16-12-2014
Blue Gate Antwerp Naar een geslaagde brownfieldontwikkeling
Historiek
2
1
16-12-2014
HISTORISCHE SCHETS o o o o o
o o o o o o o o o
1861: Antwerpen ontpopt zich als 1e petroleumhaven van Europa 1887: Petroleumactiviteit verhuist naar het Amerikadok 1898: Gemeenteraad beslist om petroleuminstellingen over te brengen naar het Kiel 1897-1903: Verlenging van de Scheldekaaien in zuidelijke richting met 2 1902: Start aanlegwerken van de Hobokense Polder overeenkomstig het globaal inrichtingsplan met loten (incl. ophogingpolder en verplaatsing grachten) 1902-1903: bouw “jettypier” en 5 pijpleidingen 1904: Aanleg tramlijn tussen binnenstad en Petroleumhaven 1904: Eerste grote brand 1919: Snelle uitbreiding en herstelling van oorlogsschade 1923: 150 tanks aanwezig 1929: 223 tanks aanwezig, sterke uitbreiding 1934: Laatste grote uitbreiding o.a. bouw van 1e raffinaderij 1947: Bouw van Marshalldok ten noorden van Antwerpen 1950-2010: Uitdoving van de activiteiten met betrekking tot Petroleumimport, gedeeltelijke sloop van de bovengrondse opstallen en gedeeltelijke sanering van de site
3
4
2
16-12-2014
Chronologie
5
Urgentieonderzoek (20.03.2001) “Tot op heden werd – opmerkelijk genoeg – weinig aandacht besteed aan de geschiedenis van het erfgoed van deze zone. Het is echter 5 voor 12, indien men de meest relevant relicten zou willen (kunnen) integreren in een ontwikkelingsmodel voor het gebied. Monumentaal, behoudenswaardig: o Petroleumpier o Petroleumtanks o Kuwait Petroleum o Ketelhuis en stoomketel Avia o Gebouw International Oil (APC loods als vrij uniek gegeven) o Luchtleidingen o Aanmeerpunten met pijpleiding naar de oever o Site ATAB o Constructies op het spoorwegterrein NMBS en voormalige spoorweginstallaties
6
3
16-12-2014
Beschermingbesluit (05.11.2007) Steinmüller stoomketel beschermd als monument (ref. OA003574)
o
“Daarenboven is dit exemplaar gesitueerd in een op historisch en industrieel-archeologisch waardevolle omgeving, namelijk één van de oudste petroleumhavens ter wereld”.
7
Archeologie (2008 – 2011) o
o
Bureauonderzoek archeologie (Group Monument, 2008) Archeologisch vooronderzoek (Raap, 2011) uitgevoerd.
in samenspraak met de betrokken stedelijke en Vlaamse administraties inzake archeologie
8
4
16-12-2014
Plan-MER (22.08.2008) Verlies erfgoedwaarde “De erfgoedwaarde van het gebied is verwaarloosbaar en de geplande ontwikkeling zal bijgevolg niet leiden tot verlies. Ten opzichte van de aangrenzende relictzone Hobokense polder zijn geen significante effecten te verwachten. De rand van het deelgebied is aan deze zijde immers reeds ingenomen in functie van industriële activiteiten en wordt gekenmerkt door grootschalige industriële infrastructuur. Ook op vlak van archeologisch erfgoed zijn er geen negatieve effecten te verwachten gezien het reeds verstoorde bodems betreft.”
9
Masterplan IPZ (14.11.2009) o o
Aankondiging 14.11.2009 Klankbordgroep o o
o
19.08.2010 14.12.2010
Oplevering mei 2011
10
5
16-12-2014
Inventarisatie industrieel erfgoed (okt. 2010) o o o
o
architectenbureau Erfgoed en Visie in opdracht van de Stad Antwerpen eerste grondige en volledige inventarisatie van alle gebouwen en constructies binnen het studiegebied eerste effectieve waardebepaling o o o
weinig waardevol (20) waardevolle (22) zeer waardevolle (24)
11
Inventarisatie industrieel erfgoed (okt. 2010)
12
6
16-12-2014
VIOE (20.10.2010) 20 september 2010 actualisatie inventaris 15 oktober 2010 rechtsgeldig VIOE-inventaris [mate van bescherming]:
o o o
o o o o o
ketelhuis en stoomketel (AVIA) [bewaard en beschermd] afdaken langs D’Herbouvillekaai [bewaard] kaaimuur aan de Schelde [bewaard] draaitorenkraan [bewaard] wachthuis brandweer [bewaard]
in geval van aanvraag tot sloop van geïnventariseerde objecten advies te worden gevraagd
o
13
Masterplan Blue Gate (15.05.2011) o
Visie inzake industrieel erfgoed, boud en integratie van: o o o o
pijpleidingen petroleumpier ketelhuis (Steinmüller stoomketel) draaimolenkraan
14
7
16-12-2014
Visienota AOE (10.06.2011) Vanuit Ruimte en Erfgoed – onroerend erfgoed was er in het verleden echter nog geen éénduidige visie ontwikkeld over deze site. De site was nog nooit grondig geïnventariseerd waardoor er een volledig beeld ontbrak. Tot op heden werd slechts één relict beschermd als monument, de Steinmüller-stoomketel. Naar aanleiding van de recente inventarisatiecampagne door het VIOE (maartapril 2011), werd het echter mogelijk om een volledig en grondig beeld te vormen van het aanwezige onroerend erfgoed van de site en dus ook een waardebepaling en een visie te ontwikkelen. In het voorgelegde masterplan stelden wij vast dat het aspect onroerend erfgoed voor wat betreft de disciplines monumenten en archeologie bijzonder sterk onderbelicht, dan wel afwezig zijn in de eindnota. Een visie op het bouwkundig en industrieel erfgoed ontbrak geheel. 15
Sloopvergunning Int. Oil (19.08.2011) o
o
Aanvraag sloopvergunning International Oil (19.08.2011) sloopvergunning verleend aan Blue Gate Antwerp nv voor de sloop van International Oil (24.11.2011)
16
8
16-12-2014
Actualisatie VIOE (27.11.2011)
17
Red het erfgoed !! (mei 2012) o o o o o o o
AMSAB ATV GVA Nieuwsblad VVIA SIWE Facebook
18
9
16-12-2014
APC loods o o
o o o o o o
Bodemonderzoek APC (Arcadis 18.10.2012) Conformverklaring OVAM (19.11.2012) Aanpassing topografie Aanpassing aanbesteding sloop Aanpassing aanbesteding PPS Sonderingsonderzoek stabiliteit Doorrekening financieel model Bouwtechnisch onderzoek (Erfgoedkluis)
19
Realisatieconvenant (23.10.2013) o o
Beschermd Te behouden en te beschermen o o o o o o
o o o
Petroleumpier Pijpleidingen APC-loods Refter arbeiders Alca Pomphuis Alca Petroleumtanks Alca
Maximaal behoud en hergebruik Onderzoek naar beschermenswaardigheid Relicten waarvan de integratie niet vooropstaat bij herontwikkeling van de site
20
10
16-12-2014
Realisatieconvenant (23.10.2013)
21
Behoud en integratie o
Projectgebied o o
PPS-closing APC-loods in groene corridor o o
o
werfkeet, opslag horeca, kantoor, verkoopspunt
Petroleumcluster o o o
Petroleumpier: functioneel Refter, tanks Alca: functioneel Luchtleidingen, ketelhuis : ZEN relict
22
11
16-12-2014
Lessons learned o o o
o o o
Onderbemand is onderbemind Wat je zelf doet, doe je beter Beter een goede vriend dan een verre ambtenaar Kafka is always in the house Bezint eer je begint If you can’t beat them, join them.
24
12
16-12-2014
Protestwandeling op Petroleum Zuid
25
Blue Gate Antwerp Beheerscomité 25.06.2013
13
