Biomanipulatie met mosselen Mogelijkheid om algenoverlast te lijf te gaan? Resulten enclosureproef Guido Waajen Waterschap Brabantse Delta Boxtel, 1 maart 2013 Platform Blauwalgen
Inhoud
• • • •
Aanleiding, kader Uitvoering proef Resultaten Vervolg
2
Aanleiding: overlast blauwalgen wijdverbreid probleem
Overlastlocaties NoordBrabant 2009-2012
3
Start 2007: vraagstelling waterschapsbestuur
Welke maatregelen kan het waterschap in de komende jaren uitvoeren om voor de direct betrokkenen (burgers, gemeenten, terreinbeheerders) op korte termijn merkbare verbetering te bereiken om de overlast ten gevolge van blauwalgen te verminderen?
4
2007: aanpak
• 20 locaties opknappen • Jaarlijks 4-5 locaties • Doorloop 4-5 jaar
5
2007: Plan van aanpak
voor eerste serie van vijf stadswateren, waaronder Linievijver Breda
6
Driehoeks mosselen
Richter 1986 Hydrobiological Bulletin 20: 165-172
7
Uitwerking Linievijver • • • • • • • •
Uitzetten driehoeksmosselen Uitzetten waterplanten Visstandopname, zonodig afvissen Natuurvriendelijke oevers Drijfbalken in lobben aan noordzijde Voeren van eenden en vissen beperken (informatieborden) Prullenbakken voor deponeren hondenpoep Communicatie naar bewoners over gevolgen eenden voeren, honden uitlaten, vis uitzetten, vis voeren
Tijdens voorbereiding: steeds meer karakter leer/proefproject
2009
8
Niet uitgewerkt
• P-belasting • Kritische P-belasting
9
• • • • • • •
Oppervlakte 1,1 ha Waterdiepte gem. 2 m, max. 3 m Oevers beschoeid Voeding: neerslag, kwel Geen afvoer Fontein Overlast door Microcystis, Aphanizomenon in 2003, 2005, 2006, 2008, 2010
10
Driehoeksmosselen (Dreissena polymorpha)
• Uit Ponto Kaspische regio • Sinds 1826 in Nederland • Onderdeel KRW-maatlatten (positieve indicator; stapelvoedsel duikeenden) • Krachtige filter-feeder direct effect à consumptie (blauw)algen indirect effectà helder water (waterplanten!)
11
Sinds 2006: quagga mosselen (Dreissena bugensis)
• 2006: eerste waarneming 2006: 1% Hollandsch Diep 2007: 40% Rijn • Snelle opmars in Nederland
12
Uitwerking
• 2012: kweek mosselen (bureau Waardenburg) • 2013: uitzetten mosselen • 20 augustus – 3 september 2012 enclosureproef
13
Enclosureproef: woonwijk Hoge Vucht (Breda)
juli-augustus 2012: bloei Anabaena cyano chlorofyl-a 73,7 µg l-1 totaal chlorofyl-a 88,3 µg l-1
14
• • • •
16/8: nulmeting vijver Enclosureproef 17/8 plaatsing 8 enclosures 20/8 start proef: 4 controles, 4 enclosures met mosselen 3/9 einde proef
15
Mosselkrat (bureau Waardenburg)
16
*Begroeide mosselkrat : in 4 delen, 1 deel/enclosure *Onbegroeide mosselkrat : in 4 delen, 1 deel/enclosure (controle)
17
200 mosselen: •183 Dreissena bugensis • 17 Dreissena sp., te klein voor determinatie op soort
18
Na 10 dagen
controle
mosselen 19
Na 14 dagen
20
Controle mosselen vijver plaatsing enclosures
turbiditeit 20
turbiditeit (FTU)
15
10
5
0 -5
0
5
10
15 21
dagen
Controle Mosselen Vijver Plaatsing enclosures
Doorzicht
doorzicht m
0,8
0,6
0,4
0,2 -5
0
5
dagen
10
15
chlorofyl-a 120
Totaal chlorofyl µg/l
100
80
60 Controle Mosselen Vijver Plaatsing enclosures
40
20
0 -5
0
5
10
15
dagen
Cyano chlorofyl-a 14 Controle Mosselen Vijver Plaatsing enclosures
Cyano chlorofyl-a µg/l
12
10
8
6
4
2
0 -5
0
5
Dagen
10
15
Controle mosselen vijver plaatsing enclosures
zwevend stof 40
20
10
0 -6
-4
-2
0
2
4
6
8
10
12
14
16
dagen
TP
Controle mosselen vijver Plaatsing enclosures
0,4
0,3
TP mg/l
zwevend stof mg/l
30
0,2
0,1
0,0 -5
0
5
dagen
10
15
Microcystine (totaal) ug l-1
controle mosselen 16-8 20-8 27-8 3-9
nb 0,01 0,04
vijver
nb 0,01 0,02
0,05 0,05 0,94 0,41
hoogst gemeten waarden boven detectiegrens nb = niet bepaald (geen enclosures aanwezig)
27
Microcystines µg l-1
Meetdata: 16/8 (vijver); 20/8, 27/8, 3/9 (vijver+enclosures)
Regelmatig voorkomende taxa: Microcystis Anabaena Aphanizomenon Planktothrix
controle dmMC-LR alle <0,01
alle <0,01
dmMC-RR alle <0,03
alle <0,03
MC-LF MC-LR
mosselen vijver 27/8 0,02 overig <0,01 27/8 0,14 overig <0,03 alle < 0,03
alle <0,03
alle <0,03
20/8 1x0,01 27/8 2x0,01, 1x0,02, 1x0,04 overig <0,01 alle <0,07
20/8 1x0,01 16/8 0,05 27/8 2x0,02 20/8 0,05 overig <0,01 27/8 0,37 3/9 0,21
MC-LW MC-LY MC-RR
alle < 0,07
alle < 0,07
alle <0,14
alle <0,14
alle <0,14
alle <0,02
alle < 0,02
27/8 0,36 3/9 0,17 overig <0,01
MC-YR
alle <0,01
alle < 0,01
27/8 0,05 3/9 0,03 overig <0,01
28
Zoöplankton
20/8/12
3/9/12 29
30
*
*
*
*
* *= overlast
31
Waterplanten: 2010: •Drijvend 2% •Submers 0% 2012: •Drijvend 10% (veel draadalgen) •Submers 45% (Elodea nuttallii)
vervolg
Voorjaar/begin zomer 2013: •uitzetten mosselen in Linievijver (50%) •overige 50% op andere locatie 33
Conclusies •Proef met enclosures geeft inzicht in te verwachten effecten •Afname algen •Toename doorzicht •Geen duidelijk effect op toxines •Kans op woekering ondergedoken waterplanten en draadalgen •Wat gebeurt bij blauwalgenbloei? Effecten monitoren en ervaringen delen
