De Natuurlijke Leider: Van Macht naar Gezag Professor Mark Van Vugt Department of Social and Organizational Psychology VU University Amsterdam Institute for Cognitive and Evolutionary Anthropology University of Oxford
[email protected]
Voor welke baas zou U liever werken? Larry, de CEO van dit bedrijf, heeft zichzelf zojuist een bonus van 1 miljoen dollar gegeven. Hij is een verwoed verzamelaar van luxe auto’s en mooi jachten en is net begonnen aan zijn derde huwelijk met een 20 jaar jongere vrouw. John, de CEO van dit bedrijf, heeft zichzelf een jaarsalaris van 1 dollar gegeven. Niet omdat het slecht gaat met het bedrijf. Het gaat juist heel goed. John heeft eigenlijk alles al heeft wat hij wenst in het leven en heeft daarom besloten af te zien van een salaris.
Publicaties • • • • • • • • • • • • • • •
•
Van Vugt, M., & Ronay, R. (2014). The Evolutionary psychology of Leadership. Organizational Psychology Review Ohlsen , G., van Zoest, W., van Vugt, M. (2013). Gender and facial dominance in gaze cuing. Plos-One Van Vugt, M., & Wildschut, M. (2012). Gezag: De wetenschap van macht, gezag, en leiderschap. Bruna/Arbeiderspers. Van Honk, J., Van Vugt, M. Et al., (2012). On the impact of testosterone on cooperation. Nature. Spisak, B. et al., (2012). Facing the situation. Leadership Quarterly. Van Vugt, M. & Ahuja. A. (2010). Selected: Why some lead, why others follow, and why it matters. London: Profile/New York: Harper Collins Gillet, J., Cartwright, E., Van Vugt, M. (2010). Selfish or servant leadership: Testing evolutionary predictions. Personality and Individual Differences King, A., Johnson, D., & Van Vugt, M (2009). The origins and evolution of leadership. Current Biology Van Vugt, M. (2009). Despotism, democracy and the evolutionary dynamics of leadership and followership. American Psychologist, 64, 54-56. Van Vugt, M. (2008). Follow me: The origins of leadership. New Scientist, 14 June, 2660 Van Vugt, M., & Spisak, B. R. (2008). Sex differences in leadership emergence during competitions within and between groups. Psychological Science. Van Vugt, M., Hogan, R., & Kaiser, R. (2008). Leadership, followership, and evolution: Some lessons from the past. American Psychologist, 63, 182-196. Wilson, D. S., Van Vugt, M., & O'Gorman, R. (2008). Multilevel selection theory and major evolutionary transitions: Implications for Psychological Science. Current Directions in Psychological Science. Van Vugt, M., Jepson, S., Hart, C., & De Cremer, D. (2004) Autocratic leadership in social dilemmas: A threat to group stability. Journal of Experimental Social Psychology, 40, 1-13. Van Vugt, M. and De Cremer, D. (1999). Leadership in social dilemmas: Social identification effects on collective actions in public goods. Journal of Personality and Social Psychology, 76 , 587-599.
www.professormarkvanvugt.com
Leiderschap maakt het verschil! •
Goed leiderschap levert kwaliteit (en redt mensenlevens): –
–
CEO verantwoordelijk voor 14% van de variatie in bedrijfswinst Strijd om Zuidpool (Scott vs. Amundsen)
Maar...... 2/3 van medewerkers noemt hun baas als belangrijkste stressfactor!
Evolutionaire Leiderschaps Theorie (ELT) http://nl.wikipedia.org/wiki/Evolutionaire_leiderschap_theorie 1000
•
•
De mens is een apensoort en derhalve een groepsdier (Darwin, 1859) ~ 60 miljoen jaar Het mensenbrein is sociaal (netwerken van 100-150 individuen) ~ 2,5 miljoen jaar Leiderschap nodig om steeds grotere groepen te kunnen coordineren.
500 400 300 200
Mean Group Size
•
Humans 100 50 40 30 20 10 5 4 3 2 1 1
2
3
Neocortex Ratio
•
Pas sinds de landbouwrevolutie zijn er structurele leiders ~ 10,000 jaar
4
5
6
“Wij hebben geen managersbrein”
MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP EN TOEZICHT Stelling 1: Leiderschap is uniek menselijk
MYTHEN EN WAARHEDEN ONWAAR Voor leiderschap heb je weinig hersenen nodig!
Leiderschap komt veelvuldig voor in het dierenrijk: • • • • •
‘Scout’ leiders bij bijen ‘Leraren’ bij mieren ‘Brutale’ leiders bij vissen ‘Wijze’ leiders bij olifanten ‘Krijgs’ leiders bij chimpansees
Welk dier neemt de leiding?
MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP EN TOEZICHT Stelling 2: Leiderschap = Dominantie
MYTHEN EN WAARHEDEN Stelling 2: ONWAAR Leiderschap is Overtuiging
Onze familieleden
De alfa is geen natuurlijke leider! https://www.youtube.com/watch?v=ZN02Sw 68pOE
Spel U heeft 10 Euro die U kunt verdelen tussen Uzelf en een andere persoon. Hoeveel geeft U aan de ander? (“dictator” spel) Of….. De ander kan bepalen of hij/zij het aanbod accepteert. Zo niet dan krijgt geen van beide iets. Hoeveel geeft U de ander? (“ultimatum” spel)
Leiderschap vereist empathie
Testosterone geen voorspeller van leiderschap
Test Denk aan een gebeurtenis uit uw leven waarin U zich machtig voelde en U de baas was over anderen. OF …anderen waren de baas over U.
Wilt U nu de hoofdletter “E” op uw voorhoofd tekenen?
Macht vermindert empathie Denk aan een gebeurtenis uit uw leven waarin U zich machtig voelde en de baas was over anderen. Foute “E”: Macht: 33% Geen Macht: 12%
MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP Stelling 3: We kiezen onze leiders op basis van hun competenties
MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP ONWAAR Leiderschap en Mismatch
Onwaar: Leiderschap en Mismatch 7 6
5 Attractiveness 4 as Leader
short tall
3
2 1 John
Mary
leadership style
Op welke kandidaat zou U stemmen als president van uw land? Situatie: in oorlog Uw land Taminia is in oorlog met het buurland Robania. Het is een agressieve oorlog en uw land is niet bereid toe te geven.
(A)
Situatie: in vrede Uw land Taminia heeft een lange vreedzame relatie met het buurland Robania. Deze vreedzame alliantie moet worden bewaard.
(B)
Op welke kandidaat zou U stemmen als president van uw land? 90 80 70 60 percentage of 50 votes 40 30 20 10 0
masc fem
Masculien Feminien war
peace
scenario
MYTHEN EN WAARHEDEN OVER LEIDERSCHAP EN TOEZICHT Stelling 5: Toezicht houden zit niet in onze genen
MYTHEN EN WAARHEDEN WAAR: Ons brein is niet geevolueerd om toezicht te houden op zaken buiten ons eigenbelang
Wat doe je? Kijkt Toe
Kijkt Niet Toe
Kijk Toe
Kijk Niet Toe
5
-5
10
0
Wat doe je?
Lessen uit de evolutie over leiderschap en toezicht
Heb toegevoegde waarde: Mensen volgen leiders, geen managers.
Houd het klein, informeel en egalitair: Maak leiderschap persoonlijk en vind nieuwe manieren om volgers te binden - sociale media. Let op de machtskloof: Voer STOP’s in. Laat bijv. ondergeschikten hun managers beoordelen. Beoordeel leiders niet (alleen) op hun uiterlijk: Glazen plafond als overblijfsel van evolutionaire geschiedenis. Maak toezichthouders meer (persoonlijk) verantwoordelijk
DANK!
Geïnteresseerd in deelname leiderschapsonderzoek?
[email protected]
