Februari 2011, jaargang 11, nr. 1
BRANDWEER AMSTERDAM-AMSTELLAND
Burgemeester van Uithoorn, Dagmar Oudshoorn Grote brand in de Kerkstraat, Amsterdam De kracht van vrijwilligers bij brandpreventie Torenwachters, werk op het hoogste niveau
Behulpzaam Deskundig Daadkrachtig
Inhoud
De commandant aan het woord 3
4
6
10
De kracht van vrijwilligers bij brandpreventie
4
Burgemeester van Uithoorn, Dagmar Oudshoorn
6
Ome Ed
8
Open data en Innovatie op de werkvloer
9
De grote brand in de Kerkstraat, Amsterdam 10 Torenwachters - werk op het hoogste niveau
12
Innovatie Moed
14
Toeters en bellen
16
Vrijwilliger in beeld
18
Lezersaanbieding
20
12
14
18
Colofon Sitrap is een uitgave van Brandweer Amsterdam-Amstelland en wordt verspreid onder alle personeelsleden en relaties.
Vormgeving: Brink & de Hoop Amsterdam
Oplage: 2.000
Druk: Drukkerij De Bink Leiden
Hoofdredactie: Annette de Wolde Eindredactie: Elke van den Hout Aan dit blad werkten mee: Gerard Koppers Maria Krikken Jeroen Nan Ed Oomes
2
SITRAP
Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevens bestand of kenbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch, mechanisch, door fotokopieën, opnamen of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever.
Kopij volgend nummer 21 maart 2011 Foto cover: Tristan Vellekoop. Brand in de Kerkstraat, Amsterdam, 14 december 2010 Redactieadres: Karspeldreef 16 1101 CK Amsterdam Telefoon: (020) 555 66 21 Fax: (020) 555 68 63 E-mail:
[email protected]
Volg Brandweer Amsterdam-Amstelland nu ook op twitter: www.twitter.com/BrandweerAA
©2011 Brandweer Amsterdam-Amstelland
DE COMMANDANT AAN HET WOORD uiterste van jezelf te vragen, om je kennis en ervaring aan te wenden om de juiste beslissingen te nemen. De scenario’s die we bij oefeningen gebruiken lijken soms over de top. Er worden incidenten en gevolgen daarvan bedacht waarvan je kunt denken: ‘maar dat gebeurt toch nooit.’ De brand bij Chemie-Pack in Moerdijk heeft bewezen dat, hoe irreëel oefenscenario’s ook mogen over komen, de werkelijkheid ze toch kan overtreffen. De beelden van de brand en de enorme rookpluim gingen ver voorbij het voorspelbare. De burgemeester van Breda zei in de Volkskrant van 18 januari: ‘In simulatiespellen oefenen we op dit soort situaties. Ik heb nu kunnen vaststellen dat de werkelijkheid vele malen heftiger en complexer is dan de oefeningen.’ En daar heeft hij ook gelijk in. De werkelijkheid is onvoorspelbaar en kan elke fantasie te boven gaan. Maar dat betekent niet dat je niet meer hoeft te oefenen. Juist wel, zelfs. Door grote crises en rampen te ensceneren raak je vertrouwd met de structuur, ken je de spelers op het bord en weet je wat je van elkaar mag verwachten. Alleen dat al helpt in het onverhoopte geval dat je met een ramp te maken krijgt. In onze regio is ‘Moerdijk’ op de voet gevolgd. En ook de nasleep houden we in de gaten, zoals elke Oefenen is een belangrijk onderdeel van ons werk.
Veiligheidsregio dat doet. Want, en daarin verschilt
We moeten immers te allen tijde voorbereid zijn op
de werkelijkheid niet van oefensituaties, we kunnen
onvoorspelbare situaties. Door in een gecontroleerde
er van leren. De brand bij Chemie-Pack is dusdanig
omgeving de werkelijkheid na te bootsen kunnen
uniek dat het voor elk brandweerkorps belangrijk is
we de bestaande werkwijzen en procedures nog beter
om er lering uit te trekken. Net zoals je bij een
onder de knie krijgen. Dat is belangrijk voor incidenten
oefening na afloop evalueert, is dat bij echte incidenten
die we vaak tegenkomen, maar vooral ook voor
ook belangrijk. De brandweer is een lerende organi-
zeldzame situaties. Juist dan is het belangrijk om
satie waarin we gelukkig ook buiten de eigen regio
goed te oefenen, zowel de daadwerkelijke bestrijding
kijken. En als ik het over leren heb dan praat ik in
van het incident ter plaatse als het bestuurlijke aspect
de breedste zin van het woord, zowel de negatieve
ervan. En ondanks dat het een oefensituatie is,
als de positieve leerpunten zijn van belang.
blijkt elke oefening weer dat je toch de spanning voelt die er in werkelijkheid ook is.
Want alleen door van elkaar te leren en die leerpunten te oefenen, kunnen we ons zo goed mogelijk voor-
Bij een oefening is het scenario van groot belang.
bereiden op de onvoorstelbaarheid van de realiteit.
Daarin moeten de juiste valkuilen en knelpunten zitten waardoor je als brandwacht, bevelvoerder, officier of commandant genoodzaakt bent om het
Caroline van de Wiel Commandant Brandweer Amsterdam-Amstelland
SITRAP 3
De kracht van
vrijwilligers bij brandpreventie Door: Jeroen Nan Burgers kunnen de kans op brand zelf enorm terugdringen door zich thuis bewust te zijn van de risico’s en daar maatregelen tegen te treffen. Wat betreft het verminderen van de schade geldt hetzelfde. Een belangrijk middel, dat in geen enkel huishouden mag ontbreken, is een rookmelder. Deze waar schuwen bewoners razendsnel bij brand, waardoor de brandweer eerder gealarmeerd kan worden en daarmee de brand minder tijd heeft om schade aan te richten.
Rookmelders ophangen Onderzoek van de Nederlandse Brandwonden Stichting* wijst uit dat het percentage werkende rookFoto: Michel Klanke
melders in woningen de afgelopen
Vrijwilligers van kazerne Driemond maken zich klaar voor een oefening
jaren sterk is gestegen. Uit een op internet gehouden steekproef blijkt dat 71,3 % van de Nederlanders tussen de 18 en 65 jaar een rookmelder heeft opgehangen. Dat komt omdat ze sinds 2003
Brandweer Amsterdam-Amstelland zet zich de komende
verplicht zijn in nieuwbouw
jaren met hart en ziel in om haar ambitie waarheid te maken.
campagnevoering, bijvoorbeeld
De ambitie is om het aantal branden te verminderen, de schade
tijdens de Brandpreventieweken.
bij brand te verlagen en om meer veiligheid te creëren, ook
Status brandweermensen
voor het repressief personeel. Bij het verminderen van de
Deze bewustwordingscampagnes
schade als gevolg van brand is ook een belangrijke rol
speelt daar een belangrijke rol bij.
weggelegd voor burgers. Immers, de brandweer wordt pas
Brandweermensen hebben een
gealarmeerd op het moment dat er al een brand woedt.
toriteit uit dat de bereidheid van
4
SITRAP
woningen, maar ook door
blijven belangrijk en de brandweer
bepaalde status en stralen een au-
In het dorp Driemond in het landelijke Zuidoost, vlak bij burgers om actie te ondernemen
Weesp, ligt de vrijwillige kazerne Maxima. De kazerne
groot is op het moment dat een
heeft de beschikking over een autospuit en is daarnaast
brandweerman of -vrouw hen vertelt hoe belangrijk het is om je
thuishaven van de reserve adembeschermingswagen, die
eigen verantwoordelijkheid te
in voorkomende gevallen door het korps wordt bemand.
nemen waar het brandveiligheid
Er werken 23 vrijwillige brandweermensen.
aangaat. Dit bleek ook tijdens huisbezoeken die tijdens de Brand preventieweken in Amsterdam-
impuls gegeven aan de brand
grote saamhorigheid. Dat maakt
Amstelland veelvuldig zijn gedaan.
veiligheid in Driemond. We zijn
het voor ons veel makkelijker om
Vrijwillige brandweermensen heb-
woningen langsgegaan om
onze boodschap over te brengen.
ben misschien nog wel een extra
controles uit te voeren en waar
Ik denk dat dit een grote kracht is
voordeel.
nog geen rookmelder aanwezig
van de vrijwillige brandweer. We
was hebben wij er een opge
staan midden in de maatschappij,
Hechte gemeenschap
hangen. Ik denk dat het zeker
en het hart van de maatschappij
Johan Hofman is kazernemanager
een voordeel is dat wij een
klopt ook in onze kazerne. In onze
in Driemond. ‘Ik durf te zeggen
brandweerkazerne zijn in een kleine
dagelijkse werkzaamheden,
dat bij ons de rookmelderdekking
en hechte gemeenschap. Alle vrij-
wanneer we de brandweer niet
rond de 80% zit. Dat is enorm en ik
willigers wonen in het dorp, waar
officieel vertegenwoordigen, wordt
ben er natuurlijk heel blij mee. We
iedereen elkaar kent. Dit betekent
er ook veel over de brandweer
hebben er als kazerne ook veel
dat we niet alleen een enorm net-
gesproken en ook op die manier
energie in gestoken om het belang
werk hebben, maar ook dat het
leveren we een bijdrage aan het
van rookmelders aan te geven en
veel makkelijker is om onze
vergroten van het brandveiligheids-
mensen bewust te maken van het
bewoners te bereiken. Iedereen is
bewustzijn. Want ook brandweer-
feit dat ze je leven kunnen redden.
betrokken bij elkaar er is een
vrijwilliger ben je 24 uur per dag.’
In de afgelopen Brandpreventieweken hebben we weer een
*Steekproef ‘Brandveiligheid’ 23-09-2010 in opdracht van de Brandwonden Stichting
SITRAP 5
Dagmar Oudshoorn
‘Ik ben er eigenlijk gewoon ingerold’ Vrouw, 38 jaar oud en hiermee de jongste vrouwelijke
horeca. De repressieve brandweer
burgemeester in Nederland. In dit interview maken we
is voor de burgemeester helemaal
kennis met de nieuwe burgemeester van Uithoorn en lid van het Veiligheidsbestuur Amsterdam-Amstelland.
nieuw. ‘Ik heb regelmatig contact met de kazernemanager van Uithoorn, Nico Theuns. Ik heb al meegedaan aan oefeningen en ben op
Door: Annette de Wolde
grote verandering. Reacties waren:
de korpsavond geweest. Ik heb de
‘Jeetje, komt er zo’n stadsdame
brandweer, zowel beroeps als vrij-
Bestuurlijk actief
naar Uithoorn? Wat moet die hier?’
willigers, hoog zitten. Al vind ik
Sinds 2002 is burgemeester Dagmar
Maar eigenlijk ben ik een provincie-
wel dat de vrijwillige brandweer
Oudshoorn politiek actief. Zij vertelt
dame die in de grote stad is
een extra dimensie heeft. Het is
dat zij niet in een gemeenteraad of
gekomen en nu weer in de provincie
een bijzondere vorm van vrijwil-
iets dergelijks heeft gezeten, maar
zit. Ik kom uit Goes in Zeeland. Dus
ligerswerk waarbij je je eigen le-
direct is gelanceerd als bestuurder
het valt mee.’
ven in de waagschaal legt voor de
van een van de grootste deel
veiligheid in jouw gemeente. Deze
gemeenten van Rotterdam:
Veiligheidsbestuur
vrijwilligers doen het naast hun
Feijenoord. ‘Dat is niet iets wat je
Burgemeester Dagmar Oudshoorn
werk en naast hun privéleven. Dat
iemand aanraadt. Je krijgt heel veel
is lid van het Veiligheidsbestuur
beseffen veel mensen vaak niet.
over je heen, voordeel hiervan is
en heeft het aandachtsgebied
Op het moment dat er wat is, laten
wel dat je veel leert. In die periode
communicatie onder haar hoede.
de vrijwilligers alles uit hun han-
is mijn liefde voor het vak van
De burgemeester vertelt hoe
den vallen en komen ze. Pure lief-
besturen gegroeid.
belangrijk de communicatie richting
de voor het vak en dat merk je
Ik heb twee periodes in de deel
de burger is. ‘Kijk maar naar de
duidelijk aan de heren en dames
gemeente Feijenoord gedaan,
brand in Moerdijk. Hoe doe je dat
die vrijwilliger bij de brandweer
waarvan de laatste vier jaar als
nou als burgemeester als er zo’n
zijn.’
voorzitter van het Dagelijks
camera op je gezicht staat? Wat
Bestuur. En dan ga je denken ‘en
speelt er? Wat vertel je wel en wat
Agressie
wat dan nu?’. Er ligt een wereld
vertel je niet? En wat zijn de lessen
Tijdens oudejaarsnacht zijn in
voor je open. Brutaal dacht ik: ‘ik
die je daaruit kunt leren? Het is
Uithoorn brandweermensen lastig
kan misschien wel burgemeester
cruciaal dat burgers goed worden
gevallen bij het blussen van brand.
worden’. En dat is gelukt! Tot mijn
geïnformeerd, zonder dat je paniek
Zij werden bekogeld met stenen
grote vreugde gekozen en sinds 20
zaait en dat je goed voorbereid
verpakt in ijsballen. De politie moest
mei vorig jaar geïnstalleerd als
bent op allerlei vragen.’
erbij komen, zodat de brandweer
burgemeester van Uithoorn.’
haar werk kon doen. Dagmar
Brandweer
Oudshoorn vertelt dat zij daar als
Van Rotterdam naar Uithoorn
Qua preventie heeft Dagmar
burgemeester heel boos over wordt.
‘Als burgemeester pak je je hebben
Oudshoorn in Rotterdam ook met
‘Ik vind het onbestaanbaar dat er
en houden letterlijk op en verhuis
de brandweer te maken gehad.
idioten zijn die hulpverleners lastig
je naar een andere gemeente. Van
Op het gebied van bouw en bij-
vallen en hinderen in hun werk. Dat
Rotterdam naar Uithoorn lijkt een
voorbeeld brandveiligheid in de
het bij mensen opkomt! Ik vind dat
6
SITRAP
ze gestraft moeten worden en dan
hele keten. De burgemeester zou
ting moet doen. Daar moet je over
is het in Uithoorn nog niet klaar.
hier meer algemeen beleid op wil-
nadenken, niet alleen maar samen
Wat mij betreft kunnen ze een
len. ‘Dan gaat het niet alleen meer
met anderen.’
voetbalwetje tegemoet zien, zodat
over het blussen van branden,
ze volgend jaar met oudejaarsnacht
maar ook over het voorkomen van
niet op straat zijn.
brand en het mensen wijzen op
Twee rookmelders en een blusdeken
hun eigen verantwoordelijkheid
In een anekdote vertelt burge-
Gelukkig is er ook waardering.
daarin. Want mensen hebben
meester Dagmar Oudshoorn hoe
Inwoners van Uithoorn die een
daar natuurlijk ook een eigen ver-
anderen ook met preventie bezig
schoorsteenbrand hadden gehad,
antwoordelijkheid in. Iedereen
zijn. ‘Toen ik hier kwam wonen,
lieten via een ingezonden brief in
moet weten en begrijpen dat de
heb ik een aannemer gevraagd
de krant weten hoe blij ze waren
brandweer de brand niet veroor-
mijn huis te verbouwen. In de
met de brandweer. Dat is de an-
zaakt, niet ontdekt en niet meldt.
offerte bood hij eveneens twee
dere kant van de medaille en komt
Bij die bewustwording kun je als
rookmelders en een blusdeken
gelukkig ook veel voor.’
overheid een belangrijke rol spe-
aan. Zo iemand is ook bezig met
len. Daarbij moet je er wel op let-
het voorkomen van brand.
Brandveiligheid in Uithoorn
ten dat je alle doelgroepen
Gevolg is dat in mijn huis twee
In Uithoorn staat brandveiligheid
bereikt. Niet iedereen is even zelf-
rookmelders hangen en een blus-
hoog in het vaandel. Er is discussie
redzaam of wordt bereikt via alge-
deken in de meterkast. Wel met
over de brandweer van de toe-
mene campagnes. Ik heb de erva-
zijn reclame, maar dat maakt
komst, maar ook over het stimule-
ring dat je in risicowijken op een
natuurlijk niets uit. Dat vind ik
ren van de zelfredzaamheid in de
andere manier dit soort voorlich-
een goed systeem.’
SITRAP 7
Ome O m eEdE d
Offensieve Binnenaanval Deel 1 bewustzijn tijdens brandbestrijding
woorden: de landbouwers hadden
te vergroten. Net als hier was men
een analytisch kader bedacht waar
er daar achter gekomen dat dode-
de jagers in het veld geen gebruik
lijke ongevallen zich voornamelijk
van maken. Oftewel, er is nog een
voordeden tijdens inzetten, waarbij
vertaling noodzakelijk van het
je je achteraf afvroeg waarom men
gewenste gedrag in theorie naar
überhaupt naar binnen was gegaan.
acties in de praktijk. Er moet een
Volgens de Engelsen zou een systeem
nieuwe normaliteit gecreëerd
van continue risicoanalyse tijdens
brandbestrijding dit probleem
volledig in de dagelijkse systemen
moeten voorkomen. Daartoe heeft
zijn geïntegreerd.
worden, waarin nieuwe methodes
Ergens eind jaren negentig liep ik
men flowcharts ontwikkeld (Google
stage bij diverse korpsen in de UK.
eens op dynamic risk assessment,
Dit kwartje is langzaam gaan vallen
De gelijkenis met de Nederlandse
de eerste hit, een ppt, is bijzonder
na het dodelijk ongeval in De Punt.
brandweer vond ik treffend.
interessant) en een aantal uitgangs-
Toen is voor het eerst een analytisch
Dezelfde betrokkenheid van de
punten die de DRA ondersteunen:
kader gepresenteerd dat een onderscheid maakte over twee
mensen, dezelfde focus op redding en brandbestrijding. En dezelfde
“We may risk our lives a lot, in a
dimensies met uiteindelijk vier
problemen met dodelijke ongeval-
highly calculated manner, to
standaard inzetsystemen. Offen-
len tijdens brandweeroptreden. In
protect saveable lives.
sieve en defensieve binnenaanval
Nederland verschenen toen enkele
We may risk our lives a little, in a
enerzijds, en de offensieve en
onderzoeksrapporten, zoals de
highly controlled manner, to protect
defensieve buitenaanval anderzijds.
‘Risico’s van het vak’ (van BZK) en
saveable property.
Maar daarmee zijn we er nog niet.
‘Veiligheidsrisico’s bij repressief
We will not risk our lives at all for
Het formuleren van vier standaards
brandweeroptreden’ (van het
lives or property that are already
is één ding, het vertalen naar een
Nibra). In mijn ogen nog steeds
lost.”
bruikbare inzetsystematiek en lesen leerstof, alsmede oefen
relevante (en verplichte) vak literatuur die helaas niet meer
Een ieder met enig rationeel denk-
programma’s, is nog heel wat
verkrijgbaar is. Eigenlijk zouden
vermogen zal deze uitgangspunten
anders. Inmiddels ben ik er van
dergelijke uitgaven via internet
onderschrijven. Toch is het niet de
overtuigd dat een grondige land-
structureel te raadplegen moeten
ultieme oplossing van het probleem.
bouwersanalyse de start moet zijn
zijn. Dus NVBR en Infopunt Veilig-
De Nederlandse onderzoeken had-
van de verandering. Als dat een-
heid, schud eens aan wat takken
den namelijk aangetoond dat veel
maal is afgerond en vastgelegd,
en plaats zulke studies alsnog op
inschattingsfouten niet zozeer
kan de vertaling volgen naar
de website.
rationeel tot stand kwamen (dus
bijscholing en oefening van de
bewust), maar dat veeleer irrationele
jagers.
In Engeland was men inmiddels
besluitvormingsprocessen (dus
gestart met de Dynamic Risk
onbewust) de oorzaak waren van
Wordt vervolgd!
Assessment (DRA) om het risico
te risicovolle inzetten. In andere
Lees deel 2 in de volgende Sitrap.
8
SITRAP
Open data en Innovatie op de werkvloer Internationale belangstelling ‘Op 18 en 19 november heb ik tijdens het ‘Open Government Data Camp’ in Londen een presentatie gehouden over het P2000-Maps idee. Dit congres is bedoeld om het delen van data tussen overheids diensten te stimuleren. Hier heb ik over het idee gesproken, dat uit de informatie van uitrukberichten meer interessante toepassingen kunnen worden gemaakt. Er waren veel positieve reacties uit de zaal over het P2000-Maps systeem, dat ook goed toepasbaar is voor andeBart van Leeuwen bij de P2000-Maps in de remise van de kazerne
re hulpdiensten. Zo is er al contact met voorziening tot samenwerking
Zeven kazernes van Brandweer Amsterdam-Amstelland
Politie Nederland (vtsPN).’
maken gebruik van P2000-Maps. Een systeem waarbij chauffeurs van een brandweervoertuig, op een beeldscherm in de remise, een kaart zien waarop zowel de kazerne als de uitruklocatie staan aangegeven. Zo kan men vooraf zien hoe ze moeten rijden en over eventuele alternatieve routes na denken.
Ontwikkeling ‘Samen met de afdeling Innovatie van Brandweer Amsterdam- Amstelland ben ik momenteel bezig om het Open Data systeem binnen het korps verder uit te
Innovatie
dragen. We willen systemen meer
‘Door de instroom van nieuwe
openbaar maken om innovatie te
De autospuiten in regio Amsterdam-
collega’s van buiten Amsterdam is
stimuleren. Verder is er nog de
Amstelland zijn al een hele tijd
er in de operationele dienst binnen
wens om op P2000-Maps de actuele
uitgerust met het Brandweer
Brandweer Amsterdam-Amstelland
verkeersgegevens aan te geven,
Ondersteuning Systeem waarop
een probleem ontstaan: de plaatse-
zoals wegwerkzaamheden. Hiervoor
een gps-systeem is aangesloten. De
lijke bekendheid van de stad en de
zal moeten worden samengewerkt
sirenes van het voertuig produceren
regio neemt steeds verder af’, aldus
met de Dienst Infrastructuur.’
120decibel waardoor het geluid
Bart van Leeuwen, hoofdbrandwacht
van het gps-systeem niet goed te
bij Brandweer Amsterdam-
horen is. Ook het schermpje van
Amstelland. ‘Ik ben door collega’s
Voor meer informatie over
het gps-systeem is te klein, omdat
gevraagd om hier een oplossing
P2000-Maps kunt u contact
een chauffeur op weg naar een
voor te vinden. Om de kaart te
opnemen met Bart van Leeuwen.
incident alle aandacht nodig heeft
maken heb ik uitrukgegevens
Per mail bereikbaar
voor het verkeer.
verzameld, via het P2000 netwerk.’
[email protected].
Door: Maria Krikken
SITRAP 9
De grote brand in de Kerkstraat, Amsterdam
Je weet niet wat je te wachten staat
Midden in de Amsterdamse binnenstad ging op 14 december
een monumentaal dubbelpand in vlammen op. De brand brak rond 4 uur ‘s nachts uit in een antikraakpand aan de Kerkstraat, vlakbij het Leidseplein. De brandweer rukte met groot materieel uit en voorkwam dat het vuur oversloeg naar de naast- en achtergelegen huizen. Het pand brandde geheel uit. Inzet vanaf de Prinsengracht
Door: Elke van den Hout
Hoofdofficier van Dienst bij het
het hotel merkte rooklucht op en
incident. ‘De voormalige homosauna
alarmeerde de brandweer.
In het antikraakpand hadden op dat
aan de Kerkstraat was een behoorlijk
moment verschillende kunstenaars
complex gebouw met veel gangen
Ontruimen
hun atelier. De brandweer haalde
en kamertjes. Het pand heeft
Trompert: ‘De brand was moeilijk
één persoon uit het brandende pand,
verschillende functies gehad, er is
te lokaliseren en bleek helemaal
een ander kwam zelf naar buiten.
veel vertimmerd. Daarbij is het een
achterin het pand te zitten. Dat
Beiden hadden rook ingeademd.
groot en diep pand. Als je binnen
betekent lange aanvalswegen. De
Een van de gewonden is naar het
bent, weet je niet wat je te wachten
dichte bebouwing in de Kerk-
ziekenhuis gebracht.
staat.’ Het pand loopt tot aan de
straat, de buren op zeer korte af-
Prinsengracht en heeft een kleine
stand en de grote hoeveelheid
Veel vertimmerd
binnentuin. Aan de Prinsengracht
rook waren genoeg reden om op
Ritchie Trompert van Brandweer
grenst het pand aan vijfsterren hotel
te schalen naar grote brand. En ei-
Amsterdam-Amstelland was de
Seven One Seven. De portier van
genlijk meteen daarna werd dui-
10
SITRAP
Waterscherm om overslag te voorkomen
Leegbranden
steuning. De ontruimingen verlie-
‘We startten de brandbestrijding met
pen vlotjes. Enkele buren waren
een binnenaanval. Toen stukken van
ongerust over de rook in hun huizen.
de plafonds naar beneden kwamen
De brandweermannen gingen ver-
hebben we besloten om iedereen
volgens even mee met de bewoners
naar buiten te halen. De inzet werd
en hebben ter plekke gemeten of er
vanaf dat moment anders, het werd
gevaar voor hun gezondheid was.
een buitenaanval. Dan ligt de nadruk
Zo stel je de bewoners gerust. De
niet meer op het bestrijden, maar
jongens hebben goed gewerkt.’
meer op het beperken van de brand
Bijeenkomst betrokkenen
wordt als verloren beschouwd en
Diezelfde avond nog organiseerde
alles wordt gegeven om te voor
stadsdeel Centrum, in de Stads-
komen dat het vuur naar aan
schouwburg op het Leidseplein,
grenzende panden overslaat. Dat
een informatiebijeenkomst over
deden we door aan de zijkant van het
de brand en de gevolgen. Aanwe-
pand zogenaamde waterschermen
zig op de bijeenkomst waren de
aan te brengen.’ Het is heel lang
stadsdeelvoorzitter Jeanine van
spannend geweest. Na vier uur
Pinxteren, inspecteur van Bouw-
blussen was het gevaar geweken en
en Woningtoezicht Lucas Jan-
delijk dat het hotel en twee naast-
werd het sein ‘brand meester’ gege-
broers en Ritchie Trompert. In de
gelegen woningen geheel
ven. Dat was rond 8 uur ‘s morgens.
zaal zaten nog enkele functiona-
ontruimd moesten worden. Reden
Er is nog de hele dag geblust. De
rissen van de politie, onder wie de
om grip 1 te maken. We hebben
laatste ploegen gingen rond 23.00
heer Puijk, plaatsvervangend wijk-
dan twee speerpunten: ontruimen
uur weg. Daarna is de brandweer
teamchef bureau Lijnbaansgracht,
en brand bestrijden.’
een aantal keren teruggeweest voor
en een aantal deskundigen over
controles en nablussen.
opvang en verzekeringszaken. Na
Foto's: Ellen Langendam
en overslag voorkomen. Het pand
Tussen de opschaling grote brand en
een beschrijving van het incident,
grip 1 zaten 3 minuten. Twintig
Goed gewerkt
het verloop en de gevolgen was er
gasten van het hotel zijn in alle
‘Ik vind dat we goed gewerkt heb-
ruimte voor vragen en reacties uit
vroegte geëvacueerd en onder
ben. We keken vooruit en reageer-
de zaal. De opkomst was hoog en
gebracht bij een ander hotel. Negen
den adequaat: door snel op te
het initiatief voor de bijeenkomst
panden zijn totaal ontruimd, inclusief
schalen hadden we op tijd extra
werd zeer op prijs gesteld door al-
de twee brandhaardpanden.
voertuigen, officieren en onder-
le betrokkenen.
SITRAP 11
Keizersgracht 14, dat uit 1699 De entreehal van Keizersgracht 12, de huidige verblijfplaats dateert, had als naam en van de gevelsteen van De Torenwachter. gevelsteen ‘De Torenwachter’. De gevelsteen is teruggevonden en in de toegangshal geplaatst.
Met kermis- en nieuwjaarswensen probeerden de torenwachters fooien te krijgen om hun schamele loon een beetje aan te vullen.
Torenwachters werk op het hoogste niveau
De brandweer houdt ervan om zo snel mogelijk overzicht te
De kerken gingen weer snel over
krijgen: denk aan helikoptertjes met camera’s en autoladders
naar (andere) kerkgenootschappen,
voor een hoger standpunt. Zelfs managers houden van een helicopterview. Dat doen we natuurlijk bij de brandweer al eeuwenlang.
maar de hoogste torens bleven in gebruik door de gemeente. De oudste in Amsterdam is natuurlijk de toren van de Oude Kerk, die vanaf 1325 gebouwd werd naar het
Door: Gerard Koppers
De zonnewijzer was niet echt heel
ontwerp van Joost Bilhamer, maar
nauwkeurig, maar de torenwachter
uiteindelijk pas in 1718 helemaal
Oorlog, water en vuur
moest met de almanak, het eerste
klaar was. In de 70 meter hoge
De middeleeuwse mens had drie
streepje zonlicht en daarna met
toren was de ‘woning’ van de
grote vijanden, die om vereende
zandlopers en klokgelui de voort-
torenwachter tussen de derde en
krachten vroegen: vreemde legers,
gang van de tijd steeds melden.
vierde verdieping, wat nu de oefen-
overstromingen en brand. Bij al die
Maar ook bij brand of ander onheil
kamer van de beiaardier is.
bedreigingen was een vroegtijdige
moest hij een bepaalde klok luiden
De volgende toren die opgeleverd
ontdekking cruciaal. Met de mid-
of een vaste klok met een afwijkend
werd, behoorde bij de Zuiderkerk.
delen en mogelijkheden van de
ritme, dan wel de trompet blazen.
Toen men met de bouw begon,
eerste nederzettingen was het voor-
was het nog een katholieke kerk,
al de wacht aan de poort, maar
Stadstorens
maar in 1614 was de alteratie al
zeker die in de (kerk)toren, die dag
Oorspronkelijk huisde de toren-
achter de rug en was de kerk van
in dag uit, scherp op moest letten.
wachter in het stadhuis, maar als
de protestanten en de toren van
Zo’n torenwachter had in die tijd
daar geen toren was, kon dat ook
de gemeente. Deze toren is ook 70
best een druk leven. Klokken met
de kerktoren zijn. Na de ‘alteratie’
meter hoog en had het toren-
wijzerplaten waren er nog niet en
of ‘beeldenstorm’ vervielen alle
wachtersverblijf op de zevende
totdat onze landgenoot Christiaan
(toen nog katholieke) kerken met
verdieping. De bekendste, mooiste
Huygens in 1659 het slingeruurwerk
torens aan de stad. Het waken
en hoogste toren werd de
uitvond, was iedereen voor de tijd-
vanuit de torens en het zorgen
Westertoren, die in 1638 gereed
vaststelling afhankelijk van de
voor de juiste tijdsaanduiding
kwam. Deze meet 85 meter en huis-
openbare klokken.
was immers een publieke taak.
vestte de torenwachters op twee
12
SITRAP
Torenwachters waren er overal in de steden. Ook in de Sint Bavotoren van Haarlem woonde er permanent één.
In alle grote torens waren ook spuithuizen met handbrandspuiten. Die in de Sint Bavo is nog steeds bewaard gebleven. Foto: Lotte Dijkstra.
De Oude Kerk, die er ruim vierhonderd jaar over deed om afgebouwd te raken, kan daarmee wedijveren met de beroemde kathedraal in Barcelona van Gaudi, waar men pas 130 jaar aan werkt.
hoog. Zuider-en Westerkerkstoren
‘nachtlicht’. Dan moesten alle
sel van het nieuwe korps verloor
zijn ontworpen door Hendrick de
vuren weer gedoofd zijn. Toen er
de torenwachter heel snel zijn
Keyser.
eenmaal mechanische uurwerken
betekenis en op 31 december
waren, werd het werk wel iets
1879 werd de functie opgeheven.
Duurzame functie
gemakkelijker maar ook steeds
Torenwachter J.P. Richard van de
De stadsfunctie van torenwachter
minder gewaardeerd. Bij de op-
Zuiderkerkstoren mocht als laatste
bleek één van de duurzaamste
richting van de beroepsbrand-
met pensioen. Dat bedroeg toen
ambten. Alle reorganisaties van
weer in 1874 had men besloten
fl. 38,65 per jaar. Daarmee kwam
de stad en zijn organen ten spijt,
om de torenwachters (drie man),
aan de hoogste functie van de
bleef de torenwachter op zijn
die elk 200 gulden per jaar ver-
stad een einde. Alleen tijdens de
post. ‘s Ochtends bij zonsopkomst
dienden, over te hevelen van de
Tweede Wereldoorlog kwam er
blies hij de ‘Uuydop’ het trompet-
politie naar de brandweer. Daar-
weer een permanente bewaking
signaal voor de bakkers, waarbij
uit bleek wel dat de brandmel-
in de torens, die tevens alle vlieg-
zij hun vuur mochten ontsteken.
ding eigenlijk de hoofdtaak was
tuigbewegingen in de gaten
Een uur later luidde hij de ‘dag-
geworden. Door het goede func-
moest houden. Als in de middel-
klok’ en met zonsondergang het
tioneren van het brandalarmstel-
eeuwen, zeg maar.
De Zuiderkerkstoren was de eerste die van meet af aan een gemeentetoren was. Later is ook de kerk zelf weer aan de gemeente Amsterdam toegevallen en nu kandidaat voor het Nationaal Historisch Museum.
De beroemde ‘Wester’ werd zelfs door Jan van der Heijden - bekend schilder én uitvinder van de slangbrandspuit én eerste commandant van de brandweer - vereeuwigd op een schilderij.
SITRAP 13
De Cobra coldcutter, waarmee het mogelijk is om door materiaal heen te snijden en daarna een mist van heel fijne waterdruppels op de brandhaard te spuiten
Innovatie Moed
‘Offensieve buitenaanval
speerpunt voor 2011'
Regeren is vooruit zien. Maar, regeren is ook achterom kijken, daar lessen uit trekken en veranderingen doorvoeren. Onder regie van de NVBR staat innovatie van het brandweerwerk al een aantal jaar op de kaart. Ook in Amsterdam-Amstelland wordt gekeken welke nieuwe methoden ons werk beter kunnen maken, maar ook of ze een positieve bijdrage kunnen leveren aan het vergroten van de veiligheid van brandweermensen. Peter Butter is innovatiemanager en vertelt over de innovaties die dit jaar op de agenda staan.
14
SITRAP
Door: Jeroen Nan
Ingrijpen op afstand ‘We richten ons vooral op de offensieve buitenaanval, het ingrijpen in de dynamiek van brand op afstand. Deze manier van werken is natuurlijk vooral in beeld gekomen na het drama bij De Punt. Sindsdien is er enorm veel gebeurd en die ontwikkeling zet zich nog steeds voort. In het verleden hebben we in onze regio een pilot gedraaid met zogenaamde blusbommen en ook dit jaar gaan we een aantal gereedschappen testen die op de voertuigen geplaatst worden. Bijvoorbeeld Fognails en nevelkogels. Nevelkogels zijn natuurlijk niet nieuw, maar wij gaan testen uitvoeren met een nieuwe versie. Hiermee kun je door muren of ramen heen een blussing inzetten. Het mag duidelijk zijn dat deze middelen het brandweerwerk veiliger maken, maar waar het vooral om gaat is of de blussing ook daadwerkelijk effectief is en hoe je ze moet gebruiken.’
Mist van fijne waterdruppels Dat is niet het enige dat er in 2011 op stapel staat. In samenwerking met
Pilot met de blusbom
het NIFV en het innovatiecluster Noord-West wordt in april een
proberen we het -waar mogelijk en
van de innovaties ongeschikt is voor
voertuig gehuurd dat beschikt over
nuttig- ook in te zetten bij echte
ons werk. Want dan weten we in
het Cobra coldcutter systeem. ‘Deze
incidenten. We zoeken hierin ook de
ieder geval dat, en waarom ze
techniek maakt het mogelijk om
samenwerking met de Veiligheids-
ongeschikt zijn. Die wetenschap is
door materiaal heen te snijden en
regio Rotterdam-Rijnmond, die ook
ook nuttig. We zijn op zoek naar de
daarna een mist van heel fijne water-
zo’n voertuig heeft.’
eieren van Columbus, maar om die
druppels op de brandhaard te
te vinden moet je nu eenmaal ook
spuiten. Hiermee blus je brand niet,
Columbus
andere eieren stukslaan. Waar het
maar het zorgt wel voor een enorme
‘Door op verschillende manieren de
vooral om gaat is dat we als brand-
temperatuursdaling. Deze daling,
offensieve buitenaanval in de
weer Nederland blijven zoeken
de temperatuur daalt tot rond de
praktijk te brengen krijg je een goed
naar nieuwe ontwikkelingen, deze
tachtig graden, zorgt ervoor dat
beeld van de (on)mogelijkheden
in de praktijk toetsen aan nut,
het gevaar van een flashover wordt
van de diverse innovaties. Alleen
noodzaak, kosten en baten en dan
geëlimineerd. Dit voertuig gaan we
dan kun je een besluit nemen waar-
uiteindelijk een pakket innovaties
voornamelijk gebruiken in een
mee we de toekomst in kunnen.
doorvoeren waarvan we weten dat
testprogramma, maar uiteraard
Het is ook niet erg als blijkt dat één
ze ons werk veiliger maken.’
SITRAP 15
Toeters en bellen In de rubriek Toeters en bellen staan twee medewerkers van Brandweer Amsterdam-Amstelland ‘tegenover’ elkaar. Dit keer een duiker en een chef ladder.
Door: Elke van den Hout en Jeroen Nan
Marco Bond Is duiker en brandwacht op kazerne Willem (bij station Amstel) in Amsterdam. Hij is tien jaar in dienst bij Brandweer
Het is een troep onder water. Vooral de Geldersekade
Amsterdam-Amstelland waarvan zes jaar
is berucht; daar liggen veel spuiten die junks in de
als duiker. Kazerne Willem is de thuis basis van het duikteam met in totaal 32 duikers.
gracht gooien, winkelwagentjes, flessen, fietsen en vuilniszakken. Dan ga je met nog meer voorzichtigheid te werk. Het duikteam van Amsterdam heeft met stip de meeste uitrukken van Nederland. Toch, sinds de paddo’s illegaal zijn geworden, lijkt het of we min-
Waarom brandweer?
der duikuitrukken hebben gekregen, dus snel weer
Voordat ik bij de brandweer kwam ben ik zes jaar
verkopen die troep haha...
marinier geweest. Toen ik voor de vierde keer naar Noorwegen moest voor een wintertraining, vond ik
Uitruk?
het genoeg. Toch wilde ik een baan waar uitdaging
We rukken altijd uit met vier personen: de chauffeur
in zat. Uiteindelijk werd het de brandweer. Het is een
van de duikwagen, de duikploegleider en twee
baan die mij veel voldoening geeft. Veel variatie in
duikers. Er gaat maar één duiker het water in en de
het werk, je weet nooit van te voren wat de dag gaat
andere duiker staat geheel aangekleed in duikpak
brengen. Dat maakt het interessant. Waar je het uit-
met de nodige apparatuur klaar voor als de eerste
eindelijk allemaal voor doet is dat je mensen in nood
duiker in nood komt. In het water zit je vast aan een
kunt helpen. Dat is toch prachtig.
communicatielijn, en krijg instructies vanaf de kant via een headset. Naast de instructies via de headset
Duiken?
kunnen we altijd terugvallen op signalen als de
Als duiker bij de brandweer maak je deel uit van een
techniek uitvalt.
team. Maar als je als duiker het water in gaat ben jij
Eén incident zorgt nu nog steeds voor hilariteit op de
degene die het moet doen. Amsterdam heeft veel
kazerne: we gingen naar een koe die in de sloot was
water: grachten, plassen, het IJ. Je hebt weinig tot
gevallen. Het leek of ze niet meer op eigen kracht
geen zicht in de Amsterdamse wateren. Dat blijft
eruit kon komen. Ik sprong de sloot in en die koe
spannend. Als we bijvoorbeeld op zoek gaan naar een
schrok daar zo van dat het grote logge dier zich geen
voorwerp, gaan we zwemmend over de bodem via
moment bedacht en met een grote sprong binnen een
een bepaalde zoekmethode op zoek naar het betref-
paar seconden weer netjes op de kant stond... tja, en
fende voorwerp. Tastend met je handen (beschermd
dan de opmerkingen van je collega’s.
met speciale duikhandschoenen) over de bodem zoek je een bepaald gebied af. Het blijft lastig maar geeft
Na de brandweer?
wel heel veel voldoening als je een klein voorwerp
Duiken doe ik met erg veel passie en plezier en wil dit
weer terug vindt.
nog heel lang blijven doen.
16
SITRAP
Yuri Smit Is chef ladder en hoofdbrandwacht op kazerne Nico (aan de IJ-tunnel) in Chef ladder?
Amsterdam. Hij is tien jaar in dienst van
Het is een specialisme dat je moet beheersen als je
Brandweer Amsterdam-Amstelland,
hoofdbrandwacht wilt worden. Met de ladder wordt je ingezet bij brand, voor bijvoorbeeld het blussen van
waarvan zes jaar als chef ladder.
afstand. Daarnaast is het in Amsterdam, waar vaak maar één natuurlijke vluchtweg is, een taak van de ladder om als tweede vluchtweg te dienen. Zowel voor bewoners als voor mijn collega’s. Een andere taak, die heel vaak voorkomt, is hulp
reanimatie. Het slachtoffer moest via de ladder op
verlening. Denk aan gevaarlijk loshangende takken en
straatniveau worden gebracht. Binnen was de bezet-
dakpannen na een storm en het afhijsen van mensen
ting van de autospuit bezig met reanimeren en zij
die horizontaal verplaatst moeten worden. In de smalle
droegen hem aan ons over. Maar het reanimeren
trappenhuizen van de stad is dat niet mogelijk, en
moest wel doorgaan. Dus terwijl we het slachtoffer
dan komen wij in actie. Als chef ladder ben ik
naar beneden brachten, ben ik doorgegaan met de
verantwoordelijk voor het voertuig, de chauffeur en
reanimatie. Voor omstanders moet dat ook een
onze gezamenlijke inzet.
indrukwekkend gezicht zijn geweest.
Uitruk?
Samenwerking met de duikers?
Als chef ladder ben ik een team met mijn chauffeur.
Bij een duikincident wordt in onze regio standaard
Het is belangrijk om goed met elkaar te communice-
ook een ladder meegestuurd. Het kan voorkomen dat
ren. Het is een specialisme waarbij je creatief moet zijn
we de duikers echt assisteren, maar veel vaker leveren
en altijd aandacht voor de omgeving moet hebben. In
we ondersteuning aan wal.
de stad hangen veel kabels van bijvoorbeeld trams en de straten kunnen erg smal zijn. Het is belangrijk dat
Na de brandweer?
je het voertuig direct goed neerzet, omdat je een
Ik ben op dit moment niet bezig met een leven na de
ladder die eenmaal gestempeld is niet zomaar even
brandweer. Ik wil bij het korps nog heel veel ervaring
snel kunt verplaatsen.
op doen en nieuwe dingen leren. Ik wil graag nog
Vaak werken we samen met de bezetting van een
chauffeur worden en in de toekomst kom ik hopelijk
autospuit, maar het komt ook voor dat je als enige
ook in aanmerking om bevelvoerder te kunnen
voertuig naar een incident wordt gestuurd.
worden. Ik ga elke dag met plezier naar mijn werk en vind het brandweervak nog steeds het mooiste
Een incident dat ik me goed kan herinneren is een
vak dat er is.
hulpverlening waarbij we uit waren gerukt voor een
SITRAP 17
Vrijwilligers in beeld
‘Het is leuker om te dan te
geven
nemen’
2011 is uitgeroepen tot Europees Jaar van de Vrijwilliger.
groot aantal vrijwilligers bij de
Daarom besteden we dit jaar in de Sitrap extra aandacht aan
BrOn zit er zelfs al vanaf het begin
de vrijwilligers van Brandweer Amsterdam-Amstelland, want
(1987) en hebben een opleiding
de organisatie is dankbaar en trots op al haar vrijwilligers.
brandwacht gevolgd. Een aantal is
Deze keer: vrijwilliger bij Brandweer Ondersteuning (BrOn).
werkzaam bij andere korpsen,’ aldus Theo Graeff, vrijwilliger en ploegleider bij de BrOn. Theo Graeff is zelf al ruim 23 jaar
Door: Maria Krikken
actief als vrijwilliger bij de brand-
Diversiteit
weer. Gemiddeld is hij wekelijks
De BrOn maakt deel uit van Facili-
ongeveer 4 uur kwijt aan de brand-
taire Ondersteuning en zorgt voor
weer, wat hij nog steeds met veel
logistiek en bevoorrading tijdens
passie doet. ‘De spanning die het
een incident. Er zijn 29 vrijwilli-
met zich mee brengt en de voldoe-
gers actief die tijdens een langdu-
ning die je krijgt van de brand-
rige inzet of vanaf een middel-
wachten en andere hulpdiensten,
brand zorgen voor zowel de
daar doe je het voor.’
inwendige mens als voor de logi stiek van materialen. Maar ook bij
Actie
grote oefeningen kan er op de
Theo was aanwezig bij de brand in
vrijwilligers van de BrOn worden
de Kerkstraat, op 14 december.
gerekend.
‘Omdat ik al lang bij de brandweer rondloop heb ik al veel incidenten
De vrijwilligers van de BrOn heb-
mee gemaakt. Toch is het elke keer
ben allemaal een verschillende
weer spannend. Op het moment
achtergrond. Van politieagent, be-
dat wij gealarmeerd worden, stijgt
veiliger, buschauffeur en monteur
de adrenaline. Op de plek zelf heb-
tot werkzaam bij FNV, BOCAS of
Passie voor de brandweer
ben we zo snel mogelijk onze con-
een uitzendbureau. Maar één ding
De meeste vrijwilligers zijn actief bij
tainers neer gezet en opgebouwd,
hebben ze gemeen: ze geven alles
de BrOn om iets voor een ander te
zodat de brandwachten en andere
op het moment dat de alarmcen-
kunnen betekenen en om deel uit te
hulpverleners een echte lekkere
trale de BrOn oproept!
maken van de brandweer. ‘Een
bak koffie konden nuttigen.’
18
SITRAP
De vrijwilligers van de BrOn bij mekaar tijdens de maandelijkse oefenavond
Oefenen
Een vrijwilliger bij de BrOn volgt
Onvergetelijke momenten
Naast het oproepbaar zijn bij
verder een cursus Sociale Hygiëne,
Een moment dat Theo Graeff niet
incidenten komen de vrijwilligers
omdat men te maken heeft met
snel vergeet was de brand in
ook één keer in de maand samen om
voedsel. Ook is het van belang dat
Nieuw Vennep van een aantal jaar
te oefenen. ‘Tijdens een incident is
vrijwilligers een cursus Leven
geleden. ‘Het was rond de min
het belangrijk dat alles soepel
reddende Handelingen volgen,
vijftien en ik was samen met een
verloopt. Ook wij moeten daarom
weten hoe kleine blusmiddelen
collega koffie aan het zetten.
blijven oefenen. Als chauffeur
worden gehanteerd en is het bezit-
Komt er een brandwacht binnen.
bijvoorbeeld is het belangrijk dat
ten van een groot rijbewijs een pre.
Helemaal verkleumd en kan zich
je tijdens een incident goed over-
Het is handig als men een opleiding
nauwelijks bewegen. Zie ik hem zo
weg kan met grote containers
brandwacht heeft gevolgd en
voor de kachel ontdooien. Dan zie ik
midden in de stad.’
kennis van de stad heeft.
weer waarom wij er als BrOn staan.’
SITRAP 19
Lezersaanbieding
Accessoires van echt brandweerslangenleer Elvis & Kresse maken bijzondere lifestyleaccessoires door afval opnieuw te gebruiken. De innovatieve Firehose-lijn is gemaakt van echte, gebruikte brandweerslangen, die na een verhitte carrière een tweede leven krijgen.
Anders waren de slangen zonder meer en zonder waardigheid terechtgekomen op De Grote Vuilnisbelt. Een deel van de winst wordt geschonken aan verschillende brandweerorganisaties in Groot-Brittannië.
Lezersaanbieding Lezers van Sitrap krijgen 10 procent korting op een toilettas of Slider riem van Elvis and Kresse, te bestellen via de website eako.nl. Voer de speciale promotional code ‘Amstelland’ in als u de bestelling doet. De producten kunt u ook bestellen via
[email protected]. De aanbieding is geldig tot en met 30 april 2011.
20
SITRAP
