Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland

Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland Verslag eerste platformbijeenkomst – 15 februari 2012 Deze platformbijeenkomst is georganiseerd door de provincie Gelderland en is bedoeld voor besturen van scholen in het primair onderwijs en gemeenten. Het doel is om samen tot efficiënte en creatieve oplossingen te komen rondom het thema binnenluchtkwaliteit. In 2007/2011 heeft de provincie Gelderland uitvoering gegeven aan haar beleidstaak “Luchtkwaliteit en Gezondheid” o.a. door ondersteuning vanuit het programma Leren voor Duurzame Ontwikkeling in het project “Frisse Scholen”. Hieruit bleek dat vele scholen een onvoldoende scoorde op binnenluchtkwaliteit in de klaslokalen. Om de continuïteit van de aanpak “Frisse Scholen” in te bedden neemt de provincie het initiatief tot het opzetten en faciliteren van een lerend en zelfsturend netwerk vanuit het Gelders Kennisprogramma Duurzame Ontwikkeling. De ambitie van het netwerk is om met de Gelderse schoolbesturen een plan van aanpak te ontwikkelen om te komen tot een verbetering van de binnenluchtkwaliteit van de scholen en daarmee bij te dragen aan de gezondheid van leerlingen en leerkrachten.

WELKOM door Annemieke Traag, gedeputeerde van de provincie Gelderland Gedeputeerde Annemieke Traag geeft de aftrap voor deze eerste platformbijeenkomst Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland. Haar aanwezigheid maakt duidelijk dat de provincie Gelderland dit bestuurlijk een belangrijk project vindt. De gedeputeerde vraagt enkele aanwezigen wat hun verwachtingen zijn van deze bijeenkomst en wenst iedereen een inspirerende ochtend toe.

ste

Verslag 15 februari 2012 – 1

platformbijeenkomst Binnenklimaat Basisscholen Gelderland

1

INTRODUCTIE door Theo Heinink, programmamanager Luchtkwaliteit prov. Gelderland Theo Heinink is op verschillende manieren bezig met het onderwerp luchtkwaliteit. Een belangrijk aspect van luchtkwaliteit is het meten ervan, omdat het – anders als bijvoorbeeld geluid – veel minder tastbaar is en overschrijdingen anders worden beleefd. In de provincie Gelderland wordt luchtkwaliteit sterk gekoppeld aan gezondheid. De binnenluchtkwaliteit van scholen is geen wettelijk taak van de provincie. Toch wil men zich ervoor blijven inzetten. Daarom is gekozen voor de vorm van een platform, waarbij samenwerking en kennisuitwisseling centraal staan. De provincie heeft de intentie dit platform de komende twee jaar te blijven ondersteunen.

DE AANPAK door dagvoorzitter Daaf de Kok Dit jaar worden er drie platformbijeenkomsten georganiseerd. Vandaag staan kennismaken met elkaar en de werkwijze van het platform centraal. De volgende keren zal meer inhoudelijk worden ingegaan op het onderwerp binnenluchtkwaliteit op basisscholen en wordt de agenda voor een groot deel bepaald door de kennisgroepen. In deze groepen wordt een specifiek thema uitgediept, o. a. aan de hand van ‘best practices’. De resultaten hiervan worden gedeeld op de platformbijeenkomst. Iedereen is van harte uitgenodigd om zitting te nemen in een kennisgroep.

PRESENTATIE KENNISGROEPEN a. Financiering – voorzitter Robin Smit (Stichting Fluvium)

Doelstelling:

Verschillende financieringsconstructies in beeld brengen die de verbetering van luchtkwaliteit en gezondheid op basisscholen in Gelderland mogelijk maken.

Scholen mogen van OCW niets aan de buitenkant van hun gebouw doen en de gemeenten kunnen steeds minder doen door bezuinigingen. Het gevolg: te heet in de zomer, te veel tocht in de winter en hoge strookkosten. Creatieve financieringsvormen kunnen ervoor zorgen dat, ook in deze tijd van bezuinigingen, stappen gezet kunnen worden en investeringen gedaan voor een goede binnenluchtkwaliteit. De kennisgroep financiering zal zich hier, met behulp van experts, in gaan verdiepen om zo een goede input te kunnen geven aan het platform.

b. Organisatie & gedrag – voorzitter Anton Brinkhuis (PCBP Rheden) Doelstelling:

In kaart brengen op welke wijze met het aanpassen van de organisatie, of het gedrag van leerlingen en leerkrachten, de luchtkwaliteit kan worden verbeterd.

ste



2

Het bestuursakkoord Primair Onderwijs dwingt scholen om met minder geld meer te presteren. Dit vraagt om meer ‘out of the box’ denken: hoe kan op een creatieve manier gezocht worden naar nieuwe mogelijkheden en nieuwe oplossingen. Niet alleen techniek speelt daarbij een rol, maar ook het gedrag van leraren en leerlingen en de manier waarop zaken georganiseerd zijn op een school. Hierbij kan gedacht worden aan een andere manier van het verdelen van lokalen, aan andere schooltijden en aan het motiveren tot meer ventileren. Ook een goede afstemming met andere partijen die gebruik maken van het gebouw, bijvoorbeeld de BSO, biedt nieuwe kansen. In de kennisgroep organisatie & gedrag zullen dit soort zaken verder worden uitgediept.

c. Techniek – voorzitter Steven van der Lelie (GGD Gelre IJssel) Doelstelling:

Inventariseren van manieren om met behulp van techniek de luchtkwaliteit in basisscholen te verbeteren en zo gezondheid en welzijn van leerlingen en leerkrachten te bevorderen.

Bij het bouwen van een nieuwe school wordt veel aandacht besteed aan goede isolatie. Maar… mensen, PC’s, et cetera genereren heel veel warmte. In voorjaar, zomer en najaar moet die warmte er ook weer uit. Daarvoor worden dure koeltechnieken gebruikt, terwijl er vaak bouwfysisch iets mis is. In de bouwwereld en bij adviseurs is al heel veel kennis. In de kennisgroep techniek zal deze kennis worden verzameld en verwerkt tot hapklare brokken. Daarbij wordt aandacht besteed aan materialen, installaties (warmte, lucht, energie), overige technieken (filtering, zuivering), instrumenten en goede voorbeelden.

INTERMEZZO door Peter van Loon Peter van Loon heeft in zijn tijd als schoolbestuurder veel te maken gehad met het binnenklimaat op basisscholen. Hij heeft scholen gehad waar de PPM 3700 was. (In het nieuwe Bouwbesluit wordt de norm voor nieuwbouw 1000 PPM). Uiteindelijk is het hem gelukt om met 1 installatie een PPM van 1000 te halen. De leasekosten kunnen deels betaald worden uit de warmteterugwinning. De gevolgen van een gezonder binnenluchtklimaat zijn duidelijk merkbaar: de kinderen hebben geen hoofdpijn meer, kunnen zich ook ’s middags concentreren, zijn niet meer slaperig en hebben geen astmaklachten meer. Peter heeft overigens ook het aspect gedrag meegenomen in zijn aanpak, onder andere door een longverpleegkundige naar de scholen te sturen. Een paar eenvoudige tips: 

Haal tekeningen aan de waslijn na zes weken weg, want na die tijd gaan ze het stof dat ze verzameld hebben loslaten. ste



3



Planten in de klas dien je elke drie maanden te verpotten, als je dat niet doet worden ze een bron van bacteriën.

Om kinderen goed te kunnen laten leren zijn de onderwijzer en de lesstof van belang, maar ook de bebouwde omgeving en de kwaliteit van onder andere lucht en licht. Een hulpmiddel bij het maken van het programma van eisen voor een nieuw te bouwen school is de Scholenbouwwaaier. Deze is gemaakt door Marco van Zandwijk en geeft op overzichtelijke wijze informatie over alle verschillende aspecten waarmee je te maken krijgt bij het laten bouwen van een nieuwe school.

GELEGENHEID TOT HET STELLEN VAN VRAGEN, interactie tussen deelnemers en dagvoorzitter Vraag:

Wat is het eindproduct over één of twee jaar, wat is het doel van dit project?

Antwoord: Het uiteindelijke doel is om de binnenluchtkwaliteit op basisscholen substantieel te verbeteren. Twee jaar is echter te kort om dit te bereiken. Daarom is het concrete doel dat stichtingen over twee jaar een goed Plan van Aanpak hebben om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren. Vraag:

Waarom richt het project zich alleen op basisscholen?

Antwoord: Het doel van het project is om concrete resultaten te bereiken. Dat lukt alleen als er nauw wordt aangesloten bij de praktijk, er een duidelijke focus is en er gewerkt wordt met een organisatorische eenheid. Er is overwogen om ook BSO en kinderdagverblijven erbij te betrekken, maar die worden anders gefinancierd. Om deze redenen is ervoor gekozen nu eerst in te zetten op de basisscholen. Hopelijk stimuleert dit BSO, kinderdagverblijven en vervolgonderwijs om ook in beweging te komen. Alle informatie is ook voor deze instellingen vrij beschikbaar via de website.

* * * NETWERKPAUZE * * *

LANDELIJK PLATFORM BINNENMILIEU SCHOLEN door Ir. Frans de Haas Het Landelijk Platform Binnenmilieu Scholen bestaat tien jaar. De doelstelling van het platform is hetzelfde als van het Gelders platform, namelijk: zorgen voor een gezonder binnenmilieu op scholen. Aanvankelijk was de taak van het platform vooral om het onderwerp op de agenda te krijgen. Het probleem werd tien jaar geleden immers alleen erkend door enkele deskundigen. In het landelijk platform wordt breed samengewerkt door verschillende koepelorganisaties: landelijke ouderorganisaties, onderwijsbonden, PO-Raad, VNG, Agentschap NL, GGD, RIVM, Ministeries OCW en I&M, kennisinstellingen en brancheorganisaties van de bouwen ste



4

installatiesector. Er is een activiteitenprogramma, waarbij het bundelen van kennis en kennisontwikkeling hoog op de agenda staan. Er zijn enkele instrumenten/hulpmiddelen ontwikkeld (die via de website van het platform Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland ontsloten zullen worden), zoals: 

Programma van Eisen Frisse Scholen



Frisse Scholen Toets



Handreiking Verduurzamen Meerjarenonderhoudsplan (Duurzaam MOP)



Ventilatie Prestatiekeuring (VPK)

Frans is blij met de oprichting van het Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland. Dit biedt kansen om de bij het landelijk platform opgedane kennis door te geven aan mensen die er concreet mee aan de slag kunnen en om over en weer van elkaar te leren. Zijn advies aan alle aanwezigen vandaag luidt: 

Benut elke gelegenheid.



Gebruik beschikbare instrumenten.



Deel ervaringen.



Leer van elkaar!

ste



5

ESCO’S (ENERGY SERVICE COMPANY) IN SCHOOLGEBOUWEN door Jan van Hout Jan van Hout werkt bij OVVIA. Dit is een bedrijf dat installaties levert en plaatst, maar ook de exploitatie en indien nodig zelfs een deel van de financiering op zich neemt. Dat laatste is een belangrijk aspect als het gaat om de binnenluchtkwaliteit van scholen: het vinden van een goede technische oplossing is stap 1, maar dan komt stap 2: hoe breng je de investeringskosten op? Niet zelden is dit het onderwerp van vele gesprekken tussen schoolbestuur en gemeente en is het moeilijk om elkaar hierin te vinden. Het gezamenlijk zoeken naar een oplossing, waarbij school, gemeente en installateur alle drie een bijdrage leveren, kan in dat geval uitkomst bieden. Er wordt dan een rekenmodel ontwikkeld, waarbij onder andere rekening wordt gehouden met geplande investeringen en met de voordelen door energiebesparing. OVVIA helpt vervolgens mee bij de (voor)financiering. Dit concept werkt alleen als ook de gemeente aan tafel zit, de kracht zit in de gezamenlijkheid! Als er gewerkt wordt met ESCo, wordt er geen product geleverd, maar een prestatie, een bepaalde kwaliteit. Het is dus belangrijk dat je als schoolbestuur goed formuleert welke kwaliteit je wilt hebben, wat het einddoel moet zijn. Zorg voor een goede uitvraag, dat is essentieel!

REACTIES UIT DE ZAAL Daaf de Kok vraagt de zaal om een reactie op hetgeen er deze ochtend is besproken. Enkele opmerkingen: 

Professioneel opdrachtgeverschap is belangrijk als men wil komen tot een beter binnenklimaat. Dit dient in alle kennisgroepen aan bod te komen.



Kennisgroep Financiën, afgevaardigde gemeente Zutphen: In tijden van bezuinigingen is het belangrijk te zoeken naar creatieve ideeën om zaken toch te kunnen realiseren.



Kennisgroep Gedrag & Organisatie, afgevaardigde gemeente Rheden: Daarom is juist ook het gedrag belangrijk, daarmee kan winst worden behaald zonder grote investeringen.



Scholenstichting Arnhem: Iedere stichting een plan van aanpak, daar gaan we voor!



Rita ten Dam, projectleider Duurzame Ontwikkeling, provincie Gelderland: En we gaan daadwerkelijk een betere binnenluchtkwaliteit realiseren!

MEDEDELING TOT SLOT De website is vandaag de lucht in gegaan: www.binnenluchtkwaliteitscholen-gelderland.nl. Op de website staan onder andere de presentaties van deze eerste platformbijeenkomst.

* * * NETWERKLUNCH * * * ste



6

Binnenluchtkwaliteit Basisscholen Gelderland

Recommend Documents