJFERS
Evolutie bedrijfsinterne opleidingen in opleidingsuren
Evolutie bedrijfsinterne opleidingen in deelname arbeiders
3
Evolutie bedrijfsinterne opleidingen in deelname bedrijven
19
20
CIJFERS EN REALISATIES 4.1
Aantal bedrijven en arbeiders per gewest Arbeiders
Bedrijven
Brussel
11.027
1.722
Vlaanderen
102.941
18.003
Wallonie
46.920
10.421
Totaal
160.888
30.146
4.2
In de bouwsector waren in 2012 ongeveer 161.000 bouwvakarbeiders actief in 33 verschillende bouwberoepen. Deze waren verspreid over een 30.000 bouwbedrijven. 75 procent van de tewerkstelling in de bouwsector bevindt zich in bedrijven met minder dan 50 arbeiders. 50 procent van de tewerkstelling is bij bedrijven met minder dan 20 arbeiders.
4
Aantal arbeiders per subsector
Subsector
Brussel
Vlaanderen
Wallonië
België
Ruwbouw
6.040
43.388
21.516
70.944
Overige Afwerking
1.511
12.835
5.820
20.166
Schrijnwerk
589
13.666
4.284
18.539
Ruwbouwafwerking
363
8.252
5.002
13.617
Sanitair en CV
1.147
7.775
3.820
12.742
Wegenbouw
580
7.988
3.540
12.108
Andere
405
4.461
1.800
6.666
Handel/Verhuur
116
3.981
1.024
5.121
Bagger
276
595
114
985
11.027
102.941
46.920
160.888
Eindtotaal
In de drie gewesten is de ruwbouw de grootste subsector. Ook de afwerkingssectoren stellen samen met de wegenbouw een significant aantal arbeiders te werk.
21
4.3
Aantal arbeiders naar leeftijdsgroep
Verdeling arbeiders per leeftijdsgroep (procentueel)
Brussel heeft gemiddeld meer oudere bouwvakarbeiders dan de andere regio’s. Wallonië heeft een beduidend groter aandeel jongeren in de bouwsector. In vergelijking met een aantal jaar terug merken we op dat ook de bouwsector te maken krijgt met de vergrijzing en bijhorende ontgroening. In vergelijking met andere sectoren is het wel opvallend dat de bouwsector iets later zal te maken krijgen met de problemen van de vergrijzing. Als sector is het dus belangrijk om proactief met deze vergrijzing om te gaan om te vermijden dat andere sectoren potentiële bouwvakarbeiders laat instromen in hun sector. Vandaar ook het belang van de actie “Building Heroes”.
Participatie van arbeiders aan opleiding per leeftijdsgroep
22
Aantal opleidingsuren
4.4 Opleidingsparticipatie Jaarlijks worden doelstellingen vastgelegd in het kader van opleiding. In het verleden werd de doelstelling vastgelegd in een te bereiken aantal opleidingsuren. Het afgelopen jaar werden ook accenten gelegd op het aantal te bereiken nieuwe bouwvakarbeiders. Vanaf 2012 ligt de nadruk op de participatiegraad. In de cao is er vastgelegd dat het fvb één op twee arbeiders moet bereiken. Het fvb heeft deze doelstelling vervolgens vertaald naar doelstellingen op vlak van bereik van bedrijven, arbeiders en aantal uren.
4
De uiteindelijke doelstelling is om 1,9% van de loonmassa te investeren in opleidingen.
Participatie van bouwbedrijven aan opleiding
Participatie van arbeiders aan opleiding
23
4.5
Alternerende bouwopleidingen
JongerenLeerlingenWezen (JLW)
De bouwsector stimuleert het systeem van alternerend leren via het jongerenleerlingenwezen en de alternerende bouwopleiding. In dit systeem worden leerlingen of cursisten zonder bouwkwalificatie deeltijds opgeleid in een opleidingscentrum. De rest van de tijd kunnen ze aan de slag in een bouwbedrijf. Wanneer de jongere nog onderworpen is aan de leerplicht kan er een JLW contract afgesloten worden. Tussen 18 en 25 jaar kan men een ABO contract afsluiten.
Alternerende BouwOpleiding (ABO)
24
4 25
26
Gemeenschappelijke sectorale doelstelling, verschillende regionale uitwerkingen
Over het hele land vertrekt het fvb van eenzelfde visie en doelstelling, maar de aanpak kan worden afgestemd op de regionale arbeidsmarkt. Hiertoe screenen de regionale Oriëntatiegroepen van het fvb de sectorale, federale en regionale beleidsinitiatieven. In functie van de resultaten van deze screening kan de bouwsector een synergie met het overheidsbeleid creëren, hiaten opvullen en kansen grijpen.
De regionale oriëntatiegroepen verantwoordelijkheden:
hebben
volgende
• Een visie en actieplan opstellen rond de ondersteuning van de werkzoekendenopleiding en bouwvakonderwijs
5
• Analyse en opvolging van gewestelijke ontwikkelingen m.b.t. opleiding en tewerkstelling • Opvolgen projecten, gesubsidieerd door regionale en lokale overheden om tewerkstelling te stimuleren. • Samenwerkingsovereenkomsten onderhandelen en afsluiten Er zijn drie regionale oriënteringsgroepen; Wallonië, Brussel en Vlaanderen. In dit hoofdstuk krijgt u een greep uit de acties.
27
Vlaanderen
Samenwerkingsovereenkomsten In het streven naar een optimale afstemming tussen de acties van de regionale overheid en de doelstellingen van het sectoraal referentiekader heeft de Vlaamse Oriëntatiegroep met een aantal partners een samenwerkingsovereenkomst afgesloten.
Samenwerkingsovereenkomst met de Vlaamse Overheid Het sectorconvenant 2012-2014. Deze overeenkomst heeft drie grote prioriteiten: • Prioriteit 1 – verhoging van de duurzame doorstroming vanuit onderwijs naar de bouwsector. Doordat de bouwsector jaarlijks ongeveer 12.000 nieuwe arbeiders zoekt, heeft de sector nood aan goed opgeleide afgestudeerden, die over de nodige competenties beschikken. Om dit te bereiken werkt het fvb samen met onderwijs en andere partners. • Prioriteit 2 – competentieverhogend opleidingsbeleid met aandacht voor KMO’s. De bouwsector is continu in beweging: nieuwe technieken en technologieën – vaak gestimuleerd door de vergroening – zorgen voor een constante nood aan bijscholing. Bijgevolg is het belangrijk dat het opleidingsaanbod goed aansluit bij de gevraagde competenties. • Prioriteit 3 – instroom van werkzoekenden en diversiteit. De instroom van werkzoekenden is dus een belangrijk gegeven. Binnen deze instroom moet er aandacht zijn voor diversiteit, om zoveel mogelijk personen met de juiste competenties te bereiken. VDAB is hier een belangrijk partner, net als verschillende Vlaamse steden.
28
Agentschap voor Kwaliteitszorg in Onderwijs en Vorming (AKOV). Er is een samenwerking met AKOV bij de uitwerking van de nieuwe beroepscompetentieprofielen tot BeroepsKwalificatieDossiers (BKD) die, binnen het Vlaams KwalificatieRaamwerk, leiden tot kwaliteitsvolle en transparante beroeps- en onderwijskwalificaties.
Samenwerkingsovereenkomst met Onderwijs Met elk van de Vlaamse onderwijsnetten van het voltijds onderwijs is een samenwerkingsovereenkomst gesloten. De scholen met bouwopleidingen (BSO, TSO, BuSO) kunnen zelf kiezen of ze al dan niet toetreden tot de overeenkomst. Deze overeenkomst heeft drie grote doelstellingen: 1. De kwaliteit van opleidingen ondersteunen en waarborgen. 2. De kwaliteit van stages ondersteunen en waarborgen 3. Investeren in de transitie onderwijs-arbeidsmarkt Concreet vertaalt zich dit in volgende acties: • Voorzien in voldoende stageaanbod; • Werkplekleren stimuleren in functie van de arbeidsmarkt; • Convenantscholen ondersteunen bij de nascholing van leerlingen en leerkrachten; • Via informatiesessies en screeningsacties laatstejaarsstudenten ondersteunen in hun transitie naar werk in de sector; • De uitgewerkte FEMA-FEPROMA actie verder kenbaar maken naar de convenantscholen; • Opzetten van een systeem rond blended-learning. Op dit moment zijn er 158 scholen samenwerkingsovereenkomst is afgesloten.
waarmee
er
een
Samenstelling Vlaamse Oriëntatiegroep Voorzitter • Gerrit De Goignies Vlaamse Confederatie Bouw Leden • Deef Borloo ACV Bouw - Industrie & Energie • Peter Börner ACLVB • Sven Desmedt ACLVB • Rik Desmet De Algemene Centrale ABVV • Marc Dillen Vlaamse Confederatie Bouw • Hilde Masschelein Bouwunie • Geert Ramaekers Bouwunie • Jan Soetaert De Algemene Centrale ABVV • Stefaan Vanthourenhout ACV Bouw - Industrie & Energie
Samenwerking met VDAB Op vlak van samenwerking met VDAB lopen er een aantal projecten. Sectorale Arbeidsbemiddeling Bouw (SAB) De Sectorale Arbeidsbemiddeling Bouw (SAB) – een nieuwe samenwerkingsovereenkomst met VDAB – werd voor de periode mei 2012 – december 2014 afgesloten. De voornaamste doelstellingen van deze samenwerkingsovereenkomst zijn: een betere doorstroming realiseren van werkzoekenden en schoolverlaters naar de bouwsector; indien nodig een aangepast traject opzetten voor deze doelgroepen via screening, jobmatching, beroepsverkennende stages, begeleiding tijdens de opleiding en tewerkstelling; een transparanter zicht krijgen op de invulling van bestaande openstaande bouwvacatures.
Talentenwerf is zo’n project. Talentenwerf is er gekomen naar aanleiding van de grote infrastructuur- en bouwwerken die gepland zijn in en rond Antwerpen. Talentenwerf is er om bouwbedrijven te helpen bij hun zoektocht naar gemotiveerde arbeiders uit de regio. Het is een unieke samenwerking tussen VDAB, de Stad Antwerpen, het bouwonderwijs en de bouwsector (fvb). Elk van deze partners brengt experts en middelen aan om hun gezamenlijke opdracht te realiseren. Doordat Talentenwerf bestaat uit personeel van VDAB, de bouwsector en het bouwonderwijs beschikt het over veel relevante know-how en contacten op het terrein. Talentenwerf investeert in innovatie door samen te werken met het bedrijfsleven op vlak van opleidingen. Kandidaat-arbeiders leren de meest recente technieken op de werf.
5
Task Force Met VDAB, de Technische Cel van fvb, Syntra, OCH, CEDUBO, WTCB is er een gezamenlijke strategie afgesproken voor de ontwikkeling van opleidingsprojecten voor de groene jobs in de bouw. Competentiecentra Een aantal competentiecentra werden op poten gezet. Zo is er het Maritiem Competentiecentrum voor de baggernijverheid in Zeebrugge, het excellente Centrum Duurzaam Bouwen in Hamme en de uitbouw van een nieuw competentiecentrum in Genk.
Andere samenwerkingen In verschillende regio’s vinden ook samenwerkingen plaats met steden en provincies, toeleidingsprojecten genaamd.
Vanuit dit initiatief hebben andere provincies gelijksoortige samenwerkingen op touw gezet: BouwBaan in OostVlaanderen, en BouwKan in West-Vlaanderen, Genk bouwt en Servicepunten Bouw in Genk en Hasselt in Limburg. Via deze unieke samenwerkingsverbanden proberen de verschillende regio’s een antwoord te geven op de lokale noden op vlak van opleiding en tewerkstelling in de bouwsector.
29
BRUSSEL
Brussels referentiecentrum Fvb Brussel heeft een samenwerkingsovereenkomst afgesloten met het Brussels beroepsreferentiecentrum voor de bouwsector (BRC). Deze Alliantie Tewerkstelling-Leefmilieu werd aangegaan tussen een aantal partners: Minister Benoît Cerexhe (die nu vervangen wordt door Céline Fremault), Minister Evelyne Huytebroeck, Actiris, Bruxelles Formation, VDAB en de sociale partners van de bouwsector. Het kader waarbinnen het referentiecentrum werkt en dat zich focust op jongeren uit het technisch en beroepsonderwijs, werkzoekenden, werknemers, leerkrachten en lesgevers is drieledig: • Het verhelpen van het tekort aan geschoolde arbeidskrachten en het verhogen van de doorstroming van leerlingen uit het bouwonderwijs naar de bouwsector. • Het bevorderen van de communicatie tussen Onderwijs, Brusselse instellingen (Actiris - VDAB – Bruxelles-Formation, EFPME en anderen ) en de bouwsector. • Het creëren van een kader waarbinnen een duurzame samenwerking kan worden uitgebouwd op het vlak van integratie van nieuwe technologieën, kwaliteit van de stages en werkplekleren, …
30
Samenstelling Brusselse Oriëntatiegroep Voorzitter • Freddy Van De Wiele ACV Bouw - Industrie & Energie Leden • Frédéric Balcaen Confédération Construction • Stephan De Meulenaere ACLVB • Gabriël Delporte Confederatie Bouw • Cihan Durmaz CSC Bâtiment - Industrie & Énergie • Bert Engelaar De Algemene Centrale ABVV • Paul Callens Confédération Construction • Geert Ramaekers Bouwunie • Chris Slaets Confederatie Bouw • René Van Cauwenberge De Algemene Centrale • Jean-Christophe Vanderhaegen Confédération Construction • Christel Wouters Bouwunie
Construcity
Specifieke overeenkomsten
Fvb-Brussel bundelt samen met een aantal andere partners de krachten om het project Construcity te realiseren. Deze partners zijn het Referentiecentrum, Actiris, Bruxelles Formation (Carrefour Formation), VDAB en de sociale partners van de Brusselse bouwsector.
Naar aanleiding van het kaderakkoord dat de Bouwsector, het Waals Gewest en de Federatie Wallonië-Brussel in 2011 ondertekend hebben, werden er in 2012 meerdere specifieke overeenkomsten afgesloten met openbare instellingen. • Een samenwerkingsovereenkomst met het voltijds onderwijs, waarin onder andere een projectoproep voorzien is die scholen ertoe aanzet om te focussen op de energieprestaties van gebouwen (EPB), zodat ze aansluiting vinden bij de filosofie van het Marshallplan 2 - Groen. • Een samenwerkingsovereenkomst met het alternerend onderwijs (CEFA/CDO), die enerzijds de toepassing van het JongerenLeerlingWezen (JLW / 16-18 jaar) en anderzijds de operationalisering van de Alternerende Beroepsopleiding (ABO / 18-25 jaar) beoogt. • Een samenwerkingsovereenkomst met de Service Francophone des Métiers et des Qualifications (SFMQ) en met het Consortium de Validation des Compétences (CVdC), waarvan het globale doel is om de inhoud van de opleidingen aan te passen aan de behoeften van de sector.
Construcity wil een samenwerkingsverband zijn waar alle partners betrokken bij de tewerkstelling en opleiding in de bouwsector aanwezig zijn. Dit samenwerkingsverband heeft drie doelstellingen: 1. Een centraal punt verantwoordelijk voor het uitwerken van een sectoraal toeleidingsproject voor werkzoekenden en afgestudeerde leerlingen. Hierbij is er zowel ondersteuning voor de potentiële bouwvakarbeider als voor de bouwonderneming. 2. Het centraliseren van informatie betreffende bouwopleidingen, een informatiecel. 3. Het opvolgen van nieuwe opleidingen inzake duurzaam bouwen.
5
Meest verdienstelijke Brusselaar Ter promotie van het bouwonderwijs wordt in samenwerking met het stadsbestuur van Brussel elk jaar een prijs uitgereikt aan de meest verdienstelijke leerlingen. Via deze prijs worden de leerlingen gestimuleerd om fier te zijn op hun opleiding en hun opgedane competenties. Op dit event komen de leerlingen ook in contact met het fvb en leren zo de dienstverlening, waarop ze in hun verdere loopbaan beroep kunnen doen, kennen.
31
WALLONIË
Specifieke overeenkomsten Naar aanleiding van het kaderakkoord dat de Bouwsector, het Waals Gewest en de Federatie Wallonië-Brussel in 2011 ondertekend hebben, werden er in 2012 meerdere specifieke overeenkomsten afgesloten met openbare instellingen. • Een samenwerkingsovereenkomst met het voltijds onderwijs, waarin onder andere een projectoproep voorzien is die scholen ertoe aanzet om te focussen op de energieprestaties van gebouwen (EPB), zodat ze aansluiting vinden bij de filosofie van het Marshallplan 2 - Groen. • Een samenwerkingsovereenkomst met het alternerend onderwijs (CEFA/ CDO), die enerzijds de toepassing van het JongerenLeerlingWezen (JLW / 16-18 jaar) en anderzijds de operationalisering van de Alternerende Beroepsopleiding (ABO / 18-25 jaar) beoogt. • Een samenwerkingsovereenkomst met de Service Francophone des Métiers et des Qualifications (SFMQ) en met het Consortium de Validation des Compétences (CVdC), waarvan het globale doel is om de inhoud van de opleidingen aan te passen aan de behoeften van de sector. De specifieke overeenkomst die afgesloten werd tussen de Sector, IFAPME en FOREM, is dan weer opgesplitst in actiefiches. • Actiefiches FOREM • Organisatie van de Alternerende Beroepsopleiding (ABO) • Organisatie van winteropleidingen voor werknemers • Organisatie van weekdagopleidingen voor werknemers • Actiefiches IFAPME • Organisatie van winteropleidingen en van weekdag-, zaterdag- en avondopleidingen voor de werknemers van de sector • Promotie van de doorstroming van de personen die via een alternerende opleiding gecertificeerd werden • Actiefiches FOREM-IFAPME • Pilootproject van een alternerende opleiding voor werkzoekenden (metselaar / Luik)
32
Samenstelling Waalse Oriëntatiegroep Voorzitter • Robert Vertenueil La Centrale Générale FGTB – De Algemene Centrale ABVV Leden • Nathalie Bergeret Confédération Construction • Guéric Bosmans La Centrale Générale FGTB • Francis Carnoy Confédération Construction • Sélim Couez Confédération Construction • Philippe Crohin Confédération Construction • Pierre Cuppens CSC Bâtiment-Industrie & Énergie • Eddy Devos Confédération Construction • Pol Gilles CSC Bâtiment-Industrie & Énergie • Günther Leufgen Confédération Construction • Virginie Lousseau Confédération Construction • Gonzague Milis CGSLB • Jean-Louis Teheux CSC Bâtiment-Industrie & Énergie • Marc Vreuls La Centrale Générale FGTB
Femmes & construction Zoals iedereen weet, kampt onze sector met een latent tekort aan geschoolde arbeidskrachten. Construtec Wallonië past concrete acties toe om aan dit tekort te verhelpen. Eén van deze acties is gericht op de uitdaging “Vrouwen en Bouw”. Dit project heeft een dubbele doelstelling: enerzijds gelijke kansen en de aanwezigheid van zowel mannen als vrouwen op de werf bevorderen en anderzijds bedrijven doen begrijpen dat ze zeer veel talent links laten liggen als ze geen vrouwelijke arbeidskrachten in dienst nemen.
5
In cijfers: in Wallonië vertegenwoordigden vrouwen in 2007 0,4% van het personeelsbestand aan bouwvakarbeiders. In 2009: 0,5% en in 2012: 0,8% (in absolute cijfers: 460 vrouwen). In 2012 heeft de sectorcoach 32 vrouwen die werk zochten/studeerden/ als arbeidster aan de slag waren, begeleid in hun keuze voor een loopbaan in de bouwsector. In 2012 heeft de communicatiewerkgroep “Femmes et Construction” gezorgd voor: • Een persconferentie (7 februari 2012). • Vijf affiches, waarvan er vier een profiel van een bouwvakarbeidster bevatten. • Vier postkaarten, die afgeleid zijn van de affiches. • Een argumentatiebrochure “Et si l’homme que vous cherchez était une femme?”. Bovendien bevat de Facebookgroep “Construction en tout genre”, die regelmatig geüpdatet wordt (één à twee keer per week), informatie over beroepsmatige gelijkheid en over de profielen van vrouwen die een bouwberoep uitoefenen of willen uitoefenen en brengt hij vrouwen in de bouw met elkaar in contact.
33
Consulteer onze website
www.constructiv.be
fvb•ffc Constructiv Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel t +32 2 210 03 33 • f +32 2 210 03 99 fvb.constructiv.be •
[email protected] © fvb•ffc Constructiv, Brussel, 2013. Alle rechten van reproductie, vertaling en aanpassing onder eender welke vorm, voorbehouden voor alle landen V.U.: Vandenwijngaert Bruno, Koningsstraat 132/5, 1000 Brussel
fvb•ffc Constructiv Fonds voor Vakopleiding in de Bouwnijverheid Koningsstraat 132/5 1000 Brussel Tel.: +32 2 210 03 33
[email protected]
