bram roelens KITTZ 2004
CALL ME EASY
I
N
L
E
I
D
I
N
G
5
ONDERZOEKSM E T H O D E
9
Welke informatie wil ik verzamelen?
Welke onderzoeksmethode is het meest geschikt om aan de beoogde informatie te komen?
ONDERZOEKSRESULTAAT
11
Welke conclusies kan ik trekken uit mijn onderzoek? waarom wel? waarom niet? gebruik? complexiteit? leesbaarheid? design? nood-gsm? actieve en niet-actieve ouderen?
T
17
ONTWERP-RELEVANTE CONCLUSIES
19
H E T
O N T W E R P
21
H E T
R E S U L T A A T
31
B I B L I O G R A F I E
33
B
E
S
L
U
I
Welke is het belang van mijn onderzoek met betrekking tot het ontwerpen van een gsm?
Do You Need a Training Class to Operate a Cell Phone? February 16, 2004 If it seems like new technology is trying too hard to be all-encompassing, research agrees: a recent study by the Yankee Group showed that 50 percent of consumers postponed a purchase because they thought that a product might be too difficult to operate. The study, referenced at the January Consumer Electronics Show by Gerard Kleisterlee, chief executive of Royal Philips Electronics, reflected the theme of a bevy of speeches that called for better usability, and ultimately ergonomics, with a strong consumer focus for the electronics industry. According to CNN.com, Kleisterlee, in his speech, also noted that “complexity is intrinsic in technology but simplicity is how we should bring it to the consumer.” Still, the electronics industry appears to be slow to adopt such an ergonomic mantra. Reports of 100-plus page user guides for a simple cell phone, recordable DVD formats that may or may not mesh with an owner’s DVD recorder, and high-tech cameras that require the consultation of the owner’s manual for anything more than point-and-shoot, are leaving some consumers frustrated by options they may not even want but are forced to buy on their new electronics. Ultimately, those same features being touted by the manufacturers as the next-great-thing are making today’s electronics, usually intended for convenience, far more complicated than the consumer desires. “The more a product could do, the more that could go wrong,” usability expert Jakob Nielsen of the Nielsen Norman Group consulting firm told CNN. Nielsen notes that his own DVD player’s remote control has a whopping 35 buttons but the one he uses the most is highly inconvenient -- “[it] is the smallest and in the middle of five other buttons.” Some companies, though, are catching on and showing that, even with all the bells and whistles, the electronics industry can create a more ergonomic experience for the user. For example, Epson recently introduced a new television complete with a photo-printer, CD-ROM drive and a memory card reader, all intended to make printing a photo a convenient procedure for the consumer. But prototypes of the TV were found to be too cumbersome for users who were forced to scroll through on-screen menus to finally access the feature that they wanted. Epson solved this problem by putting a single “print” button on the TV’s remote control. Source: CNN.com -- Jeanie Croasmun http://www.ergoweb.com/news/detail.cfm?id=883
I N L E I D I N G De gsm is bij ons nog niet zo lang gekend. Een vijftal jaar geleden keek men je raar aan als je een gsm had. Nu kijkt men je raar aan als je er geen hebt. De groei van gsm’s is geëxplodeerd. In een paar jaar tijd werden er in ons land miljoenen gsm’s verkocht. De gsm is ondertussen ook veel meer dan een draadloze telefoon waarmee je gelijk waar kunt bellen, of opgebeld worden. Elke maand komen er tientallen nieuwe modellen op de markt met alsmaar meer functies en technische snufjes. Bij elke generatie van toestellen worden ze ingewikkelder en polyvalenter. Wat de fabrikanten echter blijkt te ontgaan is dat een zeer groot deel van bevolking enkel wil bellen of opgebeld worden. Niet iedereen koopt een gsm om mee te pronken, spelletjes op te spelen of foto’s mee te trekken. Universal design is the design of products and environments to be usable by all people, to the greatest extent possible, without the need for adaptation or specialized design. (Ron Mace)
De seniorengroep, die een steeds groter deel van de samenleving gaat bezetten heeft andere noden en wensen dan de doelgroep waar bijna alle gsm’s voor ontwikkeld worden.
5
Cellular phones are needed tools
Cellular phones are no longer expensive items that are practical only for professional people or business CEOs. They are cost efficient and often used as the only phone for individuals. Cellular phones provide for help in emergencies, for assurance for parents of teenagers who are starting to go out on their own, and for keeping in touch with friends and family. Certainly, cellular phones are a must-have for business use as well. Today’s cellular phones not only are reasonable in cost and can fit almost any budget, but they come with such a variety of accessories and options that they can be personally fitted to meet your needs. Cellular phones are great for students (consider setting them up with prepaid minutes so they don’t go over budget). They offer safety for our children, women out alone, car breakdowns, as well as for keeping relationships healthy by communication. Today’s advanced technology has provided many products for our pleasure and safety and business efficiency. No advancement likely means more to a greater part of our population than cellular phones.
http://www.cell-phone-advice.com/art1.html Wat voor ouderen met een verminderde beweegzaamheid het belangrijskte is, is hun persoonlijke communicatie. Een draadloos systeem kan de oudere hiermee helpen. Een draadloos systeem kan zowel een draadloze telefoon als een GSM zijn. De draadloze toestellen springen daar in waar de moboliteit van de gebruiker kleiner is. Dit is niet alleen van belang bij voor hun sociale contacten maar kan bij ambulante situaties het verschil betekenen tussen leven en dood. De technologie gaat op deze manier de zelfstandigheid van de oudere vergroten. Ouderen kunnen makkelijk zelf toestellen gebruiken omdat ze deze bij zich kunnen houden. Mogelijke gevaren van deze technologie zijn echter wel het risico op een vermindering van sociale contacten door het meer zelfstandig kunnen leven. Dit is één van de redenen waarom deze technologie vaak geweerd wordt. zie: Workshop on Universal Accessibility of Ubiquitous Computing: Providing for the Elderly
Mobile Communication for Older People: New Opportunities for Autonomous Life Julio Abascal, Antón Civit
6
In mijn onderzoek wil ik nagaan welke de belangrijkste problemen zijn die senioren tegenkomen bij het gebruik van een gsm of wat hen belet van een gsm te gebruiken. Op die manier hoop ik tot een ontwerp van een toestel te komen dat ook voldoet aan de noden van senioren.
Voor ik kan beginnen met een onderzoek moet ik mezelf een aantal vragen stellen met betrekking tot het gebruik van de gsm bij ouderen.
1. Waarom gebruiken senioren een gsm? Welke functies gebruiken ze. Wat is de promaire reden dat ze een gsm hebben? 2. Waarom gebruiken senioren geen gsm? Welke zijn de hinderpalen of struikelblokken die hen belet een gsm te gebruiken? Zijn ze van plan een gsm te kopen op een later moment? 3. Ondervinden de senioren problemen of moeilijkheden bij het gebruik van de gsm? Zoja, welke? 4. Is er nood aan een sterk vereenvoudigd toestel; een soort nood-gsm?
Om antwoorden te vinden op deze vragen moet ik voor een geschikte onderzoeksmethode kiezen die me toelaat specifieke vragen te stellen en daar waar nodig, dieper op een bepaalde vraag ingaan.
7
leeftijd
proefpersonen
8
ONDERZOEKSMETHODE Om aan deze eisen te voldoen heb ik geopteerd voor een interview waar ik persoonlijk vooropgestelde vragen kan stellen, aangevuld met specifieke vragen om tot een betere informatie voor mijn onderzoek te komen. De inhoud van deze handleiding heeft in hoofdzaak betrekking op het afnemen van interviews waarbij er een persoonlijk (face-to-face) contact is met de respondent en er gebruik wordt gemaakt van een gestructureerde vragenlijst. Algemeen kan de inhoud ervan omschreven worden als datgene wat een interviewer dient te weten en te kunnen om zijn of haar taak op een kwaliteitsvolle wijze uit te voeren. Geert Loosveldt Leuven, februari 2002
inleiding tot HANDLEIDING VOOR INTERVIEWERS: HET FACE-to-FACE INTERVIEW Afdeling dataverzameling en analyse Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek Centrum voor Survey-Methodologie
Ik heb 20 mensen geïnterviewd, met een leeftijd gaande van 59 tot 81. In de interviews heb ik gezocht naar de reden van het bezit en naar het gebruik. Een vragenlijst voor de bezitters van een gsm werd aangevuld met een vragenlijst voor mensen die er geen bezitten om zo in alle gevallen te peilen naar de reden van het al dan niet bezitten van een dergelijk toestel. Tot slot polste ik of er een markt bestaat voor een Nood-gsm of een sterk vereenvoudigde gsm. Om deze bekomen gegevens te vergelijken met jongeren heb ik een enquête gehouden naar het gebruik van de gsm bij jongeren gaande van 15 tot 27 jaar. Dit heb ik gedaan via internet en persoonlijk met invulbladen. Naast de afgenomen interviews en de enquête bij de jongeren heb ik mijn informatie ook gehaald via de gebruikelijke media zoals het Internet.
9
bezit gsm leeftijd geslacht
telefoneren
ja
66 V
ja
80 V
ja
60 M
x
ja
81 V
x
ja
64 M
nee
70 V
ja
59 V
nee
60 M
ja
68 M
nee
79 V
ja
75 V
ja
73 V
ja
62 V
nee
77 M
ja
SMS bereikbaar gemiste/ noodzijn gemaakte gevallen oproepen
andere te ingewikkeld?
x
xx
ja
x
x
xx
ja
x
x
x
nee
x (op reis)
x
nee (voorgeprogrameerd)
x
ja (geen interesse)
x
nee, bellen en sms niet, rest wel
x
x
als memo
x
x
x
x
x
x (ingewikkeld)
x x
x
65 V
x
x
x
ja
71 M
x
x
ja
64 V
nee
63 V
ja
74 M
x
ja
64 V
x
x
x
ja x
x
neen
als cadeau
x
x
neen
x
x
neen
x
x
ja
x
x
neen
x
x
x
ja
x
x
neen
x
x
x
ja
x
O N D E R Z O E K S R E S U LTA AT Voor mijn onderzoek heb ik 20 mensen ondervraagd. De ondervraagde personen variëren in leeftijd van 59 tot 81 jaar. Uit dit onderzoek bleek dat er verschillen zijn tussen de nog actieve senioren en de niet actieve senioren. Met actieve senioren bedoel ik senioren die nog steeds werken in het bedrijfsleven, vaak in een eigen zaak of actief zijn in een club. De nietactieve senioren zijn de op rust gestelde personen en die weinig sociaal of economisch actief zijn. De oudste persoon die ik ondervraagd heb is mijn buurvrouw van 81 jaar. Ze is nog steeds, tesamen met haar man actief in het bedrijf dat ze samen hebben opgericht.
WAAROM NIET? Van de 20 ondervraagde personen waren er vijftien met een gsm. Bij de andere vijf heb ik gepolst naar de reden waarom deze geen hadden: - geen nood aan - stoort anderen - bang om geen rust meer te hebben - ben er te oud voor - ... Deze personen staan vaak erg argwanend tegenover de gsm. Het lijkt erop dat ze zich verzetten tegen hetgeen dat zo nieuw is en zich zo vlug verspreidt.
WAAROM WEL? Voornaamste reden voor het bezitten zijn van een gsm: - als hulp bij noodgevallen - om bereikbaar te zijn (bij noodgevallen) - om zelf te bellen, sociale contacten - om sms‘jes te ontvangen/versturen -… Het is zowel uit verplichting als geruststelling dat mensen een gsm hebben. De gsm geeft bij alle ondervraagden een gevoel van zekerheid omdat ze weten dat ze op elk moment de hulpdiensten kunnen bellen, of dat ze bij noodgevallen bereikbaar zijn.
11
GEBRUIK Door in een tabel aan te duiden welke ondervraagde persoon welke functie zoal gebruikte kon ik deze samenplaatsen in een schijfdiagram. Hieruit kun ja afleiden dat de gsm hoofdzakelijk wordt gebruikt om een hulp te hebben bij noodgevallen.
COMPLEXITEIT Ongeveer de helft van de ondervraagde senioren vindt het gebruik van de gsm te ingewikkeld. Uit mijn onderzoek blijkt dat dit hoofdzakelijk te wijten is aan een overdaad aan functies. De meeste van deze functies worden nooit gebruikt en leiden enkel tot verwarring. Dit is ook te wijten aan het feit dat ouderen niet gewoon zijn om met een menustructuur om te gaan. De menustructuur bestaat uit elektronisch gegenereerde beelden die veranderen als je op een knop drukt. Dan wordt er verwacht de juiste keuze te maken door een op/neer knop waarna nog eens verwacht wordt om deze te bevestigen. Het opladen van de gsm levert geregeld problemen. Niet alleen de handeling om de adapter aan te sluiten maar ook het gebrek aan een gewoonte geeft problemen. Een tafellader kan hier een oplossing voor bieden.
12
LEESBAARHEID De meeste ondervraagde senioren ervaren niet veel problemen bij het lezen van de informatie op het scherm en kunnen de knoppen goed terugvinden en bedienen. Bij de nieuwere kleine gsm’s hebben ze echter wel moeite om de knopjes te bedienen. Gsm’s met kleurenschermpjes mogen dan wel een hoge waarde hebben bij jongeren en zijn vaak een doorslaggevende reden om tot de aanschaf over te gaan, de leesbaarheid gaat er zeker niet op vooruit. Een kleurenscherm heeft enkel nut bij het weergeven van ingewikkelde informatie of foto’s. Senioren (en vele jongeren) hebben hier dus weinig nood aan. DESIGN Van de 20 ondervraagde personen was er maar één persoon bij wie het design van de gsm belangrijk was. Bij de andere personen was dit totaal niet van belang. NOOD-GSM De ondervraagde personen waren allemaal enthousiast over de gedachte om een vereenvoudigde gsm te ontwikkelen. Op de vraag of ze geïnteresseerd zouden zijn in een nood gsm waarmee je enkel kan bellen en niet kunt opgebeld worden, reageerden ze verdeeld. Ze wensen ook bereikbaar te zijn bij noodgevallen. ACTIEVE EN NIET-ACTIEVE OUDEREN Bij het analyseren van de gegevens die ik verzameld heb via de interviews blijkt dat er een verschil is tussen de nog actieve of nog werkende senioren en de senioren die effectief op rust zijn. Hierbij ligt het verschil hoofdzakelijk aan de noodzaak. Actieve senioren hebben deze effectief nodig terwijl bij de niet-actieve hoofdzakelijk de geruststelling een hoofdrol speelt bij het bezit.
13
leeftijd
proefpersonen proefpersonen
functies
JONGEREN Wanneer je de resultaten vergelijkt met onderzoek verricht naar de jongeren toe, komen er een aantal verschillen naar voor. Als je peilt naar het gebruik van de gsm en het waarom, dan merk je de grootste verschillen. Uit een enquête die ik uigevoerd heb bij een 40-tal jongeren bleek het volgende. Jongeren maken veel meer gebruik van de verschillende functies op hun gsm dan ouderen. Daar waar ouderen weinig of geen belang hechten aan het klokje of alarm op de gsm blijkt dit voor jongeren wel zeer belangrijk te zijn. Uit de grafiek op linker pagina kunnen we opmaken welke de belangrijkste functies zijn. Het SMS’en is veel populairder bij de jongeren dan bij de ouderen. Uit de interviews is gebleken dat dit te wijten is aan een te hoge complexiteit van de menu’s en het intoetsen van het berichtje zelf. Het overgrote deel van de ondervraagde jongeren heeft voldoende aan telefoneren en SMS’en. Ze wensen een uurwerk en wekker en gaan te werk via hun telefoonboek. Ook speelt het design een veel grotere rol en wordt er minder gelet op de ergonomie, al heb ik hier niet rechtstreeks naar gepeild in mijn enquête. Dit is gebleken uit een aantal gesprekken. Indien deze functies kunnen geïntegreerd worden in een ontwerp dat ook voor de senioren geschikt is zijn we meteen een stap dichter bij een design for all. Een gsm voor senioren zou dan ook maar een gsm voor senioren zijn.
15
BESLUIT De gsm is een reeds ver in de maatschappij doorgesijpeld instrument. Ook op latere leeftijd zijn er vele gebruikers met een gsm. Dit gedeelte van de bevolking heeft echter andere eisen en wensen met betrekking tot de gsm. Het toestel zelf heeft niet veel waarde voor hen, de geruststelling en de mogelijkheden wel. Mensen met een gsm gaan vlugger ergens heen wetende dat ze berijkbaar zijn en dat ze in noodgevallen iemand kunnen opbellen. Bij de nog actieve ouderen liggen de antwoorden in de interviews duidelijk anders. Daar is de gsm een gebruiksvoorwerp dat een belangrijke functie vervult. Bij de personen die op rust zijn is het in eerste instantie een hulpmiddel. Ze zijn bereikbaar bij noodgevallen en ze kunnen op elk ogenblik zelf om hulp bellen. Hier moeten we dus vooral de geruststellende functie onthouden. De gsm neemt, zoals een draadloze telefoon, een belangrijke plaats in in het onderhouden van sociale contacten en kan ook van vitaal belang zijn in ambulante situaties. Het design is van weinig belang voor de ouderen. In tegenstelling tot de jongeren is het gebruik de belangrijkste factor bij de aanschaf van een gsm. Het toestel moet eenvoudig te bedienen zijn en mag niet teveel functies hebben. Hoe meer functies, hoe gecompliceerder het toestel en het gebruik ervan wordt.
“The more a product could do, the more that could go wrong,” De tijd dat een gsm een privilege was voor rijke zakenlui is voorbij. Zij die een gsm willen hebben, hebben er één. Vele ouderen hebben deze niet zelf moeten kopen, ze hebben deze vaak gekregen van hun kinderen of kennissen. Hierbij wordt er vooral gekeken naar het gebruiksgemak. Het is dus een product geworden dat voor iedereen toegankelijk moet zijn. Wanneer we de conclusies van de interviews met de ouderen en de enquête bij jongeren samenvoegen krijgen we een beeld van wat een gsm moet kunnen. Deze functies zijn telefoneren, sms’en en uurwerk/ wekker.
17
http://nokiaaccessibility.com/ageing.html
Easy-to-Use Interface
Nokia phones are designed to be easily readable and easily usable. With that in mind many models offer: • Large, clear type in upper and lower cases • Large screens with adjustable contrast and brightness controls • Simple screen layouts • Simple language and descriptive icons • Functionality that’s consistent from screen to screen, menu to menu • Help menus designed to anticipate the information you’re looking for Keypad shorcuts to make every step quick and efficient
Easy to Handle Nokia phones are comfortable and simple to control. You can locate keys quickly and press them easily. Batteries install in a snap. And the Nokia Deskstand offers an easy way to charge the phone by placing it into a sturdy stand.
ONTWERP-RELEVANTE CONCLUSIES De belangrijkste zaken die we kunnen onthouden van dit onderzoek zijn de volgende: -De huidige gsm’s zijn erg ingewikkeld en ze worden er niet gemakkelijker op. Van een nieuwe gsm wordt verwacht dat deze meer functies heeft en de vorige overklast op vlak van mogelijkheden. Het is echter mijn mening dat dit een verkeerde trend is. Dit onderzoek bevestigd deze mening en is een nog sterkere aanmoediging om het concept van de gsm te herwerken. -Senioren en ouderen willen een eenvoudige gsm die ze zonder moeilijkheden kunnen bedienen. Ze gebruiken de gsm enkel om te bellen en gebeld te worden, of om af en toe een SMS’je te ontvangen of te versturen. De menustructuur is te ingewikkeld en velen weten zelfs niet hoe ze de toetsen kunnen blokkeren. -Jongeren gaan de gsm meer frequent gebruiken, maar het overgrote deel van hen gebruikt de gsm enkel om te telefoneren, SMS’en en als uurwerk/wekker. -De vormgeving is bij de jongeren veel meer van belang dan bij de senioren.
19
HET ONTWERP Na de resulaten van mijn onderzoek op een rijtje gezet te hebben ben ik gaan kijken welke de belangrijkste eisen zijn. De belangrijkste eis is zonder twijfel dat de gsm gebruiksvriendelijk is en zo weinig mogelijk voorkennis vereist.
Problemen bij de huidige gsm’s die ik wens op te lossen in mijn ontwerp: - menustructuur is te ingewikkeld, - toetsblokkering is onduidelijk en vereist voorkennis, - tekst is vaak onleesbaar, - opladen van de gsm is niet vanzelfsprekend genoeg, - volume regeling is niet duidelijk, - belsignaalvolume en selecteren van trilfunctie met één handeling in te stellen.
21
DIRECTE FUNCTIEKEUZE De menustructuur van de huidige gsm’s is te ingewikkeld door: - een overdaad aan functies, - de abstracte aard ervan, - uitgebreide taakanalyse. Door een selectie van de meest gebruikte functies te maken en deze op een andere manier toegankelijk te maken worden de belangrijkste problemen weg gewerkt. Bij een berperkte lijst van functies kunnen deze ook op een andere manier gesecteerd worden zodat de menustructuur kan wegelaten of vereenvoudigd worden.
Door gebruik te maken van een schuifschakelaar kun je meteen een ander probleem oplossen, namelijk dat van de toetsblokkering. De toetsblokkering zal nooit tegelijk met andere funcies gebruikt worden en het is daarom ook logisch dat de toetsblokkering rechtstreeks toegangelijk is. Je kan van de toetsblokkering rechtstreeks naar een ander menu gaan door de schakelaar in de daarmee corresponderende stand te zetten.
23
TOETS-BEPERKING Door een te groot aantal knoppen op de gsm is het vaak onduidelijk op welke knop er moet of mag gedrukt worden. Dit kan opgelost worden door de knoppen individueel op te lichten wanneer deze kunnen ingedrukt worden.
De structuur en opstelling van de keuzemogelijkheden wordt gereflecteerd in het oplichten van de knoppen. De tweede keuzemogelijkheid is de tweede oplichtende knop. Bij een overmaat aan licht, wanneer het oplichten van de toetsen niet zichtbaar is moet je gewoon op de corresponderende nummers drukken. Met dit systeem kun je rechtstreeks je keuze maken op een eenvoudige manier en moet je niet op en neer scrollen om vervolgens de correcte keuze te bevestigen. De toets-beperking neemt verwarring weg over welke knoppen er ingedrukt mogen worden en vermindert het aantal handelingen.
25
Wanneer je een telefoonnummer zoekt in je telefoonboek lichten de knoppen 1 en * op waar ook een pijltje naar boven en naar onder op staat. De overige knoppen zijn echter ook nog bruikbaar wanneer je meteen naar de gewenste letter wilt gaan. Deze knoppen zijn echter niet geheel opgelicht.
TAFELLADER Het opladen van de gsm blijft voor moeilijkheden zorgen. Het werken met een adapter die rechtstreeks op het stroomnet wordt aangesloten is een te eenvoudige en maar niet logische manier van opladen. Toch is dit bij ongeveer elke gsm het geval. Zoals uit een onderzoek van Nokia is gebleken, is het gebruik van een tafellader een eenvoudige manier van opladen en is het bovendien een houder waar je veilig je gsm in kan plaatsen. De tafellader is naast een lader dus ook een statief. In plaats van een snoer dat naast je bed ligt, kun je een houder op je nachtkastje, dressoir, ... plaatsen. Fabrikanten lijken te vergeten dat de gsm vaak ergens ligt en niet altijd ergens in zit.
27
MAKKELIJKE HOUVAST Het lijkt misschien vanzelfsprekend, maar een gsm moet je goed kunnen vasthouden en goed aan je hoofd kunnen houden. De gsm is gebogen van vorm volgt de lijn van je gezicht. De zijkanten zijn uitgehold om een goede houvast te verzekeren. Het vasthouden van de gsm vereist minder druk tussen duim en vingers doordat de gsm kan rusten op de vingers. Wanneer je de gsm licht in pincetgreep vasthoudt kan deze wat hangen en rusten op de vingers. Dit verhoogt het comfort bij lange telefoontjes.
29
HET RESULTAAT Voor de grote vorm van de gsm ben ik eerst gaan kijken naar een vorm die refereert naar de oude telefoons zoals iedereen ze wel nog kent. Daar de gsm ook eenvoudig in je zak moet zitten levert dit een contradictie op. De uiteindelijke vorm is dus rechthoekig, maar gebogen zoals een hoorn van een oude telefoon. De vorm van de tafellader refereert naar de gsm die dezelfde elegante gebogen vorm vertoon. De vormentaal van de details zijn sober en eenvoudig uitgewerkt om zo neutraal mogelijk te zijn.
31
BIBLIOGRAFIE Easy-to-Use Interface , http://nokiaaccessibility.com/ageing.html. INLEIDING: HANDLEIDING VOOR INTERVIEWERS: HET FACE-to-FACE INTERVIEW, Geert Loosveldt, Afdeling dataverzameling en analyse, Instituut voor Sociaal en Politiek Opinieonderzoek, Centrum voor Survey-Methodologie, Leuven, februari 2002. Cellular phones are needed tools, http://www.cell-phone-advice.com/art1.html. Workshop on Universal Accessibility of Ubiquitous Computing: Providing for the Elderly Mobile Communication for Older People: New Opportunities for Autonomous Life, Julio Abascal & Antón Civit. Cellular phones are needed tools, http://www.cell-phone-advice.com/art1.html, 2003. Mobile phone design; practical guidelines, http://www.design-for-all.info/librarycard/965864, Dirken J.M. & Steenbekkers L.P.A. (1998). Project data and design applicability. In L.P.A.Steenbekkers & C.E.M. van Beijsterveldt (Eds.) Design-relevant characteristics of ageing users (pp.257-433). Delft: Delft University Press. Bridging the Gap? Access to telecommunciations for all people, CHAPTER 2. EVOLUTION OF TELECOM SERVICES AND EQUIPMENT FOR PEOPLE WITH LIMITED ABILITY, http://www.tiresias.org/phoneability/bridging_the_gap/chapter_2.htm . Nokia: ‘There is no Design for All’, http://www.design-for-all.org/artikel.php?ac=direct&id=2357 . Do You Need a Training Class to Operate a Cell Phone?, http://www.ergoweb.com/news/detail.cfm?id=883, February 16, 2004
33
( NON
www.BRAMBOOGIE.be
