Bruggen Singelpark Leiden

Bruggen Singelpark Leiden programma van eisen Gemeente Leiden

© maart 2015

SINGELPARK

BRUG 1: BLEKERSPOORT

BRUG 2: ZIJLPOORT

CENTRUM LEIDEN BRUG 3: MEELFABRIEK BRUG 5: ARSENAALPLEIN BRUG 6: UNIVERSITEIT (*) BRUG 4: VEERPLEIN

BRUG 7: HORTUS (*)

2

Bruggen Singelpark Leiden

INHOUD

INLEIDING

INLEIDING 3

Sinds enkele jaren wordt in Leiden al gesproken over het Singelpark; de grote wens voor een aaneengesloten stadspark rondom de historische singels van Leiden. Inwoners van Leiden en de gemeente hebben de handen ineen geslagen om dit voor elkaar te krijgen. Het doel van het Singelpark is om de leefkwaliteit van de stad te verhogen door meer parkareaal toe te voegen, bestaand groen te verbeteren, de aantrekkelijkheid van het gebied te vergroten, recreatief medegebruik te stimuleren en meer bezoekers te trekken in de verschillende parkgebieden. Het wordt een lange groene parkroute rond de binnenstad van Leiden die onlosmakelijk verbonden is met de Singels.

SINGELPARK 4 BRUGGEN IN LEIDEN 6 LEESWIJZER 7 1. BLEKERSPOORT 8 2. ZIJLPOORT 10 3. MEELFABRIEK 14 4. VEERPLEIN 16 5. ARSENAALPLEIN 20 6. UNIVERSITEIT (*) 22 7. HORTUS (*) 24

PROGRAMMA VAN EISEN ALLE BRUGGEN

26

COLOFON 28

In het realiseren van deze doelstelling spelen de brugverbindingen een belangrijke rol. Ze zorgen letterlijk voor de verbinding tussen de verschillende parkgebieden en maken een aaneengesloten route mogelijk. De verbindingen staan dus niet op zichzelf. Ze maken onderdeel uit van de Singelparkroute en zullen als zodanig ontworpen moeten worden. Het zijn verbijzonderingen langs de parkroute met een attractieve waarde voor de parkbezoeker. Een heldere visie over uitstraling, identiteit en herkenbaarheid is dan ook belangrijk. Ze zijn meer dan een brugverbinding, ze voegen iets toe aan de stad. De opdracht is om een ontwerp te maken voor de brugverbindingen, rekening houdend met de specifieke locatiefactoren en in afstemming met de betrokkenen. Het ontwerp zal dan ook in dialoog met de stad opgesteld worden. Dit proces moet enerzijds voldoende flexibel ingestoken worden om kennis van de omgeving te betrekken in het ontwerpproces en anderzijds moet de architect overtuigend genoeg zijn in dit interactieve proces om de herkenbaarheid en coherentie van de bruggenfamilie te borgen. De vrienden van het Singelpark zouden zich graag willen inzetten voor een extra kwaliteitselement als ‘extra verrijking’ van het ontwerp. De architect wordt hiertoe uitgedaagd zonder zijn ontwerp hier afhankelijk van te maken.

passage en de inpassingseisen vastgesteld. Het programma van eisen is sturend waar nodig en biedt voldoende ruimte aan de architect voor creatieve oplossingen en maatwerk. De eeuwenoude context vraagt om gevoel en kennis van de stad. Een korte beschrijving van de geschiedenis van Leidse bruggen, het materiaal gebruik en het huidige beheerregime biedt algemene kaders voor de ontwerpopgave. Daarnaast wordt per verbinding een ruimtelijk en functioneel wensbeeld geschetst. Voor het ontwikkelen van de parkbruggen gelden kaders die gesteld zijn in: • Uitvoeringsprogramma Programma Binnenstad (RV 09.0050) • De structuurvisie Leiden 2009 – 2025 (RV 09.0130) • Kadernota kwaliteit openbare ruimte (RV 11.0117) • Visie Leidse Singels (RV 11.0129) • Verder met de Binnenstad (RV 12.0040) • Kaderbesluit Singelpark (RV 130098) • Beeldkwaliteitsplan Singelpark (BW 14.038) Vervolgstappen Een onafhankelijk kwaliteitsteam selecteert een goede architect en borgt de kwaliteit. Alle brugverbindingen worden door één architect ontworpen. Dit heeft meerdere voordelen: de verbindingen worden vanuit één hand ontworpen (familie van parkbruggen is geborgd); de interactie met de stad én de besluitvorming kan in één traject doorlopen worden en er ontstaat één aanspreekpunt. Met een gedragen ontwerp en een uitvoeringsbesluit wordt vervolgens de aanbesteding georganiseerd. Dit kan individueel of groepsgewijs plaatsvinden.

De architect zal met een geïntegreerde aanpak alle actoren moeten betrekken zodat de brugverbindingen betekenis geven aan de opgave van vandaag, maar ook dat ze over 100 jaar bijdragen aan het kwalitatieve beeld van de stad. In voorliggend document wordt het programma van eisen per brugverbinding uiteengezet. Hiermee wordt de locatie van de


3

BEELDKWALITEIT VAN HET SINGELPARK Voor de ontwikkeling van het Singelpark zijn al een aantal belangrijke kaderstellende besluiten genomen door de gemeenteraad en het college van burgemeester en wethouders, de Raad stelde het kaderbesluit Singelpark vast met daarin o.a de fysieke grenzen, de aan te leggen brugverbindingen en de financiële kaders. Deze taakstellende financiële kaders voor ontwerp, aanleg en beheer zijn sturend voor de architect. Voor de ruimtelijk kaders heeft het college van burgemeesters en wethouders het beeldkwaliteitsplan vastgesteld. Dit beeldkwaliteitsplan beschrijft in een visie hoe de identiteit, samenhang en functionaliteit van het Singelpark moet worden behouden en versterkt in de ontwikkeling van het park. ‘De visie van een botanisch stadspark is een herinterpretatie van de locatie: het Singelpark als de groene grens van een tuinachtige binnenstad, gevormd door de inwoners van Leiden. Dit gebeurt door het verbeteren van routes en faciliteiten, het vergroten van de herkenbaarheid en door het opbouwen van bijzondere plantencollecties. Onderzoek, onderwijs en participatie spelen hier een grote rol in. Hoe meer mensen meedoen aan de activiteiten en het onderhoud van het Singelpark, hoe sterker de identiteit van een levendig, groen en veelzijdig botanisch stadspark zich zal ontwikkelen.’ Zowel de kwalitatieve doelstellingen als de precieze richtlijnen bieden houvast aan ontwerpers, ambtenaren en bewoners tijdens het werken aan het Singelpark. De richtlijnen zijn gericht op drie kwaliteiten: een duidelijke structuur, een aantrekkelijke identiteit en een levendig parkgebruik.

Aantrekkelijk identiteit Leiden streeft naar een karakteristiek stadspark dat de historische binnenstad omsingelt, met behoud van de verschillende lagen van de geschiedenis. De Hortus botanicus en de Leidse tuincultuur leveren de inspiratie. Allereerst heel concreet: het Singelpark mag in zijn diversiteit en exclusiviteit van het bomen- en plantenbestand meer op de Hortus gaan lijken. Daarnaast is de Hortus als ommuurde tuin een mooie metafoor voor de hele binnenstad van Leiden: een beschutte en gecultiveerde plaats waar wordt getuinierd, gestudeerd en gerecreëerd. Door te werken aan een Singelparkstijl, krijgt het Singelpark een aantrekkelijke en unieke identiteit. De brugverbindingen zijn bij uitstek parkelementen die hieraan kunnen bijdragen Levendig gebruik Er zullen door het jaar heen meer redenen moeten zijn om naar het park te gaan. Voor meer verschillende activiteiten is een breder aanbod aan tuinen, landschapsparken en natuur nodig, met verschillende niveaus van intimiteit en vrijheid. Een goed stadspark beantwoordt aan de veelzijdige behoeftes van de stadsbewoner: van het opdoen van nieuwe kennis en vaardigheden tot ‘socializen’ en sporten en de dagelijkse gewoontes. Een betrouwbaar doorgaand padennetwerk met een familie van brugverbindingen is nodig om mensen de gelegenheid te geven alle onderdelen van het park te gebruiken.

Een duidelijke structuur van diversiteit en samenhang Het gebied dat nu tot het Singelpark wordt gerekend herbergt veel ruimtes van verschillend schaalniveau, karakter en gebruik, zoals begraafplaatsen, parken, tuinen en singels, maar ook pleinen, straten, en bedrijventerreinen. Hoewel niet elke plek even bijzonder is, draagt de diversiteit bij aan het rijk gelaagde karakter van het Singelpark. Daarnaast moet het Singelpark ook als samenhangend park erkent en herkent worden. De samenhang wordt o.a. gevonden in de uitstraling van de parkelementen, van bebording tot brugverbindingen.

4


door: ipv Delft

4

10 GEBODEN In het beeldkwaliteitsplan wordt aan de hand van ‘10 geboden’ essentiële aandachtspunten meegegeven, die altijd gelden. Ze zijn daarmee ook richtinggevend voor het ontwerp van de brugverbindingen en dagen de architect uit. 1. Maak één Singelpark Het Singelpark kent een rijke diversiteit, maar straalt tegelijkertijd eenheid uit. Om dit te bereiken, is het belangrijk om de visie van een botanische tuin als verhaal levend te houden. 2. Neem het water als leidraad De singels vormen het levendige midden van het Singelpark. Door het zicht op en over het water te verbeteren, de waterranden te verfraaien en mooie bruggen te maken, wordt de rol van het water versterkt. 3. Maak spannende routes Het Singelpark zal voor fietsers, wandelaars, hardlopers, skaters en vaarders een belangrijke en spannende route worden die helemaal rond gaat en aansluit op alle netwerken in de omgeving.

RIJNBRUGGEN 6. Werk samen Het Singelpark is er voor en door Leidenaren. De coördinatie van het Singelpark gebeurt vanuit de gemeente in samenwerking met de Vrienden van het Singelpark, bewonersverenigingen en stadspartners. Alle Leidenaren zijn volop betrokken bij de ontwikkeling, realisatie en het beheer van het park. 7. Versterk de zeven singelgebieden De singelstructuur wordt gevormd door zeven singelgebieden, met elk hun eigen identiteit. Door de intensivering van het programma en de verbijzondering van de beplanting moet deze identiteit worden versterkt. 8. Creëer ontmoetingsplekken. Voor een sociaal Singelpark zijn er verschillende soorten ontmoetingsplekken nodig. Dit kan een groep bomen zijn, een fontein, een paviljoen, een vlonder, een brug of een plein.

4. Overal planten Overal in het Singelpark wordt beplanting ingezet om een parkgevoel te creëren. Zelfs in drukke straten, op pleinen en terreinen.

10. Ontwerp aan grenzen en overgangen

De vegetatie in het Singelpark moet het alledaagse overstijgen. Een botanisch curator moet hier op toezien en belangrijke planten en bomensoorten worden voorzien van naambordjes.

Rijnbruggen De Rijn, die splitst in de Oude en Nieuwe Rijn en dan weer samenvloeit, is de oorspronkelijke levensader van Leiden. De verdedigingswerken en singels zijn over deze rivieren heen aangelegd, waardoor ze op drie punten kruisen. Om de verschillende delen van het Singelpark beter met elkaar te verbinden zijn er nieuwe bruggen over de Oude en Nieuwe Rijn nodig. Deze bruggen zullen een schitterend zicht op de stad bieden: over het rivierwater kan men ver de stad in kijken. Gezien vanaf de buitenste ring kan het silhouet van de bruggen het panorama op de stad verrijken, als hier bewust aan wordt vormgegeven. Ook de aanlanding en de ruimte eromheen is belangrijk, het gaat om de totale compositie. Elk ‘Rijnzicht’ biedt een ander perspectief op de stad, met een compositie van herkenbare gebouwen, water en groene ruimte. Deze panorama’s zijn belangrijke momenten in de beleving van het Singelpark.

9. Draag zorg voor basisvoorzieningen Het Singelpark moet allereerst schoon, heel en veilig zijn. Daarnaast moeten er voldoende meubilair, speel- en ontmoetingsplekken en ligweides zijn.

5. Bouw een botanische collectie op

Voor de bruggen wordt in het Beeldkwaliteitsplan onderscheidt gemaakt tussen de twee nieuwe Rijnbruggen en de overige brugverbindingen:

Door deze grenzen en overgangen van de binnenstad en de parken zo mooi en helder mogelijk vorm te geven, wordt het Singelpark beter herkenbaar. Bij alle entrees komen poorten.

Overige bruggen De overige brugverbindingen in het Singelpark zijn sober en doelmatig, in aanleg en onderhoud. Om van de bruggen herkenbare overgangen te maken, worden leuningen op maat ontworpen. In het Singelpark hebben de bruggen een soort poortfunctie: ze markeren de overgang van twee plekken. Om de bruggen herkenbaar te maken moet de leuning op maat worden ontworpen. Alle nieuw toegevoegde bruggen worden in één hand ontworpen: zo zullen het herkenbare elementen van het Singelpark worden, in een stad waar bijna elke brug anders is. Verschillen in de bruggen zullen vanzelf ontstaan doordat elke nieuwe brug een andere lengte en breedte heeft, op een andere manier aanlandt en een andere belasting aan moet kunnen.


5

BRUGGEN IN DE LEIDSE BINNENSTAD Oorspronkelijk had de stad maar twee bruggen over de Rijn. Men bouwde liever zo min mogelijk bruggen, omdat ze duur in aanleg en onderhoud zijn en de verkeersstromen sterk dirigeren. Maar bruggen zijn een essentieel onderdeel van de infrastructuur in een Hollandse waterstad. Daarom is het aantal bruggen in Leiden vanaf het ontstaan sterk gestegen. Op dit moment zijn er 88 bruggen in de Leidse binnenstad. Bruggen in de Leidse binnenstad sluiten aan op de bestaande historische infrastructuur. Zij doen dat in schaal en positie. Met de introductie van tram en auto werden bruggen breder en zwaarder. Sommige bruggen overschreden daarmee de grens van inpasbaarheid in de historische stad, vooral die uit de tweede helft van de 20e eeuw. De historische stad is niet aangelegd en gebouwd op gemotoriseerd verkeer. De Leidse binnenstad is gemaakt voor voetgangers. Al in de 17e eeuw werden koetsen van bezoekers verwezen naar parkeerplaatsen (P&L) buiten de singel. De breedte van de brug is in principe gelijk aan of minder dan de breedte van de aansluitende steeg of straat. Uitzonderingen daarop zijn bruggen die een bijzondere nevenfunctie accommoderen zoals de Visbrug of de Korenbrug. De kernfunctie van een brug is verkeer. De steeg of straat heeft meerdere functies zodat die meestal meer breedte vraagt dan de brug. Rationele routing De ligging van de brug is rationeel. Bij een drukke looproute wordt een plek in het verlengde van de steeg gekozen, in veel andere gevallen juist een locatie tussen twee stegen zodat niemand ver hoeft om te lopen. Een comfortabele loopafstand en het aantal passanten bepalen het al dan niet bouwen van een brug. Pragmatisme is het uitgangspunt tenzij de plek een vorm van representatie vereist, dan worden stedenbouwkundige principes meegewogen. De historische brug verbindt zo economisch mogelijk twee plekken op de oever. Een brug ligt daarom haaks op de oever zodat de overspanning zo kort mogelijk is. Scheve bruggen zijn zo uitzonderlijk dat de naam ‘Scheluwbrug’ voldoende is om een specifiek exemplaar aan te duiden. Vorm en detaillering De vormgeving van de brug heeft een relatie met de ruimtelijk

6


hiërarchie van de plek binnen de stad. Zo werden de oudste Rijnoversteken al in de 16e eeuw voorzien van natuursteen en beeldhouwwerk. Na de Rijnbruggen zijn de toegangsbruggen naar de stadspoorten belangrijk. Toen in de 19e eeuw de stadsverdediging geen beperkingen meer oplegde, werden deze bruggen alle herbouwd met natuursteen, beelden en fraaie lantaarns. Utilitaire bruggen op minder belangrijke plekken werden eenvoudig en functioneel uitgevoerd.

herkenbaar zijn voor de gebruiker van de stad.

RICHTINGGEVENDE ASPECTEN Vanuit de historische context gelden, voor nieuwe bruggen in de Leidse Binnenstad, de volgende aandachtspunten: • •

Materialisering Bruggen op een representatieve plek in de stad zijn van (natuur) steen. De overige bruggen zijn voornamelijk van hout of, vanaf de 19e eeuw, van metaal. De keuze voor duurzame materialen en het vakmanschap van timmerman, smid en metselaar geven ook de eenvoudigste bruggen een verzorgd en sierlijk aanzien. De materiaalkeuze en detaillering is verwant aan die van de huizenbouw en sluit zodoende automatisch aan op de bebouwde omgeving. We vinden in bruggen geen materialen die we in gebouwen niet tegen komen.

• •

•

De brug ligt op een logische, pragmatische plek binnen de stedelijke structuur; De bruggen laten zich kenmerken door duurzame materialen en vakmanschap; Het water is ter plaatse van de brug de dominante structuur, de brug vormt een ‘ongelijkwaardige kruising’; Materialisering en vormgeving van de brug zijn gerelateerd aan de plek zodat de brug onderdeel is van de gelaagde historische gebouwde omgeving; De brug is zichtbaar maar niet voorspelbaar en draagt bij aan de kleinschalige verrassingen die eigen zijn aan een historische binnenstad.

Bewust van de gelaagde historische omgeving De hoofdwatergangen van de stad zijn de Rijn en de singelgracht. Door hun breedte en functie als respectievelijk vaarweg en verdedigingsgracht is het aantal bruggen hier beperkt. Daarmee vormt het water de dominante stedenbouwkundige factor. Grote doorlopende wateroppervlakten bepalen het karakter. De weinige bruggen doorbreken dit beeld slechts in beperkte mate. De sterk gelaagde historische omgeving van de Leidse binnenstad is nadrukkelijk voelbaar en zichtbaar met de vele bijzondere bruggen. Elke brug, vanuit elke tijdsperiode, draagt bij aan het geschiedenisverhaal. De locaties van de nieuwe bruggen in het Singelpark zijn haast alle van groot belang binnen het beschermd stadsgezicht. Juist op deze plekken is de beleving van het water, de singelrand en de relatie van de bestaande bebouwing met de openbare ruimte van groot belang voor de kwaliteit van het beschermd stadsgezicht. Met de brugverbindingen voegen we een element toe zonder het bestaande weg te drukken. De bruggen versterken de herkenbaarheid en de zichtbaarheid van het Singelpark zonder dat de ruimte die het park op die plek kruist, wordt gedomineerd door de brug. Het Singelpark is lang niet altijd de dominante structuur maar mag en moet wel Impressie bruggen in Leiden en context Singelpark (niet bedoeld als directe ontwerprichting voor de Singelpark bruggen)

LEESWIJZER Het programma van eisen (PvE) bestaat per brug uit: 1. Basisuitgangspunten Hierin worden de hoofdeisen aan de brug opgesomd. Onder andere voor welke gebruikers de brug geschikt moet zijn en wat de gevraagde minimale maten zijn van het doorvaartprofiel en de brug. 2. Routing Singelpark t.p.v. brug De routing van het Singelpark wordt aangeduid op een luchtfoto. Als de routing als indicatief is aangeven, wordt er van de ontwerpende partij een verkenning gevraagd voor een optimale routing t.p.v. de brug. Hiertoe worden mogelijke varianten aangedragen.

3. Situatiekaart brug

5. Foto’s bestaande situatie

Een voorbeeld van een dergelijke situatiekaart is hieronder met legenda weergegeven. Het doel van deze kaart is inzicht te geven in de beschikbare ontwerpruimte/vrijheid op de locatie voor het brugontwerp. Er zijn gebieden aangegeven waar de brug mag aanlanden en waar de brug en de steunpunten zich in de watergang mogen bevinden. Bij enkele situaties worden verschillende inpassingsvarianten opgenomen die in een ontwerpend onderzoek

Enkele foto’s die een impressie geven van de bestaande situatie.

Overzicht programma van eisen In de tabel op pagina 26 en de opsomming op pagina 27 zijn alle eisen aan de bruggen opgenomen zoals onder andere de gevraagde afmetingen van brug, doorvaartprofielen en de belastingen.

afgewogen moeten worden door de architect.

4. Locatiebeschrijving, omgevingsdynamiek en opgave Hier worden de huidige locatie en de te verwachten toekomstige ontwikkelingen en omgevingsdynamiek beschreven. Waar nodig is ook een korte variantenbeschrijving toegevoegd.

Huig

cht

park

ngra

Sing

Here

el

Oude

Legenda

Hou

tma

Aanlanding bestaand terrein

Hoofdroute Singelpark

Eventuele uitbreiding bestaand terrein

Kruisend verkeer

Gebied voor brug en eventuele steunpunten

Belangrijke zichtlijn

Water

Belangrijke stedebouwkundige lijn

332206 2206 22 22

rkt

208 32207

Oude Herengracht

A

Houtmarkt

322099

Bleke

rspark

A

Voorbeeld situatiekaart bruglocatie


7

1. BLEKERSPOORT 1.1 LOCATIEBESCHRIJVING De beoogde locatie van de Bleekerspoortbrug kenmerkt zich door grote contrasten. Beide oevers kennen een totaal andere uitstraling: Aan de westzijde sluit de brug aan op een ruime groene oever die verbonden is met het Huigpark. Dit park is een aantal jaren geleden heringericht. Het park loopt langs de Singel door tot en met de Verversbrug aan de Oude Herengracht. De groene oever loopt hier de bocht om richting de binnenstad. Dit is zeer atypisch voor de binnenstad waar alle oevers een meer stenige uitstraling kennen. De Houtmarkt krijgt hierdoor de uitstraling van een groene singelstraat, terwijl de Singel hier niet loopt. Zo ruim en groen als de westzijde is, zo stenig en krap is de oostzijde. Bij de oostelijke aanlanding is de parkbeleving ver te zoeken. De oostzijde wordt gedomineerd door één van de drukste verkeersaders van de Binnenstad. Met de nieuwe brug en de aanleg van de Singelparkroute wordt deze weg gekruist. De aanlanding en de ruimte voor een veilige oversteek vragen hier veel aandacht. In verband met de oversteek bij de Oude Herengracht, wordt het niet wenselijk geacht dat fietsers van de brug gebruik maken. De route loopt vervolgens tussen twee gebouwen door naar het Bleekerspark. Dit park is vrijwel onzichtbaar en ligt achter de bebouwing verscholen. Deze twee gebouwen vormen samen een visuele poort naar het Bleekerspark.

Op de kop van de Oude Herengracht stond ooit een stadspoort, de Heerenpoort. De huidige Heerenpoortbrug ligt op de plaats van deze historische poort. Deze logge brug over de singel doorsnijdt de doorlopende singelstructuur en maakt de hiërarchie tussen singel en Ouden Herengracht onleesbaar. Dit wordt versterkt doordat de Heerenpoortbrug vrijwel identiek is aan de Verversbrug. Beide bruggen zijn verbonden met de tussenliggende harde kademuur en doorlopende balustrade. Het zicht vanaf de Singelweg over de Oude Herengracht de stad in en vice versa is voor Leidse begrippen zeer open en heeft veel kwaliteit. Voor het ontwerpen van de brug wordt dit stadsgezicht een belangrijk aandachtspunt. Al deze aspecten dragen bij dat de Singel als doorgaande waterstructuur slecht leesbaar is omdat de waterruimte hier ombuigt naar de binnenstad. De nieuw te realiseren brug kan (moet) de leesbaarheid van de locatie weer verbeteren en de hiërarchie tussen Singel en Herengracht herstellen. De opgave van de brug verbreedt zich hier dan ook met integrale aanlandingen en een goede ruimtelijke inpassing. Door de landhoofden aan beide zijde mee te ontwerpen kan de overspanning van de brug ook beperkt worden en ontstaan er kansen voor een optimale en veilige aanlanding. 1.2 OMGEVINGSDYNAMIEK Vanuit het Beeldkwaliteitsplan Singelpark wordt aandacht

geschonken aan de verbinding tussen Singelweg en de entrees naar de binnenstad. Hier moeten zogenaamde ‘parkpleinen’ worden gerealiseerd met een stedelijke verblijfskwaliteit en groen. De ambitie bestaat om op de singels de snelheid van 50 k/u terug te brengen naar 30 km/u. Het realiseren van deze ambities is grotendeels afhankelijk van bereikbaarheidsprojecten op een groter schaalniveau. Dit betekent dat er op korte termijn geen structurele vermindering van de hoge verkeersintensiteit op de Herensingel en Oude Herengracht te verwachten valt. De bushaltes vervullen hier een functie voor de buurt. In een ontwerpend onderzoek moet de brug, de aanlanding, de veilige oversteek en de bushalte verkend worden. 1.3 OPGAVE Voor de brug gelden de volgende uitgangspunten: • De brug zorgt voor een eenvoudige, logische en directe verbinding tussen de parkroutes van het Huigpark en het Bleekerspark; • Het ontwerp van brug en aanlandingen versterken de ruimtelijke continuïteit van de singel en markeert de hiërarchie tussen Singel en Oude Herengracht. • De brug vindt evenwicht tussen het benadrukken van de singel en het behoud van het open zicht op en vanuit de Oude Herengracht; • In het ontwerp van de oostelijke aanlanding wordt rekening gehouden met een veilige oversteek van de Singelparkroute over de drukke Oude Herengracht (weg). De oversteek wordt niet geraamd; • De brug is sober en doelmatig vormgegeven.

Sing

elwe

g

Blekers park

Vanuit het Bleekerspark zien we aan de overzijde van de Oude Herengracht een herkenbaar beeld met de monumentale toren van de voormalige gemeentereiniging en daarachter de E.ON met de

schoorsteen. Deze gebouwen zijn belangrijke oriëntatiepunten in de singelparkroute.

Herenpoortsbrug Verversbrug

Huig

park

2

1

Vogelperspektief vanuit westzijde

8


1

Vanuit de Houtmarkt / Huigpark (visuele poort Blekerspark)

2

Vanuit de Singelweg (openheid en hierarchie)

BASISUITGANGSPUNTEN

park

Sing

el (h

rug

Gebruikers vaarweg Brugtype Doorvaart Positie doorvaart Globale afmetingen Breedte brug Breedte watergang Peilhoogtes (NAP)

N

Huig

iera

Hou

rchi e

onle

ortsb

Voetgangers, mindervaliden. Fietsers niet wenselijk i.v.m. oversteek Herengracht Sloepen, roeiers Vast min. 3 x 1,5 m (breedte x hoogte) Vrij (voorkeur midden) 2,0 x ca. 35 m (breedte x lengte) min. 2 m tussen de hekwerken ca. 25 m Waterpeil -0,67 Aansluithoogte westzijde ca. +0.31 Aansluithoogte oostzijde ca. +0.76

esba

ar)

Heer enpo

Gebruikers brug

tma

rkt 332206 2206 22 22

Voor een overzicht van het programma van eisen, zie pag. 26 en 27.

Historische context

cht

Bleke

ngra alte

rspark

bush

Here Oude

32207

bushalte

A

Oude Herengracht

Houtmarkt

322099

A

Bovenaanzicht

Sin

gel

via centrum

Sin

max. 4%

+0.31

gel

+0.76 -0.67

Huigpark

Routing Singelpark

DV 3x1,5m

ca. 25m

Blekerspark

Doorsnede A-A


9

2. ZIJLPOORT 2.1 LOCATIEBESCHRIJVING De brug overspant de Oude Rijn en ligt naast het rijksmonument de Zijlpoort, één van de twee overgebleven stadspoorten van Leiden. De Zijlpoort is een stedelijk icoon en huisvest nu een bekende horecagelegenheid met terrassen en ligplaatsen aan het water. Het stadsgezicht vanaf de Singelweg richting Zijlpoort is beschermd en zeer herkenbaar. Kenmerkend is het vergezicht over het open water van de Oude Rijn de stad in. Het vormt dé toegang tot de binnenstedelijke havens, zoals de sleepbotenhaven, voor passagiersschepen, museale boten, sleepboten en zeilboten die een bezoekje brengen aan Leiden vanuit de Kagerplassen. Dit stukje van de Oude Rijn is dan ook één van de drukst bevaren routes waar veiligheid en toegankelijkheid (gastheerschap van de stad Leiden) centraal moet staan. De brug moet dit gastheerschap met het tijdig en goed functioneren waarmaken. Het Ankerpark ligt op een bolwerk waar voorheen de Grofsmederij, een groot industrieel complex heeft gestaan. In de huidige situatie is het Bolwerk als grondwerk beperkt zichtbaar door de dubbele rij kastanjebomen van slechte kwaliteit. Op de locatie van aanlanding staan langs het water grote populieren. Deze bomen hebben geen toegevoegde waarde en mogen wijken voor het ontwerp van de brug. De locatie bevindt zich te midden van het gebied van de passantenhaven met ligplaatsen aan de Rijn, de Haven, de Zijlsingel

en het Ankerpark. De passantenhaven is een belangrijke toeristische entree van de stad, maar de verschillende delen hebben tot nog toe weinig relatie met elkaar. De ruimtelijke relatie tussen de vestingdelen aan weerszijden van de Rijn is door de realisatie van het park en de vergroening rondom de poort verbeterd, maar nog niet optimaal. De historische structuur van singel-stadswal-binnenvestgracht die doorliep aan beide zijden is slechts deels zichtbaar. De binnenvestgracht achter de Zijlpoort is verdwenen en de binnenvestgracht achter het Ankerpark is verbreed tot Binnenoostsingel. Het deels herstellen van deze binnenvestgracht draagt bij aan de leesbaarheid van de stadsplattegrond en biedt ruimte voor de grote sloep van de exploitant van de Zijlpoort. 2.2 OMGEVINGSDYNAMIEK De plek ligt op het belangrijkste knooppunt van waterwegen in Leiden. Meerdere charterschepen moeten met betrekking tot hun lengte bij binnenkomst door de Schrijversbrug, ‘doorsteken’ richting de Zijlpoort om zodoende hun draai te kunnen maken (zwaaien) om vertrek gereed aan de Singel te kunnen liggen. Dit vraagt om een gekoppeld draaibeleid van de Schrijversbrug en de nieuwe Singelparkbrug om opstoppingen te voorkomen. In de praktijk gaan dan beide bruggen gelijk open en dicht!

bediening mogelijk. Deze gekoppelde bediening vraagt geen extra capaciteit in de brugbediening. Stedelijk beheer van de gemeente Leiden voert het beheer en bediening van de bruggen uit. De bestaande inzet van de brugwachters sluit dus aan op de nieuwe situatie. De brug kruist één van de twee Rijnarmen. Deze rivier is de belangrijkste structuurdrager van de stad. Het Beeldkwaliteitsplan Singelpark stelt daarom ook een bijzondere brug voor met extra ambitie. In de structuurvisie ‘Verder met de Binnenstad’ is de Haven genoemd als de waterentree van de binnenstad. Hier komen mensen met hun pleziervaartuigen de stad in. Door de nieuwe brug kan de Haven ook een schakel vormen tussen de Meelfabriek en de binnenstad. Een extra brugverbinding tussen Havenkade en Ankerpark zou een wandeling rond de Haven mogelijk maken en alle delen van de passantenhaven met elkaar verbinden. Voor deze extra brug zijn geen middelen opgenomen in de raming. De horeca langs het water speelt erg in op de watertoerist en voorziet in rondvaarten en aanlegplaatsen. Het nautische karakter van de locatie kan met de nieuwe brug verder worden versterkt.

De schrijversbrug en de nieuwe brug worden bediend vanuit de brugwachterspost Schrijversbrug. Vanuit deze post is gekoppelde

1

Ankerpark

Zijlpoort


10


1

Vanuit de Zijlsingel

Historische situatie

34210

Zijlpoort BASISUITGANGSPUNTEN

terras

Singel

Positie doorvaart Globale afmetingen Breedte brug Breedte watergang Peilhoogtes (NAP)

uw aan te leggen Binnenv estgracht

Brugtype Doorvaart

kelder

Gebruikers vaarweg

Fietsers, voetgangers, mindervaliden. Brugdek uitvoeren als shared space. Sloepen, sleepboten, rondvaartboten, roeiers, staande mast. Beweegbaar Gesloten min. 10 x 1,75 (b x h) Geopend min. 10 x onbeperkt m (b x h) zijtak hoogte min. 1,5 m Vrij 2,0 x ca. 50 m (b x l) (incl. hellingbanen) Min. 2 m tussen de hekwerken Ca. 19 m Waterpeil -0,67 Aansluithoogte noordzijde ca. +1,16 Aansluithoogte zuidzijde ca. +1,16

zoekgebied nie

Gebruikers brug

N

prive

A


B

Haven

A

C

Oude Rijn

begraafplaats Zijlpoort

Zijlsingel

A

34207U 34208Y 34207F

Schrijversbrug

34206

Ankerpark

n

Oude Rij

Bovenaanzicht el

ng

Si

al

sw

ad

St

l

ostsinge

Binneno

Ankerpark

café

terras

DV 10x1,75m

max 4%

+1.16

+1.16

-0.67 Indicatieve Routing Singelpark

Doorsnede A-A

Zijlpoort

ca. 19m

Ankerpark


11

2. ZIJLPOORT (VERVOLG) 2.4 VARIANTENBESCHRIJVING

2.3 OPGAVE In een ontwerpend onderzoek verkent de brugarchitect samen met de opdrachtgever de hier getoonde drie verschillende varianten (a,b en c). Samen met de opdrachtgever zullen de varianten afgewogen worden en een voorkeursvariant worden bepaald voor de verdere uitwerking. In de afweging wordt de vormgeving van de Rijnbrug bij het Veerplein betrokken. Het staat de architect vrij zelf een vierde variant in het proces in te brengen.

• • • • • • • • •

•

variant A

de brug stelt zich bescheiden op ten opzichte van de Zijlpoort; de brug is een icoon in het Singelpark; het ontwerp van de brug sluit aan bij het ontwerp van de andere Rijnbruggen (zie Veerplein); de brug respecteert het beschermd stadsgezicht en de openheid van het water; het brugontwerp versterkt de ruimtelijke continuïteit van de historische singelstructuur; de brug versterkt de visuele relatie tussen begraafplaats Zijlpoort en het Ankerpark; de brug zorgt voor een veilige en gastvrije entree van de stad; de brug moet voldoen aan de gangbare normen en richtlijnen voor beweegbare bruggen; de brug gaat gelijk open en dicht met de Schrijversbrug, wordt op afstand bediend vanuit de Schrijversbrugpost en kent een vlotte openings- en sluitingstijd; de voetgangersbrug is ook toegankelijk voor fietsers en mindervaliden.

variant B

Variant B Variant B bestaat uit 2 bruggen: een rechte hoofdbrug over de Rijn aan de ‘stadszijde’ van de binnenvestgracht, welke aanlandt op de Havenkade en een secundaire brug over de Binnenoostsingel naar het Ankerpark. Bij deze variant is het lopen van het ‘rondje haven’ mogelijk. Variant C Variant C is een bijzondere schuine brug die de singelparkroute centraal zet. Deze variant kan niet los gezien worden van de ontwerprichting bij de andere Rijnbrug bij het Veerplein. Naast de primaire verbinding tussen de Zijlpoort en het Ankerpark is het ontwerp, de integratie van een extra verbinding naar de Havenkade waarmee ‘rondje Haven’ wordt gerealiseerd een pré.

kelder

kelder

terras

terras

terras

prive

prive

prive

zoekgebied water

zoekgebied water

Ankerpark


Variant A is een rechte brug aan de ‘stadswalzijde’ van de binnenvestgracht. De oeverlijn van het Ankerpark wordt aangepast.

variant C

kelder

12

Variant A

Voor de brug gelden de volgende uitgangspunten:

zoekgebied water

Ankerpark

Ankerpark


1


13

3. MEELFABRIEK 3.1 LOCATIEBESCHRIJVING De brug is geprojecteerd in het verlengde van de fabrieksstraat van het Meelfabriekcomplex over een smalle sloot die de scheiding vormt tussen Ankerpark en Meelfabriek. De brug zal daarmee twee totaal verschillende gebieden met elkaar verbinden: Het Ankerpark is een lommerrijk groen park en heeft een heldere padenstructuur waardoor de singelparkroute goed te vinden is. Het is een rustig en vrij toegankelijk park. Het Monumentale Meelfabriekcomplex is een private ontwikkeling met veel programmering. De komende jaren zal het complex getransformeerd worden in een bruisende, stedelijk plek met daarin wonen, werken, spa &wellness, horeca en cultuur etc. De imposante gebouwen van de Meelfabriek vormen een groot contrast in de omgeving. Met de realisatie van de brug tussen het Ankerpark en de Meelfabriek wordt deze overgang tussen beide gebieden beleefbaar. De Singelparkroute loopt vervolgens over het stedelijke Meelfabriekterrein naar het Katoenpark.

3.2 OMGEVINGSDYNAMIEK De dynamiek in dit gebied is groot. Er gaat de komende jaren veel gebeuren. Behalve de herontwikkeling van het Meelfabriekcomplex, wordt ook het Lakenplein herontwikkeld en krijgt het Ankerpark vanuit het Singelpark een nieuwe impuls. Er zijn daardoor veel afhankelijkheden, waardoor er nog onduidelijkheid is over de termijn waarop de brug naar de Meelfabriek gerealiseerd kan worden. Dit zal moeten gebeuren in afstemming met de andere ontwikkelingen. 3.3 OPGAVE Voor de brug gelden de volgende uitgangspunten: • • •

het is een eenvoudige voetgangersbrug; de brug markeert de overgang van Meelfabriek naar Ankerpark; de aanlandingen van de brug worden afgestemd met het ontwerp van het Ankerpark.

l

ge

Sin Meelfabriek

1 2 Ankerpark

Vogelperspektief vanuit noordzijde

14


1


2

Vanuit het Ankerpark

BASISUITGANGSPUNTEN Gebruikers brug Gebruikers vaarweg Brugtype Doorvaart Globale afmetingen Breedte watergang Peilhoogtes (NAP)

N

Voetgangers, mindervaliden Sloepen Vast min. 1,5 x 0,8 m (b x h) 2,0 x ca. 10 m (b x l) ca. 5 m Waterpeil -0,67 Aansluithoogte noordzijde ca. +0,21 Aansluithoogte zuidzijde ca. +0,28

Ankerpark 34351

A


at ksstra

Meelfabriek

fabrie

aan t ieuw

nenv n Bin

lijk n

legge

moge

estgr

e

acht

Singel

A

Bovenaanzicht

l

Singe

Ankerpark

max. 4%

DV 1,5x0,8m

+0.28

ge

Meelfabriek

Ankerpark

l

Routing Singelpark

-0.67 Sin

Bin innen vestg racht

+0.21

ca. 5m

Meelfabriek

Doorsnede A-A


15

4. VEERPLEIN 4.1 LOCATIEBESCHRIJVING Deze voetgangersbrug verbindt de Kaarsenmakersstraat met het Utrechtse Veer ter hoogte van het Veerplein. De brug gaat over de Nieuwe Rijn met woonboten en vraagt veel aandacht rondom de inpassing en vormgeving. In de Visie Leidse Singels, in het bestemmingsplan Binnenstad en in het beeldkwaliteitsplan Singelpark staat de brug over de Nieuwe Rijn precies in het verlengde van de Kaarsenmakersstraat getekend. De bruglocatie aan het Veerplein wordt vanuit de stedelijke structuur en de logica van de Singelparkroute ingegeven en biedt de meeste kans voor een goede inpassing. Aan de oevers van de Nieuwe Rijn liggen aaneengesloten woonboten. Een nieuwe brug betekent dan ook dat er in ieder geval één woonboot verplaatst/verwijderd moet worden. In een ontwerpend onderzoek willen we de optimale situatie bereiken die tegemoet komt aan de vele verschillende belangen die hier spelen. De verplaatsing/verwijdering van een woonboot zal privaatrechtelijk geregeld moeten worden met betreffende eigena(a)r(en). De Kaarsenmakersstraat, het Veerplein en de Veerstraat zijn in het Beeldkwaliteitsplan Singelpark als parkstraten gedefinieerd. De straten maken onderdeel uit van de Singelparkroute en voor deze straten geldt een kwaliteitsimpuls met het aanbrengen van meer groen. Aan het Veerplein zal de brug moeten bijdragen aan een logische intuïtieve oriëntatie van de Singelparkroute. Zichtbaarheid

vanaf de Veerstraat, de richtingverandering en de veilige aanlanding op het Utrechtse Veer vragen hier speciale aandacht. De brug zelf overspant de nieuwe Rijn en is in het beeldkwaliteitsplan aangeduid als ‘brug met bijzondere kwaliteit’. Hij omkadert het stadsbeeld over de Rijn en voegt iets extra’s toe om het Singelparkgevoel tot leven te brengen. Aan de Kaarsenmakersstraat is maar beperkte ruimte voor een goede aanlanding. Ook hier geldt dat een veilige oversteek en zorgvuldige inpassing van het Cathrijn Jacobsdochterhof geborgd moeten worden. 4.2 OMGEVINGSDYNAMIEK In de Nieuwe Rijn ligt een groot aantal woonboten die periodiek voor onderhoud weggesleept moeten kunnen worden in de richting van de singel. De woonboten hebben een doorvaarhoogte van 3 meter nodig. Vanuit het project Singelparkroute wordt gewerkt aan het verder vergroenen van de aanlooproutes. Dit moet zijn realisatie vinden in andere deelprojecten en initiatieven van bewoners. Op de hoek van de Kaarsenmakersstraat staat het woon- en zorgcentrum `t Huis op de Waard. Dit gebouw zal de komende jaren herontwikkeld worden binnen de huidige bebouwingsgrenzen.

4.3 OPGAVE In een ontwerpend onderzoek verkent de architect samen met het projectteam de drie getoonde varianten (a, b en c). Samen met de opdrachtgever zullen de varianten afgewogen worden en een voorkeursvariant worden bepaald voor de verdere uitwerking. In de afweging wordt de vormgeving van andere Rijnbrug betrokken. Het staat de opdrachtnemer vrij zelf een vierde variant in het proces in te brengen en de getekende varianten naar eigen inzichten te optimaliseren. Voor de brug gelden de volgende uitgangspunten: • de brug is een icoon voor het Singelpark; • het ontwerp van de brug sluit aan bij het ontwerp van de andere Rijnbrug (Zijlpoort); • de brug anticipeert in de situering op de belangen van de woonbootbewoners en direct betrokkenen (afstand houden i.v.m. privacy en hinder); • de brug respecteert het doorzicht over het water van de Nieuwe Rijn; • de brug versterkt de routing, herkenbaarheid en zichtbaarheid van de Singelparkroute ter plaatse van het Veerplein; • de brug is een oriëntatiepunt in het Singelpark; • de brug ligt zichtbaar in het verlengde van de Kaarsenmakersstraat; • de brug maakt de doorvaart van woonboten mogelijk; • het brugontwerp levert een minimale overlast voor de directe omgeving in het dagelijks gebruik gebruik en tijdens de bouw.

Veerplein

1

Nieuwe Rijn

2

Kaa

rsen

mak

erss

traa

t

3

Vogelperspektief vanuit noordzijde

16


3

Vanuit de Nieuwe Rijn

2

Vanuit de Kaarsenmakersstraat

BASISUITGANGSPUNTEN

Globale afmetingen Vaste brug Doorvaart Globale afmetingen

B

Veerplein

A

Kaar

senm

akers

straa

t

gel Sin

sdoch

terho

Utrechtse Veer

f

Bovenaanzicht

Woonboot (indicatief)

DV 6x3m

Situatie hoge vaste te brug

Jacob

enma

kerss

traat


Kaars

C

326101

ca. 21 m Waterpeil -0,67 Aansluithoogte noordzijde ca. +0,17 Aansluithoogte zuidzijde ca. +0,11

32697U

f

Huis op de Waard

Breedte watergang Peilhoogtes (NAP)

32697F 326113

terho

6 x 3,0 m (b x h) vaste brug breedte 1,5 m lengte afhankelijk van uitvoering trappen toegestaan

overig

Huis op de Waard

ijn Jacob sdoch

prive

Mindervaliden een pré gesloten min. 6 x 1,5 m (b x h) geopend min. 6 x 3,0 / 6 x onbeperkt breedte 2,0 m lengte ca. 40 m (max. met hellingbanen)

Veerstraat

Cathr

32699Y

Beweegbare brug Gebruikers Doorvaart

N

Voetgangers Sloepen, woonboten, transportschuiten Beweegbaar of vast

Nieuwe Rijn

Gebruikers brug Gebruikers vaarweg Brugtype

+0.17

-0.67

Nieuwe Rijn

Kaarsenmakersstraat aarsenmakersstraa

+0.11 Veerplein/-straat eerplein/-straa

ca. 21m

Situatie lage beweegbare brug

Woonboot (indicatief) DV 6x1,5m +0.17 Kaarsenmakersstraat aarsenmakersstraa

Indicatieve routing Singelpark

-0.67 ca. 21m

+0.11 Veerplein/-straa Veerplein/-straat

Doorsneden A-A


17

4. VEERPLEIN (VERVOLG) 4.4 VARIANTENBESCHRIJVING Variant A Variant A is een rechte brug met trappen in het verlengde van de Kaarsenmakersstraat. De route wordt vervolgd via een vergroend Veerplein naar de Veerstraat en Plantage/Plantsoen.

Variant B is een bijzondere schuine brug met trappen die de directe verbinding legt tussen de Kaarsenmakersstraat en de Veerstraat. Deze schuine variant kan niet los gezien worden van de ontwerprichting bij de andere Rijnbrug bij de Zijlpoort.

Bij Variant C is een mogelijke brugrouting weergegeven waarmee de toegankelijkheid voor mindervaliden geboden kan worden én een directe verbinding tussen de Kaarsenmakersstraat en de Veerstraat gerealiseerd wordt. Ook deze variant kan niet los gezien worden van de ontwerprichting bij de andere Rijnbrug.

variant A

variant B

variant C Kaars enma kersst raat

Nieuwe Rijn

Utrechtse Veer

prive

prive

Utrechtse Veer

Utrechtse Veer

'Veerplein'


Nieuwe Rijn

Nieuwe Rijn prive

18

Kaars enma kersst raat

Variant C

Kaars enma kersst raat

Variant B

'Veerplein'

'Veerplein'


1

19

Vanuit de Nieuwe Rijn

5. ARSENAALPLEIN 5.1 LOCATIEBESCHRIJVING De brug ligt over de Groenhazengracht en verbindt het Rembrandtpark met het Arsenaalplein. Vanuit het Rembrandtpark loop je door het horecaterras van café de Grote Beer. De inrichting van dit terras maakt het vervolg van de route niet helder en zet het openbare karakter van de route onder druk. Met de komst van de brug wordt een logische verbinding gelegd en maakt de doorgaande route helder. De nieuwe brug moet meer zijn dan een verbinding. De brug kan een ‘verbijzondering’ worden in de route. Het maakt duidelijk dat het onderdeel uitmaakt van de Singelparkroute. Juist een verrassende oplossing/markering kan het Singelparkgevoel en het openbare karakter op deze plek terugbrengen. De brug hoeft niet toegankelijk te zijn voor mindervaliden. De omlooproute via de Rembrandtstraat is direct voor handen en biedt een alternatief. De kademuur aan de terraszijde verkeert in slechte staat en wordt gelijk met het brugwerk hersteld.

5.2 OMGEVINGSDYNAMIEK Het Arsenaalplein is een van de geprioriteerde deelprojecten uit het Singelpark. De aanpak van dit deelproject zal in samenhang en afstemming gebeuren met de herontwikkeling van het universiteitsgebied. Omdat de toekomstplannen van het Arsenaalplein nog niet duidelijk zijn, zal het moment van realisatie anticiperen op de planning van de Universiteit.

5.3 OPGAVE Voor de brug gelden de volgende uitgangspunten: • •

de brug sluit logisch aan op de route vanuit het Rembrandtpark; de brug versterkt de zichtbaarheid en beleving van de Singelparkroute; de brug is een herkenbaar, bijzonder, parkelement in de route; de brug verbindt de twee verschillende oeverhoogten zichtbaar met elkaar; de brug is flexibel t.a.v. de toekomstige veranderingen, waaronder de ophoging van het Arsenaalplein; de aanlanding van de brug biedt op het Arsenaalplein voldoende vrije loopruimte om de kademuur voor onder andere mindervaliden.

• • • •

Café de Grote Beer

omlooproute via rembrandtstraat

Arsenaalplein

Arsenaalplein

2 Rembrandtpark

1

Vogelperspectief vanuit westzijde

20


1

Vanaf de Witte Singel

2

Vanaf het Arsenaalplein

BASISUITGANGSPUNTEN Gebruikers brug Gebruikers vaarweg Brugtype Doorvaart Globale afmetingen

Rembrandtpark

Voetgangers Sloepen Vast volledige watergang x 1,35 m (b x h) 1,5 x ca. 6 m (b x l) breedte watergang ca. 4,5 m Waterpeil -0,67 Aansluithoogte Rembrandtpark +0,28 Aansluithoogte Arsenaalplein ca. -0,36

serre

A

N 28511

ras

ter

Peilhoogtes (NAP)

rote Beer

Café de G

engracht

Sin


terras

gel

Groenhaz

28507 28508F 28509Y

28508U

Arsenaalplein (hoog)

A Arsenaalplein (laag)

Rembrandtpark

Bovenaanzicht

aa Arsen plein l

l

Singe

DV volledige watergang; 1,35 m hoog

Univers

0.28 -0.36

iteit

-0.67 Rembrandtpark

Routing Singelpark

ca. 4,5m

Arsenaalplein

Doorsnede A-A


21

6. UNIVERSITEIT (*) 6.1 LOCATIEBESCHRIJVING De singelparkroute heeft ter hoogte van het grote universiteitsgebied aan de Witte Singel een grote uitdaging. De route is hier moeilijk vindbaar en het contact met de Singel is voor een groot gedeelte onderbroken. Het universiteitsgebouw Reuvens staat pal op de oeverlijn waardoor de route aan weerszijden doodloopt. Voor het herstel van de route zijn twee varianten mogelijk: 1. Met een lange vlonder over het water, langs het Reuvensgebouw wordt de directe relatie met de Singel weer hersteld. De route gaat via een gemetselde trap bij de Reuvensbrug naar beneden en sluit aan bij het lage gedeelte van het Arsenaal plein. 2. Het Reuvens-gebouw wordt gesloopt en door de universiteit herontwikkeld met ruimte voor een route langs de oever. Met deze verbinding langs de oever ontstaat de kans om een logische en ruime route te maken die aansluit bij het groene karakter van het Singelpark.

Mocht de sloop en herontwikkeling van het Reuvens-gebouw vervallen dan willen we kunnen terugvallen op een vlonderverbinding aan de singel. OPGAVE TERUGVALOPTIE: BRUGVERBINDING De volgende uitgangspunten gelden voor de terugvaloptie met een vlonder: • • • • • • •

Variant twee biedt meer mogelijkheden voor een goede inpassing, speelt in op de ontwikkelingen van de universiteit en voorkomt de tijdelijke aanleg van een lange vlonder. Deze variant verdient de voorkeur. 6.2 OMGEVINGSDYNAMIEK De ontwikkelingen van het universiteitsterrein zijn recent in een stroomversnelling gekomen. De universiteit wil het Reuvens-gebouw als eerste aanpakken en gaat starten met de herontwikkeling van dit pand.

1

22

Vanaf de Witte Singel


het ontwerp van de vlonder is sober en doelmatig; de vlonder sluit aan op de trap naast de Reuvensbrug en op het lage niveau van het Arsenaalplein; de vlonder heeft een variabele breedte (1,5 - 3,5 m); de vlonder maakt beperkt medegebruik mogelijk; aanleggen van boten aan de vlonder is mogelijk over een lengte van minimaal 20 m; de constructie is eenvoudig in onderdelen verplaatsbaar en op andere plekken inzetbaar; het Reuvens-gebouw is beveiligd met een hekwerk. De veiligheid en afsluiting van het terrein moet ook met de vlonderverbinding behouden blijven.

(*) De brugverbinding bij de universiteit zal in nauwe samenspraak met de eigenaar (universiteit) voorbereid moeten worden en kent een grote afhankelijkheid in de besluitvorming van deze partij.

aanlanding Universiteit; Arsenaalplein (laag)

2

Vanaf de Reuvensbrug

aanlanding Universiteit; Reuvensbrug

BASISUITGANGSPUNTEN (terugvaloptie) Gebruikers brug Gebruikers vaarweg Brugtype Doorvaart Globale afmetingen

g

x. 3,5 rt, ma

1,5 m

v. v

m t.b.

variee

nt

rsvaria

eu voork

2

, min.

A

ens

gebouw Reuv

ie sfunct erblijf

terugvaloptie (vlonder)

te breed Arsenaalplein

A A

Singel

nsbru

Reuve


N

Peilhoogtes (NAP)

Voetgangers n.v.t. Vaste vlonderbrug n.v.t. 2,5 x ca. 60 m (b x l) variabele breedte mogelijk min. breedte 1,5 m Waterpeil -0,67 Aansluithoogte Reuvensbrug -0,36 Aansluithoogte Arsenaalplein ca. -0,36

lplein Arsenaa (hoog) 28505

Reuvensgebouw 1 Universiteitsterrein

Vogelperspectief vanuit westzijde 285

Si el

ng

Bovenaanzicht (voorkeursvariant en terugvaloptie)

nieuw hekwerk

Witte

max. 3500 min. 1500

Singel

-0.36 Arsenaalplein (laag) -0.36 -0.67

Arsenaalplein

Reuvensbrug

Routing Singelpark

Singel

Doorsnede A-A


23

7. HORTUS (*) 7.1 LOCATIEBESCHRIJVING De Hortus botanicus Leiden is een van de iconen van het Singelpark door zijn botanische collectie, de parksfeer en de ligging aan de Singel. De Hortus is echter beperkt toegankelijk en door hekken afgescheiden. Bezoekers van de Hortus betalen voor de entree. De Singelparkroute heeft hier momenteel geen doorgaande route en loopt via de 5de Binnenvestgracht. Met deze alternatieve route over de 5de Binnenvestgracht wordt maximaal contact gezocht met de Hortus door: • de zichtbaarheid van de Hortustuinen vanaf de 5de Binnenvestgracht te vergroten. Hiervoor worden ‘vensters’ in de erfafscheiding gemaakt; • de alternatieve route loopt via het openbare binnenterrein van de Hortus. Dit kan op twee manieren: • via een nieuwe brug over de 5de Binnenvestgracht door de Hortus om het PJ Veth gebouw heen, of • via een nieuwe doorgang door het PJ Veth-gebouw heen, in het verlengde van de 5de Binnenvestgracht. De reconstructie van het gebouw wordt aangegrepen voor deze interventie.

De voorkeur gaat uit naar een rechtstreekse verbinding van de 5de Binnenvestgracht met het binnenterrein van de Hortus, dóór het PJ Veth-gebouw heen. Deze geïntegreerde oplossing heeft vanuit monumentenzorg een pré en maakt een nieuwe brugverbinding om het PJ Veth-gebouw onnodig. De reconstructie van dit pand wordt door de universiteit voorbereid en plannen worden momenteel getoetst door de gemeente. Dit proces loopt voorspoedig.

7.3 OPGAVE TERUGVALOPTIE: BRUGVERBINDING Mocht de doorgang in het PJ Veth gebouw onverhoopt niet doorgaan dan wordt in samenwerking met de universiteit naar een passende oplossing gezocht: door de Hortus of een vlonderverbinding onder het gebouw door. In dit programma van eisen is de brugverbinding door de Hortus opgenomen. Hiervoor gelden de volgende uitgangspunten:

Het terrein van de Hortus is overdag gratis toegankelijk maar wordt in de avond afgesloten. Het sleutelbeheer ligt bij de universiteit/Hortus.

• •

7.2 OMGEVINGSDYNAMIEK De universiteit is bezig met de planvorming voor herontwikkeling van het gehele universiteitsterrein. Dit heeft grote invloed op de directe omgeving en daarmee ook op de Singelroute en het Arsenaalplein. Onderdeel van deze plannen is de renovatie van het PJ Veth-gebouw. In de plannen van de renovatie is een verbinding door het gebouw heen opgenomen. Mocht de doorgang in het PJ Veth-gebouw vervallen dan is een brugverbinding over de 5de Binnenvestgracht nodig.

•

• • •

de brug vormt een logische verbinding tussen de 5e Binnenvestgracht en de Hortustuin; de brug vormt een toegang (poort) tot de Hortus en moet afsluitbaar zijn; het brugontwerp houdt rekening met de monumentale status van het universiteitsgebouw en de vormgeving van de bestaande bruggen over de 5de Binnenvestgracht; de vormgeving van de brug sluit aan bij de identiteit van de Hortus; de brug en de toegang (poort) is goed zichtbaar vanuit de 5e Binnenvestgracht én vanuit de Nonnensteeg; de brug wordt terughoudend ontworpen ten opzichte van het water en de kenmerkende waterpoort.

(*) De brugverbinding bij de Hortus zal in nauwe samenspraak met de eigenaar (universiteit) voorbereid moeten worden en kent een grote afhankelijkheid in de besluitvorming van deze partij.

1

24

Brug in Botanische Tuin


2

Vanaf 5e Binnenvestgracht

3


BASISUITGANGSPUNTEN (terugvaloptie) Gebruikers brug Gebruikers vaarweg Brugtype Doorvaart Globale afmetingen

N

eursv

voork

Peilhoogtes (NAP) Aansluithoogtes

Voetgangers, mindervaliden n.v.t. Vaste brug n.v.t. 1,8 x 5 m (breedte x lengte) breedte watergang ca. 5 m Waterpeil -0,67 n.t.b. (Noordzijde) n.t.b. (Zuidzijde)


ariant

n

terrei

s Hortu

ouw

h geb

PJ Vet

28658

eg

enste

Nonn

w

ebou

th-g PJ Ve

1

terugvaloptie

3

(door Hortus) 2

A Hortustuinen

enves

Vogelperspektief vanuit zuidwestzijde

kleine draaibrug

5e Bin

A

westgevel PJ Veth gebouw

t tgrach

Bovenaanzicht (voorkeursvariant en terugvaloptie)

afscheiding met Hortus min. 2,5m hoog

+0.80

-0.67 3m

ca. 8 m Botanische otanische tuin tui

Routing Singelpark

ca. 6,4 m

Doorsnede A-A


25

PROGRAMMA VAN EISEN ALLE BRUGGEN Brugnummer

KW1

KW2

KW2B

KW3

KW4A

KW4B

KW5

KW6

KW7

Brugnaam

Blekerspoort

Zijlpoort

Zijlpoort zijtak

Meelfabriek

Veerplein

Veerplein

Arsenaalplein

Universiteit (*)

Hortus (*)

hoofdverbinding

tbv Havenrondje

met trappen

beweegbaar

Voetgangers.

Voetgangers. (Mindervaliden een pré; geen harde eis).

Voetgangers.

Voetgangers.

Voetgangers, Mindervaliden.

Gebruikers

Voetgangers, Mindervaliden. Gebruik door fietsers niet wenselijk (ivm. oversteek herengracht).

Fietsers, Fietsers, Voetgangers, Voetgangers, Mindervaliden. Mindervaliden. Brugdek uitvoeren als shared space.

Voetgangers, Mindervaliden.

Ter informatie: omlooproute mindervaliden ca. 300 m

Ter informatie: omlooproute mindervaliden ca. 40 m

Bediening

-

op afstand

-

-

-

ter plekke

-

-

-

breedte loopvlak (m)

2

2,5

2,5

2

2 max.

2 max.

1,5

variabel, min. 1,5

1,8

Hellingspercentage

max 4%

max 4%

max 4%

max 4%

trap

lokaal max 6%

trap

-

-

Gebruikers vaarweg

Sloepenroute

Sloepenroute, Roeiers, Sleepboten, Rondvaartboten

Sloepenroute

Sloepenroute (toekomst)

Sloepenroute, Woonboten

Sloepenroute, Woonboten

Sloepenroute / roeiers

n.v.t.

n.v.t.

Staande mast

nee

ja

nee

nee

nee

ja

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

Doorvaarthoogte (m)

1,50

gesloten 1,75 open onbeperkt

1,5

0,8

3 (vast) 1,5 (beweegbaar)

gesloten 1,75 open onbeperkt

1,35

n.v.t.

n.v.t.

3

10

3

3

6

6

volledige watergang

n.v.t.

n.v.t.

Positie doorvaartprofiel

bij voorkeur centrisch

bij voorkeur centrisch

centrisch

centrisch

centrisch

centrisch

volledige watergang

n.v.t.

n.v.t.

Steunpunten in

ja

ja

ja

nee

ja

ja

nee

ja

nee

Geleidewerken

Stoppalen

Geleidewerken

Geen

Geen

Stoppalen

Stoppalen

Geen

Stoppalen

Geen

Opleggen op bestaande

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

n.v.t.

niet toegestaan

niet toegestaan

*1

niet toegestaan

niet toegestaan

binnen hekwerken

(minimaal) Doorvaartbreedte (m) (minimaal)

watergang toegestaan

kades

(*) Programma van eisen terugvaloptie *1: Verplicht huidige kade toetsen op residueel draagvermogen

26


PROGRAMMA VAN EISEN ALLE BRUGGEN

ALGEMENE EISEN VOOR ALLE BRUGGEN Vrij hoogte De vrije hoogte voor gebruikers bedraagt tenminste 2,5 m; Hoogte hekwerk De hekwerkhoogte bedraagt 1,1 m t.o.v. bovenzijde dek; Opklimbaarheid Geen aanvullende eisen; Trillingsoverlast Alle funderingen en remmingswerken aanbrengen door middel van trillingsvrije technieken; Gevolgklasse CC1; Ontwerplevensduur 80 jaar; Ontwerpbelasting voetgangers Artikel 5.3.2.1 van NEN-EN 1991-2+C! is niet van toepassing, 5 kN/m2; Maximale vervormingen Geen aanvullende eisen; Trillingen Conform Eurocode; Aanvaarbelastingen 100 kN Beweegbare bruggen Beweegbare bruggen dienen te voldoen aan de gangbare normen en richtlijnen, ten minste: NEN 6786, NEN 6787, richtlijn Vaarwegen, richtlijn Scheepvaarttekens, regeling Verkeerslichten en -tekens; Hemelwaterafvoer Op watergang; Stootplaten Lengte minimaal 2 m, uitvoeren in materialen met een levensduur van tenminste 80 jaar, inclusief verbindingsmiddelen/ doken; Taludbekleding indien van toepassing uitvoeren in worteldicht materiaal; Kadeafwerking Teenschot (mits van toepassing) vervangbaar uitvoeren of met onderhoudsvrije levensduur van 80 jaar; Onderhoudsfrequentie 20 jaar onderhoudsvrij voor bereikbare delen, 80 jaar onderhoudsvrij voor onbereikbare delen; Bevestigingsmiddelen Alle bevestigingsmiddelen uitvoeren in kwaliteit RVS316L / A4; Materialen Alle materialen toegestaan mits deze voldoen aan voorgaande eisen en detaillering; Beheer en onderhoud Regulier beheer en onderhoud dient plaats te kunnen vinden met gangbare gereedschappen en zonder niet draagbare hulpmiddelen; Bediening De Zijlpoort dient vanaf de Schrijversbrug te worden bediend. Het openen en dichten wordt gekoppeld aan de Schrijversbrug. Het wordt technisch ook mogelijk gemaakt om de bruggen individueel te bedienen; Detaillering Afwaterende detaillering, geen vochtophoping of corrosievorming; Hout Alleen hout met FSC of een vergelijkbaar keurmerk mag worden toegepast; Trap Treden: aantrede: max 170mm, optrede: min 290mm; Verlichting Geen openbare verlichting op de brug. Aanlichting als sfeerverhogend element dat de architectuur van de brug versterkt en de overgang naar het volgende parkgedeelte benadrukt (orientatie) is wel wenselijk. De verlichting is geintegreerd in het architectonisch ontwerp, verlichting wordt uitgewerkt in LED (kleurtemperatuur bij voorkeur tussen 2700-3000 Kelvin en dimbaar) en verlichting is schakelbaar vanuit één centraal punt.


27

COLOFON

BRUGGEN SINGELPARK LEIDEN Programma van Eisen d.d. 19-03-2015 OPGESTELD DOOR Gemeente Leiden Stichting Vrienden van het Singelpark ipv Delft

FOTOGRAFIE Gemeente Leiden ipv Delft Buro JP, Leiderdorp

28


Bruggen Singelpark Leiden

Recommend Documents