BS Health Consultancy. Farmacieketen in transitie Analyse van het krachtenveld Groenekan, 1 oktober 2009

BS Health Consultancy

Farmacieketen in transitie Analyse van het krachtenveld Groenekan, 1 oktober 2009

Het vlindereffect

Het vlindereffect speelt een belangrijke rol binnen de chaostheorie. Het draait er om dat kleine zaken binnen bepaalde gevoelige systemen grote gevolgen kunnen hebben. De naam is gebaseerd op een metafoor die in 1961 werd gebruikt door Edward Lorenz om aan te geven dat de vleugels van een vlinder in Brazilië maanden later een tornado in Texas zouden kunnen veroorzaken.

Filmpje

2 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Het preferentiebeleid van zorgverzekeraars is de katalysator voor een nieuwe ordening in de geneesmiddelenmarkt Omzetmutatie per werkzame stof van geneesmiddelen binnen het preferentiebeleid

Zorgverzekeraars die het preferentiebeleid uitvoeren

op jaarbasis, per 1 juni 2008 Omeprazol

-67,9

Simvastatine

* -43,7 -27,3

Alendroninezuur Paroxetine

-20,7

Amlodipine

-18,3 -18,2

Pravastatine

-15,7

Enalapril Citalopram

-10,9

Tamsulosine

-9,7

Overige

-115,1

Totaal

-347,5

0

-50

-100

-150 -200 -250 -300 -350 Omzetmutatie in miljoenen euro’s

* Met uitzondering van de labels IZA-gemeenten en Cares

Bron: Stichting Farmaceutische kengetallen; analyse BS Health Consultancy 3 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


De rol van de zorgverzekeraar is sinds 2006 veranderd; van een administratie-declaratiegeoriënteerde organisatie naar diverse (nieuwe) rollen

Verzekeraarsrol (polissen, premies, schadelastbeheer)

Kwaliteitsbewaker (zorgverlening)

Regisseursrol (t.b.v. de overheid)

Hoe deze transitie in te vullen?

Zorgbemiddelaars rol (richting vraagzijde)


Zorginkoop- / Leveranciersrol (richting aanbodzijde)


Anno 2009 hebben de vier grootste zorgverzekeraars 90% van de verzekerdenmarkt in handen Marktverhoudingen Nederlandse markt voor zorgverzekeringen (2009)

nichespeler of overnamekandidaat

Salland

ONVZPNO

vier partijen van grote omvang

CZ-Delta Lloyd

Menzis-Azivo

UVIT

Achmea-Agis

De Friesland

Fortis ASR Zorg DSW & zekerheid

0,0X

0,2X

= 1,5 miljoen verzekerden

0,4X

0,6X

0,8X

1,0X

Relatief marktaandeel (marktleider = 1)

Bron: BS Health Consultancy 5 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Verhoudingen zullen voorlopig zo blijven door lage mobiliteit op de zorgverzekeringsmarkt; de laatste jaren is dit nog geen 5%

In procenten

(Verwachte) ontwikkeling van de mobiliteit zorgverzekerden in procenten 2001-2011 30

25

20

15

10

5

0 2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

Bron: BS Health Consultancy 6 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Anno 2009 zijn er tussen zorgverzekeraars relatief weinig verschillen in prijs en klanttevredenheid Gemiddelde prijs en waardering dienstverlening per zorgverzekeraar

Waardering service 2008

10,0

V1 - V11 = zorgverzekeraar 1 t/m 11

9,0

V1

V6

8,0

V5 V3

V2 V4

V7

V8

V11 V10

V9

7,0

6,0 900 Bron: NIVEL; analyse BS Health Consultancy

950

1.000

1.050

1.100

1.150

1.200

Gemiddelde prijs basisverzekering 2009 (incl. collectiviteitskorting)



Tegen deze achtergrond zullen zorgverzekeraars meer accent gaan leggen op de zorginkoop

Onderscheidend vermogen / rendement

innovatieve zorginkoop goede zorginkoop service prijs • Collectieve kortingen

2006

• Vernieuwing aanbod op doelgroepniveau

• Goede algemene prijs/kwaliteit verhouding

• Administratieve afhandeling • Bereikbaarheid •Klantenservice •‘Huisartsenlijn’

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Marktontwikkeling 8 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Maar ook, omdat zorginkoop een kritische succesfactor is; circa 94% van de bedrijfskosten beslaan zorgkosten (schadelast) Globale opbouw winst- en verliesrekening zorgverzekeraars in Nederland (2007) Premies & bijdragen Omvang in miljoenen €

Procentueel*

31.100

100

Technisch resultaat Omvang in miljoenen €

Procentueel*

-34

0

-

Zorgkosten

Bedrijfskosten Omvang in miljoenen €

Procentueel*

31.134

100

+

Omvang in miljoenen €

Procentueel*

29.412

94

Beheerskosten en overig Omvang in miljoenen €

1.722

Procentueel*

6

* Ten opzichte van bedrijfskosten Bron: Vektis; analyse BS Health Consultancy 9 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Circa 20% van de verzekerden (met name ouderen en chronisch zieken) genereren 85% van deze zorgkosten

Procentueel aandeel in de totale zorguitgaven

Aandeel zorguitgaven van verzekerdenpopulatie 100

72

100

10e 10%

=Totaal

80% van de verzekerden 20% van de verzekerden 100% van de verzekerden

80

60

40 13

20

7 4 0

0

0

1

1

1e 10%

2e 10%

3e 10%

4e 10%

5e 10%

2

0 6e 10%

7e 10%

8e 10%

9e 10%

Klassen van 10% van het totaal aantal verzekerden Bron: Vektis; analyse BS Health Consultancy 10 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Deze ‘groep van 20%’ bestaat vooral uit ouderen en chronisch zieken

Snelst stijgende ziekte/aandoeningen tot 2025 en kosten op jaarbasis

Toename ziekte/aandoening 2005 2005-2025

80% Prostaatkanker

60% Longkanker Dikkedarm- en endeldarmkanker

Coronaire hartziekten

Hartfalen

40% Beroerte Dementie

Gezichtsstoornissen Diabetes COPD

Artrose

Osteoporose

20%

0% 0

200.000

400.000

600.000

800.000

Aantal mensen met ziekte/aandoening = omvang kosten aandoening: € 3000,Bron: RIVM; Ministerie van VWS; Analyse BS Health Consultancy 11 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Gevolg: transitie zorginkoopafdeling: van oriëntatie op verstrekking /product naar doelgroepgericht en ketenregie Toekomstige structuur zorginkoop

Huidige structuur zorginkoop ±1 fte zorginkoper op 30.000 verzekerden

Ratio aantal zorginkopers per verzekerde

Per inkoper wordt € 60 miljoen ingekocht!

Zorginkoop

Inkoop Ziekenhuiszorg

Inkoop Farmacie

Inkoop Huisartsenzorg

Zorginkoop

Inkoop hulpmiddelen

Inkoop Diabeteszorg


Inkoop COPD zorg

Inkoop Reuma zorg

….

Meer ketenzorg Meer cure én care integraal Meer gebruik van zorgstandaarden Business case georiënteerde handelswijze Onderlinge en in-company samenwerking o.b.v. doelgroepenbeleid: ‘klantketens’ BS Health Consultancy

Zorgverzekeraars zoeken naar nieuwe rollen om zorgaanbieders en verzekerden te sturen Rollenmatrix van zorgverzekeraars

Actief

?

naar zorginkoopmarkt

Inkoper

Administrateur

Regisseur

Zorgadviseur

Passief Passief

naar de verzekeringsmarkt

Actief

Bron: Nyenrode Business Universiteit; analyse BS Health Consultancy 13 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Zorgverzekeraars worden wel actiever richting verzekerden… Voorbeelden van keuzeondersteuning door zorgverzekeraars

Mate van keuzeondersteuning door zorgverzekeraar Passief

Vergelijkingswebsite

Actief

Zorgbemiddeling

Kwijtschelden verplicht eigen risico

Gericht contracteren

Bron : CZ; Univé; Achmea; Menzis; analyse BS Health Consultancy 14 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


… en ook steeds actiever richting zorgaanbieders

Voorbeelden van sturingsgebieden van zorgverzekeraars t.a.v. geleverde zorg

Medische kwaliteit

Prijs

Medische kwaliteit

Service / klantgerichtheid

Prijs

Medische kwaliteit


Prijs


Bron : Tracey & Wiersema; analyse BS Health Consultancy 15 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Vertrekpunt voor de zorginkoopstrategie is de verdeling van zorgkosten naar verstrekkingen… Procentuele schadelast zorgverzekeraar naar verstrekking (2008) 1% 2%

0%

2%

2%

Ziekenhuiszorg en specialisten

4%

Farmaceutische hulp GGZ

7%

Huisartsenhulp Hulpmiddelen Tandheelkundige hulp Paramedische hulp

12%

53%

Ziekenvervoer Kraamhulp en verloskundige hulp Overig

17%

Bron: Vektis; analyse BS Health Consultancy 16 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


… in combinatie met (toenemende) risicodragendheid Nacalculatie vijf deelbudgetten zorgverzekeraars binnen de risicoverevening over 2009 in miljarden euro’s Nacalculatie Vaste ziekenhuiskosten

€ 3,3

€ 3,7

100%

Variabele ziekenhuiskosten

40%

Kosten van B-DBC’s

15%

Overige prestaties incl. extramurale farmacie Kosten van de GGZ

€ 11,5

0% 100%

€ 9,3

€ 3,8

Bron: Vektis; Min VWS; analyse BS Health Consultancy 17 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Hoe zou u in onderstaande matrix de verstrekking ‘huisartsenzorg’ en ‘farmaceutische hulp’ uit de basisverzekering (ZVW), vanuit zorgverzekeraarsperspectief positioneren? Verstrekkingen ZVW 1.1 Farmaceutische hulp

Hoog

2.2 Huisartsen

Aandeel totale zorgkosten

Laag Laag

Hoog

Toeleverrisico



Ten aanzien van de strategische producten is de primaire zorginkoopstrategie met name gericht op het nastreven van partnerships Inkoopportfoliomatrix van Kraljic toegepast naar verstrekkingen

Hefboomproducten Doel: Maximaal gebruik maken van competitiviteit in de markt Beleid: Concurrentie benutten

Matig beïnvloedbaar

Redelijk beïnvloedbaar

Lastig beïnvloedbaar

Hoog

Doel: Creëren van planmatige samenwerking en wederzijdse betrokkenheid Beleid: Partnership

Ziekenhuiszorg A-segment Farmacie specialité

Ziekenhuiszorg B-segment Farmacie generiek

Monczorg

Huisartsen

Paramedisch Hulpmiddelen Geboortezorg

Doel: Prijsconcurrentie Beleid: Met minder leveranciers meer doen

Strategische producten

GGZ

Aandeel totale zorgkosten Routineproducten

Sterk beïnvloedbaar

Zittend Laag vervoer Laag

Knelpuntproducten

Ambulancevervoer

Hoog

Toeleverrisico


Doel: Veilig stellen toelevering Beleid: Creëren voorkeurspositie bij leverancier BS Health Consultancy

De relaties tussen zorgverzekeraars en zorgaanbieders worden in de praktijk intensiever Partnershipgroeimodel (Rozemeijer) Hoog

Integreren

Involveren Intensiteit van de relatie Partnering

Rationaliseren

Laag

Erkennen Hoog

Aantal leveranciers

Gering

Erkennen: aanwijzen van zorgaanbieders voor verzekerden; Rationaliseren: op basis van grondige analyses komen tot een sterk gereduceerd aantal ‘best-in-class’ zorgaanbieders; Partnering: uitfilteren van de besten en stroomlijnen en verbeteren van de relatie met deze ‘best-in-class’ zorgaanbieders; Involveren: vroegtijdig betrekken van zorgaanbieders bij de (gezamenlijke) ontwikkeling van nieuwe producten, dienstverlening en zorgprogramma’s; Integreren: het samengaan van de organisaties van de zorgaanbieder en zorgverzekeraar



Ontwikkelingen leiden tot andere relaties binnen de farmacieketen Inkoopfunctie via apotheker en groothandel Farmaceutische industrie

Apotheek

Groothandel

Patiënt

€ Bijvoorbeeld Vast bedrag per patiënt IDEA-model Achmea/Agis

Zorgverzekeraar

Huisarts

‘Groothandel, apothekers buiten spel’ (nieuwe model) Groothandel

Farmaceutische industrie

Apotheek

€

Bijvoorbeeld Aanbesteding (pref. beleid) Direct contract

Patiënt

Zorgverzekeraar

Huisarts

Bron: IMS; analyse BS Health Consultancy 21 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Herdefiniëring van het businessmodel is om meerdere redenen noodzakelijk: balans in productenportfolio farmaceuten staat onder druk Farmaceutische ondernemingen die patenten verliezen in $ mrd en als % farma-omzet tussen 2008 en 2012

Waarde aflopende patenten in $ mrd

20 als % farma-omzet

16,0

15

14,2

11,0

10

10,1 36%

7,6

37%

7,3 6,4

39%

6,0

34%

5

4,1

32% 29%

3,2

36% 31%

0

Pfizer

GSK

SanofiAventis

Astra Zeneca

Merck & Co

Novartis Eli Lilly

Bristol M.B.

2,7

16%

17%

9%

Johnson & J.

Wyeth

Roche

Bron: Financieel Dagblad; analyse BS Health Consultancy 22 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Niet lopen patenten af, ook is sprake van een minder gevulde ‘pijplijn’ met nieuwe geneesmiddelen, waarvan het verzilveren moeilijker wordt Aantal nieuw moleculaire entiteiten voor het eerst geïntroduceerd wereldwijd (1990-2007) 60 51

50

46 43

40

40

40

36

41

41 36

37 32

30

31 28

26

28 24

25 21

20

10

0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 Bron: Europese Commissie; analyse BS Health Consultancy 23 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Aan de ziekenhuiszijde neemt het aantal zelfstandige behandelcentra (ZBC’s) sterk toe. Vooral de planbare, electieve ziekenhuiszorg Ontwikkeling aantal afgegeven vergunningen/ toelatingen ZBC-locaties*

Percentage ZBC’s* per specialisme (B-segment) Oogheelkunde

23

Heelkunde

23

Dermatologie

23

22

Plastische chirurgie 17

Orthopedie 175 158

14

KNO

130

Inwendige geneeskunde

6

Gynaecologie

5

86

49 31

34

35

2000

2001

2002

Overig 2003

2004

2005

2006

10

0

2007

10

20

30

40

Procent * Per 1 januari 2006 worden ZBC’s Instelling voor medisch-specialistische zorg (IMSZ) genoemd

Bron: NZa; RIVM; analyse BS Health Consultancy



De contractprijzen van ZBC’s zijn aanzienlijk lager, echter de omzet van ZBC’ s is nog klein in verhouding met de andere aanbieders Prijsniveau contractprijzen per type aanbieder 2006 in B-segment

Verdeling totale kosten ziekenhuiszorg 2006

Prijsniveau 2006

Algemene ziekenhuizen

120

Academische ziekenhuizen ZBC’s

101,9 100

Categorale en overige instellingen

99,2

1% 7%

77,8

80

17% 60

75% 40

20

0 Academische ziekenhuizen

Algemene ziekenhuizen

ZBC’s

Bron: NZa; CVZ; analyse BS Health Consultancy 25 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Naast de opzet van ZBC’s sluiten ziekenhuizen onderlinge samenwerkingsverbanden en inkoopcombinaties om kosten te reduceren en countervailing power te ontwikkelen ‘A-12’ hospitals

Regionale Inkoop Noord – Holland (RIN)

Federale Vereniging van topklinische ziekenhuizen

Elkerliek Ziekenhuis cooperate with Clinic Partner, a German buying agent for hospitals



Op zorginhoud specialiseren ziekenhuizen zich in toenemende mate en kiezen een eigen profiel Specialisatie ziektebeelden Het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis heeft als doelstelling de ziekte kanker te bestrijden dmv patiëntenzorg, research en onderwijs Een groep investeerders onder leiding van Zernike Group steekt € 200 mln in een nieuw ziekenhuis in Boxmeer voor kankerbehandeling Havenziekenhuis Algemeen ziekenhuis met een specialisatie in Tropenziekten

Specialisatie op techniek Rugkliniek Iprenburg is een gespecialiseerde rugkliniek, met als speciaal aandachtsgebied de endoscopische herniachirurgie de zogenaamde P.T.E.D.-techniek

Centre of Excellence Sint Maartenskliniek Ziekenhuis dat volledig gespecialiseerd is in houding en beweging. Het Oogziekenhuis Rotterdam Zelfstandige oogziekenhuis en fungeert als topzorginstituut voor oogheelkundige zorg.

Specialisatie op sector Vitalys Bedrijvenkliniek Onafhankelijk centrum, ontstaan vanuit de Alysis Zorggroep en werken hoofdzakelijk in opdracht van werkgevers, bedrijfsartsen en casemanagers Helende Hellingen Orbis medisch en zorgconcern heeft onder de naam Helende Hellingen een (luxe) herstel- en vitaliteitsarrangement

Bron: websites; analyse BS Health Consultancy 27 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Ook gedwongen door de ontwikkeling richting prestatie-beloning (payfor-performance / P4P), omdat prestaties transparanter worden Menzis Topzorg Op 1 oktober 2008 is Menzis gestart met TopZorg voor de operatieve behandeling van vijf aandoeningen (borstkanker, staar, spataderen, liesbreuk en meniscus).

Sterftepercentage na beroerte in 2006 (hemorragisch CVA) Patiënten 65 jaar en ouder

De ziekenhuizen en ZBC’s zijn beoordeeld op criteria ten aanzien van medische kwaliteit, snelheid van diagnostiek en behandeling en informatievoorziening. De ziekenhuizen met het TopZorg-predikaat zijn ‘voorkeurziekenhuis’ en genieten prijsvoordelen.

60

50

40

30

20

10

0

93 ziekenhuizen Bron: Menzis; IGZ; analyse BS Health Consultancy 28 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Anderzijds proberen ziekenhuizen meer de regierol te pakken, onder andere in de lokale farmacie Poliklinische apotheken

Ontwikkeling aantal poliklinische apotheken 40

Poliklinische apotheken zijn zelfstandige apotheken die gevestigd zijn in het ziekenhuis en extramurale farmaceutische zorg leveren. Verder biedt de poliklinische apotheek (voorlichting bij) specialistische farmaceutisch zorg bij kanker, nieraandoeningen en diabetes.

Cijfers aanwezig Verwachting NVZ en NVZA

30

20

Verschillende ziekenhuizen kiezen er voor om haar eigen ketenpartners op te zoeken en daarin te investeren. Dit zijn met name gezondheidscentra en in mindere mate zelfstandige openbare apothekers.

10

0 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Bron: NVZ; NVZA; DGV; Interviews; analyse BS Health Consultancy 29 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Het krachtenveld van de (apotheekhoudende) huisartsenzorg verandert; meer nieuwkomers en groterte invloed zorgverzekeraar, patiënt 5-krachtenmodel Porter (apotheekhoudende) huisartsenzorg 2009

Toekomst

Redelijk

Groot

Nieuwkomers Internetapotheken Poliklinische apotheken Zorggroepen

2009 Redelijk

Toekomst Klein

Leveranciers Farmaceutische industrie en groothandel zijn zoekende naar hun toegevoegde waarde

2009

Toekomst

Klein

Redelijk

Onderlinge rivaliteit

2009 Redelijk

Toekomst Groot

Afnemers

(AH) Huisartsen staan meer open voor nieuwe inschrijvingen;

Meer invloed zorgverzekeraars op voorschrijfgedrag en verwijsgedrag.

Toename dienstverlening met o.a. 1 ½ lijnzorg

Toename mondige en kritische patiënten

2009

Toekomst

Klein

Klein

Substituten Verwijzing door bedrijfsartsen nog beperkt Bron: analyse BS Health Consultancy 30 Presentatie Farmacieketen in transitie tbv congres Apotheekhoudende huisartsen – 1 oktober 2009


Voorgenomen beleid en ontwikkelingen brengen u in een sterke positie (Beleids)ontwikkeling

Unique Selling Point (USP)

Keten-DBC

Initiator van de keten

Zorggroepen

Hoofdaannemer / regievoerder

Zorgservice

Apotheek & Zorg onder 1 dak

Substitutie 1e – 2e lijn

Aantrekkelijke partner zorgverz.

Functionele bekostiging

Patiëntrelatie



De toegenomen dynamiek biedt u de mogelijkheid als apotheekhoudende huisarts verschillende rollen te kiezen Rollenmatrix apotheekhoudende huisartsen

naar zorginkoopmarkt

Actief

? Preferred provider / partner

Hoofdaannemer zorgketenprogramma’s

Behandelaar en verstrekker geneesmiddelen

Zorgadviseur & coach goed medicatiegebruik

Voorbeelden t.a.v. zorgketenprogramma’s: Diabetes COPD

Passief Passief

naar de zorgverleningsmarkt


Actief


De apotheekhoudende huisarts is de winnaar van morgen!?

Waarbij de inzet van een zorginnovatievoucher u kan helpen om deze positie in te nemen, door deze aan te vragen voor bijvoorbeeld: Uitwerking van plannen om samen met andere aanbieders een zorggroep op te zetten, of Voor het laten uitzoeken van hoe de COPD-zorg anders georganiseerd kan worden. Etc. Voucher



Voor meer informatie

BS Health Consultancy Drs. Paul van den Broek MBA Prinsesselaan 27 2015 BV Haarlem The Netherlands Mobiel: + 31 (0)6 - 53 65 7102 E-mail: [email protected] Fax: + 31 (0)84 - 747 19 94 www.bshealth.nl



BS Health Consultancy. Farmacieketen in transitie Analyse van het krachtenveld Groenekan, 1 oktober 2009

Recommend Documents