Bron: Accountant Adviseur, nr 4 2009 XBRL: stand van zaken Onder het motto ‘Meten is weten’ is onderzoeksbureau GBNED, in samenwerking met XBRL Nederland, eind vorig jaar gestart met de XBRL Monitor. De eerste conclusies. Gerard Bottemanne De implementatie van XBRL is momenteel onderhanden bij de belastingdienst, het CBS en de Kamers van Koophandel. Softwareleveranciers zorgen ervoor dat financiële software met XBRL overweg kan en accountantskantoren implementeren de uitwisseling van informatie via XBRL. Om duidelijk inzicht te geven in de status en voortgang van het gebruik van XBRL binnen zowel de overheid als het bedrijfsleven, is eind 2008 de XBRL Monitor gestart. De monitor geeft inzicht in de status en voortgang van:
de beschikbaarheid van de XBRL berichten zelf; de voortgang bij betrokken overheidspartijen; de voortgang bij andere afnemende partijen (zoals de banken); de implementatie binnen standaard softwaresystemen, onderverdeeld naar boekhoudsoftware, salarissoftware, jaarrekening software en fiscale aangiftesoftware; het gebruik van XBRL in de praktijk.
Eerste conclusies: • Alle betrokken overheidspartijen (belastingdienst, CBS en KvK) kunnen in elk geval (een deel van de) berichten in XBRL ontvangen. • Fiscaal intermediairs zijn nog wel aangewezen op BAPI (het huidige communicatiemiddel en -kanaal van de belastingdienst), met name vanwege retourberichten, zoals de elektronische kopie aanslagen (EKA). • Het aantal softwareleveranciers dat XBRL berichten kan aanmaken (en uitwisselen) is nog beperkt. Het aanmaken van een jaarrekening in XBRL wordt het meest genoemd door leveranciers. Hoewel de implementatie van XBRL wellicht minder snel gaat dan betrokken partijen hadden gehoopt, begint de uitwisseling van financiële gegevens via XBRL wel voet aan de grond te krijgen. Op dit moment gaat de aandacht met name uit naar de verkorte winstaangiften voor de vennootschapsbelasting en het elektronisch deponeren van de jaarrekening bij de Kamers van Koophandel. Verkorte winstaangiften De verkorte winstaangifte heeft als doel om de administratieve lasten te verminderen. Dit is onder meer mogelijk door de aangifte VPB te vereenvoudigen (lees: ‘te verkorten’) en beschikbaar te stellen in XBRL-formaat. Dit is een initiatief van het ministerie van Financiën. Uiteindelijk wordt de aangifte VPB zo’n 70% ingekort. Dit initiatief wordt in een pilot over het fiscale jaar 2008 en 2009 getest. In deze pilot wordt tevens een eerste invulling van Horizontaal Toezicht meegenomen. Verkorte winstaangiftes die financieel intermediairs die een convenant met de belastingdienst hebben gesloten, aanleveren, worden sneller door de belastingdienst afgedaan. De belastingdienst steunt hierbij op de werkzaamheden die door de financieel intermediair zijn uitgevoerd. Afspraken hierover zijn vastgelegd in een convenant dat op 11 december 2008 is
ondertekend door de staatssecretaris van Financiën en een aantal betrokken partijen, waaronder ruim tien accountantskantoren. Elektronisch deponeren van de jaarrekening Bij de Kamers van Koophandel kunnen publicatiestukken voor 'kleine' ondernemers in XBRL aangeleverd worden volgens de laatste informatie die wij van de KvK ontvingen. In de praktijk worden gepubliceerde jaarrekeningen bij de Kamers van Koophandel nu veelal nog handmatig verwerkt (met name ingescand). Het behoeft geen verdere uitleg dat elektronische aanlevering van jaarrekeningen bij de Kamers van Koophandel leidt tot een lastenvermindering bij de KvK. De eerste softwarepakketten zijn gereed om jaarrekeningen langs elektronische weg in XBRL aan te bieden aan de KvK. Het aantal accountantskantoren dat gebruik maakt van het elektronisch deponeren van de jaarrekening in XBRL is beperkt. Misschien koudwatervrees? Dat laatste was ook het geval bij de elektronische aangiftes aan de belastingdienst een paar jaar geleden. XBRL op het accountantskantoor Wij hebben contact gezocht met enkele betrokken accountantskantoren en gevraagd naar hun bevindingen en visie over XBRL, al dan niet in combinatie tot de verkorte winstaangiften. De reacties: Deny Dijkgraaf van BDO Camps Obers Accountants & Belastingadviseurs: “Op 11 december 2008 heeft BDO Camps Obers Accountants & Belastingadviseurs twee convenanten ondertekend. In deze convenanten worden pilot-afspraken gemaakt voor het deponeren van jaarrekeningen op fiscale grondslagen in XBRL en het indienen van een verkorte winstaangifte in XBRL. Dit jaar zullen we samen met de belastingdienst, Kamer van Koophandel en softwareleveranciers tot concrete uitvoering overgaan. Naar verwachting zal de aangiftesoftware waarmee wij werken, AFAS, het op korte termijn mogelijk maken op een verkorte winstaangifte in XBRL elektronisch naar de belastingdienst te zenden. Deze aangifte is tot stand gekomen na intensief overleg tussen de belastingdienst en de werkgroep Fiscaal jaarrapport van het Nederlands Taxonomie Project.(vanaf 1 januari Standard Business Reporting Programma). Onderdeel van de pilot is ook nagaan of deze verkorte winstaangifte breder kan worden ingevoerd. Dit om lagere administratieve lasten voor de ondernemer te realiseren. Voor onze klanten is uiteraard van belang of de belastingdienst deze aangifte kan verwerken en ‘retourberichten’ - dat wil zeggen: elektronisch berichten dat de aangifte ook daadwerkelijk is ontvangen - kan genereren. Ondertussen verwachten wij dat ook de banken verder gaan met hun ontwikkelingen op het gebied van XBRL en dit implementeren. Kortom, wij zullen dit jaar intensief bezig zijn met XBRL in het kader van uitvoering van de diverse pilots en verdere voorbereiding. Voor het jaar 2010 voorzien wij dat XBRL een zeer serieuze omvang en acceptatie krijgt. Wij zien zeker voordelen in dit proces en hebben er ook vertrouwen in. Echter, we moeten we ons wel realiseren dat als je start met uitvoering van dergelijke nieuwe ontwikkelingen er onderweg uitdagingen zullen zijn.” Dave Horio van De Keijzer Nipius & Co Accountants: “Ons kantoor neemt deel aan het convenant voor de verkorte winstaangiften dat namens een aantal middelgrote kantoren is getekend door CreAim. Met deze pilot kunnen wij meelopen in de voorhoede van XBRL. Als vooruitstrevend en innovatief kantoor willen wij optimaal gebruik maken van de mogelijkheden van XBRL. Zo zal de interne uitwisseling tussen de diverse pakketten (administratief, jaarrekening, fiscaal) nog soepeler gaan verlopen. Wij
hebben grote verwachtingen ten aanzien van deze pilot, en kunnen niet wachten totdat de poort open gaat om daadwerkelijk de aangiften op deze wijze aan te bieden. Met name de voordelen voor de cliënt zijn evident: de definitieve aanslag is gelijk aan de ingediende aangifte; steunen op de werkprocessen van de intermediair; geen boekencontrole achteraf, maar vooraf overleg met de belastingdienst over principiële fiscale vraagstukken.” Djiet Ramautarsing van Flynth adviseurs en accountants: “XBRL wordt naar verwachting de standaard voor business reporting van de toekomst. De afgelopen jaren zijn er vooral voorbereidende stappen gezet bij betrokken partijen (uitvragende partijen, softwareleveranciers en intermediairs). Het feitelijke aantal aangiften c.q. gedeponeerde jaarrekeningen dat via XBRL is aangeleverd, is tot op heden nog beperkt. Je merkt echter dat XBRL bij genoemde partijen nu overal serieus op de agenda staat en dat men concrete stappen onderneemt richting ontwikkeling en implementatie. Dit jaar en de komende twee jaar zal een aantal concrete nieuwe toepassingen, waaronder thans de verkorte winstaangifte VPB, beschikbaar komen. Andere toepassingen, zoals verkorte winstaangifte IB en het kunnen aanmaken van commerciële rapporten van kleine en (middel)grote rechtspersonen zullen volgen. Parallel hieraan zien wij dat bij veel van dit soort toepassingen ook vormen van horizontaal toezicht door de belastingdienst worden ontwikkeld. Om voor implementatie van deze nieuwe ontwikkelingen tijdig klaar te zijn en nieuwe mogelijkheden in een vroegtijdig stadium te kunnen uitproberen en implementeren binnen de werkprocessen participeert Flynth adviseurs en accountants BV in het Standard Business Reporting Programma (het voormalige NTP). En doet zij in dat kader ook graag mee aan de pilot verkorte winstaangifte VPB. Het aantal Elektronisch deponeringen van de jaarrekening is ook voor deze toepassing nog vrij beperkt. De komende jaren zal ook hier een flinke groei ontstaan, zo verwachten wij. Hoewel Flynth momenteel nog geen jaarrekeningen bij de kamer van Koophandel deponeert, zijn wij voornemens dit te gaan doen zodra de mogelijkheden er zijn.” Anneke van der Heijden van GIBO Groep Accountants & Adviseurs: “De GIBO Groep is betrokken bij meerdere XBRL pilots. De OB-aangifte: Sinds juli 2008 kan de GIBO Groep direct vanuit AccountView XBRLdocumenten voor de OB-aangifte genereren en verzenden naar de belastingdienst. Tot nu toe zitten we nog in een pilot-fase waarbij maandelijks 10 – 20 OB-aangiften in XBRL naar de belastingdienst gaan. Elke maand schaven we nog kleinere onderdelen van het totale proces bij. Omdat de belastingdienst tot nu toe nog geen retourbericht ‘er is aangifte gedaan’ kon terugleveren, is de OB-aangifte in XBRL nog niet verder in de organisatie uitgerold. De Belastingdienst heeft aangegeven dit retourbericht medio april gereed te hebben, waarna enkele GIBO-vestigingen alle OB-aangiften via XBRL zullen verzenden. Vanaf medio 2009 volgt uitrol GIBO-breed. De verkorte winstaangiften: GIBO-kantoren selecteren de bedrijven die voor de pilot in aanmerking komen. De GIBO Groep verwacht 1.000 tot 2.000 Vpb-aangiften binnen deze pilot te zullen verzenden (minimum volgens het convenant toegezegd aantal is 500 aangiften). Medio april heeft AFAS ERP Software toegezegd de software gereed te hebben waarmee deze Verkorte Winstaangiften Vpb gegenereerd en verzonden kan worden. Met een of enkele vestigingen wordt de software getest waarna vanaf medio 2009 alle GIBO-vestigingen de Verkorte winstaangiften Vpb voor hun cliënten kunnen gebruiken. Het elektronisch deponeren jaarrekening KvK: Deze berichtenstroom komt tegelijk met de Verkorte winstaangiften Vpb op gang. De jaarrekeningen worden vanuit AccountView gegenereerd.
Vanaf 2010 (boekjaar 2009) zal ook de Verkorte winstaangifte IB gereed zijn. Dat levert voor ons meer voordelen op in de verwerking dan de Verkorte winstaangifte Vpb. (Het aantal cliënten van de GIBO Groep die ‘winst uit onderneming’ in hun IB-aangifte vermelden is een factor 9 groter dan het totale aantal Vpb-aangiften.) In de loop van 2009, begin 2010 kunnen we waarschijnlijk ook een pilot opstarten voor de loonbelasting en de banken. Zodra de mogelijkheid er is (geschikte software en als de uitvragende partij gereed is) zal de GIBO Groep een pilot opstarten. De GIBO Groep is, tezamen met het NTP, het LEI en het Ministerie van LNV initiatiefnemer voor een landbouwtaxonomie. Als het lukt dit project van de grond te krijgen ligt er eind 2009 een b-versie van een landbouwtaxonomie. Het NTP werkt eraan steeds meer kleine en eenvoudige informatie-uitvragen in de taxonomie op te nemen. Onder andere de ziekmeldingen aan het UWV. Zodra dit soort kleine procesverbeteringen technisch mogelijk zijn zal GIBO intern hiervoor een pilot opstarten en bij succes deze stroom GIBO-breed implementeren. De overheid lijkt helemaal met XBRL op stoom te komen. Wij verwachten dat voor meerdere van dit soort kleinere stromen in 2009 en 2010 de aanlevering met XBRL mogelijk gemaakt wordt.” Softwareleveranciers Ook enkele softwareleveranciers die bezig zijn met XBRL hebben wij gevraagd naar de stand van zaken en hun visie over XBRL. De reacties: Richard Scheper van AccountView: “AccountView volgt de XBRL-ontwikkelingen al jarenlang op de voet. We zien meer en meer bevestigd worden wat wij altijd al verwachten: XBRL gaat de standaard worden voor gegevensuitwisseling en dat gaat geen twee jaar meer duren. Wij hebben veel tijd geïnvesteerd om de complexe XBRL-techniek in AccountView in te bouwen. Wij denken namelijk dat je taxonomieën op het ‘laagste’ niveau, dus in de financiële administratie, moet koppelen en gebruiken. Alleen dan ben je in staat om alle benodigde (detail)informatie (denk aan sessielijsten, activagegevens e.d.) ook in XBRL-formaat te rapporteren. AccountView heeft de afgelopen jaren nauw samengewerkt met GIBO Groep op dit terrein. Op dit moment zijn we gezamenlijk bezig met de pilot Verkorte winstaangifte en hebben we succesvolle pilots gehad voor CBS statistieken, deponering en de bankentaxonomie.” Richard Schiphorst van CaseWare: “Wij zijn er van overtuigd dat we, als we over een aantal jaren terugkijken naar de ontwikkeling rond XBRL, constateren dat de adoptie en toepassing van XBRL snel verlopen is. Daarom zijn wij vanuit CaseWare Nederland ook nauw betrokken bij de huidige ontwikkelingen en zorgen we ervoor dat XBRL steeds meer wordt geïntegreerd met onze standaard rapportagemodellen, zoals bijvoorbeeld publicatiestukken en binnenkort de verkorte winstaangifte. Daarnaast zien we dat in CaseWare het proces om te komen tot financiële rapportage steeds meer wordt ondersteund en steeds belangrijker wordt. XBRL zal ook hier een belangrijke rol in spelen, met name als het gaat om continuous auditing op dit proces. Doordat XBRL als techniek al standaard is ingebouwd in CaseWare Working Papers, kunnen wij goed anticiperen op al deze ontwikkelingen.” Frank Jonker van CreAim:
“CreAim is een van de specialisten op het gebied van het verwerken en uitwisselen van verantwoordingsinformatie, elektronische (klant)handtekeningen en digitale certificaten en heeft als eerste in Nederland XBRL-jaarrekeningen gedeponeerd, XBRL-aangiften ingediend en XBRL CBS-bestanden verzonden. Wij zijn tot heden ook de grootste aanleveraar van XBRL bestanden aan de belastingdienst, KvK en CBS (bron: NTP februari 2009). Voor diverse deelnemers van de pilot Verkorte winstaangifte zijn we momenteel druk bezig met de technische ondersteuning. In principe zijn er vier mogelijkheden waarop de verkorte winstaangifte kan worden opgesteld en ingediend: 1. De leverancier van het fiscaal pakket past haar applicatie aan waardoor het een verkorte winstaangifte in XBRL kan opleveren en CreAim zorgt voor de verdere afhandeling. 2. Uit het fiscaal pakket kan een gewone VpB aangifte worden geëxporteerd, waarna CreAim hier een verkorte winstaangifte in XBRL van maakt. 3. Vanuit een rapportgenerator wordt een fiscale jaarrekening geëxporteerd en met de applicatie van CreAim wordt hier een verkorte winstaangifte in XBRL van gemaakt. 4. De gehele verkorte winstaangifte in XBRL wordt via de applicatie van CreAim opgesteld.” Harry Pisart van Exact Software Nederland: “Exact Software behoort tot de eerste groep bedrijven die in juni 2006 het Convenant ondertekenden, waarin afspraken werden gemaakt over het gebruik van de taxonomie. Voor die tijd was Exact al enige tijd lid van XBRL Nederland en had de SRA-taxonomie voor accountants ingebouwd in het softwarepakket Exact Globe. Bovendien is XBRL een internationale standaard, waar in tientallen landen behoefte aan bestaat bij gebruikers van onze software. Exact heeft behoorlijk geïnvesteerd in zaken die het pakket toegankelijk en geïntegreerd maken, zoals automatische mapping van grootboekrekeningen, ondersteunen van tekstblokken, rapportage, presentatie en validatie en een drill down mogelijkheid naar financiële details. In Nederland zijn vooral de standaardisatie van de verslaglegging en het elektronische portaal OTP in het oog springende zaken. Aanpassing aan de nationale eisen is een tijdrovend onderdeel van het geschikt maken van de software voor XBRL-toepassingen. Uiteraard worden door Exact de NTP-taxonomieën, waaronder de meest recente, ondersteund.” Martin van Vliet van Unit 4 Agresso Accountancy: “XBRL is een mooi concept, dat wij volledig steunen. Jammer dat het technisch nog steeds in de pioneersfase zit, zodat bij iedere nieuwe generatie veel werk opnieuw gedaan moet worden. Voordeel is wel dat dit bij iedere nieuwe generatie eenvoudiger wordt. Het vraagt van een softwareleverancier significante investering om de XBRL/SBR en NTP vergaderingen en werkgroepen bij te wonen en alle ontwikkelingen en veranderingen te implementeren. Communicatie in de keten is, ondanks alle technische uitgedachte concepten, gevoelig voor storingen. Ieders primaire reactie daarbij: het ligt niet aan ons, maar aan de andere partij. Na de juiste argumenten en bewijzen staan deze partijen wel open voor snel handelen. Het mooie van deze fase is dat iedereen open staat voor het geven van ondersteuning, waardoor het uiteindelijk een succes moet gaat worden. Sinds 2007 hebben we de XBRLondersteuning voor de KvK-ondersteuning vanuit Unit4 Audition. Op 20 februari 2009 zijn de eerste verkorte winstaangiftes, vanuit een bètaversie van Unit4 Fiscaal, met de Overheids Transactie Poort (OTP) naar de belastingdienst verzonden.”
XBRL in het onderwijs De kans is groot dat afgestuurde accountancystudenten straks al XBRL-kennis in hun bagage hebben. De Hogeschool van Amsterdam (HvA) heeft in het curriculum van de opleiding Accountancy vier studiepunten opgenomen voor het verwerven van competenties met betrekking tot XBRL. De HvA heeft een samenwerkingsverband met PISZA (project Proces Innovatie en Standaardisatie en de Zakelijke dienstverlening in de Noordvleugel Randstad). Dit samenwerkingsverband richt zich op de verbinding en versterking van de ICT-sector, de financiële dienstverlening en het onderwijs in de genoemde regio. De ambitie van deze samenwerking is te komen tot een structurele uitwisseling van kennis tussen bedrijven en de hogeschool. De uitwisseltaal XBRL speelt hier een belangrijke rol in. Mark Bisschop rondde zijn Accountancy opleiding aan de Hanze Hogeschool in Groningen af met de scriptie ‘De invloed van XBRL op de accountantspraktijk, kansen en mogelijkheden’. Bisschop heeft onderzocht welke gevolgen XBRL heeft voor het samenstellen en controleren van de jaarrekening. Meer informatie over de XBRL monitor is op te vragen via www.ictaccountancy.nl, de ICTwebsite voor accountants-, en administratiekantoren. Daar vindt u ook de scriptie van Mark Bisschop. Gerard Bottemanne AA is eigenaar van onderzoeksbureau GBNED Bron: Accountant Adviseur, nr 4 2009
