Borstkanker algemene informatie

Chirurgie / mammacare

Borstkanker – algemene informatie Inhoudsopgave

Pagina

Inleiding

2

Inhoud PIM

3

Mammateam

3

Borstkanker en behandeling

6

Behandelvormen

7

Extra informatie

9

1/11

Inleiding U heeft onlangs van uw chirurg te horen gekregen dat er bij u borstkanker of een voorstadium van borstkanker is geconstateerd. Gedurende de behandeling krijgt u veel informatie. Vanzelfsprekend bespreken de artsen en andere zorgverleners alles met u wat voor u van belang kan zijn. Het is niet eenvoudig om al deze informatie in één keer te onthouden. Deze patiënten informatie map (PIM) is bedoeld als ondersteuning en bevat informatie om u (en uw naasten) zo goed mogelijk voor te bereiden op uw behandeling. Om ervoor te zorgen dat u zoveel mogelijk profijt hebt van deze patiënten informatie map vragen wij u deze bij uw bezoek aan het SKB mee te brengen. De informatie map kan dan op verschillende momenten aangevuld worden met informatie over een behandeling of onderzoek die op dat moment voor u van belang is. Zo krijgt u een informatiemap die zoveel mogelijk is afgestemd op uw persoonlijke situatie. Toch kan het zijn, dat dingen soms anders lopen dan ze gepland zijn, omdat medische en persoonlijke omstandigheden kunnen verschillen. Bedenk daarom dat uw persoonlijke situatie anders kan zijn dan in deze map beschreven staat. Tot slot adviseren wij u om iemand mee te vragen naar de verschillende afspraken en/of gesprekken. Daarbij is het handig om vragen, die u in de loop van de behandeling hebt, op te schrijven.

___________________________________ 1

Wij zijn er ons van bewust dat zowel mannen als vrouwen borstkanker kunnen krijgen. Waar 'zij' staat, wordt ook 'hij' bedoeld.

2/11

Inhoud PIM borstkanker Uw patiënten informatiemap bevat eigen foldermateriaal van het SKB maar voor een deel zal de informatie ook bestaan uit landelijke informatiefolders. De mammacareverpleegkundige kan onderstaande folders indien van toepassing aan u uitreiken. Aanwezig in uw PIM zijn (wordt aangekruist door de mammacareverpleegkundige):

o o o o o o o

Folders SKB MRI van de borsten Procedure schildwachtklier bij borstkanker Ductaal Carcinoom in Situ Borstkanker: opname en operatie Lymfoedeem Draininstructie De lastmeter

o o o o o o o o o

Folders KWF: Borstkanker Borstreconstructie Erfelijkheid Hormonale therapie bij kanker Kanker en hoe moet het nu met mijn kinderen Kanker en seksualiteit Lymfoedeem bij kanker Vermoeidheid na kanker Voeding bij kanker

o o o o

Brochures van Borstkanker Vereniging Nederland (BVN) Monitor borstkankerzorg Met elkaar een voor elkaar B- bewust Mannen en borstkanker Mammateam In het SKB zijn verschillende zorgverleners betrokken bij de zorg voor vrouwen en mannen met borstkanker. U bent onder behandeling van de chirurg. De chirurg werkt samen met andere zorgverleners in het mammateam. Het mammateam SKB: Chirurgen, mammacareverpleegkundigen, verpleegkundig specialisten, radiologen, pathologen, radiotherapeuten, oncologen, plastisch chirurgen, fysiotherapeuten, psychologen, maatschappelijk werkers, oedeemtherapeuten en huidtherapeuten. Als de uitkomsten van alle benodigde onderzoeken bekend zijn, stelt de chirurg in overleg met u een voorlopig behandelplan op. De chirurg heeft uw individuele situatie dan ook al besproken met de andere zorgverleners van het mammateam in een zogenoemd multidisciplinair overleg. Dit overleg vindt 2 keer per week plaats. In dat overleg wordt dan de definitieve behandeling bepaald. Ook bestaat er een nauwe samenwerking en tweemaandelijks overleg met het Antoni van Leeuwenhoek instituut in Amsterdam.

3/11

Chirurgen: Mw. K. Kuizenga

Mw. A.C. Brink

De chirurgen zijn werkzaam op de mammapoli. Zij zijn gespecialiseerd in onderzoek en behandeling van borstkanker. Zij doen alle borstkankeroperaties en zijn eindverantwoordelijk voor onderzoek en behandeling. Internist oncologen: Drs. P.P.J.B.M Schiphorst

Mw. M.E.P. Smeets

De internist-oncologen zijn internisten, die zich gespecialiseerd hebben in de behandeling van kanker met medicijnen. Medicijnbehandeling kan bestaan uit chemotherapie, hormonale therapie en doelgerichte therapie. Mamma radiologen: P.J. Versluis

G.G. Naafs

M.J. Wamelink

De mammaradiologen zijn werkzaam op de afdeling MBT. Zij zijn gespecialiseerd in het beoordelen van mammografieën, echografie en MRI’s van de mamma. Tevens verrichten zij de biopsie bij de echografie.

4/11

Verpleegkundig specialisten: Annemieke Kreiter Silvia Schreurs

De verpleegkundig specialisten zijn verpleegkundigen, die bevoegd zijn om taken over te nemen van de chirurg betreffende borstkanker en borstproblematiek. Tijdens het onderzoek en behandeltraject kunt u ook gezien worden door een verpleegkundige specialist. Mammacareverpleegkundigen: Marian Lenderink Kim Luttikholt Carola Tanck

De mammacareverpleegkundigen zijn gespecialiseerd in de zorg, voorlichting en begeleiding van patiënten met een kwaadaardige afwijking in de borst. Tijdens de periode van onderzoek, behandeling en ook na ontslag uit het ziekenhuis, ondersteunen zij u bij vragen en problemen die te maken hebben met uw diagnose en behandeling. Ook begeleiden zij u bij gevolgen die de behandeling(en) hebben voor uw dagelijks functioneren zoals uw relatie, kinderen, werk, emoties en dergelijke. Hierbij werken zij nauw samen met de overige leden van het mammateam. Spreekuren worden samen met de chirurg gedaan maar ook zelfstandig. Gedurende het hele traject van uw behandeling kunt u met vragen terecht bij de mammacareverpleegkundigen van het ziekenhuis, zij fungeren als eerste contactpersoon. De mammapolikliniek bevindt zich op de polikliniek Chirurgie en is bereikbaar van maandag tot en met vrijdag van 9.00 tot 16.00 uur via telefoonnummer 0543 54 45 08. Buiten deze tijden kunt u bij acute problemen terecht bij de Afdeling Spoedeisende Hulp 0543 54 45 55. Voor meer informatie over borstkanker en de werkwijze in het SKB: http://www.skbwinterswijk.nl/Kanker-oncologie-/Borstkanker/194

5/11

Borstkanker en behandeling Het lichaam is opgebouwd uit cellen die samen verschillende weefsels vormen. Er worden steeds nieuwe cellen aangemaakt. Dit is nodig om te kunnen groeien en om dode, beschadigde, of verouderde cellen te kunnen vervangen. Dit gebeurt door celdeling. Cellen kunnen in de loop van de tijd onherstelbaar beschadigd raken door blootstelling aan allerlei schadelijke invloeden. Hierdoor kan de celdeling ontregeld worden. Door teveel celdeling raakt het evenwicht tussen celgroei en celdood verstoord. Er worden teveel cellen gemaakt, waardoor een gezwel, ofwel tumor ontstaat. Er zijn goedaardige en kwaadaardige tumoren. Bij kwaadaardige tumoren spreken we over kanker. Bij kanker vermeerderen de cellen zich ongecontroleerd (dit noemen we woekeren). Deze cellen breiden zich uit in het omliggende weefsel en richten daar schade aan. Ook kunnen kankercellen zich verspreiden (uitzaaien) naar verder weg gelegen plaatsen, via de bloedvaten, lymfevaten of doordat ze in een lichaamsholte terechtkomen (bijvoorbeeld de buikholte). Het medische woord voor een uitzaaiing is een metastase. Borstkanker is een woekering van kwaadaardige cellen in de borst. Borstkanker kan op alle plaatsen in de borst ontstaan; meestal ontstaat het in de melkgangetjes (ductale tumor), soms in de melkklieren (lobulaire tumor). Bij borstkanker bestaat het risico dat kankercellen door het lichaam worden verspreid.

Als kankercellen in een lymfevat terechtkomen, kunnen zij in de lymfeklieren uitgroeien tot een uitzaaiing. De eerste uitzaaiing ontstaat meestal in een zo genaamde schildwachtklier, een lymfeklier die direct lymfe afvloed ontvangt van het gebied in de borst waar de tumor zich bevindt. Daarnaast kunnen de kankercellen zich ook via het bloed verspreiden en uitzaaiingen op afstand veroorzaken. Borstkanker wordt soms zo vroegtijdig ontdekt dat de kankercellen bijvoorbeeld alleen in de melkgangetjes aanwezig zijn. De cellen groeien dan niet door de wand van de melkgangetjes heen. Dan spreken we van ‘voorlopercellen’ of een ‘voorstadium’ van borstkanker. Omdat de borstkankercellen nog niet ingegroeid zijn in het omliggende borstweefsel, waarin zich bloed- en lymfevaatjes bevinden is er nog geen risico op lymfeklier uitzaaiingen of uitzaaiingen elders in het lichaam.

6/11

Bij wie komt het voor? Voor het dertigste levensjaar is borstkanker een zeldzame ziekte. Na deze leeftijd neemt de kans op het krijgen van borstkanker toe. Circa 75% van de vrouwen bij wie borstkanker wordt ontdekt is ouder dan 50 jaar. Niet alleen vrouwen maar ook mannen kunnen borstkanker krijgen. Minder dan één procent van alle mensen met borstkanker is man. Omdat borstkanker bij mannen zo zelden voorkomt wordt daar in deze behandelwijzer verder niet op ingegaan. Informatie over borstkanker bij mannen is onder andere te vinden op www.borstkanker.nl of in de BVN folder “Mannen en borstkanker”. De behandeling van borstkanker bij mannen en vrouwen komt overeen. Symptomen die kunnen wijzen op borstkanker: • Knobbeltje in de borst. • Deukjes of kuiltjes in de borst. • Een sinds kort ingetrokken tepel • Een verandering van de tepel, zoals roodheid, schilfertjes of een plekje dat op eczeem lijkt • Bruin of bloederig vocht uit de tepel. • Pijn in de borst op een plek waar ook het klierweefsel anders aanvoelt. • Een borst die warm aanvoelt en rood is verkleurd. • Een wondje van de huid dat niet geneest. • Vaak zijn er echter geen symptomen aanwezig. Als de diagnose borstkanker is gesteld, zal er nog meer onderzoek moeten plaatsvinden voordat het behandelplan kan worden gemaakt. Welke onderzoeken dat zijn, kan per patiënt verschillen. Uw arts bespreekt dit met u. Heeft u behoefte aan meer informatie over borstkanker, de behandeling, bestaande organisaties en andere aan borstkanker gerelateerde onderwerpen dan is dit te vinden onder het hoofdstuk “extra informatie”. Hier vindt u een overzicht van betrokken patiëntenorganisaties en verschillende internetsites. Wilt u ergens meer over weten, vraagt u dit dan gerust aan de mammacareverpleegkundige. Behandelvormen Voor iedere patiënt zal een individueel behandelplan worden opgesteld afhankelijk van haar persoonlijke situatie. Hieronder worden verschillende behandelvormen besproken. Operatie Een operatie zal bijna altijd onderdeel zijn van de behandeling voor borstkanker. Deze chirurgische behandeling van borstkanker kan door een borstsparende operatie of een borstverwijdering. De volgende kenmerken bepalen onder andere welke operatie aanmerking komt: • de grootte van de tumor ten opzichte van de borst; • de groeiwijze van de tumor; • de plaats waar de tumor zich bevindt; • uw conditie; • uw eigen voorkeur.

7/11

Chemotherapie Chemotherapie is een behandeling met medicijnen die erop gericht is om het proces van celdeling stop te zetten. De medicijnen worden ook wel cytostatica genoemd. Alle delende cellen, dus ook normale cellen, worden hierdoor getroffen. De kankercellen worden vooral getroffen omdat deze zich relatief sneller delen. Er zijn verschillende soorten cytostatica, elk met een eigen werking. Chemotherapie kan op verschillende manieren worden toegediend, bij borstkanker meestal per infuus. De toediening van chemotherapie kan zowel vóór de operatie (neoadjuvante behandeling) als na de operatie plaats vinden (adjuvante behandeling). Wanneer de chemotherapie voor de operatie gegeven wordt is het bijvoorbeeld bedoeld om de tumor eerst kleiner te krijgen. De chemotherapie vindt plaats in het SKB. Alleen als u chemotherapie krijgt, ontvangt u van uw arts verdere informatie hierover. Doelgerichte therapie Doelgerichte therapie is een behandeling waarbij het natuurlijke afweersysteem van het lichaam versterkt wordt om kanker te bestrijden. Ongeveer 20% van de vrouwen met borstkanker heeft een overmaat van bepaalde eiwitten (Her2neu) op de kankercellen. Deze vrouwen komen in aanmerking voor Doelgerichte therapie. De toediening vindt plaats per infuus en eventueel via een injectie onder de huid. Meestal wordt doelgerichte therapie gecombineerd met chemotherapie. Alleen als u doelgerichte therapie krijgt, ontvangt u van uw arts verdere informatie hierover. Hormoontherapie Borstkankercellen die veel hormoonreceptoren hebben (“hormoongevoelig” zijn) worden door deze hormonen aangezet tot groei. Veel vrouwen krijgen om deze reden hormoonpreparaten, eigenlijk anti hormonen. De antihormonen zijn medicijnen die de aanmaak of de werking van de eigen hormonen afremmen. Alleen als u hormoontherapie krijgt, ontvangt u van uw arts verdere informatie hierover. Radiotherapie/bestraling Radiotherapie is de behandeling van kanker door gebruik te maken van bepaalde (ioniserende)straling. Het doel is om kankercellen te vernietigen, waarbij de gezonde cellen zo veel mogelijk gespaard blijven. Radiotherapie is een plaatselijke behandeling. Het effect ervan wordt zoveel mogelijk beperkt tot het doelgebied. Een borstsparende behandeling wordt altijd gevolgd door radiotherapie. De radiotherapie vindt plaats in het Medisch Spectrum Twente (MST) te Enschede. Wel kunnen bepaalde afspraken met de radiotherapeut plaats vinden in het SKB. Alleen als u eventueel radiotherapie krijgt, ontvangt u van uw arts verdere informatie hierover.

8/11

Extra informatie KWF Kankerbestrijding Delflandlaan 17 1062 Amsterdam Tel.: 0800 022 66 22 (gratis KWF kanker infolijn) Email: [email protected] Website: www.kwfkankerbestrijding.nl Website: www.kanker.nl Het voorlichtingscentrum van het KWF is gevestigd in Amsterdam. Persoonlijke vragen kunt u het beste bespreken met uw specialist of huisarts. Voor meer algemene vragen kunt u terecht bij het voorlichtingscentrum. Nederlandse Federatie van Kankerpatiëntverenigingen (NFK) Postbus 8152 3503 RD Utrecht Tel: 030 291 60 91 (ma t/m vrij van 10.00 t/m 13.00 uur) Website: www.kanker.nl Email: [email protected] Bij de NFK kunt u informatie krijgen over verschillende patiëntenorganisaties voor mensen met een bepaalde soort kanker. Borstkankervereniging Nederland BVN Postbus 8065 3503 RB Utrecht T 030 2917222 Website: www.borstkanker.nl Voor jonge vrouwen: www.de-amazones.nl De borstkankervereniging Nederland is een vereniging die zich ten doel stelt het welzijn van borstkanker patiënten te bevorderen. Vrouwen en mannen die met borstkanker worden geconfronteerd kunnen morele steun of praktische informatie ontvangen van lotgenoten. De vrijwilligsters (ex-patiënten) weten uit eigen ervaring dat men soms vragen heeft en dat men wel eens rustig met iemand zou willen praten. De vereniging: • Is een centraal punt waar informatie wordt verzameld en doorgegeven; • Geeft blad B uit; • Stelt vanuit patiënten perspectief kwaliteitscriteria op; ziekenhuizen die daaraan voldoen ontvangen ‘het roze lintje’; • Organiseert landelijke en regionale bijeenkomsten; • Onderhoudt nationale en internationale contacten. Imke Steinhauer is de vrijwilligster van BVN binnen het SKB. Op maandagochtend is zij aanwezig bij de Gastenservice in de centrale hal. Nederlands Lymfoedeem Netwerk Postbus 1030 3860 BA Nijkerk Email: [email protected] Website: www.lymfoedeem.nl

9/11

Inloophuizen en psycho-oncologische centra Website: www.ipso.nl Mensen met kanker en hun naasten kunnen terecht in een inloophuis, als zij behoefte hebben aan contact met gastvrouwen/ gastheren en/of lotgenoten. Ook kunt u er terecht voor informatie, activiteiten of om gewoon tot rust te komen. Lichaamsbeweging Lichaamsbeweging tijdens de behandeling van borstkanker is in verschillende onderzoeken effectief gebleken. Er wordt aangenomen dat bewegen en sport goed zijn tijdens de behandeling van borstkanker en er bestaan dan ook aparte begeleidingstrajecten en –programma’s. Vraagt u de mammacareverpleegkundige gerust naar de mogelijkheden. Look Good... Feel Better Website: www.lookgoodfeelbetter.nl Naast de lichamelijke en emotionele problemen die kanker met zich mee kan brengen, kan het uiterlijk ook behoorlijk veranderen. Soms door de ziekte zelf, soms door de behandeling. De impact hiervan is groot. Extra aandacht en zorg voor dit veranderde uiterlijk kan veel voor iemand betekenen. Tijdens de workshop “Look Good…Feel Better” krijgen patiënten advies over de verzorging van bijvoorbeeld hun huid en het gebruik van make-up. Vaak zijn met eenvoudige tips en adviezen al veel van de klachten te verbeteren of te camoufleren. De workshops zijn voor zowel vrouwen als mannen toegankelijk. Het SKB organiseert samen met de stichting Look Good…Feel Better workshops uiterlijke verzorging voor patiënten met kanker. Wie in het SKB onder behandeling is of onlangs is geweest, kan zich hiervoor aanmelden. Meer informatie kunt u opvragen bij de mammacareverpleegkundigen. Andere websites: • www.skbwinterswijk.nl/oncologie • www.levenmetborstkanker.nl • www.toekomstnakanker.nl • www.kankerspoken.nl (Voor ouders en kinderen) Deelname aan wetenschappelijk onderzoek In het SKB wordt deelgenomen aan landelijke en Europese onderzoeken (o.a. EORTC studies), waarvoor u in aanmerking zou kunnen komen. De specialist zal dit met u bespreken indien dit op u van toepassing is.

10/11

Geheimhouding en recht op privacy Alle medewerkers van ons ziekenhuis, dus ook artsen en verpleegkundigen, hebben een geheimhoudingsplicht. Alleen als u schriftelijke toestemming geeft, mogen zij gegevens aan derden verstrekken. Degenen die bij de behandeling betrokken zijn mogen alleen onderling gegevens opvragen en uitwisselen als dat voor de behandeling nodig is. Het recht op privacy houdt nog meer in. Alle (para)medische, verpleegkundigen en verzorgende handelingen moeten worden uitgevoerd zonder dat anderen dat kunnen zien. Een vertrouwelijk gesprek met een zorgverlener dient in een aparte ruimte gevoerd te worden. Wij doen ons best om deze afspraken na te komen. Meer informatie staat in de folder ‘De rechten en plichten van de patiënt’ verkrijgbaar op de afdeling en bij de Gastenservice in de centrale hal. Adresgegevens SKB Streekziekenhuis Koningin Beatrix Bezoekadres: Beatrixpark 1 7101 BN Winterswijk Postadres: Postbus 9005 7100 GG Winterswijk T 0543 54 44 44 F 0543 52 23 95 E-mail [email protected] of [email protected] Website: www.chirurgenwinterswijk.nl of www.skbwinterswijk.nl

_____________________________________ foldernummer: mam 284 versie oktober 2015

11/11