Binnenkijken bij bedrijven LEIDRAAD VOOR LEERKRACHTEN

Binnenkijken bij bedrijven LEIDRAAD VOOR LEERKRACHTEN

2

Toelichting “Jump naar werk” “Jump naar werk” brengt leerlingen uit de finaliteitsjaren van het Nederlandstalig secundair onderwijs in Brussel dichter bij de arbeidsmarkt. Tijdens de vijf gratis vormingssessies komen leerlingen in contact met de Lokale Werkwinkel, Actiris en de vakbonden. Ook bedrijfsbezoeken maken telkens ook deel uit van het aangeboden pakket. Indien je interesse hebt in de verschillende vormingssessies van “Jump naar werk”, of in het didactische pakket voor de leerkracht, vind je meer info via www.jumpnaarwerk.be, of neem je contact op met [email protected]. Deze leidraad wil leerkrachten helpen bij een goede voorbereiding van een bedrijfsbezoek. Het is een instrument dat van pas komt wanneer je beroep doet op “Jump naar werk” om het bezoek op poten te zetten, maar wijst je ook op belangrijke aandachtspunten wanneer je zelf contact wil opnemen met bedrijven. Veel succes! Het “Jump naar werk”-team Tracé Brussel vzw

3

Deze brochure is een initiatief van Tracé Brussel vzw, de Vlaamse Gemeenschapscommissie en Actiris. Samenstelling en redactie: Vincent Verrydt, Karlien Winnelinckx

Leerlingen van het zesde jaar gezondheids- en welzijnswetenschappen (Sint-Guido-Instituut, Anderlecht) bezoeken de Brusselse kliniek Sint-Jan, oktober 2011.

© Daniël Rys

4

Inhoudstafel Doel van deze leidraad | 6 Waarom een bedrijfsbezoek? | 9 Een bedrijfsbezoek: hoe begin je eraan? | 15 Duidelijk stellen van je doelen | 15 De keuze van het bedrijf | 16

Goede praktische afspraken |17

Aandachtspunten tijdens het bezoek | 19

Werk maken van voorbereiding en nawerking | 21

Accenten bij voorbereiding en nawerking | 21 Voorbereidende activiteiten | 22 Activiteiten voor nawerking | 27

Notitieruimte | 31

5

Doel van deze leidraad “Jump naar werk” wil leerlingen uit het secundair onderwijs voorbereiden op hun overstap naar de arbeidsmarkt. Tijdens de verschillende vormingssessies worden de leerlingen van het laatste jaar geïnformeerd over hun rechten en plichten als werkzoekende of werknemer op de arbeidsmarkt. Hierbij wordt er beroep gedaan op bijdragen van de verschillende vakbonden en Actiris. Verder worden ze ook geïnformeerd over de kanalen en de meest geschikte manier om een vacature te vinden, motivatiebrief op te stellen, een sollicitatiegesprek voor te bereiden én uit te voeren. Bedrijfsbezoeken zijn een verrijkende aanvulling bij deze sessies. We vragen steeds aan de werkgevers om tijdens het bezoek ook tijd te maken voor toelichting bij de concrete aanwervingsprocedure. Werkgevers geven concrete tips voor de leerlingen bij het solliciteren. Verder willen we door het binnenkijken in een bedrijf de jongeren helpen om een gefundeerde keuze te maken, wat hun beroepskeuze, beroepsdomein en werkgever betreft. We raden leerkrachten dan ook aan om hun leerlingen, o.a. door bedrijfsbezoeken, concreet in contact te brengen met de arbeidsmarkt. Hierbij kan men eveneens ruimer kijken dan de beroepen en taken die rechtstreeks aansluiten bij de gevolgde studierichting. Op die manier verbreedt men immers de kijk van leerlingen, en wijst men hen op mogelijkheden waar ze zelf nog niet aan dachten.

6

Deze leidraad wil leerkrachten ondersteunen in het organiseren en voorbereiden van een goed beroepsoriënterend bedrijfsbezoek. Wanneer je op bedrijfsbezoek gaat in het kader van “Jump naar werk”, worden de concrete afspraken met de bedrijven voor jou gemaakt door Tracé Brussel. We nodigen dan ook alle Brusselse Nederlandstalige scholen uit om in het kader van dergelijke vragen contact op te nemen met [email protected]. We willen je als leerkracht echter ook ondersteunen wanneer je zelf op zoek gaat naar een bedrijf dat aansluit bij de ambitie, mogelijkheden en competenties van je leerlingen. Daarom werd in deze handleiding ook een onderdeel opgenomen waarin je een checklist kan terugvinden voor afspraken met de bedrijven.

Deze leidraad werd in eerste instantie opgemaakt met het oog op de organisatie van beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken, maar kan verruimd worden naar andere doelstellingen. Allereerst zijn leerlingen van het secundair onderwijs onze doelgroep. Toch is dit eveneens een handig instrument bij het organiseren van bedrijfsbezoeken voor andere groepen. We wensen je leerlingen én jezelf boeiende bedrijfsbezoeken toe!

Leerlingen van het zevende jaar thuis- en bejaardenzorg (Campus Nightingale, school voor verzorging, Anderlecht) bezoeken het UZ Brussel in Jette, oktober 2011.

7

Leerlingen van CDO Don Bosco Sint-Pieters-Woluwe bezoeken de keukenafdeling van de Brusselse kliniek Sint-Jan, oktober 2011.

8

Waarom een bedrijfsbezoek? Graag overlopen we met jou de verschillende voordelen die bedrijfsbezoeken met leerlingen bieden. Indien je hier zelf reeds van overtuigd bent, wijzen we je graag op argumenten waarmee je jouw directie en te contacteren bedrijfsleiders zal overtuigen.

Waarom is een bedrijfsbezoek nuttig voor de leerlingen? • Leerlingen kiezen al te vaak hun beroep op basis van vooronderstellingen, argumenten ‘van horen zeggen’ of beelden die niet over­eenstemmen met de huidige gang van zaken binnen bedrijven. Een bedrijfsbezoek is een welkome verrijking voor de leerlingen, en kan leerlingen zodoende helpen bij het maken van een gefundeerde keuze naar beroepsdomein, functie, bedrijf of eventueel verdere studies. • Leerlingen kunnen tijdens het bedrijfsbezoek een beroep ‘voelen, ruiken en proeven’, concreet zien hoe de werkruimte is ingericht, welke machines gebruikt worden, navragen hoe de dag van een werknemer verloopt: zo concreet mogelijk navragen hoe hun toekomst er zou kunnen uitzien, en zodoende een goede keuze maken. Het daadwerkelijk bezoeken van een werkplek is voor vele leerlingen boeiender dan het lezen van brochures. • Een bedrijfsbezoek kan ook een meerwaarde betekenen voor leerlingen die reeds stage liepen in een gelijkaardig bedrijf. Vaak is er bij de onderhandelingen in het kader van een stage geen ruimte om een gesprek aan te gaan met de personeelsdienst of bedrijfsleider over selectieprocedures, of blijven leerlingen in het ongewisse over de verschillende andere taken en functies binnen een bedrijf, doorgroeimogelijkheden, e.d. • Een goed voorbereid bedrijfsbezoek zet de leerlingen aan tot reflectie over hun eigen toekomst, hun voorkeuren wat betreft werkruimte, teamgrootte, werkschema, … Het laat de leerlingen kennismaken met de verscheidenheid aan mogelijkheden voor hun achtergrond.

9

• Concreet contact met betrekking tot het aantal jobmogelijkheden voor hun profiel, kan bij leerlingen enkel bijdragen tot het scheppen van juiste verwachtingen van hun kansen op de arbeidsmarkt.

Waarom is een bedrijfsbezoek nuttig voor leerkrachten? Het bijwonen van bedrijfsbezoeken is voor de leerkracht ook een verrijkende ervaring. We willen er dan ook voor pleiten om bij deze bezoeken zoveel mogelijk de leerkracht die de voorbereidingen met de klas deed, de kans te geven dit bezoek ook bij te wonen. We zijn er immers van overtuigd dat ook zij hun blik kunnen verruimen door een bezoek aan een bedrijf. Dit geldt zowel voor de vakleerkracht, leerkracht van PAV of trajectbegeleiders. • Door het mee beleven van de bedrijfsbezoeken kan de leerkracht de leerling beter begeleiden bij zijn beroeps- en studiekeuze. Hij begrijpt waar sommige argumenten vandaan komen, en kan deze indien nodig in een ruimere context plaatsen. • Sommige praktijkleerkrachten komen zelf uit het werkveld in hun vakgebied. Ze hebben de leerlingen niet enkel heel wat te bieden op vlak van technische kennis, maar kunnen ook putten uit hun concrete ervaring als werknemer of zelfstandige. Door het beleven van een bedrijfsbezoek kunnen zij ook hun beeld verruimen van de huidige mogelijkheden binnen een bepaald beroep, en zodoende een genuanceerd verhaal brengen.

10

• Het organiseren van een relevant bedrijfsbezoek sluit aan bij de eindtermen van het secundair onderwijs, zoals deze in onderstaand overzicht worden beschreven. Vakoverschrijvende eindtermen Gemeenschappelijke stam

Contexten

Leren Leren

Communicatief vermogen

Informatieverwerving

Empathie

Socio-economische samenleving

Informatieverwerking

Mediawijsheid

Socioculturele samenleving

Regulering van het leerproces

Zelfbeeld Zelfredzaamheid

Studie- en beroepsgericht keuzebekwaamheid

Eindtermen PAV BSO 1 en 2 jaar van de 3 graad

3e jaar van de 3e graad

Functionele taalvaardigheid

Functionele tekstgeletterdheid

Functionale informatieverwerving en -verwerking

Functionele ict-geletterdheid

e

e

e

Werken in teamverband

Maatschappelijk en ethisch bewustzijn, weerbaarheid en verantwoordelijkheid • Door het bijwonen van een beroepsoriënterend bedrijfsbezoek waarbij ook ruimte is om de aanwervingsprocedure te bespreken met de leerlingen, kan de leerkracht juiste en recente informatie verwerven over de gangbare procedures, en zijn of haar leerlingen zodoende correct adviseren bij het zoeken naar werk.

Leerlingen van het zesde jaar gezondheids- en welzijns­ wetenschappen (Sint-Guido-Instutuut, Anderlecht) bezoeken de Brusselse kliniek Sint-Jan, oktober 2011.

11

© Daniël Rys

Waarom zijn bedrijfsbezoeken voor leerlingen nuttig voor een bedrijf? • Het meewerken aan een bedrijfsbezoek is goed voor de reputatie van het bedrijf. Het geeft aan dat het bedrijf concreet bijdraagt aan de algemene vorming van studenten en blijk geeft van ‘maatschappelijk verantwoord ondernemen’. Bekend maken van medewerking aan dergelijke initiatieven kan zorgen voor een positieve beeldvorming bij partners, klanten én personeelsleden. • Leerlingen zijn steeds potentiële werkkrachten voor een bedrijf. Door het scheppen van een realistisch beeld van de verwachtingen naar werknemers toe, maken de leerlingen weloverwogen en bepalende keuzes voor hun verdere loopbaan. Zo zal de keuze om te werken in het bezochte bedrijf ook gefundeerder gemaakt worden. • Door leerlingen enthousiast te maken voor een bepaalde sector, is er een kans dat ze zich ook in deze richting zullen specialiseren. • Bij de zoektocht naar jobstudenten en stagiairs kunnen de contacten opgebouwd dankzij bedrijfsbezoeken van scholen een concrete toeleiding betekenen. • Misschien zijn er binnen het bedrijf personeelsleden die een dergelijke opdracht graag zouden aanvaarden, en dit als een welkome extra opdracht zien binnen hun job.

12

13

14

Een bedrijfsbezoek: hoe begin je eraan? Je wilt je als leerkracht inzetten voor de organisatie van een bedrijfsbezoek met je leerlingen? Geweldig! Allereerst dien je je doelen en verwachtingen duidelijk te stellen. Deze vormen de basis van verdere communicatie naar je leerlingen en de bedrijven toe. Goede afspraken maken goede vrienden én efficiënte bedrijfsbezoeken! Bij de concrete organisatie van een bedrijfsbezoek kan de opgestelde checklist je helpen bij een duidelijke communicatie en het maken van afspraken met het bedrijf in kwestie. Uiteindelijk steken leerlingen zoveel meer op van een bedrijfsbezoek wanneer het ingebed is in een goede voorbereiding en nawerking.

Duidelijk stellen van je doelen • Baken voor jezelf af wat de focus zal zijn tijdens het bedrijfsbezoek. Gaat het voornamelijk om de verschillende functies die er zijn, de opbouw van het bedrijf, de geschiedenis van het bedrijf? Of wil je de focus leggen op veiligheidsvoorschriften of hygiëneregels binnen het werken in het bedrijf? Aan jou de keuze. Tracht echter niet té veel doelstellingen vooraf vast te leggen. • Verbind de doelstellingen steeds aan concrete opdrachten tijdens de voorbereiding en nawerking van het bezoek. • Het verbinden van het bedrijfsbezoek aan andere vakken is zeker mogelijk. Zo kan er een verslag opgemaakt worden voor Frans, of kunnen er concrete wiskundige vraagstukken gebaseerd worden op de bezochte beroepspraktijk. Dit zijn secundaire doelstellingen. We willen in het kader van een beroepsoriënterend bezoek echter benadrukken dat de ruimte voor reflectie over de loopbaan centraal moet staan. • De doelstellingen worden nadien vertaald in concrete verwachtingen naar het bedrijf toe.

15

De doelstellingen van de beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken i.k.v. van “Jump naar werk” worden op deze manier geformuleerd: •

D  e leerlingen kennen meer argumenten om een gefundeerde keuze te maken betreffende hun loopbaan.

•

D  e leerlingen leren het bedrijf kennen, de structuur en de verschillende afdelingen.

•

D  e leerlingen kennen de concrete werkpraktijk binnen het bedrijf, overeenkomstig hun (mogelijke) beroepsprofiel. Wie zijn de medewerkers van het bedrijf en wat zijn hun taken?

•

•

D  e leerlingen maken kennis met de verwachtingen die binnen het bedrijf gesteld worden aan werknemers (rechten en plichten).

D  e leerlingen weten op welke manier het bedrijf aanwervingen doet. De leerlingen kennen de belangrijkste aandachtspunten die gehanteerd worden door de werkgever bij het screenen van motivatiebrieven of de evaluatie van een sollicitatiegesprek.

De keuze van het bedrijf Beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken doe je best bij bedrijven die aansluiten bij de interesse en mogelijkheden van de leerlingen. Verschillende factoren kunnen meespelen in de keuze van een bedrijf:

16

• Beroepssector: je kan kiezen voor een bedrijf uit een sector waarin de leerlingen van een bepaalde studierichting veelal tewerkgesteld worden. Anderzijds kan het ook goed zijn de leerlingen te confronteren met beroepsmogelijkheden voor een gelijkaardig profiel, binnen andere sectoren. Vb. In een ziekenhuis vind je, naast het voor de hand liggend verzorgend en medisch personeel, tal van beroepsprofielen: administratief bediende, horeca-medewerkers, technisch en onderhoudspersoneel, … Binnen overheden of grote bedrijven bestaan er evenzeer dergelijke mogelijkheden. • Hoge profielen, lage profielen: schep geen foute verwachtingen tijdens een bedrijfsbezoek. Denk goed na over de profielen die voorgesteld zullen worden. Komen deze overeen met de

competenties en mogelijkheden van jouw leerlingen? Spiegel ze geen onrealistische beelden voor, maar tracht ze ook geen te lage profielen voor te houden. Vraag ook na bij het bedrijf of het profiel van jouw leerling voorkomt binnen het bedrijf of er eventueel welkom is. • Gebruik de netwerken die je hebt, vanuit de school of vanuit je persoonlijk leven om een geschikt bedrijf te vinden. Bedrijven waar oud-leerlingen werken, bieden ook een mogelijkheid. • Wanneer bedrijven functies hebben die vallen onder de groep ‘knelpuntberoepen’, gaat een leerlingenbezoek voor een bedrijf aantrekkelijker zijn. Voor het bedrijf zijn je leerlingen immers zeer gewilde arbeidskrachten. • Gemakkelijk bereikbaar? Hou bij de keuze van een bedrijf rekening met de bereikbaarheid. Vaak gebeuren verplaatsingen met het openbaar vervoer. Een bushalte dichtbij? Gemakkelijk!

Goede praktische afspraken Of je zelf de organisatie van het bezoek in handen hebt, of de opdracht geeft aan leerlingen, het is altijd belangrijk om een goede communicatie te onderhouden met het bedrijf, je school en de leerlingen. Onderstaande checklist wil een overzicht bieden van de vast te leggen afspraken voor het bezoek. • Datum, beginuur en einduur. Voor bedrijven is een lessenrooster niet evident! Zorg ook dat je duidelijk aangeeft wat het einduur is. Dit kan je misschien best nog even aftoetsen aan het begin van het bezoek, opdat ook de persoon die de rondleiding doet op de hoogte is van de gemaakte afspraken. • Duidelijk expliciteren van doelstellingen. Geef zeker ook enkele concrete tips voor didactische werkvormen om deze doelstellingen te bereiken (vb. geen te lange powerpoint, verschillende werkvormen, zorgen voor interactiviteit, getuigenis van werknemer, verschillende mensen aan het woord laten, ruimte voor vragen, …), ga zo concreet mogelijk in deze adviezen. Deze mensen zijn het immers niet gewoon om voor een groep leerlingen te staan.

17

• Informeer de bedrijfsleider over de grootte van de groep. Indien nodig is het misschien aangeraden om de groep in twee te splitsen tijdens (delen van) het bezoek, om de interactie met de leerlingen te stimuleren, en zo te zorgen dat de leerlingen hun aandacht erbij kunnen houden. • Communiceer duidelijk over het opleidingsprofiel van de groep, en expliciteer redenen waarom je net voor dát bedrijf kiest. • Overtuig indien nodig de bedrijfsleider met de argumenten zoals opgelijst hierboven. • Zorg dat je de juiste persoon hebt om de afspraken mee te maken. Verduidelijk je vraag en geef aan je contactpersoon de kans om de vraag door te geven aan de meest geschikte persoon. • Stel je vraag best niet enkel telefonisch, maar verduidelijk nogmaals per e-mail. Concrete afspraken worden best schriftelijk gemaakt. • Vastleggen begeleidende leerkrachten. Licht deze leerkrachten zeker in over de doelstellingen en de gemaakte afspraken met het bedrijf en de leerlingen. • Zoek uit hoe het transport zal verlopen van de school naar het bedrijf, en vraag bij je school na wat de afspraken zijn rond eventuele transportkosten van jezelf en je leerlingen. • Plaats van afspraak, naam en telefoonnummer van verantwoordelijke ter plaatse. Sommige bedrijven hebben verschillende vestigingen. Zorg dat je duidelijk weet waar jullie verwacht worden, en wie jullie zal ontvangen. 18

• Vraag enkele gedragsregels na bij het bedrijf: - Is er toelating op foto’s te nemen? Dit is zeker na te vragen wanneer je leerlingen de opdracht geeft een bijdrage te schrijven voor de schoolkrant, of een verslag op te maken. - Moeten de leerlingen geschikte kledij voorzien (vb. gemakkelijk schoeisel, geen loshangende kledij). Vraag dit tijdig na opdat je de leerlingen en eventueel collega’s kan informeren. - Zijn er regels rond GSM, kauwgom of snoep? Veelal gelden de regels van het schoolreglement ook tijdens bezoeken. Zet dit best nog eens extra in de verf.

- Licht het bedrijf in indien de leerlingen vragen hebben voorbereid. Spreek ook af duidelijk aan te geven wanneer de vragen gesteld mogen worden. • Vraag duidelijk wie de in te lichten contactpersoon is bij problemen (ziekte van begeleider, andere uitzonderingen). • Vergeet na afloop niet uw contactpersonen bij het bedrijf te bedanken, en een korte evaluatie te bezorgen op basis van je eigen bevindingen en deze van de leerlingen. Door minder positieve ervaringen als werkpunten te formuleren breng je een goede relatie niet in gevaar.

Aandachtspunten tijdens het bezoek Als leerkracht is je rol tijdens een bedrijfsbezoek heel wat meer dan enkel de orde handhaven. Zo is het ook belangrijk dat voor de leerlingen ook steeds een rode draad duidelijk is, dat ze weten wat ze moeten verwachten. Spreek vooraf af wanneer de leerlingen vragen kunnen stellen, en zorg dat dit ook duidelijk gecommuniceerd wordt. Stimuleer de communicatie met de jongeren, zet hen aan tot het stellen van vragen. Stel ook vragen over wat er net verteld werd, om na te gaan of alle jongeren het begrepen hebben. Zo kan je de hoofdzaken benadrukken. Dan zal het voor de jongeren ook gemakkelijker zijn om deze te onthouden. Wanneer er vaktermen gebruikt worden, kan je de bedrijfsleider vragen om deze nog even toe te lichten: jij kent het niveau van je leerlingen het best, en moet erover waken dat het verhaal op hun niveau wordt gebracht. Als leerkracht is het belangrijk dat jij het goede voorbeeld geeft. Zo is het dan ook belangrijk dat je zelf actief meedoet, respect toont, luistert naar de begeleider van het bedrijf en sturende vragen stelt. Verder ben jij ook verantwoordelijk voor de orde onder de leerlingen, je zorgt voor duidelijke begeleiding, en spreekt de leerlingen ook aan wanneer ze zich misdragen of niet meewerken.

19

Het is belangrijk dat in het verhaal van de bedrijfsmedewerker aan bod komt wat de groei- en opleidingskansen zijn voor een werknemer: zijn er in de toekomst concrete mogelijkheden in het bedrijf, welke beroepsprofielen zullen er in de toekomst nodig zijn? Het bedrijf heeft misschien ook een ruimer zicht op de tewerkstellingsmogelijkheden van bepaalde beroepsprofielen binnen de sector. Een bedrijfsbezoek is een uitgelezen moment om te informeren naar stageplaatsen binnen het bedrijf. Zorg er dan ook voor dat je zeker de contactgegevens krijgt van de juiste persoon om hier eventueel latere vragen aan te stellen. Vaak is de contactpersoon van het bedrijf niet dezelfde als diegene die de groep ontvangt. In dat geval is het belangrijk in het achterhoofd te houden dat er een kans is dat deze persoon niet alle informatie en voorheen afgesproken verwachtingen heeft gekregen van zijn collega. Je hebt als leerkracht dan ook de belangrijke taak om het bezoek inhoudelijk bij te sturen, opdat de zaken aan bod komen die bijdragen aan het bereiken van de beoogde doelstellingen. Zorg steeds voor een bedanking. Wanneer je een bedrijfsbezoek mee volgde dat georganiseerd werd door “Jump naar werk”, kan je er vanop aan dat hiervoor gezorgd wordt.

20

Werk maken van voorbereiding en verwerking Zoals reeds vermeld leren leerlingen meer van een bedrijfsbezoek met een degelijke voorbereiding en nawerking. Hiertoe kan je leerlingen in de klas aan het werk zetten, maar evengoed thuis. Zowel klassikale als individuele opdrachten kunnen hiertoe bijdragen. De concrete activiteiten die voorgesteld worden kunnen als inspiratie gebruikt worden bij het invullen van voorbereidende lessen, of voor een degelijke nawerking. Accenten bij voorbereiding en verwerking De voorbereiding- en verwerkingsactiviteiten kunnen verschillende accenten hebben. Verder vind je verschillende concrete opdrachten en werkvormen om je leerlingen aan het werk te zetten. ACCENT BEDRIJF - Door verschillende voorbereidende opdrachten krijgen leerlingen een inzicht in het bedrijf (structuur, organisatie, personeel, activiteiten) ACCENT BEROEPEN, TAKEN & VAARDIGHEDEN –

Doorheen voorbereidende opdrachten krijgen de leerlingen een zicht op de beroepen werkzaam binnen het bedrijf, en doen ze onderzoek naar geschikte profielen en vaardigheden binnen het bedrijf. ACCENT EIGEN TALENTEN – De leerlingen reflecteren over hun eigen vaardigheden en ‘matchen’ deze met de beroepen en taken die aan bod kwamen in het bedrijf. ACCENT LOOPBAAN – De leerlingen reflecteren over

het belang van studiekeuze en richting geven aan je loopbaan. Ze bevragen dit bij anderen en gaan na welke weg nodig is om tot bij een beroep te komen. ZELFREFLECTIE – De leerlingen reflecteren over hun eigen gedrag en leven, keuze, toekomst, … Dit accent zit vervat in vele van de opdrachten, maar wordt soms ook expliciet beoogd.

21

Voorbereidende activiteiten Google erop los Zet je leerlingen aan het werk om zoveel mogelijk juiste informatie op te zoeken over het bedrijf. Onderstaande vragen kunnen hierbij een hulp zijn. Je kan hier een google-wedstrijd van maken, waarbij de leerlingen om ter snelst de antwoorden moeten vinden, of de vragen stellen in het kader van een opzoek-kwis. W  at is de officiële naam en het adres van het bedrijf? H  eeft het bedrijf een website? •W  at is de hoofdactiviteit van het bedrijf? •W  ie is de directeur van het bedrijf? •O  nder welke sector valt het bedrijf? •W  aaruit bestaat het product of de dienst die het bedrijf aanbiedt? •W  ie zijn de klanten van het bedrijf? • I n welke landen werkt het bedrijf, met welke landen werkt het bedrijf samen? • •

Beroepen in zicht •

22

D  e leerlingen denken zelf na over de verschillende taken en beroepen aanwezig in een bedrijf, vertrekkende van de activiteiten van het bedrijf. Vb. Er worden auto’s gemaakt. Welke beroepen heb je allemaal nodig bij het productieproces van een auto? Een ingenieur, een technieker, ... Die wagen moet ook nog getransporteerd worden, naar verkopers. Welke randvoorwaarden komen hierbij? Vb. Materiaal dat geleverd moet worden, de locatie waar gewerkt moet worden moet proper zijn, …

Zo proberen ze een schema op te maken van de beroepen die dichter bij het productieproces staan, en er verder af. Dit kan nadien vergeleken worden met de bevindingen tijdens het bedrijfsbezoek.

Wat houdt een beroep juist in? •

D  e leerlingen zoeken op internet de concrete invulling van de beroepen die ze denken tegen te zullen komen tijdens het bedrijfsbezoek. Handige websites hiervoor zijn deze van VDAB en Actiris. Zo kan je bij VDAB terecht voor beroepenfilms, en vind je via Actiris de site met “Informatie over de Arbeidsmarkt in Brussel” (iamb.actiris.be).

Het opzoekwerk kan individueel gebeuren, maar dit kan wel verwerkt worden in een voorstelling of presentatie per groep.

Ik en een beroep De leerlingen reflecteren over hun eigen talenten. Hierbij kan je kijken naar de schoolse context, maar zeker ook de vrije tijd. De leerlingen proberen verschillende van hun talenten en werkpunten te benoemen en concrete voorbeelden te geven van situaties waarin ze met deze zaken geconfronteerd werden. Nadien is het de bedoeling om talenten te verbinden met concrete beroepen die ze in het bedrijf zullen tegenkomen.

Leerlingen van het zevende jaar kantoor (Sint-Guido-instituut, Anderlecht) bezoeken het Jobcenter van Daoust in Elsene, oktober 2011. 23

Vragenvuur Vertel aan de leerlingen dat een bedrijfsbezoek best uitzonderlijk is, en dat ze geluk hebben dat ze deze kans zullen krijgen. Welke vragen kunnen er gesteld worden over ‘het bedrijf’ – ‘de taken die uitgevoerd worden’ – ‘het productieproces’ – ‘opleidingen’ – ‘de medewerkers’? Wanneer duidelijk is gesteld welke beroepen in het bedrijf voorkomen, kan je de leerlingen aan het werk zetten om voor deze verschillende profielen vragen op te stellen. W  elke opleiding moet je gevolgd hebben om dit beroep uit te oefenen? •W  elke taken heb je in dit beroep? •W  elke kleding moet je dragen om dit beroep uit te oefenen? •W  elke mensen, machines, materialen kom je tegen in dit beroep? •W  elke vaardigheden of kennis moet je hebben om dit beroep uit te oefenen? •

De leerlingen mogen natuurlijk extra vragen verzinnen. Deze vragen mogen zeer concreet gaan over hoe de werknemer zijn taken ervaart, hoelang hij of zij hier reeds werkt, welke studies hij/zij heeft genoten, …

24

Het is belangrijk je leerlingen te wijzen op het belang van een doordachte beroepskeuze: een werkweek duurt lang, en daarom kies je ook maar best een job waarin je jezelf kan vinden. Tijdens het bedrijfsbezoek is er de mogelijkheid om uit eerste hand te vragen wat er leuk, saai, vervelend is aan bepaalde beroepen of taken binnen het bedrijf. Er kunnen vragen gesteld worden tot op heel concreet niveau, over bijvoorbeeld de pauzes, hoe de teams zijn samengesteld, …

Leerkracht vertelt Wees niet bang om als leerkracht de leerlingen te vertellen hoe jouw loopbaan is verlopen.

Vooruitblik Laat de leerlingen hun verwachtingen formuleren ten aanzien van het bezoek. Dit mag zeer concreet gaan. Stuur deze verwachtingen bij indien nodig, maar gebruik ze ook bij een evaluatie van het bezoek nadien.

Selfmade bedrijfsbezoek De leerlingen krijgen ter voorbereiding van het bedrijfsbezoek verschillende rollen toebedeeld. Zo kan er een fotograaf worden aangesteld, een interviewer, een reporter en een groepsverantwoordelijke. Wanneer de leerlingen zelf betrokken worden bij de concrete organisatie en het voorbereidend contact met het bedrijf, kunnen er nog meer rollen worden toegedicht (transportverantwoordelijke, contactpersoon, …). Nadien wordt dan niet enkel het bedrijfsbezoek zelf geëvalueerd, maar evenzeer hoe de jongeren hun deeltaak hebben uitgevoerd. 25

Verslag Denk met de leerlingen na hoe ze op een creatieve manier verslag kunnen uitbrengen van het bezoek. Zo kan het gaan om een fotoverslag op de website van de school, een artikel voor de schoolkrant, ...

Familieraad De leerlingen denken na over een loopbaan. Ze vragen na bij hun familie hoe hun ouders, broers of zussen hun beroepskeuze hebben gemaakt. Wat wilden ze vroeger worden, en waarom? Wanneer hebben ze voor hun huidige beroep gekozen? Welke opleidingen hebben ze gekozen? Wat zouden ze achteraf anders gedaan hebben?

Bedrijfsverkiezing Wanneer de leerlingen betrokken worden bij de keuze van een bedrijf in het kader van een bedrijfsbezoek, moeten ze aan elkaar toelichten waarom ze net voor dat bedrijf hebben gekozen, en welke beroepen ze hier hopen tegen te komen. Verder kan je dan ook bevragen in hoeverre deze beroepen aansluiten bij hun eigen talenten en toekomstbeeld. De leerlingen moeten dan in groepjes een ‘reclamepresentatie’ maken, waarin ze hun klasgenoten overtuigen om op bezoek te gaan bij ‘hun’ bedrijf.

Regels maak je zelf 26

Ter voorbereiding op het bedrijfsbezoek is het ook mogelijk om even stil te staan bij het verwachte gedrag van de leerlingen. Het zou immers erg fijn zijn wanneer de leerlingen hier ook even bij stilstaan, en zich dan bewust worden van het feit dat ze hun gedrag wat moeten aanpassen aan deze nieuwe omgeving. Een vraaggesprek over het gedrag van de leerlingen tijdens hun studentenjob kan hen helpen om deze link te leggen. Laat de leerlingen zelf aanhalen welke gedragingen verwacht worden, en maak nadien de terugkoppeling naar het bedrijfsbezoek. Stel samen met de klas regels op waaraan ze zich allemaal zullen houden tijdens het bezoek.

Activiteiten voor de nawerking Achteruitblik Neem de verwachtingen terug ter hand die de leerlingen formuleerden tijdens de voorbereidende fase van het bedrijfsbezoek. Ga na welke verwachtingen ingelost werden, en waarom dit zo was. Waren het onrealistische verwachtingen, of waren er andere factoren die hiertoe bijdroegen? Dit kan je als basis gebruiken voor een evaluatie.

Een plus een is vier Wanneer verschillende klassen van dezelfde school een bedrijfsbezoek deden, is het een goed idee om de leerlingen met elkaar in contact te brengen. Spreek voordien goed af met de leerlingen wat ze van elkaar te weten moeten komen, en zorg er zo voor dat ervaringen van bedrijfsbezoeken worden gedeeld met andere leerlingen. Zo hebben dadelijk 2 klassen de ervaring van 2 bedrijfsbezoeken.

Leerlingen van het zevende jaar ‘centrale verwarming en sanitaire installaties’ en ‘houtbewerking’ (Victor Hortaschool, Evere) bezoeken een werf via de Confederatie Bouw, oktober 2011. 27

Stellingenstappen Aan de hand van een eenvoudig stellingenspel, is het ook mogelijk om te peilen naar de persoonlijke beleving van de leerlingen tijdens het bedrijfsbezoek. Zo kan je starten op één lijn. Wanneer de leerling het eens is met de stelling zet hij een stapje naar voor, is hij het oneens, dan zet hij een stapje naar achter. Na elke stelling en de verplaatsing, is er ruimte om de motivatie aan te geven waarom de leerlingen net die verplaatsing maakt. Mogelijke stellingen: I k heb veel geleerd tijdens het bedrijfsbezoek. I k weet nog steeds niet wat ik wil worden. • I k heb veel vragen gesteld tijdens het bedrijfsbezoek. • I k wil graag eens een kijkje nemen in een ander bedrijf. • I k weet nu wat ik wil worden. • •

Beroep onder de loep

28

Vraag aan de leerlingen op te schrijven welke beroepen ze zijn tegengekomen tijdens het bedrijfsbezoek. Vraag hen om individueel of in kleine groepjes de verschillende beroepen te bespreken: welke aspecten van het beroep vind je wel aantrekkelijk? Wat vind je minder leuk? Dit gaat niet alleen over de taken, maar ook over het materiaal waarmee gewerkt wordt, de kledij die je ervoor moet dragen, of het in een team is, of je op één plaats blijft of niet, …?

Toogpraat over je toekomst Laat de leerlingen per drie een diepgaand en eerlijk gesprek voeren over hun toekomst. Probeer hen ertoe aan te zetten elkaar te laten nadenken over hun toekomstbeeld, en hoe ze dit wensen te bereiken. Waren er zaken tijdens het bedrijfsbezoek die hun beeld van de toekomst heeft beïnvloed? Weten ze al wat hun volgende stap zal zijn? Welk beroep willen ze uitoefenen, en wat is de beste weg hiernaartoe?

Padvinders Laat je leerlingen zelf nog uitzoeken wat de beste weg is naar een beroep. Wanneer ze, mede dankzij hun ervaringen tijdens een bedrijfsbezoek, kiezen voor een bepaald beroep, kan je hen tijdens een verwerkingsopdracht een persoonlijk actieplan laten opstellen. Welke stappen zullen ze nog doorlopen? Laat hen in dat kader antwoord geven op volgende vragen: W  il ik nog meer weten over het beroep dat we tijdens het bedrijfsbezoek hebben gezien? •W  at wil je nog weten, en wat kan je doen om dit te weten te komen? •W  anneer ga je dit doen? •W  elke hulp heb je hiervoor nodig? Van wie? •Z  ijn er andere beroepen waarvan je nog verder iets te weten wil komen? •

29

Leerlingen van het zevende jaar kantoor (Sint-Guido-Instituut, Anderlecht) bezoeken het Jobcenter van Daoust in Elsene, oktober 2011.

30

Notitieruimte Noteer hier de contactgegevens van bedrijven die je contacteerde of bezocht, opdat je deze tijdens een volgend schooljaar terug zou kunnen contacteren.

Bedankt aan alle scholen en bedrijven uit het Brussels hoofdstedelijk gewest voor hun medewerking aan deze leidraad! 31 Bronnen - Algemeen kader voor bedrijfsbezoeken met jongeren – Opgesteld door Het Beroepenhuis VZW in het kader van het project BEROEPEN(t)HUIS in de klas. -L  espakket – Toelichting voor Beroepsoriënterende bedrijfsbezoeken. -D  raaiboek bedrijfsbezoeken secundaire scholen (vnl Scholen met technische richtingen)LMS International nv, Leuven. - Leidraad voor bedrijfscontacten met leerlingen. Kiezen voor wetenschap, technologie en ondernemen in “a global world”.

”Jump naar werk” is een project van

Verantwoordelijk uitgever: Steef Corijn - Antwerpselaan 26 - 1000 Brussel

 Met de steun van

www.megaluna.be

Tracé Brussel vzw Antwerpselaan 26 1000 Brussel T 02 511 99 72 F 02 511 98 27 www.jumpnaarwerk.be [email protected]

DESIGN

 Meer informatie?

D/2012/11.933/1

In samenwerking met