Bodembeheer in functie van ziekteweerbaarheid Jane Debode Caroline De Tender, Wim Wesemael, Nicole Viaene, Johan Van Vaerenbergh, Koen Willekens, Tommy D’Hose, Greet Ruysschaert, Bart Vandecasteele & Martine Maes
CriNglooP Collectief 9 oktober 2014
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant
www.ilvo.vlaanderen.be
Inhoud • Wat bepaalt ziekte en ziekteweerbaarheid? • Hoe meten we ziekteweerbaarheid? • Bodembeheersmaatregelen om ziekteweerbaarheid te stimuleren • Hoe achterhalen we ziekteweerbaarheid?
Gewasbescherming
IPM = geïntegreerde bestrijding met een minimale verstoring van het landbouwecosysteem en de aanmoediging van natuurlijke ziekte- en plaagbeheersing Bodembeheer
Bodem pathogenen
Plant resistentie
Wat bepaalt ziekte & ziekteweerbaarheid? ziekteweerbaarheid
ziekte
Bodem Chemisch
Gevoelige Plant
Omgeving (Bodem)
Pathogeen
• pH • Organische stof • Macronutriënten • Micronutriënten • …
Fysisch • Verdichting • Waterhuishouding • …
Biologisch • Micro-organismen • •
bacteriën schimmels
• … • Macro-organismen • •
regenwormen …
Hoe meten we ziekteweerbaarheid? • Biotoetsen – direct & indirect • overleving cysten – scleroten • bovengrondse pathogenen
– kleinschalig & relatief snel – gecontroleerde omstandigheden Sclerotinia bij sla
Aardappelcysten
Botrytis bij aardbei
Hoe meten we ziekteweerbaarheid? • Biotoetsen – Direct & indirect • overleving cysten – scleroten • bovengrondse pathogenen
– Kleinschalig & relatief snel – Gecontroleerde omstandigheden
• Veldproeven (BOPACT – Boerderijcompostproef) – Natuurlijke besmettingen • Vb. plant parasitaire nematoden
– Zelf besmetten • Vb. Dickeya bij aardappel
Bodembeheersmaatregelen die ziekteweerbaarheid stimuleren 1) Aangepaste bodembewerkingen 2) Organisch materiaal biochar
groenbedekkers
compost chitine
Bodembeheersmaatregelen die ziekteweerbaarheid stimuleren Voorbeeld veldproeven met nematoden & groenbedekkers compost %bac
%fung
%pp
%omn
Abundance of nematode trophic groups (%)
100 90
100
80
90
70 60 50 40 30 20
Herbivores
80
Fungivores
70
Omnivores
60
Predators
50
Bacterivores
40 30
10
20
0 Fallow
YM
Yminc
Ymcov
10 0
Treatments
BC0 BC1
%carn
Bodembeheersmaatregelen die ziekteweerbaarheid stimuleren Voorbeeld biotoetsen met biochar & pathogene schimmels Sclerotenvormers bij sla • Weinig effect op overleving van scleroten • Weinig effect op resistentie tegen Rhizoctonia solani
Botrytis bij aardbei 1,5
B. cinerea score (0-4) a
6 weeks
a a'
1
a'
12 weeks
b
b'
0,5 0 0%
1% biochar
3%
Hoe achterhalen we ziekteweerbaarheid? Bodem Chemisch • pH • Organische stof • Macronutriënten • Micronutriënten • …
Fysisch • Verdichting • Waterhuishouding • …
Biologisch • Micro-organismen • •
bacteriën schimmels
• … • Macro-organismen • •
regenwormen …
Hoe achterhalen we ziekteweerbaarheid? NO3-N NH4-N
Bodem Chemisch Fysisch • Verdichting • Waterhuishouding • …
• pH • Organische stof • Macronutriënten • Micronutriënten • …
DS OC pH-KCl Fe_Amlact K_Amlact Mg_Amlact Ca_Amlact Mn_Amlact Na_Amlact P_Amlact Pox FBV FVG HWC HWP P_org P_CaCl2 Ndumas
Hoe achterhalen we ziekteweerbaarheid? Bodem
– Macro-organismen • Regenwormen
– Micro-organismen Biologisch • Micro-organismen • •
bacteriën schimmels
• … • Macro-organismen • •
regenwormen …
• Bacteriën, schimmels, nematoden bepalen d.m.v. – Microscopie – Vetzuren (PLFA) – DNA/RNA (DGGE, NGS)
NGS? • Next Generation Sequencing • www.ilvogenomics.be Elke kleurband vertegenwoordigt een bacteriële groep
Potgrond
Bodem
Bodem + 1% bodembehandeling
Acidobacteria veel meer in potgrond Actinobacteria veel meer in veldgrond
Bacteriële groepen (OTU’s)
Hoe achterhalen we ziekteweerbaarheid: voorbeeld
veel ziekte
minder ziekte
Besluit • Bodembeheer heeft invloed op – bodempathogenen – plantgezondheid & -resistentie
• Toevoegen van organische materiaal heeft potentieel om ziekteweerbaarheid te verhogen – – – –
plant/pathogeen/teeltsysteem dosis toepassingswijze …
• Achterhalen van mechanismen van ziekteweerbaarheid via – fysische – chemische – biologische karakterisatie van de bodem
Vragen?
[email protected]
Instituut voor Landbouw- en Visserijonderzoek Eenheid Plant
Onderzoeksdomein ‘Gewasbescherming’ Burg. Van Gansberghelaan 96 9820 Merelbeke Tel. 09 272 24 00 Onderzoeksdomein ‘Teelt en Omgeving’ Burg. Van Gansberghelaan 109 9820 Merelbeke Tel. 09 272 27 00
www.ilvo.vlaanderen.be
