Brein en Integriteit: Over de psychologie van macht en gezag Professor Mark van Vugt Department of Experimental and Applied Psychology Vrije Universiteit Amsterdam Institute for Cognitive and Evolutionary Anthropology University of Oxford
[email protected]
Publicaties • • • • • • • • • • • • • •
Van Vugt, M., & Grabo, A. (2015). The many faces of leadership: An EP approach. Current Directions in Psychological Science. Spisak, B., Obrien, M., Nicholson, N., & Van Vugt, M. (2015). Leadership in organizations: a niche-construction perspective. Academy of Management Review Van Vugt, M., & Ronay, R. (2014). The evolutionary psychology of leadership. Organizational Psychology Review Blaker, N. M. et al. (2013). The height advantage effect in leadership. Group Processes and Intergroup Relations. Spisak, B., Dekker,, P., Kruger, M, & Van Vugt, M. (2012). Warriors and peacekeepers. PloS-One. Van Honk, Van Vugt et al. (2012). Testosterone affects cooperation. Nature. Spisak, B., Homan, A., Grabo, A., & Van Vugt, M. (2011). Facing the situation: Testing evolutionary hypotheses about leadership. Leadership Quarterly. Van Vugt, M. & Ahuja. A. (2011). Naturally Selected: The Evolutionary Science of Leadership. London: Profile/New York: Harper Collins/Toronto: Random House King, A., Johnson, D., & Van Vugt, M (2009). The origins and evolution of leadership. Current Biology Van Vugt, M. (2009). Despotism, democracy and the evolutionary dynamics of leadership and followership. American Psychologist, Van Vugt, M., & Spisak, B. R. (2008). Sex differences in leadership emergence during competitions within and between groups. Psychological Science. Van Vugt, M., Hogan, R., & Kaiser, R. (2008). Leadership, followership, and evolution: Some lessons from the past. American Psychologist, Van Vugt, M., Jepson, S., Hart, C., & De Cremer, D. (2004) Autocratic leadership in social dilemmas: A threat to group stability. Journal of Experimental Social Psychology, Van Vugt, M. and De Cremer, D. (1999). Leadership in social dilemmas: Social identification effects on collective actions in public goods. Journal of Personality and Social Psychology,
www.professormarkvanvugt.com
Macht versus Leiderschap (A) U heeft 10 Euro die U kunt verdelen tussen Uzelf en een andere persoon. Hoeveel geeft U aan de ander? Dictator game (B) De ander kan bepalen of hij/zij het aanbod accepteert. Zo niet dan krijgt geen van beide iets. Hoeveel geeft U de ander? Ultimatum game
Leiderschap vereist empathie
Het geheugen van de leider
Evolutionaire Leiderschaps Theorie (ELT) http://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutionaire_leiderschap_theorie 1000
•
•
De mens is een apensoort en derhalve een groepsdier (Darwin, 1859) ~ 60 miljoen jaar Het mensenbrein is sociaal (netwerken van 100-150 individuen) ~ 2,5 miljoen jaar Leiderschap nodig om sociale groepen te coordineren.
500 400 300 200
Mean Group Size
•
Humans 100 50 40 30 20 10 5 4 3 2 1 1
2
3
Neocortex Ratio
•
Pas sinds de landbouwrevolutie zijn er structurele leiders ~ 10,000 jaar
4
5
6
Leiderschap komt veelvuldig voor in het dierenrijk: • ‘Scout’ leiders bij bijen • ‘Leraren’ bij mieren • ‘Brutale’ leiders bij vissen • ‘Wijze’ leiders bij olifanten • ‘Krijgs’ leiders bij chimpansees
Mismatch
Gesignaleerde problemen op werkvloer • • • • •
Baas Integriteit Autonomie Werkdruk Zingeving
De Integriteitstest De Klokkenluider: “Persoon die je inwerkt zegt dat het gangbaar is om bij een nieuw afgesloten overeenkomst een bemiddelingsvergoeding op te strijken, deze staat niet op de factuur, en het is zeer onwaarschijnlijk dat je baas niets van dergelijke praktijken afweet. Wat doe je?”
Integriteitstest: Wat doe je? Rapporteer
Doe niets
Rapporteer
Doe niets
5
-5
10
0
Integriteitsrisico’s • • • • •
Macht Normen Testosteron Persoonlijkheid STOPs
Wat doet macht? “Denk aan een gebeurtenis uit uw leven waarin U zich machtig voelde en U de baas was over anderen/anderen waren de baas over U.”
Wilt U nu de hoofdletter “E” op uw voorhoofd tekenen?
Macht vermindert empathie Verkeerde “E“ Machtig: 33% Niet Machtig: 12%
Wat kies je?
Testosterone voorspelt leiderschapsstijl
Op welke kandidaat zou U stemmen als president van uw land? Situatie: in oorlog Uw land Taminia is in oorlog met het buurland Robania. Het is een agressieve oorlog en uw land is niet bereid toe te geven.
(A)
Situatie: in vrede Uw land Taminia heeft een lange vreedzame relatie met het buurland Robania. Deze vreedzame alliantie moet worden bewaard.
(B)
Bij dreiging kiezen we voor mannelijke leider 90 80 70 60 percentage of 50 votes 40 30 20 10 0
masc fem
war
peace
scenario
Mannelijk Vrouwelijk (Masc) (Fem)
Bert fraudeert vaker dan Annelies • Kop: 10 euro • Munt: Niets
Mannen: 75% Kop Vrouwen: 50% Kop
Persoonlijkheid: HEXACO • Ik zou in de verleiding gebracht worden om gestolen waren te kopen als ik in financiële nood zou zitten • Ik heb het liefst succesvolle mensen met veel status als vrienden • Soms heb ik het gevoel dat mensen zoals ik boven de wet zouden moeten staan • Ik krijg het vaak voor elkaar dat mensen mij helpen door hen het gevoel te geven dat ze me iets schuldig zijn
STOPs tegen Integriteitsrisico’s • • • • • •
Feedback Kritiek Spot Roddel Vervanging Weggaan
Lessen uit de evolutie over leiderschap en integriteit Let op de machtskloof: Voer STOPs in. Laat bijvoorbeeld ondergeschikten hun managers beoordelen Beoordeel leiders niet (alleen) op hun uiterlijk: Glazen plafond als overblijfsel van evolutionaire geschiedenis. Houd het klein, informeel en egalitair: Maak leiderschap persoonlijk en vind nieuwe manieren om volgers te binden - sociale media. Heb toegevoegde waarde: Ontwikkel je gezag, mensen volgen leiders, geen managers.
DANK!
Geïnteresseerd in deelname VU leiderschap en integriteitsonderzoek?
[email protected]
