Bruisend, ondernemend, vol initiatieven

106

Tilburg

Voorwoord

Burgermeester tilburg

109

Vandaag nadenken over morgen

B

ruisend, ondernemend, vol initiatieven. Dat is Tilburg. Een stad waar ik me als burgemeester en als inwoner thuis voel. Zowel dorps als mondiaal, met een sterk midden- en kleinbedrijf, waar ook grote bedrijven een natuurlijke plek hebben. We zijn een logistiek hotspot. En een stad met een sterk cultuurveld. Qua sfeer is Tilburg jong, eigenzinnig en dwars. Een ware voedingsbodem voor talent en initiatief. Daarvoor creëert het stadsbestuur maar wat graag de optimale voorwaarden. In verbinding met onze partners. Want juist samen maken we ons karakter zichtbaar. Juist samen maken we de stad.

Die creatieve en vernieuwende aanpak van Tilburg 2040, heeft veel positieve energie losgemaakt. Nu eens geen dikke boekwerken en een in zichzelf gekeerde overheid. Die conclusie trek ik ook uit de extra expeditie die speciaal voor dit magazine door de binnenstad en de Spoorzone trok. Zonder uitzondering zijn de deelnemers bereid om juist vandaag na te denken én te discussiëren over morgen. Voorsorterend op het toekomstbeeld van Tilburg, voegen ze de daad bij het woord, met allerlei projecten en ontwikkelingen waar u in dit magazine alles over leest.

Met de stad hebben we ook gespeurd naar de beste kansen, zodat Tilburg slim kan inspelen op ontwikkelingen die komen gaan. Dat was van meet af aan het uitgangspunt van het traject ‘Tilburg 2040’. Een bijzonder traject, waarbij partners in de stad trends hebben opgespoord die ze op Tilburg zien afkomen. In expeditieteams zijn die verder uitgediept. Zo hebben we met de stad een stip op de horizon geplaatst. Een gemeenschappelijk handelen, een strategische agenda, die concreet wordt uitgewerkt in deals met verschillende partijen.

Peter Noordanus

Ik wens u veel leesplezier en inspiratie. Tot ziens in Tilburg! PAul VoorhAm

108

110

stadswandeling

tilburg

de deelnemers Erik de Ridder is wethouder in tilburg met onder andere economische Zaken in zijn portefeuille. — Marieke Moorman is wethouder in tilburg met onder andere onderwijs en spoorzone in haar portefeuille. — Arno Ruigrok maakt deel uit van het managementteam van multi Vastgoed, door hem omschreven als ‘een echte binnenstadontwikkelaar’. — Jeroen Bleijs is stedenbouwkundig ontwerper, architect en associate van BdP.khandekar, dat het masterplan heeft opgesteld voor de spoorzone. — Jos Snoeren is directeur van Van de Ven Bouw en ontwikkeling, een tilburgse dochteronderneming van Volkerwessels.

Tilburg: van lelijk eendje tot… ‘Misschien moeten we helemaal geen mooie zwaan willen worden,’ stelt één van de deelnemers aan de rondwandeling door de stad, die is uitgegroeid tot de op een na grootste van Zuid-Nederland. Dankzij de forse investeringen in de binnenstad en de Spoorzone krijgt Tilburg eindelijk een centrum met samenhang, dynamiek en allure. ‘Maar ergens hoop ik dat de stad een beetje dat lelijke eendje blijft. Want zowel de bewoners als de bestuurders putten veel kracht en energie uit dat imago.’

Rob Vinke is directeur bestuurder van tBV wonen dat in tilburg 6.700 wooneenheden verhuurt. — Johan Dunnewijk is directeurbestuurder van wonenBreburg, dat zorgt voor huisvesting in Breda en tilburg en het gebied ertussen. wonenBreburg verhuurt in totaal zo’n 30.000 wooneenheden. — Ralph van Kollenburg voert de directie van Komar Vastgoed, ‘in hart en nieren een Tilburgs bedrijf’ dat met name voor starters streeft naar betaalbare kwaliteit op de woningmarkt. — Job van der Veer is directeur van Credo integrale Planontwikkeling BV, een landelijk ontwikkelende dochteronderneming van Volkerwessels die onder andere betrokken is bij de integrale gebieds- en opstalontwikkeling van de:werkplaats, het kerngebied van de spoorzone in tilburg.

111

112

stadswandeling

H

tilburg

de:werkplaats

JeRoen BLeiJS (Bdp.KHAndeKAR): ‘open-bare ruimte is ook in Spoorzone het bindmiddel’ et is een omvangrijk gezelschap, dat zich op een rustige

nazomerdag verzamelt in de B&w-kamer in stadskantoor

1 voor een wandeling door de binnenstad, het zogenoemde ‘dwaalgebied’ en de Spoorzone van Tilburg. Het weer werkt mee: pas twee uur later, na terugkeer in het stadskantoor,

begint het te regenen. tijdens de wandeling pakken zich al wel donkere

wolken samen boven de stad, maar afgaande op de mening van de deelnemers is die weerssituatie absoluut niet symbolisch voor de fase waarin tilburg zich bevindt.

Arno Ruigrok (Multi Vastgoed): ‘Wij geloven echt in deze stad.’

Jos Snoeren (Van de Ven Bouw en Ontwikkeling): ‘Tilburg biedt heel veel

kansen. door de economische crisis is het geen gemakkelijke tijd, maar toch zijn we op veel plaatsen in de stad aan het bouwen. Zoals de spoorzone en, vooral niet te vergeten, de Piushaven.’

Rob Vinke (TBV Wonen): ‘Klopt, Tilburg is veel meer dan de binnenstad en de spoorzone. Voor ik zes jaar geleden bij tBV wonen ging werken, was

ik nog nooit in deze stad geweest. ik woon hier nu twee jaar en ben mede dankzij de mensen die er wonen en werken echt van tilburg gaan houden. Het is geen mooie stad…’

Wethouder marieke moorman: ‘… maar wel een stad waar je van gaat houden.’

Niet verder vertellen…

Tilburgse tips van Jeroen Bleijs (BDP.khandekar): Kunst: wat ik heel mooi vind in Tilburg is de virtuele metrohalte voor het stadhuis: ‘Metroality’, een kunstproject van Marry Overtoom. Uit een rooster komen allerlei metrogeluiden en ervoor staat een heus realistisch paneel met het ‘metronetwerk’van Tilburg. Het zegt iets over de hoge ambities van de stad, die zij ook waar weten te maken met internationaal bekende musea als De Pont en de ontwikkeling van de Spoorzone.

— Volgens BDP.khandekar is de openbare ruimte het bindende middel in ieder stedenbouwkundig ontwerp. Het multidisciplinaire ontwerpbureau voert die visie al twintig jaar consequent door. ‘Wat de opdracht ook is, we nemen altijd de plek als uitgangspunt, met de specifieke eigenschappen, verbanden en historie die erbij horen’, aldus bdP.khandekar-asscociate Jeroen Bleijs. — de gemeente tilburg en Volkerwessels vroegen BdP.khandekar in 2010 om een masterplan te maken voor de circa 13 hectare grote werkplaats die net was gekocht van nedtrain. Bleijs kan zich nog goed herinneren hoe hij er voor het eerst een kijkje ging nemen. ‘Het was heel bijzonder. de:werkplaats, zoals het plangebied later is gedoopt, had alle kenmerken van een gebied dat heel lang afgesloten was geweest. het leek wel een uitgestorven stad. maar ondertussen lagen wel overal rails en stonden overal markante gebouwen.’ Conform de visie van BdP.khandekar werd het industriële karakter van de zogenaamde ‘transversale werkplaats’, met allemaal gebouwen en hallen die haaks op de sporen staan, vertaald naar het Masterplan. Bleijs: ‘Een aantal gebouwen blijft staan en heeft inmiddels al een nieuwe functie ge-

kregen. neem het deprez-gebouw, een voormalige stoomketelfabriek, hal 90 en de koepelhal. ook de markante polygonale loods met zijn draaischijf voor locomotieven blijft behouden, net als de draaischijf zelf en een deel van de sporen. Je moet over vijftig jaar nog steeds kunnen zien wat voor functie de:werkplaats vroeger heeft gehad.’ — Veel nieuwbouw en dat terwijl er ook heel veel nieuwbouw zal plaatsvinden in het gebied: zo’n 200.000 m2, afhankelijk van de marktontwikkelingen verdeeld over functies als wonen, werken, leren en recreëren. Goede verbindingen moeten er voor zorgen dat de:werkplaats niet langer een sta-in-de-weg is tussen de binnenstad van tilburg en het noorden van de stad. Bijzonder is volgens Bleijs ook het nieuwe plein dat het station aan de noordkant gaat ontsluiten. ‘Het ‘kroepoekdak’, het meest kenmerkende element van het station, moet goed zichtbaar zijn. daarom is gekozen voor een grote, open ruimte. een groene ruimte bovendien. dat doet recht aan de groene stad die tilburg óók is.’ dat groen keert nadrukkelijk ook terug in de ‘spoorpromenade’,

het verblijfsgebied tussen de gebouwen in de:werkplaats en het spoortalud. Bleijs: ‘En zeker ook in Clarissenhof, een bijzonder deel van het masterplan. ook hier hebben we ons goed verdiept in de specifieke eigenschappen en historie van de plek. Anders dan in de rest van de:werkplaats hadden die hier een sterk religieus karakter. dat heeft geresulteerd in een woonwijk dat veel elementen bevat van het klooster dat hier ooit stond.’ — Geslaagd en memorabel in de wetenschap dat BdP.khandekar een imposant portfolio heeft, kijkt Bleijs terug op een zeer geslaagde en memorabele exercitie in Tilburg. Hoewel, kijkt terug? ‘Als supervisor blijven we de komende jaren nauw betrokken bij de nadere uitwerking van het masterplan, dat een flexibel karakter heeft. Clarissenhof krijgt steeds meer gestalte en nu dient de stadscampus zich aan, inclusief een maximaal 100 meter hoge woontoren. wat dynamiek en levendigheid betreft wordt dat deelgebied van de:werkplaats de proof of the pudding.’

113

114

stadswandeling

Clarissenhof

Ruigrok: ‘Tilburg wordt vaak voor de voeten gelopen door haar eigen ima-

LieSBeTH vAn deR poL (doK ARCHiTeCTen): ‘Clarissenhof wordt een wijk om van te houden’

go. ik weet dat als geen ander, want ik heb hier zes jaar gestudeerd en gewoond. Als je de stad een beetje leert kennen kom je erachter dat tilburg veel meer te bieden heeft dan veel buitenstaanders denken.’

Moorman: ‘Tilburg is een stad van contrasten. Als je eenmaal weet hoe je kijken moet, zie je dat het in feite een prachtige stad is.’

Johan Dunnewijk (WonenBreburg): ‘Een prachtige, ondernemende stad

bovendien met een laagdrempelig en uiterst coöperatief bestuur waar ik

veel waardering voor heb. ooit telde tilburg zestig textielfabrieken. de manier waarop de stad zich heeft hersteld van de teloorgang van de textiel-

industrie is bewonderenswaardig. Als tilburg het lelijke eendje van noordBrabant was, dan is het zich in rap tempo tot een mooie zwaan aan het

ontwikkelen. maar ergens hoop ik dat de stad een beetje dat lelijke eendje

IN WESTELIJKE RICHTING ZIJN DE DE BOUWKRANEN TE ZIEN DIE DE LOCATIE MARKEREN WAAR TILBURG TALENTSQUARE VERRIJST.

blijft. want zowel de bewoners als de bestuurders putten veel kracht en energie uit dat imago, uit die achterstandssituatie.’

Vinke: ‘Tilburgers zijn bijzonder. Ik ben nauw betrokken bij de stedelijke ontwikkeling van deze stad, maar m’n grootste drive wordt gevormd door de mensen waar die ontwikkeling voor plaatsvindt.’

— schoonheid door eenheid, diversiteit door woongenot. Zo vat Liesbeth van der Pol van dok architecten het project ‘Clarissenhof’ samen. de nieuwe, groene en gezellige woonwijk verrijst op de plek van het klooster dat hier ooit stond en doet recht aan het rijke (religieuze) verleden van Tilburg. ‘Het wordt een wijk om van te houden’, voorspelt voormalig Rijksbouwmeester Van der Pol. — Clarissenhof wordt de eerste deelplanontwikkeling van de:werkplaats, in het hart van de spoorzone. de bijzondere woonwijk is een coproductie van Volkerwessels, tBV en wonenBreburg. Van der Pol: ‘Toen Dok architecten werd gevraagd een stedenbouwkundig plan te ontwerpen, zijn we diep in het verleden van het gebied gedoken. ooit stond hier een klooster, zoals tilburg er vroeger zoveel telde. we wilden niet historiserend bouwen, maar wel meenemen wat mensen zo aantrekkelijk vinden aan kloosters. dat is de stoere bouw met forse kappende vele onderdoorgangen, de binnentuinen en de detaillering van de gevels. dat is straks allemaal terug te vinden in Clarissenhof. het wordt een bijzondere, groene én gezellige wijk.’ — TovErWoord Clarissenhof krijgt maar liefst veertien binnentuinen, die via allerlei onderdoorgangen met elkaar verbonden zijn. ‘Naar het voorbeeld van het Gwl-terrein in Amsterdam, komt er een soort collectieve kloostertuin waar kopers en huurders bijvoorbeeld een moestuintje in kunnen aanleggen,’ blikt Van der Pol vooruit. ‘Tegenwoordig is particulier opdrachtgever een soort toverwoord. niets mis mee, maar met Clarissenhof keren we

tilburg

terug naar de manier waarop Berlage Amsterdam-Zuid heeft ontworpen. mensen vinden die wijk niet alleen mooi, maar wonen er ook graag. die combinatie van schoonheid door eenheid en diversiteit door woongenot gaan we ook in Clarissenhof realiseren.’ — JongE arCHiTECTEn net als Berlage schakelt ook Van der Pol voor de detaillering van de gevels jonge architecten in. ‘Ook als Rijksbouwmeester heb ik steeds geprobeerd de jonge garde een kans te geven,’ benadrukt ze. ‘Voor veel van hen is dit geen makkelijke tijd. Clarissenhof biedt drie of vier van hen de kans het stedenbouwkundig plan te voorzien van aansprekende gevelontwerpen. het traject voor voorlopig ontwerp is inmiddels opgestart en de jonge architecten zijn aan de slag. eén van de voorwaarden was dat de architecten niet ouder mogen zijn dan 35.’ Volgens Van der Pol is het geen toeval dat het stedenbouwkundig plan voor Clarissenhof opvallend goed is ontvangen in Tilburg. ‘Er is hier in het verleden veel moois gesloopt. mensen zien dat met Clarissenhof weer schoonheid wordt toegevoegd aan tilburg. Geloof me: dit wordt een woonwijk om van te houden.’ Het is de bedoeling dat de bouw van Clarissenhof eind 2013 van start gaat.

115

stadswandeling

116

Feiten

tilburg

4.498 Parkeergarage plaatsen

DE SPOORZONE WAS EEN NSWERKPLAATS EN IS ‘DE LAATSTE, UNIEKE KANS OM TILBURG DE BINNENSTAD TE GEVEN DIE HET VERDIENT’.

110% banen in de

gemeente als percentage van de beroepsbevolking

307.938 m2

11

Winkeloppervlakte Job van der Veer (Credo Integrale Planontwikkeling): ‘Behalve in Tilburg

Hotels

1140

Winkels

denkt. en met de de:werkplaats in de spoorzone zit er nog veel meer

207.510

Jeroen Bleijs (BDP.khandekar): ‘Tilburg is vanouds een industriestad

Bevolkingsprognose 2030: 222.750

zijn wij ook in veel andere steden in nederland actief. we kunnen dus goed

vergelijken en het is waar: het tilburgse gemeentebestuur en de mensen

waar we hier mee mogen werken, springen er in positieve zin uit. ‘Doe maar gewoon, dan doe je gek genoeg’ is hier het motto. Ik zou daar graag aan willen toevoegen: kijk wat je hebt, dat is veel meer dan je misschien moois aan te komen.’

763

Hotelbedden

inwoners

maar ook een religieuze stad. de transformatie van de spoorzone biedt

fantastische mogelijkheden om beide stadshelften met elkaar te verbinden én om de identiteit van Tilburg te versterken.’

Wethouder Erik de ridder: ‘Van de Spoorzone via het Waalgebied tot het kernwinkelgebied… ik ben er van overtuigd dat tilburg de komende tien,

vijftien jaar eindelijk het onderscheidende én samenhangende centrum krijgt dat past bij een stad met ruim 207.000 inwoners.’

Ralph van Kollenburg (Komar Vastgoed): ‘Tilburg heeft een beetje de

pech dat het tussen twee hele mooie steden in ligt: Breda en ’s-Hertogenbosch. de stad moet zich daar niets van aantrekken maar gewoon uitgaan

van haar eigen potentie en kwaliteiten, die er absoluut zijn. Van mij mag

6e

gemeente van Nederland

tilburg nog wel wat meer stad worden, inclusief de internationale allure en

90.392

Woningvoorraad

dynamiek die daar bij horen. Zelf hopen we daar in de spoorzone een bijdrage aan te leveren, door samen met Van de Ven Bouw en ontwikkeling

op de plaats van de voormalige Vormenfabriek iets heel moois en onderscheidends te realiseren.’

Bron: Atlas voor gemeenten 2012 en Gemeente tilburg

69%

Eengezins woningen

55%

Koopwoningen

117

stadswandeling

118

Aantrekkelijke woonwijken

tilburg

JoHAn dunneWiJK (WonenBReBuRG): ‘binnenstad bloeit als ook dewoonwijken erom-heen floreren’

— Tijdens de rondwandeling met de wethouders De ridder en moorman had directeur-bestuurder Johan dunnewijk van corporatie Wonenbreburg het al aangegeven: ‘Tilburg is veel meer dan de binnenstad en de spoorzone. Wonenbreburg investeert dan ook fors in de wijken eromheen.’ —

DE ENORME MAQUETTE GEEFT EEN GOEDE INDRUK VAN DE METAMORFOSE DIE TILBURG ONDERGAAT DOOR DE ONTWIKKELING VAN DE SPOORZONE.

Dunnewijk: ‘Internationale allure is prachtig, maar het moet wel realiseerbaar zijn en passen bij tilburg. er zijn in europa genoeg voorbeelden van steden die zich gigantisch hebben vertild aan hun pretenties.’

Kleine en grote ingrepen

Geloof het of niet, maar nadat dat allemaal is gezegd moet de wan-

deling nog beginnen. Het tempo wordt meteen flink opgevoerd. Via de heuvelstraat gaat het naar de nieuwlandstraat, die overgaat in de stati-

onsstraat. Dit is het ‘dwaalgebied’, legt wethouder De Ridder uit, dat de

spoorzone en de binnenstad op natuurlijke wijze met elkaar moet gaan verbinden. ‘In het verlengde van de Binnenstadvisie uit 2010, is versterking

van het kernwinkelgebied een van de grote opgaven waar tilburg voor staat. momenteel bestaat de winkelstructuur vooral uit de heuvelstraat met een aantal zijstraten. door winkels toe te voegen, moet het mogelijk worden al winkelend een echt rondje te lopen.’

Niet verder vertellen…

Tilburgse tips van Ralph van Kollenburg: Uitgaan: Le Bistro in de Juliana van Stolbergstraat. Sinds jaar en dag een vertrouwd adres voor bistrospecialiteiten in een actueel jasje. Visspecialiteiten bij Kok Verhoeven op het NS-plein (naast de Spoorzone). De kroegen en cafeetjes op de Korte Heuvel. Borrelen aan de Piushaven bij Burgermeester Jansen. Altijd gezellig: Stapperij de Korenbloem aan de Bredaseweg. Tot slot: het enige echte trapistenbier (La Trappe) komt van Tilburgse bodem: brouwerij abdij OLV Koningshoeven in Berkel-Enschot (gemeente Tilburg). Erg leuk om te lunchen of een biertje te drinken. Groen: Leijpark en Moerenburg: twee groene oases voor iedereen, dicht tegen de stad aan.

Begrijp dunnewijk niet verkeerd: hij vindt het prachtig wat er in de binnenstad en de spoorzone gebeurt. wonenBreburg is er ook bij diverse aansprekende ontwikkelingen betrokken. ‘Maar de binnenstad is geen doel op zich, geen op zichzelf staand deel van de stad, maar moet 200.000 tilburgers faciliteren. dat was ook één van de conclusies van de expeditie tilburg 2040: de binnenstad kan alleen bloeien als de woonwijken eromheen ook floreren.’

met 20.000 huurwoningen in tilburg (op een totaal van 30.000) is daarbij een grote verantwoordelijkheid weggelegd voor wonenBreburg. een verantwoordelijkheid waarde corporatie niet voor wegloopt, verzekert Dunnewijk. ‘Neem Groeseind Hoefstraat. Daar hebben we onder het motto ‘Thuis in de stad’ onze schouders gezet onder de grootste herstructurering in de tilburgse geschiedenis. de afgelopen jaren zijn er 647 huurwoningen gesloopt. er voor in de plaats komen ruim 637 koop- en (sociale) huurwoningen. Voor gezinnen, maar ook voor starters of ouderen. het stedenbouwkundig plan van ontwerpbureau de Zwarte hond bevat heel veel groen, met als epicentrum het langgerekte st. Pieterspark dat een oppervlakte krijgt van 10.000 m2.’ — Belangrijke ontwikkeling tot de verbeelding spreekt ook de herontwikkeling van het wagnerplein in tilburg-noord, waar wonenBreburg veel bezit heeft. Dunnewijk: ‘Inclusief het nu nog te veel naar binnen gerichte en gedateerde wijkwinkelcentrum en het Von weberpark, moet het wagnerplein uitgroeien tot het stadsdeelcentrum dat tilburg-noord verdient. iin de nieuwe heikant, een nieuw woon- en zorgcomplex aan het Wagnerplein, realiseren we 63 sociale en middeldure huurappartementen. ondergrondse warmte- en koudeopslag is maar één van de vele duurzame onderdelen van deze voor tilburgNoord belangrijke ontwikkeling.’ — Vitaal en aantrekkelijk Als voorbeelden van ontwikkelingen die bijdragen aan vitale en aantrekkelijke woonwijken in tilburg, noemt Dunnewijk verder Havenmeester bij de Piushaven (’48 sociale huurwoningen op slechts vijf minuten lopen van het centrum, aan een haven die moet uitgroeien tot het ‘levend buitenpodium’ van Tilburg’) en Forum in tilburg-west waar wonenBreburg in totaal 114 nieuwe huurwoningen toevoegt aan haar voorraad. Dunnewijk: ‘Ook in tijden van economische crisis moet je anticyclisch durven denken en doen. in 2011 waren corporaties goed voor zestig procent van alle nieuwbouw in Tilburg. Daar gaan we in 2012 mee door.’

119

120

Piushaven

Bezoekers in 2011

— Tilburgse Kermis

1.000.000 — Meimarkt

meer dan 100.000 DrakenbootFestival 2012

Levend podium van Tilburg

— Piushaven is een omvangrijk gebied, grenzend aan het centrum van Tilburg, met als kloppend hart de haven. — Onder het motto 'Piushaven, levend podium van Tilburg' wordt het gebied ontwikkeld van een voormalige industriële haven, tot een levendig centrumstedelijk woonmilieu aan het water. Naast de bouw van 1600 woningen met ruimte voor nieuwe bedrijvigheid komt er een herontwikkeling van het voormalige AaBe-complex tot een grootschalig winkelcentrum. Piushaven verbindt het centrum van Tilburg met Landschapspark Moerenburg en enkele bestaande woonbuurten. De anderhalve kilometer lange oevers worden omgetoverd tot groen Havenpark. Piushaven biedt tal van kansen voor ondernemers. Bijzondere concepten voor verblijf en recreatie bijvoorbeeld sluiten prima aan bij het toekomstbeeld van de Piushaven. Piushaven wordt daarmee het natuurlijke hart van de stad. — Piushaven wordt ontwikkeld door de gemeente in samenwerking met een aantal marktpartijen. In hun gezamenlijke ambitie voor de ontwikkeling van het gebied, gaan zij uit van de gedachte dat de Piushaven behoort tot het collectieve bezit van Tilburg. Piushaven wordt een gebied in de stad waar nieuwe mogelijkheden ontstaan. Nieuwe Tilburgers, doorstromers, starters en senioren vinden allen een plaats in de Piushaven. Het wordt een plek vol activiteiten en mogelijkheden, een gebied dat een nieuwe impuls gaat geven aan Tilburg. — Tilburg heeft, net als iedere stad, plekken die aantrekken en het beeld bepalen. Door de ligging en de opzet van de ontwikkeling moet de Piushaven, meer dan nu het geval is, zo'n beeldbepalende plek in de stad worden. Een plaats waar verbanden worden gelegd tussen bestaand en nieuw.

— Festival van het Levenslied, Festival Mundial, T-Parade

Tussen de 50.000 en 100.000 — Incubate, Boeken rond het Paleis, Palm Parkies, Tilburg culinair

Tussen de 25.000 en 50.000

— Tilburg Ten Miles, Internationale Warandeloop en rondje Tilburg, Playgrounds, Tilburg Zingt, Dancetour, Dansnacht en Oktober Dansmaand Winter in Zuid

Benthem Crouwel Architekten/ ©Jannes Linders

Tilburg Evenementen

Tilburg

013

minder dan 25.000 —

Museum

— Audax Textielmuseum Tilburg

44.857

— De Pont

58.600

— Natuurmuseum Brabant

48.560 —

Podia — 013

229.433

— Schouwburg

102.043

— Concertzaal

27.650

— Paradox

25.318

— De NWE Vorst

30.211

Textielmuseum Pontzaalmuseum

121

stadswandeling

122

DAT DE GEMEENTE DE STADSKANTOREN ROND HET STADHUISPLEIN GAAT VERNIEUWEN, BIEDT DAARBIJ GROTE KANSEN.’

multi Vastgoed ARno RuiGRoK (muLTi vASTGoed): ‘Toekomst Tilburg krijgt nú vorm’

dat tilburg één van de snelst groeiende steden van nederland is, biedt

volgens Ruigrok mogelijkheden om de stad via een mix van kleine ingrepen (binnenstad) en grote ingrepen (spoorzone) als een meer samenhangend geheel te laten functioneren. ‘Multi Vastgoed gaat onderzoek doen

naar optimalisering van het Pieter Vreedeplein, aan de oostkant van het kernwinkelgebied. daarnaast gaan we kijken hoe we een echt winkelcircuit

kunnen realiseren, bijvoorbeeld via een ladderstructuur met de heuvelstraat als één van de stijlen. dat de gemeente de stadskantoren rond het Stadhuisplein gaat vernieuwen, biedt daarbij grote kansen.’

het bestemmingsplan moet het volgens De Ridder mogelijk maken dat

de nieuwlandstraat/stationstraat en de willem ii-straat met een mix van functies, waaronder horeca, uitgroeien tot levendige verbindingswegen tussen de binnenstad en de spoorzone. op de spoorlaan aangekomen, wijst

wethouder Moorman naar het ns-station met zijn kenmerkende jaren

50-‘kroepoekdak’. ‘De komende jaren wordt het flink gemoderniseerd. Zo komt er onder andere een nieuwe voetgangerstunnel. en ten noorden van het station, aan de kant van de Spoorzone, komt een nieuw stationsplein.’

een oud-medewerker van nedtrain staat klaar om het gezelschap via

een normaliter afgesloten tunnel naar de spoorzone te leiden. Vanaf de plek waar het nieuwe, groene stationsplein moet komen, zijn in westelijke richting

de bouwkranen te zien die de locatie markeren waar tilburg talentsquare

Niet verder vertellen…

Tilburgse tips van Arno Ruigrok (Multi Vastgoed): Gebied: heel erg interessant vind ik wat er op dit moment gebeurt rond de Piushaven. Dit gebied wordt ontwikkeld en er komt veel woningbouw. Parallel aan die ontwikkeling wordt het gebied rond de haven geactiveerd en gepromoot. Dit helpt om de plek imago te geven. Dit is van belang voor de voortgang van de woningbouw. Maar hier liggen ook kansen voor een aantrekkelijk stuk recreatief gebruik met gebruikmaking van het water. Langzaam groeit dit met onder andere tijdelijk ruimtegebruik en evenementen. Het is niet alleen als plek maar ook als strategie zowel interessant als heel leuk en levendig wat er rond de haven gebeurt. Museum: De Pont is prachtig. In het Goirkestraatgebied met z’n industriële verleden is hier echt een icoon tot stand gebracht. Een museum dat ook heel erg bij Tilburg past: een gebouw dat qua inrichting/collectie niet af lijkt, maar dat voortdurend mee kan veranderen met nieuwe ideeën en mogelijkheden.

— ruw bolster, blanke pit. die omschrijving gaat volgens adjunct-directeur arno ruigrok van multi vastgoed op voor Tilburg, de stad die hij ook wel het ‘rotterdam van het zuiden’ noemt. ‘anders dan veel andere steden is Tilburg nog niet af. de keuzes die nu worden gemaakt, in de spoorzone en het centrum, zijn van beslissende invloed op de toekomst van de stad.’ — een referendum onder de tilburgse bevolking betekende in 2009 de nekslag voor een megamall ten noorden van de stad. drie jaar later draait Ruigrok er niet om heen: ‘Die megamall was een volstrekt onmogelijk luchtkasteel. de komst er van zou funest zijn geweest voor de binnenstad van Tilburg.’ Sinds de plannen voor de megamall definitief naar de prullenbak werden verwezen, is de focus van het gemeentebestuur weer gericht op het centrum van de stad. multi Vastgoed en syntrus Achmea kregen in september opdracht om de haalbaarheid van de Visie Versterking kernwinkelgebied te onderzoeken. ruigrok: ‘De nadruk ligt daarbij op twee deelgebieden: de zuidzijde van het Pieter Vreedeplein en de

tilburg

omgeving van het stadhuisplein. de plannen voor herhuisvesting van het gemeentelijk apparaat zijn daarbij een prima extra aanleiding. door retail en horeca toe te voegen, kunnen de plinten van stadskantoor 1 en stadskantoor 2 een volwaardig onderdeel worden van het kernwinkelgebied. dat geldt ook voor de emmapassage: een betere aansluiting van dit overdekte winkelgebied op de rest van het kernwinkelgebied is dé uitdaging. uiteindelijk doel is een winkelstructuur die naast de heuvelstraat nog uit een tweede hoofdwinkelstraat bestaat.’ — ‘archipunctuur’ Als een soort ‘stedendokter’ met retail als specialisme heeft ruigrok zich al in veel steden mogen vastbijten. maar tilburg heeft bij hem absoluut een streepje voor. door de no nonsense-mentaliteit van de bevolking en het gemeentebestuur. maar ook door de vele scherpe randjes, die tilburg een ruig en ongepolijst karakter geven. Ruigrok: ‘Iedere stad is een levend organisme. ook het centrum van steden als Amsterdam of utrecht zal nooit af zijn. maar grote ingrepen die het beeld van de stad ingrijpend veranderen zijn daar niet meer mogelijk. in tilburg wel. de keuzes die nu worden gemaakt, in de spoorzone en het centrum, zijn van beslissende invloed op de toekomst van de stad. maar tegelijk is er ook behoefte aan nuance door ‘archipunctuur’: kleine ingrepen die belangrijk zijn voor de belevingswaarde. de Visie Versterking Kernwinkelgebied definieert naast de twee genoemde projecten immers ook nog vele andere (kleine) plekken waar kwaliteitsverbetering nodig is.’ — Verkeerde keuzes? dat tilburg nog zo maakbaar is, komt volgens ruigrok door de stedenbouwkundige keuzes die in het verleden zijn gemaakt. er werd in de vorige eeuw veel gesloopt. het leverde burgemeester Cees Becht zelfs de bijnaam ‘Cees de Sloper’ op. Ruigrok: ‘Je hoort mij niet zeggen dat destijds verkeerde keuzes zijn gemaakt. het was een heel andere tijd. ik bekijk het van de positieve kant: anno 2012 is de maakbaarheid van tilburg nog groot. Je kunt hier nog het verschil maken en dat gaan we de komende jaren doen ook.’

123

stadswandeling

124

tBV wonen

tilburg

verrijst. Snoeren: ‘Het complex gaat plaats bieden aan 705 eenheden voor buitenlandse studenten en expats en drie commerciële ruimten. Gebouwd

DE SPOORZONE WORDT EEN CENTRUMSTEDELIJK GEBIED, MET EEN MIX VAN FUNCTIES ALS WONEN, WERKEN EN ONDERWIJS.

door Van de Ven, in opdracht van TBV Wonen.’ Vinke: ‘Het hoogste gebouw telt dertien verdiepingen. talentsquare krijgt diverse pleinen, vandaar ook de naam. het wordt een soort internationale gemeenschap. de

bouw gaat als een speer. we hebben de grond in februari 2011 gekocht. In juli 2013 moet Tilburg TalentSquare klaar zijn, want in september 2013

begint een nieuwe lichting internationale studenten van de uvt aan het studiejaar.’

Unieke kans

de gemeente heeft de oude ns-werkplaats in het hart van de spoorzone een paar jaar geleden gekocht van de ns. het was een werkplaats

waar locomotieven werden gereviseerd, het is volgens Moorman ‘de laatste, unieke kans om Tilburg de binnenstad te geven die het verdient’. ‘De

spoorzone wordt een centrumstedelijk gebied, met een mix van functies als wonen, werken en onderwijs. In Tilburg wordt vaak gesproken van ‘bo-

ven het spoor’ en ‘onder het spoor’. De herontwikkeling van de Spoorzone gaat beide stadsdelen via twee en mogelijk zelfs drie nieuwe passages met elkaar verbinden.’

het masterplan voor de spoorzone, legt Bleijs uit, voegt ruim 220.000

m2 aan nieuwe functies toe aan het gebied. daarvan wordt 20.000 m2

Niet verder vertellen…

Tilburgse tips van Rob Vinke (TBV Wonen): Uitgaan: de Korte Heuvel. Eten en drinken tegen verschillende prijzen. In het verlengde van de Korte Heuvel ligt het Veemarktkwartier, met 013 als cultuurpodium. Musea: De Pont is een boeiend museum, maar ook het Textielmuseum is de moeite waard. Leuke plek: het Kunstcluster, met Schouwburg, Concertzaal de Hoge School der Kunsten.

RoB vinKe (TBv Wonen): ‘Er moet veel gebeuren en er kán veel gebeuren in Tilburg’

— relatief klein maar fijn. Zo zou je Tbv Wonen kunnen omschrijven. de voorraad van de Tilburgse woningcorporatie bestaat momenteel uit 6.700 huurwoningen. Talentsquare, Clarissenhof en Zonnehof zijn volgens directeurbestuurder Rob Vinke goede voorbeelden van het voortdurende streven van Tbv Wonen naar duurzaamheid en kwaliteit. — excellent. dat is de naam van het nieuwe ondernemingsplan van tBV wonen, dat daarmee aangeeft geen last te hebben van valse bescheidenheid. ‘We willen een excellente corporatie zijn, voor onze huurders en voor onze partners in de stad,’ legt Vinke uit. ‘Tilburg biedt daarvoor kansen te over. er moet veel gebeuren in deze stad. het mooie is dat er mede dankzij het huidige gemeentebestuur ook

heel veel kan in deze stad.’ in de spoorzone is talentsquare daarvan een goed voorbeeld. Vinke: ‘Het gaat plaats bieden aan 250 studentenkamers, uitsluitend bedoeld voor buitenlandse studenten, 455 zelfstandige appartementen voor expats en op de begane grond 1.050 m2 aan commerciële functies. denk aan een café, een restaurant en een servicecenter voor expats. talentsquare gaat tilburg echt op de kaart zetten als internationale studentenstad. ook voor buitenlandse studenten in tilburg moet hun studietijd de mooiste tijd van hun leven worden. niet op je kamer zitten maar andere studenten ontmoeten, dat is het idee. Bijvoorbeeld op één van de pleinen die TalentSquare telt.’ — Energieneutraal? elders in de spoorzone, op het voormalige mts-terrein aan de lange nieuwstraat, participeert tBV wonen in de ontwikkeling van Clarissenhof. Vinke: ‘Met 123 woningen nemen we ongeveer een kwart van de woningen in deze

ingetogen, mooie wijk voor onze rekening. duurzaam? daar streven we wel naar, ook in Clarissenhof. ook tBV wonen heeft tenslotte het convenant ondertekend dat tilburg in 2045 Co2-neutraal moet maken.’ Peinzend: ‘Misschien is een energieneutrale wijk wel haalbaar, ik zal dat binnenkort eens aankaarten in de projectgroep.’ — ultieme duurzaamheid inclusief 78 appartementen die worden toegevoegd aan de voorraad van tBV wonen, staat vast dat woon- en zorgcentrum Zonnehof in de tilburgse wijk de reit wel energieneutraal wordt. ‘Dit wordt het duurzaamste gebouw van Tilburg,’ voorspelt Vinke. ‘Warmtekoude opslag, betonkernactivering, duurzame verlichting, een zonneboiler en zonnepanelen (PV) zorgen ervoor dat Zonnehof 83 procent minder Co2-uitstoot dan een gangbaar zorgcentrum. het spreekt voor zich dat deze ultieme duurzaamheid niet ten koste gaat van het wooncomfort. integendeel, het blijkt heel goed samen te kunnen gaan. Hoezo excellent?’

125

126

DE GEMEENTE HEEFT VAN DE KOEPELHAL EEN VRIJ PROGRAMMEERBARE EVENEMENTENLOCATIE GEMAAKT.

stadswandeling

mijn stad, omdat...

tilburg

in de bestaande gebouwen gerealiseerd, zoals de hall of Fame, de koepelhal en de Verensmederij. ‘De gemeente heeft van de Koepelhal een

vrij programmeerbare evenementenlocatie gemaakt. er vinden veel evenementen plaats die druk worden bezocht. Voor veel tilburgers is het dé

kans om eindelijk kennis te maken met het gebied, dat immers 140 jaar lang een ontoegankelijke enclave in het hart van de stad was.’

ook het deprez-gebouw, een voormalige stoomketelfabriek, is een

goed voorbeeld van herontwikkeld monumentaal erfgoed. naast enkele

culturele instellingen is er ook een informatiepunt over de spoorzone, inclusief een enorme maquette die een goede indruk geeft van de metamor-

fose die tilburg ondergaat door de ontwikkeling van de spoorzone. Bleijs: ‘Het masterplan voorziet onder andere in 150.000 m2 wonen, 25.000 m2

werken, 20.000 m2 horeca en cultuur en 10.000 m2 onderwijs. Vast staat

bijvoorbeeld dat Fontys de hBo-opleidingen Journalistiek en Creative in-

dustries gaat vestigen op de stadscampus. ook de plannen voor de Clarissenhof, een bijzondere woonwijk met circa 450 woningen, zijn vergevorderd. Maar verder bevat het masterplan genoeg flexibiliteit om de komende vijftien jaar te kunnen anticiperen op marktontwikkelingen.’

Van der Veer: ‘Wat voor het masterplan geldt, gaat ook op voor het deel-

plan Clarissenhof: het stedenbouwkundig plan doet met de nodige flexibiliteit recht aan de rijke historie van de locatie, in dit geval door allerlei

Niet verder vertellen…

Cultuur: museum De Pont, Popcentrum 013. Eten/drinken: Voskens, Hofstede De Blaak. Aantrekkelijke public space: de tuin van Interpolis, begraafplaats Bredase weg en Oude Warande Bredase weg (bos). Geschiedenis: geboortehuisje Peerke Donders met nu dat mooie paviljoen erbij. Hasseltse Kapel. Paleis Raadhuis (met tekenlokaal Vincent van Gogh, hier kreeg hij zijn eerste tekenlessen) Straat: Nieuwlandstraat met mooie huizen en speciale winkeltjes en dan afslaan de Mariastraat in. Dit is een bijzonder charmant straatje.

JUIST SAMEN MAKEN WE DE STAD PETER NOORDANUS

127

stadswandeling

128

de:werkplaats

tilburg

elementen terug te laten keren die doen denken aan het klooster dat hier

DE UITDAGING IS OM DE OVERGANG VAN DE BESTAANDE THERESIAWIJK NAAR DE SPOORZONE ZO ZACHT EN NATUURLIJK MOGELIJK TE MAKEN

ooit stond. Bijzonder is ook dat de infrastructuur eerst wordt aangelegd,

nog voor de eerste paal de grond in gaat. in nederland zie je nog te vaak

dat de ontsluiting pas in orde wordt gemaakt als de woningen er al staan.’ Moorman: ‘Tilburgers zijn enthousiast over de plannen voor Clarissenhof.

Ze vinden het echt mooi. dat is ook belangrijk, zeker als je nagaat dat we later elders in de Spoorzone nogal wat massa gaan creëren.’ Bleijs: ‘Het

programma is heel ambitieus. dé uitdaging is om de overgang van bijvoorbeeld de bestaande theresiawijk naar de spoorzone zo zacht en natuurlijk mogelijk te maken.’

Uiterst mobiel

rond de maquette volgt een korte discussie over het woningbouwpro-

gramma voor de spoorzone. Dunnewijk: ‘In een gebied dat we voor tachtig à honderd jaar inrichten, ligt onder invloed van de marktomstandigheden

de focus op kleine appartementen voor studenten en starters, nou net twee doelgroepen die uiterst mobiel zijn. Grote vraag is hoe houdbaar de keuzes

zijn die we nu maken.’ Vinke: ‘Dat mensen graag in historische binnenste-

den verblijven, is het resultaat van zeven à acht eeuwen stadsontwikkeling

en bouwen, slopen en weer bouwen. in de spoorzone proberen we in twintig, dertig jaar tijd iets vergelijkbaars neer te zetten.’

in de immense locomotievenloods poseert het gezelschap voor de foto-

graaf. daarna wordt via hal 90 en de koepelhal koers gezet naar de uitgang van de voormalige ns-werkplaats. met gezwinde pas, want beide wethou-

Niet verder vertellen…

Tilburgse tips van Job van der Veer (Credo): Musea: Museum De Pont, het Audax Textiel Museum en het Natuurmuseum Brabant (ook leuk voor kids). Winkels: het kleinschalige dwaalgebied rondom de Nieuwlandstraat en de Noordstraat is zeker aan te bevelen. Hier zijn vele authentieke winkeltjes en bijzondere eetgelegenheden te vinden. Tuinen: Tilburg is een stad van tuinen. Tot in de binnenstad zijn er groene, open, vaak publieke, ruimten tussen de bebouwing opgenomen. Het is aardig om deze eens tijdens een bezoek aan de stad te bekijken.

JoB vAn deR veeR (CRedo): ‘als een vis in het water in de spoorzone’

— Conceptueel denken combinerend met een integrale aanpak, ontwikkelt Credo integrale Planontwikkeling projecten die het creëren van een aangename leefomgeving als doel hebben. Dat geldt volgens directeur Job van der veer van de volkerWessels-dochter zeker ook voor de:Werkplaats. — Credo is Latijn voor ‘ik geloof’. Credo, verzekert Van der Veer, gelooft absoluut in de mogelijkheden van tilburg in het algemeen en de de:werkplaats in het bijzonder, maar de naam van het landelijk opererende bedrijf is ontleend aan de twee eigenschappen ‘CREatief’ en ‘DOelmatig’. ‘Net als in het Paleiskwartier in ’s-Hertogenbosch en strijp-s in eindhoven, voelen we ons ook in de spoorzone als een vis in het water. het fascinerende van de:werkplaats is dat het een relatief onbekend stuk stad behelst. het ns-terrein was anderhalve eeuw lang niet toegankelijk voor tilburgers die er niet werkten. de uitdaging is om er een open-

bare leefomgeving van te maken, een volwaardig onderdeel van de stad waar het aangenaam wonen, werken, leren en verblijven is.’ — Eerste fase Net als in ’s-Hertogenbosch en eindhoven is Volkerwessels daartoe een PPs aangegaan met de gemeente. nog dit jaar zetten beide partijen hun handtekening onder een overeenkomst die betrekking heeft op de eerste fase van de ontwikkeling van de:werkplaats, die bestaat uit de deelprojecten stadscampus, Burgemeester Brokxlaan, Clarissenhof en de theresiazone. Van der Veer: ‘Het is de bedoeling dat we op 1 januari 2018 de afspraken bekrachtigen voor de tweede fase. Van de gebouwen die er al staan krijgt 20.000 m2 een nieuwe functie. Zo fungeert de koepelhal al als een evenementenlocatie die in een duidelijke behoefte voorziet. daarnaast voegen we via nieuwbouw in totaal 200.000 m2 aan nieuwe functies toe aan het gebied.’ — Goed in de markt in het masterplan voor de:werkplaats dat werd gemaakt door BdP.khandekar, is met opzet veel flexibiliteit ingebouwd. ‘Door

de plannen niet dicht te timmeren, houden we de vrijheid om in te spelen op nieuwe marktontwikkelingen,’ blikt Van der Veer vooruit. ‘Om die reden kiezen we ook voor een gefaseerde ontwikkeling.’ het deelproject dat het verst gevorderd is, Clarissenhof, gaat bestaan uit ruim 450 woningen in categorieën die momenteel relatief goed in de markt liggen. het programma voor de stadscampus voorziet in 50.000 m2 aan functies, waaronder 15.000 m2 aan woningen. Van der Veer: ‘Vast staat dat er twee opleidingen van Fontys komen, Journalistiek en Creative industries. daarnaast is er in ieder geval ook ruimte voor de bibliotheek en een hotel- en congrescentrum. de stadscampus wordt een combinatie van nieuw-

bouw en herontwikkeling. met de toekomstige gebruikers bekijken we momenteel bijvoorbeeld hoe we de enorme locloodsen in de plannen kunnen integreren. en of er synergiemogelijkheden zijn, bijvoorbeeld tussen Fontys en het hotel- en congrescentrum. dankzij de functiemix staat nu al vast dat het één van de meest levendige delen van de stad wordt.’

129

stadswandeling

130

Betaalbare kwaliteit

RALpH vAn KoLLenBuRG (KomAR vASTGoed): ‘Topkwaliteit voor een scherpe prijs én een onderscheidende marketing’ ders worden over enkele minuten verwacht in de B&w-vergadering. op weg

ZODRA DE MARKT WEER AANTREKT ZAL DAT INITIATIEF ZEKER ZIJN WAARDE BEWIJZEN

naar het gemeentehuis, via de heuvelring, wijst Van Kollenburg de locatie aan van het magazijnkwartier, waar komAr Vastgoed volgens een beproefd concept even betaalbare als hoogwaardige woningen gaat bouwen.

even later bespreekt hij samen met Snoeren en Dunnewijk de ‘pijnpun-

ten’ die ze onderweg tegenkomen. ‘De gemeente en drie corporaties hebben een stadsontwikkelingsmaatschappij opgericht die verloederde panden gaat

opkopen, opknappen en verkopen. Zodra de markt weer aantrekt zal dat initiatief zeker zijn waarde bewijzen.’

op het Piusplein valt het wandelende gezelschap in handen van enkele

collectanten van de nierstichting, die goede zaken doen. enkele minuten la-

ter veroorzaken de eerste regendruppels kleine, donkere stippen op het Pie-

ter Vreedeplein. De Ridder en Moorman nemen afscheid en haasten zich

het stadskantoor in. Ruigrok wijst enkele zijstraten van de heuvelstraat aan die de potentie hebben om uit te groeien tot sporten van de ladderstructuur

die hij in het kernwinkelgebied voor ogen heeft. hij wijst naar de modezaak

van Gimbrère. ‘Waarschijnlijk is het één van de langste winkels van Nederland. de familie zit al 170 jaar in de zaak en wil niet verkopen. Jammer, want

daardoor bestaat deze zijstraat van de heuvelstraat voor de helft uit één lange, blinde gevel. Ook dat is Tilburg.’

— Århus, Kopenhagen Åre, malmö, riga… Het zijn namen van woongebouwen van Komar vastgoed in Eindhoven en Tilburg, twee belangrijke steden voor deze bijzondere ontwikkelaar uit Tilburg. naast de namen is er nog een overeenkomst met de Zweedse meubelreus iKEa: ook Komar vastgoed streeft naar betaalbare kwaliteit, maar dan op de woningmarkt. — komAr Vastgoed-directeur ralph van kollenburg is geboren en getogen in tilburg en trots op ‘zijn’ stad. Voor hij inzoomt op zijn buitengewone filosofie op de woningmarkt, wil hij dan ook eerst wat vooroordelen over tilburg wegnemen. ‘Anders dan vaak wordt gedacht, is dit een bruisende stad. er is hier altijd wat te doen. de tilburgse kermis is de grootste van europa. Vijftien jaar voor andere steden er mee begonnen was er al een ‘Tilburg Culinair. Echt, je hoeft je hier nooit te vervelen.’ dat geldt ook voor de kopers van de woningen waarmee komAr Vastgoed de stad verrijkt. ‘Topkwaliteit voor een scherpe prijs,’ verzekert Van Kollenburg. ‘We richten ons op starters, studenten en senioren, met volledige luxe en complete woningen van 100.000 tot maximaal 200.000 euro.’ —

tilburg ‘Komar-formule’ Een goed voorbeeld van de ‘KOMAR-formule’ is riga, een wooncomplex in de tilburgse kloosterstraat dat onder het motto ‘Urban Design Living’ uit 37 woningen gaat bestaan. ‘Het wordt een soort tilburgse variant op een woongemeenschap als Melrose Place,’ voorspelt Van Kollenburg. ‘Compleet met zwembad en allerlei andere faciliteiten zoals een wasserette. Voor de oplevering, die eind dit jaar plaatsvindt, zijn alle appartementen verkocht.’ Behalve aan de goede prijs/kwaliteit-verhouding van de woningen, is dat ook te danken aan de onderscheidende marketingstrategie van KOMAR Vastgoed. Van Kollenburg: ‘Bij een vergelijkbaar wooncomplex in eindhoven ging de verkoop in november 2008 van start. de woningmarkt was toen net ingestort. maakt ons niet uit. in februari 2009 waren alle woningen verkocht.’ — Magazijnkwartier in de spoorzone gaat komAr Vastgoed zijn concept loslaten op de Vormenfabriek. en vlak bij de spoorzone, aan de spoorlaan, op het magazijnkwartier, dat voorheen bekend stond als het project Pieter Vreedeplein Fase ii. Van Kollenburg: ‘Hoeveel huur- en koopwoningen er komen in de ruim 60 meter hoge woontoren die komAr gaat ontwikkelen, staat nog niet vast. Voor alles wordt het een duurzaam en flexibel gebouw, dat kan worden aangepast aan demografische ontwikkelingen en veranderende woonwensen.’

131