bijzondere reizen Amsterdamse en Antwerpse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen dit is een commerciële bijlage bij deze krant zaterdag 5 januari 2013

bijzondere reizen dit is een commerciële bijlage bij deze krant

zaterdag 5 januari 2013

Beurs van Berlage Damrak 243 Amsterdam

Amsterdamse vakantiebeurs voor bijzondere reizen — 5 & 6 januari 2013 Beurs van Berlage

Amsterdamse en Antwerpse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen

Waagnatie Rijnkaai 150 Antwerpen Antwerpse vakantiebeurs voor bijzondere reizen ---------19 & 20 januari 2013 Waagnatie Antwerpen

bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 3

2 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen

‘Reizen is te vergelijken met een liefdesrelatie’ Interview Boudewijn Richel over de tweede Amsterdamse Vakantie­ beurs voor Bijzondere Reizen

Vandaag 5 en morgen 6 januari 2013 vindt in de Beurs van Berlage in Amsterdam de tweede editie plaats van de Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen, die voorziet in de groeiende behoefte van het publiek aan individuele reizen naar bijzondere bestemmingen . Na het gebleken succes van de eerste editie van deze beurs vorig jaar , wordt twee weken later nu ook De Antwerpse Vakantiebeurs voor Bijzondere reizen ten doop gehouden op Zaterdag 19 en zondag 20 januari in de Waagnatie aan de Schelde in Antwerpen.

Over de geboorte van een boek Carolijn Visser

Wenneke Savenije

A

chterliggende gedachte is een omgeving te scheppen waar het consumptieve massatoerisme niet langer de toon aangeeft. De deelnemende reisorganisaties kiezen unaniem voor kwaliteit, originaliteit en een scherpe identiteit. Als gespecialiseerde ‘direct sellers’ stellen ze zelf hun bijzondere reizen samen in landen waarmee ze een persoonlijke band onderhouden. Deze snel groeiende nieuwe branche brengt het reizen weer terug tot menselijke proporties. Een gesprek met initiatiefnemer Boudewijn Richel, directeur van uitgeverij Byblos in Amsterdam. Wat verstaat u onder bijzondere reizen? ‘Veel mensen kiezen hun vakantiebestemming uit gewoonte. Ze willen het tegenovergestelde ervaren van wat ze normaal doen: niets doen, consumeren en lui op het strand liggen. Ze laten zich lekker verwennen in het buitenland, waar het altijd warmer en goedkoper is. Ze nemen het ervan, want ze hebben het hele jaar al meer dan genoeg rond geraasd. Het massatoerisme richt zich op het verlangen van hardwerkende mensen naar welverdiende rust. Daar is op zich zelf niets mis mee, maar de reisorganisaties op onze beurs willen méér. Ze wijken af van de norm en bieden actieve vakanties aan die het leven verrijken. Het aanbod is enorm gevarieerd, van dure safari’s tot aan spotgoedkope kloostertochten van De Wandelmaat. Er is duidelijk sprake van een nieuwe branche. In een jaar tijd zijn er in het Nederlandstalige gebied maar liefst drie nieuwe organisaties ontstaan. De eerste is de VVKR, Vereniging van Kleinschalige Reisorganisaties, die nu al ruim honderd leden heeft De tweede is het GGTO, een nieuw garantiefonds voor kleinere reisorganisaties. En het derde initiatief is de Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen in Amsterdam en nu ook in Antwerpen . Amsterdam was vorig jaar al een enorm succes was en is nu dus uitgebreid met de eerste Antwerpse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen.’ In hoeverre leveren de deelnemers aan uw beurzen iets nieuws? ‘Een bijzondere organisatie als Go Local maakt het de reiziger mogelijk om te eten en slapen in de hutjes van afgelegen dorpjes in Ecuador . Be More geeft reizigers de kans hun reis door Azië of Afrika te combineren met vrijwilligerswerk. Ook zijn er prachtige Safaris die onbekend

Hoe slagen deze organisaties erin reizen relatief goedkoop te houden? Onze eigen organisatie Byblosreizen bijvoorbeeld biedt individuele reizen naar andere bestemmingen over de hele wereld. We leveren ‘worldtours en , ‘worldtours budget’ . Het gaat om uitgekiende reistrajecten, met veel details, die mensen samen, alleen of met hun vrienden kunnen boeken. De prijzen variëren van heel goedkoop tot iets duurder. Het verschil zit vaak in kleine dingen. Wanneer je de landrover deels vervangt door openbaar vervoer of af en toe hotels inwisselt voor een tent, kan dat al enorm in geld schelen. Zo kan je voor de helft van het gebruikelijke tarief gorilla’s gaan kijken in Oeganda, een waanzinnig leuke ervaring.’ Onze specialiteit is Tibet. Geen gemakkelijk land, maar een reis van Kathmandu over Tibet en met de hoogste trein ter wereld naar Beiing is iets wat je nooit meer vergeet.

gebied ontsluiten.Veel aanbieders werken met bouwstenen, die het de individuele reiziger mogelijk maken zijn eigen unieke reisroute samen te stellen. De trajecten zijn vaak avontuurlijk en bedacht door mensen die een persoonlijke band hebben met het betreffende gebied. Daardoor worden clichés doorbroken en kom je minder snel in een toeristenfuik terecht. Er worden routes uitgestippeld en bestemmingen toegankelijk gemaakt die je zelf niet zo gemakkelijk kan vinden. Wat is volgens u de ideale instelling om te reizen? ‘Reizen is te vergelijken met een liefdesrelatie. In zoverre dat je dat je een partner of dat andere land nooit helemaal in je macht krijgt. Zodra je dat gaat proberen gaat het al mis. De beste instelling om te reizen is alles wat vreemd is aan een ander land proberen te respecteren, ook al zul je het misschien nooit helemaal kunnen begrijpen en waarderen. Als je alleen maar gaat klagen over de vuile lakens in Bhutan is dat even desastreus als teveel zeuren over de vieze sokken van je partner. Wie avontuurlijke reizen wil maken moet zich niet teveel storen aan kleine ongemakken. De kunst is je over te geven aan de identiteit van een land, door het met open mind tegemoet te treden en intuïtief aan te voelen. Dat blijft altijd spanningsgeladen en wordt nooit stabiel. Juist daardoor kan er een verfrissende wind door je heen waaien. En dat is nu precies het idee achter de reizen die worden aangeboden op de Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen. Ze zijn niet alleen bedoeld om te consumeren, ze proberen een interactie tot stand te brengen tussen de reiziger en het land dat hij gaat verkennen.’ Hoe breek je als reiziger uit je vaste patronen? ‘Omdat je op plekken komt waar je mobieltje niet meer werkt en het internet is uitgevallen, ontstaat er ineens ruimte voor nieuwe ervaringen. Al wandelend komt je weer echt in contact met de natuur. Je komt in aanraking met de niet-westerse cultuur van een land, met een ander gevoel voor schoonheid, met andere stijlen en smaken. Je leeft een tijdje in het ritme van de lokale bevolking en ontdekt dan dat je de wereld ook anders kan zien. Wanneer je altijd met dezelfde mensen omgaat, hetzelfde werk doet, hetzelfde eten naar binnen werkt en dezelfde reizen maakt, zul je ook altijd in hetzelfde

ritme blijven denken. Soms heb je uitzonderlijk mooie of juist onaangename ervaringen nodig om weer wakker geschud te worden. Verre landen kunnen soms flink tegen je te keer gaan of je zelfs tot wanhoop brengen, maar dat houdt je wel levendig en flexibel. Dan ga je naar huis met méér dan een bruin gezicht. Je komt terug met heldere ogen en een verruimde geest, omdat je unieke dingen hebt beleefd.’ Voor informatie over de Amsterdamse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen: www.vakantiebeursamsterdam.nl Voor informatie over de Antwerpse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen: www.vakantiebeursantwerpen.be Voor Byblos Reizen: www.byblosreizen.nl Tickets voor een van de beurzen kunt u bestellen bij:

Wat is er uniek aan het aanbod op deze beurs? Op deze nieuwe vakantiebeurs voor bijzondere reizen staan organisaties die niet makkelijk op internet en elders te vinden zijn. Ze beschikken over gespecialiseerde kennis die betrekking heeft op een bepaald gebied of op een bepaalde wijze van reizen. Er komen stands met mensen uit o.a. Turkmenistan, Armenië en Ecuador, die over kennis beschikken die nooit en te nimmer op Internet terug te vinden is. Er staan geen tussenpersonen of wederverkopers op de Beurs. Ook hebben veel deelnemers een speciale beursaanbieding, die u alleen op deze twee dagen kunt boeken, niet er voor en niet erna. Soms zijn dit extra kortingen ,maar veel deelnmers hebben ook een speciale reis voor de beurs samengesteld. De Beurs van Berlage heeft zijn keukens extra bemand en biedt zogenaamde wereldmaaltijden aan, dus alle zinnen worden geprikkeld.

U noemt zichzelf een boeddhist. Heeft dat invloed op uw reizen? ‘Zelf ben ik er als boeddhist heilig van overtuigd dat iedere actie een reactie oproept. In tijden van agressie en terreur zijn politieke oplossingen alleen allang niet meer effectief. De crises, overal oorlogen, bussen met Westerse piloten die de lucht in geblazen worden, het is allemaal typerend voor de situatie waarin we ons bevinden. We leven in een tijd waarin destructieve krachten het winnen van humane waarden als medemenselijkheid, tolerantie en gevoel voor schoonheid en daar wordt je niet vrolijk van. Het is belangrijk dat je mensen de mogelijkheid biedt om zelf een handeling te verrichten. Alleen maar passief consumeren maakt mensen ‘machteloos’ en ongelukkig. Het is belangrijk positieve signalen af te geven. Om die reden heb ik een nieuw project bedacht, Walking for Peace, een evenement dat bedoeld is als een positieve DAAD in donkere tijden. Het gaat om een relatief goedkope reis van zo’n zeventien dagen, waarbij alle deelnemers in Tibet drie rituele cirkelwandelingen ( KORAS) zullen maken rondom Mount Kailash en Lhasa. De transformatie tijdens dit ‘oerlopen’ van het bewustzijn is het centrale thema van deze Kora-reizen. Het is natuurlijk ook een romantisch idee om rondwandelingen als een daad te zien. Maar zonder romantiek bestaat er volgens mij geen geslaagde reis.’ Op De Beurs geven we hier meer info over.

In de bus waande ik me aan boord van een schip op zee. Deinend bewogen we over  een zwarte oceaan. De hele nacht staarde ik naar de sterrenhemel die de pampa overkoepelde. In de vroege ochtend bereikten we wat eerst een eiland leek: verlichte straten, een uitgestorven plein, een grote kerk, winkels. Een van de Nederlandse immigranten met een deel van haar achter­ kleinkinderen op het Argen­ tijnse strand.

Een van de Nederlandse immigranten met een deel van haar achter­ kleinkinderen op het Argen­ tijnse strand.

Ida van Mastrigt op de Pampa.

W

e waren aangekomen in Tres Arroyos, mijn bestemming. ‘Café La Perla, El Club Italiano, Farmarcia Verkuyl’ las ik in een flits. Die apotheek moest  eigendom zijn van één van de  families die hier  samen de Nederlandse kolonie vormden waarover ik gehoord had en die ik nu wilde bezoeken. Vanuit Buenos Aires had ik gebeld met de Nederlandse honorair consul van Tres Arroyos, Ida van Mastrigt. Zij zou mij een rondleiding geven. Na een paar uur slapen in Parque Hotel kwam ze me halen. Ida van Mastrigt sprak met doorrookte stem, had bloedrood gelakte nagels en liep op hoge hakken. Niet het type vrouw dat ik verwacht had als vertegenwoordigster van gereformeerden op de pampa. In haar glimmend gepoetste auto reed ze ons naar een wit gepleisterde  kerk in art nouveau stijl aan de Plaza Espana. De consul stak een filtersigaret in een pijpje op. ‘Toen ik hier als tienjarig kind kwam wonen, in 1950,’ begon ze, ‘stond het hier elke zondag ochtend vol met geparkeerde paardenwagens. In die tijd woonden vrijwel alle Nederlanders nog op de boerderij. Sommigen waren met hun karren uren onderweg geweest.’ We vervolgden onze tocht naar de rand van de stad waar een tiental immense zilveren silo’s het felle Argentijnse zonlicht weerspiegelden. ‘Dit is allemaal bij elkaar gespaard door de leden van de Nederlandse landbouwcoöperatie Alfa die al bestaat sinds 1939,’ lichtte Ida van Mastrigt toe. ‘Mijn zoon Jaap is tegenwoordig  penningmeester.’ Een vrachtwagen met graan werd juist door een grote slurf leeggezo-

Argentijnse avonden gen. ‘Lossen, laden en opslag wordt allemaal door een computer geregeld,’ zei de consul trots. Weer terug in het stadje en geparkeerd voor het hek van ‘El Colegio Holandés’ raakte mijn gids even overmand door emoties. ‘Toen mijn zusje en ik hier in het internaat kwamen, waren we min of meer verweesd. Onze moeder was dood, dachten we. Onze vader woonde in Buenos Aires hier vijfhonderd kilometer vandaan. Gelukkig werden we geweldig opgevangen door Meester Slebos, de hoofdonderwijzer. De jaren op het internaat waren de mooiste jaren van mijn leven.’ In het weekend werden de zusjes van Mastrigt vaak uitgenodigd door een van de Nederlandse boerenfamilies. Van ’s morgens vroeg tot ’s avonds laat speelden ze buiten op het erf, stoeiden met de honden en reden paard. De boerenvrouwen zagen er op toe dat ze veel melk dronken en puchero aten, stoofvlees, want ze vonden de meisjes maar schrieltjes. De klaslokalen konden we niet bekijken, het was zomervakantie, de poort van de school zat op slot. We reden naar het huis van Ida van mastrigt en dronken koffie in haar ommuurde tuin waar een mini Hollandse molen op het gazon prijkte. Mijn gastvrouw onderschepte mijn kritische blik en zei: ‘In Nederland wil je zoiets misschien niet eens voor je verdriet in je tuin, maar als je zo lang weg bent als ik, ga je dat mooi vinden.’ Ze ging naar binnen en kwam terug met een grote tas vol brieven, schriften en papieren. De geschiedenis van haar familie was tot in detail gedocumenteerd. Ik mocht de tas meenemen naar mijn hotel

om te bekijken of er iets van mijn gading bij was.  Als eerste las ik de stapel brieven waar Ida me speciaal op had gewezen. Ze waren geschreven door haar vader Rinus toen hij gedurende de jaren 1937 en 1938 in zijn eentje naar het toenmalige ‘Ons Indië’ fietste om daar werk te zoeken. ‘Houd allen moed, het gaat me goed. Vandaag tot Keulen,’ schreef hij in de eerste brief aan zijn ouders in Rotterdamse Zwartjanstraat. Ik volgde zijn spoor naar Oostenrijk, Boedapest, Belgrado en Istanboel. Op de hooglanden van Anatolië werd hij belaagd door sneeuwstormen en woeste honden, maar in Bagdad was hij weer de gast van de genereuze familie Paszook. Verder ging het, naar Basra, dan dwars door India, door het oerwoud van Birma en via Thailand en Maleisië tot Singapore. Daar ontmoette hij een dominee die een baan voor hem wist in Batavia. In die Indische hoofdstad was hij ook getrouwd, wist ik al van Ida van Mastrigt en waren zij en haar zusje geboren. Toen kwam de Tweede Wereldoorlog en de Jappenkampen. Na al dat leed hield het huwelijk geen stand, Ida’s ouders waren gescheiden. Rinus kreeg de voogdij en nam zijn twee dochters mee naar Argentinië. Om half tien de volgende ochtend, het was zondag, stond er een heel gezelschap verzameld voor de Nederlandse kerk aan de Plaza Espana. Lange mannen en vrouwen, velen van hen blond, maar hun levendige mimiek en handgebaren waren onmiskenbaar Argentijns. Enkele ouderen spraken Nederlands. ‘Geleerd van Meester Slebos,’ vertelde een van

de bruinverbrande aanwezigen. Ze heetten Van Strien, Groenenberg, Griffioen, of Prinzen. Al gauw valt de naam Dirk Zijlstra. Hij kwam als tienjarige in 1889 vanuit het Friese Dokkumer Nieuwe Zijlen aan boord van stoomschip de Leerdam met zijn ouders naar Argentinië. De familie was neergestreken op de pampa. Later trouwde Dirk met Adelaida Pluis, uit het Groningse Usquert, die met hetzelfde schip De Leerdam had gereisd. Zij waren de eerste Nederlanders in het gebied en kregen achttien kinderen . De Nederlandse Kolonie was daarmee gesticht. De verhalen werden onderbroken door orgelmuziek, we haastten ons naar binnen. Die zondag was Ida van Mastrigt de organist. Na de dienst stelde zij voor naar het strand te gaan. Ruim een uur lang snelden we tussen zonnebloem- en soja velden door.

Mijn gids wees waar in de verte zich Nederlandse boerderijen verscholen achter aangeplant Eucalyptusbos. Daar de hoeve ‘Luctor et Emergo’ van de Zeeuwse van Striens, daar ‘Ora et Labora’ van de Groenenbergen. De pampa stokte, we doorkruisten een duinlandschap en stonden stil voor de aanstormende Atlantische oceaan. Ida van Mastrigt voerde me mee naar het terras van strandtent Barlovento dat uitzicht bood over de branding en het strand dat zich eindeloos naar beide kanten leek uit te strekken. ‘Wat vind je ervan?’ vroeg ze. Ik beantwoordde een andere vraag dan die ze stelde. ‘Ik zie een boek voor me,’ zei ik , ‘over  jou en je zusje, de fietstocht van je vader naar Indië. Over Dirk Zijlstra en de Nederlandse kolonie. Alles moet erin. Ook dit strand.’ De consul stak een sigaret op en knikte alsof ze niet anders had verwacht.       

Colofon Dit is een commerciële bijlage bij deze krant waarvan de inhoud niet onder verantwoordelijkheid valt van de redactie. Productie: nrc media Vormgeving: Gijs Sierman Accountmanager: Hugo Oudejans T: 020-7553494 E: [email protected] i.s.m Amsterdamse Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen www.vakantiebeursamsterdam.nl

nrc media›

bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 5

4 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen

»Only those thoughts which come from walking have any value« Friedrich Nietzsche

‘A

De oude wegen advertentie

advertentie

Robert Macfarlane

Zoals zoveel mensen loop ik graag op oude paden: ze verleiden me ertoe vooruit, omhoog en nog verder te kijken. Mijn verbeelding wordt ernaartoe gezogen, en algauw volgen mijn voeten. Ik vind de geschiedenis van die paden boeiend, de gedachte aan ontelbare voeten van eerdere wandelaars die ze in de bodem hebben uitgesleten en de talloze verhalen over het ontstaan ervan.

Advertentie 1/4 (1)

Habari-adv-NRC-2013.indd 1

16-12-12 20:49

ltijd en overal lopen mensen, die de aarde dooraderen met zichtbare en onzichtbare paden, symmetrische of meanderende,’ schreef de Schotse dichter Thomas A. Clark. Zodra die paden je beginnen op te vallen zie je inderdaad dat de meeste landschappen ermee ‘dooraderd’ zijn en dat ze het hedendaagse netwerk van asfalt- en betonwegen schaduwen. Afhankelijk van functie en streek hebben oude wegen uiteenlopende namen. In Engeland vind je holle wegen, plattelandsweggetjes, driften, voorden en kerkenpaden. In de delen van Noordwest-Schotland waar Gaelic wordt gesproken heb je clachan en rathad – paden met steenmannetjes erlangs en herderspaadjes – die buurtschap met graasgrond verbinden en het ene dal met het andere. Spanje beschikt niet alleen over een uitgebreid stelsel van nog altijd begaanbare cañada (veepaden), maar telt ook duizenden kilometers Camino de Santiago: pelgrimsroutes die naar het heiligdom in Santiago de Compostela leiden. In Nederland bestaan dodenen spokenwegen, die samenkomen op middeleeuwse begraafplaatsen. En in het fjordenlandschap van het noordwesten van Noorwegen fungeren gletsjers al eeuwenlang als verbindingsroutes tussen afgelegen dorpen; het zijn ‘ijspaden’ die ondanks alle eraan verbonden gevaren vaak veiliger zijn dan een tocht over zee. Vijf jaar geleden begaf ik me te voet op deze oude paden omdat ik ze wilde gebruiken als een vanzelfsprekende manier van voortbewegen en als middel om mijn weg te vinden. Uiteindelijk heb ik er meer dan duizend mijl op afgelegd, en ze hebben me naar bijzondere plaatsen gevoerd en met bijzondere mensen in contact gebracht. Ik begon op de oude krijtpaden van Zuid-Engeland, die als witte linten door het groene landschap slingeren en waarschijnlijk zoʼn vijfduizend jaar geleden, ten tijde van het neolithicum, zijn ontstaan. Ik liep op met steenmannetjes gemarkeerde pachterspaden op de Buiten-Hebriden, die over hei, turf en veenmoeras gaan en na een regenbui (en op de Buiten-Hebriden vallen er heel wat) soms zo zacht worden dat er je kilometers blootsvoets op kunt lopen. Ik voer over de al duizenden jaren bevaren ‘zeewegen’ van de Noord-Atlantische Oceaan, liep over fel betwiste publieke voetpaden langs de wadibeddingen op de Palestijnse Westoever en volgde pelgrimsroutes in Spanje en het Chinese deel van de Himalaya. Soms wandelde ik alleen, maar meestal liep ik in gezelschap, want op paden kom je vanzelfsprekend mensen tegen en gaat het er gemoedelijk aan toe. Ik maakte kennis met cartografen, archeologen, dichters, bedevaartgangers, mystici, natuurbeschermers, beeldhouwers, mensen die al hun hele leven zwierven en dagjesmensen die eropuit trokken om voor hun plezier een paar kilometer te lopen. In Spanje maakte ik een tocht samen met kunstenaar Miguel Angel Blanco, die zo uit een kort verhaal van Jorge Luis Borges lijkt te zijn weggelopen en een wonderlijke ʻwoudbibliotheekʼ bezit: een almaar uitdijend verslag van de duizenden voettochten die hij overal ter wereld maakt. Ik dronk gin met een soort Schotse sjamaan en sliep in Sichuan nabij de heilige berg de Gongga, bij een winterse kou van min twintig die aan mijn botten knaagde. In de loop van mijn omzwervingen begon ik te beseffen dat wandelen voor veel mensen nog altijd een manier is om zichzelf en hun plaats in de wereld te leren kennen. Het verband tussen wandelen, denken en zelfinzicht is zeker al zo oud als de Romantiek. ‘Ik kan alleen maar denken als ik wandel,’ schreef Jean-Jacques Rousseau in zijn Bekentenissen. ‘Zodra ik stilsta denk ik niet meer: mijn hoofd beweegt zich uitsluitend tegelijk met mijn voeten.’ Filosoof Søren Kierkegaard mijmerde dat de geest waarschijnlijk optimaal functioneert bij een wandeltempo van vijf kilometer per uur en schreef zoʼn honderdvijftig jaar geleden in zijn

dagboek dat hij tijdens een omzwerving door Kopenhagen ‘zo door ideeën overweldigd’ raakte dat hij ‘bijna niet verder kon’. Nietzsche was op de hem typerende manier stellig over wandelen – ‘Alleen gedachten die tijdens het wandelen bij je opkomen zijn van waarde’ – en de Amerikaanse dichter Wallace Stevens liet zich er al net zo typerend weifelachtig over uit: ‘Misschien / hangt de waarheid af van een wandeling rond een meer.’ Tegenwoordig spreekt het vanzelf dat wandelen en denken nauw verwant zijn. Toch moet dat idee met enige scepsis worden bekeken, zeker wanneer het tot algemeenheid wordt verheven. Want hoewel wandelen soms een mysterieuze handlanger is van het denken kan het er ook de vijand van zijn, en wel een met een verlammende uitwerking. Hebt u ooit een écht lange wandeling gemaakt? Zo ja, dan weet u dat de ontberingen van het langeafstandswandelen nagenoeg alle basale hersenfuncties lamleggen. Als ik dik dertig kilometer op een dag heb gelopen valt me vaak op dat ik niet nadenk, maar juist op het hersenloze af geen gedachten heb en als een baby alleen maar losse woordjes kan uitbrengen of telkens dezelfde beelden in mijn ‘schedelbioscoop’ voorbij zie trekken, zoals langeafstandswandelaar John Hillaby het zo mooi formuleert. Als ik me al op iets kan concentreren, dan zijn het mijn stramme heupen of de blaren die zich op mijn hielen vormen. Toch blijf ik het een boeiende gedachte vinden dat we anders denken dan anders wanneer we wandelen. Virginia Woolf zwierf over de witte paden van de Engelse Downs om haar geest leeg te maken voor het schrijven; bekend is haar uitspraak dat bepaalde landschappen ‘bespiegelend’ zijn. De uitwerking die wandelen op ons gestel heeft is algemeen bekend: een ‘korte, stevige wandeling is goed voor de conditie’, houdt de gewrichten soepel en zorgt voor een rustige ademhaling. Minder bekend – want moeilijker om over te praten – is de uitwerking van wandelen op de gemoedstoestand: de oogst van mooie dingen, onverwachte gebeurtenissen, herinneringen, inzichten en eenvoudige genoegens die zich tijdens het wandelen kunnen aandienen. Misschien is de meest gedenkwaardige wandeling die ik op oude wegen heb gemaakt tegelijk ook de kortste. Niet ver van Liverpool hebben de getijden voetafdrukken in het hard geworden slib voor de kust blootgelegd, vijfduizend zomers geleden gemaakt door een man en een vrouw uit het mesolithicum die naast elkaar over het strand liepen. Ik volgde hun voetsporen op een koude februaridag, met heldere regenbogen aan de hemel en krijsende meeuwen in de wind. Ik liep stap na stap met deze onbekende eerdere wandelaars op; hun route was mysterieus en markant vastgelegd in de vorm van hun voetsporen. William Wordsworth, de dichter, schreef dat voetpaden naar ‘de uithoeken van het land’ voeren. Dat idee, dat oude wegen onze landschappen ín lopen in plaats van er alleen maar doorheen, spreekt me aan. Ze zijn een middel om de geologie, de archeologie en de natuurlijke geschiedenis ervan te leren kennen. Maar wie over een oeroud pad loopt keert niet alleen terug naar het verleden. Hij maakt ook contact met het heden. Want wat is meer van dit ogenblik dan een regenboog en meeuwengekrijs? Vertaling: Nico Groen

boek Robert Macfarlane, De oude wegen, uitgeverij De Bezige Bij, isbn 9789023473138, prijs € 24,90

bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 7

6 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen

advertentie

Nachttrein Tbilisi-Jerevan

Samen op stap naar de mooiste bestemmingen

De grens tussen Georgië en Armenië Munda de la Mar

Ga mee met de beste reisleiders

Het andere Andalusië

v.a.

15 dagen

1398

• Granada, Córdoba en Sevilla • Almeria, Cádiz en Jerez • Alpujarras, Rio Tinto en Cabo de Gata N.P.

Noorwegen

v.a.

• Oslo, Trondheim en Bergen • Atlantic Ocean Road en Trollstigen • Boottocht Geirangerfjord • Treinrit met Flåmbaan

Zuid-China • Chengdu en Hongkong • Stenen Woud • Boottocht over de Li • Dali en Lijiang

v.a.

12 dagen

1898

Dalmatië

v.a.

• Bezoek Trogir, Split en Dubrovnik • Natuurschoon in nationaal park Krka • Excursie Elafiti-eilanden • Botanische tuinen van Trsteno

West-Canada en Amerika

v.a.

8 dagen

1298

16 dagen

3449

• Adembenemende Rocky Mountains • Jasper, Banff en Yellowstone N.P. • Vancouver, Portland en Seattle

20 dagen

2998

Birma • Yangon, Bagan en Mandalay • De legendarische Golden Rock • Boottocht over het Meer van Inle • Dagtrekking naar bergdorpjes

v.a.

18 dagen

2849

Oezbekistan

v.a.

• Authentiek Khiva • Werelderfgoed in Bukhara en Shakhrisabz • Wereldberoemd Samarkand

Suriname

v.a.

12 dagen

1598

16 dagen

2098

• Monumentaal Paramaribo • Stone Island en Brownsberg • Jodensavanna en Overbridge • Kennismaking met inheemse culturen

Madagaskar

v.a.

16 dagen

2998

• Ranomafana en Isalo N.P. • Avondwandeling Andasibe N.P. • Bijzondere treinrit met lokale bevolking • Tocht per authentieke vissersboot

Deze SRC-cultuurvakanties zijn inclusief: • vlucht • vervoer ter plaatse • luchthavenbelastingen en heffingen

• verblijf in een 2-persoonskamer o.b.v. HP/VP • compleet excursieprogramma • deskundige Nederlandssprekende reisleider

Vakantiebeurs voor bijzondere reizen Bezoek ons ook op de Vakantiebeurs voor bijzondere reizen in Amsterdam op 5 en 6 januari 2013

src-cultuurvakanties.nl

050 – 3 123 123

Er lag een Perzische, rode loper op de gang bij de couchettes maar die was overtrokken met een vaalgroene katoenen doek, vermoedelijk ter bescherming van het tapijt. Aan het einde van de gang zat een dikke Armeniër. Hij riep: ‘Wat moet je hier? ‘Toilet’, gebaarde ik en liep eigenwijs door. Hij vervolgde mijn uitstapje argwanend. Het station gleed langzaam voorbij. De trein had zich net in beweging gezet. ‘Niet bij het station plassen’, gebaarde de Armeniër en ik knikte begrijpend. Het was al donker en nog enige tijd zag ik de lichtjes van de stad maar dan was het voorbij. Donkere mannen met zwarte, leren jassen zonder mouwen reisden met deze trein. De meeste rookten onafgebroken in het gangpad en dat zouden zij urenlang volhouden totdat ze tegen twaalf uur naar bed gingen. De conducteur kwam en legde uit dat ik bij de grens om 12.00 uur ’s nachts de trein moest verlaten om mijn paspoort en visa te laten controleren. Ik knikte braaf. ‘Ik vertrouw die conducteur niet’, zei de Amerikaan die ook in mijn couchette zat en hij begon verwoed alle belangrijke spullen onder zijn hoofdkussen te leggen. Ik vond het vreemd dat de Amerikaan nu al zeker wist dat de conducteur een dief was. We waren nog geen half uur onderweg. Ik besloot mijn belangrijkste spullen in een handtas te stoppen en deze tas zou ik dan meedragen als we ’s nachts op controle moesten. In het geval de trein door zou rijden zou ik nog een portemonnaie en boeken bij me hebben. Mijn rugzak zou ik laten liggen en ik nam er zelfs al enigszins afscheid van, terwijl ik de achterdochtige Amerikaan bekeek. ‘Weet je dat deze trein er tien keer zolang overdoet als het vliegtuig? We zitten in een uitzonderingssituatie’, zei hij. Hij wees vrij op twintig sinaasappeldozen die boven onze hoofden stonden. ‘Wat zou daarin zitten, smokkelwaar?’ Ik herinnerde mij Paul Theroux die in de Pantagonie-Express een conducteur onder druk had gezet door hem te wijzen op de meegesmokkelde dozen. Ik vroeg mij af of dit een veilige strategie zou zijn maar twijfelde. Ik legde het probleem naast mij neer en was tevreden in deze vrouwloze trein. De coupe had goudkleurige gordijntjes en nette bedden. De conducteur kwam met een pak lakens en glimlachte vriendelijk. De trein klom omhoog de bergen in richting Armenië en de avond bracht mij kinderlijke gevoelens. Ik pakte een boek maar was te opgewonden om te lezen en bleef naar buiten kijken naar de sneeuwnacht. Het was opkomende maan en ik bleef maar kijken naar die blauwe nacht en de voorbijglijdende sneeuwlandschappen. Volledig op mijn gemak zei ik tegen de Amerikaan: ‘Laten we tegen bedtijd die dozen onderzoeken, puur voor het avontuur, maar we moeten wachten totdat de conducteur slaapt’. De Amerikaan knikte schichtig maar dit ontging mij op dat moment. Ik hoorde wel zijn jufferachtige, waarschuwende toon maar die drong pas later tot mij door. Ik was gelukkig in deze trein. De Amerikaan was homoseksueel evenals mijn broer en daarbij had ik mij altijd volledig op mijn gemak geweten. Ik voelde mij de desperado van deze trein. De trein reed zo langzaam dat ik bedacht hoe je op deze trein kon springen zoals in Amerikaanse cowboy films. Na enige uren stopte de trein. Er kwamen verschillende controleurs onze paspoorten bekijken, ook een stevige man die meer op een uitsmijter van een zware nachtclub leek maar ik zag goedmoedigheid in zijn ogen. Het was allemaal teveel voor de Amerikaan. ‘Laten wij zodra wij de grens naderen samen naar buiten gaan dan staan we sterker’, stelde hij voor. ‘Het is voor jou levensgevaarlijk als je alleen op het perron loopt met deze smokkelaars. Je moet zo snel mogelijk weer naar de trein terug. Ik geef je een advies: je gaat slechts 1 kantoor binnen en de rest weiger je’. De Amerikaan nam al zijn bagage mee. ‘Wat denk je van deze zakjes?’, vroeg ik hem. Ik liet allerlei zakjes Noord-Europese gedroogde theekruiden zien die ik vaak meebracht op reis. Ik hield van de geur van gedroogde planten. Ik was een vrouw met een neus. De Amerikaan keek mij geschrokken aan: ‘Je lijkt wel een drugshandelaar’, zei hij. ‘Stop dat weg onder in je rugzak. Straks wil-

De trein kroop vooruit, vaak stopte hij en bleef lang staan, alsof hij net als ik liever wilde luisteren naar de onduidelijke geluiden van de wind die de het opstuivende sneeuw voortjoeg. Zo nu en dan passeerden wij de verlaten stations van besneeuwde bergdorpen en daar stond dan een eenzame man in donkerblauw uniform met gouden knopen en een roodblauwe pet klaar om het signaal te geven: een grote bak licht in de handen. De trein leek het sein te krijgen dat het door mocht rijden. En de trein reed dan nog langzamer alsof hij de man in de verlaten winternacht eerbetoon wilde bewijzen voor zijn betrouwbare, archaïsche aanwezigheid. Het leken Russische poppetjes die mannen die daar stonden in het ijzig witte sneeuwlandschap. Later vroeg ik mij af of ik ze echt had

gezien of dat ik erover gedroomd had. Met een klein zaklampje las ik in die nacht mijn aantekeningen over Michelango”s merkwaardige verslag over Armenië. Na een uitgebreide beschrijving van de berg Taurus openbaart Michelangelo zijn visioen dat eeuwen later waarheid werd: ‘Want de laatste dagen heb ik zoveel moeilijk­ heden, angsten, gevaren en verliezen moeten doorstaan, en bovendien nog het ongeluk van de mensen hier moeten aanzien, dat ik jaloers was op de doden’. Vervolgens beschrijft hij de verschillende natuurrampen die hem overkomen zoals een sneeuwstorm, een watervloed en een brand en hij beschrijft dat hij met de overlevenden en een paar geiten in een kerk verzamelt. ‘Nu kent u de toestand en al deze pla­ gen zijn niets, vergeleken met die welk ons voor de naaste toekomst zijn voorspeld.’ (Michelangelo. Fragmenten over Armenië). Het moderne Armenië toont een ander gezicht: De aankomst in Jerevan bij het ochtendkrieken was zilverhelder, overal druppelde water van de smeltende sneeuw. Ik had het gevoel dat ik alleen uitstapte en liep door een lege, witte stationshal met marmeren zuilen. Een taxichauffeur stond klaar om mij naar mijn gastgezin te brengen in de universiteitsbuurt op een heuvel in Jerevan. Ik zou deze dagen een nieuwe generatie frisse studenten en jonge ondernemers ontmoetten.

advertentie

PRIVÉ-THEATER MET PRIVÉ-THEATER METLICHTSHOW LICHTSHOW

len ze met drugshonden testen, die honden moeten dan nog van Tbilisi komen en als het tegenzit moet je de nacht bij de douane op dat verlaten grensstation doorbrengen.’ Toen de Amerikaan later op het perron te haastig terugliep naar de trein alsof hij iets te verbergen had, of ieder ogenblik verwachtte om in zijn benen geschoten te worden, pas toen vroeg ik mij af of deze Amerikaan tot het zeldzame type mens behoorde dat ongeluk brengt. Vlak voor het inslapen had de Amerikaan gewaarschuwd: ‘Ga vannacht niet naar het toilet. Het treinpersoneel bezuipt zich in het kamertje hiernaast. Een verkrachting ligt op de loer’. Hij sloot de deur en viel in slaap. Ik protesteerde zwakjes en mompelde dat ik nooit gehoord had van verkrachtingen in treinen. Toen ik enige uren later wakker werd moest ik hoognodig plassen. Ik pakte een plastic flesje en zette mijzelf in de positie om in het donker in het kleine gaatje van het flesje te plassen. Plotseling werd ik woedend op de slapende Amerikaan: hij had mij bang gemaakt met zijn rare verhalen. Ik maakte hem wakker en zei dat hij mij maar moest begeleiden naar het toilet. Na enige argumenten over en weer liep de Amerikaan de couchette uit in zijn onderbroek . De conducteurs zagen het en lachten. ‘Niet in je onderbroek’, riep ik toen ik de lachende gezichten zag. De Amerikaan was beledigd en zei: ‘Ik blijf hier op de uitkijk staan. Zo gevaarlijk is het nu ook weer niet in de trein’.

Advertentie 1/4 (3)

Alles wat je nodig hebt voor een prachtige reis of vakantie vind je buiten. Met reizen over de hele wereld is SNP dé specialist op het gebied van actieve en duurzame natuurreizen. Zelf ontdekken wat SNP Natuurreizen jou te bieden heeft? Kijk op snp.nl

Alles wat je nodig hebt voor een prachtige reis of vakantie vind je buiten. Met reizen over de hele wereld is SNP dé specialist op het gebied van actieve en duurzame natuurreizen. Zelf ontdekken wat SNP Natuurreizen jou te bieden heeft? Kijk op snp.nl

bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 9

8 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen

De Innerstate voert ons al twee dagen door de eindeloze  donkere dichte wouden van Connecticut en Pennsylvania. Bij dertig word het te pijnlijk en houden we op aangereden herten te tellen. Laten we de ware werkelijkheid niet uit het oog verliezen” zegt  Annie (mijn dans- en wandelpartner). Terwijl ze haar Chinese telraam wegstopt en nog eenmaal in herinnering brengen wat we hier ook weer kwamen doen! “We gaan naar de Amish!” Tosca Niterink & Anita Janssen

“We gaan naar de Amish!” advertentie

advertentie

I N D I V I D U E L E M A AT W E R K R E I Z E N Legendarisch Tel Aviv, Waardig Jeruzalem. Een bruisende metropool aan de Middellandse Zee, Artistieke straten, Architectuur, Wereldklasse in gastronomie. Ontmoetingen met oude culturen, Bijzondere bezienswaardigheden, Een prachtige natuur met o.a. de Dode Zee.

Op maat gemaakt • Themareizen • Fly & Drive • En meer

Stand 145, Beurs van Berlage, Amsterdam

Reizen met Thika Travel betekent vooral ervaren en beleven. Kiezen voor iets speciaals, kleinschalig en exclusief. Thika Travel bestaat inmiddels 25 jaar en is nog steeds een onafhankelijke reisorganisatie. Natuurbehoud en duurzaamheid stromen vanaf het allereerste begin door onze aderen. Voor de Thika reiziger is de manier van reizen net zo belangrijk als de bestemming. We richten ons op de individueel ingestelde reiziger die iets bijzonders wil meemaken en geen tijd heeft of de kennis ontbeert om dat zelf grondig voor te bereiden. Laat u inspireren op www.thikatravel.com

Neem deze advertentie mee en betaal geen boekingskosten!

W

ie we het thuis  ook vertelden, iedereen riep vol bewondering en ongeloof; “Zo zo, tut tut!” en  meestal ook nog: “Nou nou! The Amish! Hoe krijg je dat voor elkaar!” Alsof je wil  binnen dringen in Guantánamo Bay. Het is echter doodsimpel, ze leven gewoon in huizen, tussen gewone mensen en er staat geen hek omheen. Uit mijn ooghoeken zie ik Annie duimbewegen over het vettige raampje van haar google-ofoon. “Er leven ongeveer een miljoen Amish in Noord Amerika”, leest ze op heldere frigide natuurfilm-toon. “De grootste gemeenschap, ‘old order Amish’ (die met de met de rare kleren en de koetsjes), zit in Lancaster country,  Pennsylvania en we zijn er bijna! ” Zodra we de snelweg verlaten en Lancaster Country insteken verandert het landschap. Rollen we door zacht glooiend heuvelland met  weilanden waarin  koeien  grazen afgewisseld met eindeloze maisvelden, en zo nu en dan passeren we een enorme withouten boerderij met donkerrode schuren en een paar torenhoge zilver glanzende graansilo’s ernaast, die je in de verte al tegemoet blinken. We zitten in het decor van Witness (Harrisson Ford bij de Amish). Alleen, waar zijn de figuranten? Het schijnt dat ze schuw zijn en niet op de foto willen, fluistert Annie, je moet geduld hebben en stilletjes afwachten, net als Jacques Cousteau, maar dan boven water. Gespannen kijken we uit naar een strooien hoed, kapje of koetsje.
 “Annie”, roep ik “Daar! Een waslijn met kleren uit het toneelmuseum en een folklore vrouw erbij met een kapje! Maak foto’s snel!” “Nee, daar een koetsje! Met [ze begint bijna te huilen van geluk] een strooien hoed met Chriet Titulaer baard op de bok.” “Haal ze in”, commandeert ze kwijlend, “dan fotografeer ik stiekem uit het raam!” “Nee Annie”, roep ik, “die moet je hebben” “Nog een wijf hangend uit een autoraam dat stiekem ons koetsje fotografeert!” Er dendert een bus met senioren toeristen voorbij. “Ik voel een soort Volendam aankomen”, piep ik, “laten we hier blijven hier is het nog leuk.” We rijden toevallig net  door het godverlaten gehucht White Horse en stoppen voor de White Horse Inn, ‘a friendly place to meet friendly people since 1740’.
 Binnen is het smoezelig en duister.
Zeker 100 jaar niks aan verspijkerd. We gaan zitten aan een plakkerig tafeltje bij een raam dat uitziet over de ‘straatweg’. De 18e en de 21e eeuw rollen broederlijk voorbij, koetsjes, auto’s, geen fietsen (te modern) steppen mag wel voor jong en oud.
Het blijkt dat ze boven de keuken nog een muffe kamer verhuren ook.
Een scheve houten kraakvloer (waar Amerikaanse boeren-keuken-dampen door omhoog wolken) en een gammele mahonietwijfelaar.
De veranda staat op instorten en ziet wijds uit over het boerenbuiten, glooiende velden strekken zich uit tot aan de horizon. In de voorgrond een bouwvallige boerenbe-

drijf. Flapoor jongetjes en meisjes met smoezelige soepjurken rennen blootsvoets door de modder en de koeienstront tussen de schuren en stallen. We twijfelen geen moment, dit heeft God zo bedoeld, deze kamer is voor ons, we doen vandaag niks meer, alleen naar de stilte kijken! Dan een enorme klap en glasgerinkel… Waar ze vandaan komen is ons een raadsel, maar Amish zijn net echte mensen. Van alle kanten zien we strooien hoeden en schorten aankomen wapperen.
In een dorp waar nooit iets gebeurt, gebeurt iets, dat is duidelijk.
Saartje jurken en Chriet Titulaer baarden met blauwe hemden en bretels staan opgewonden in groepjes te praten vlakbij bij de elektriciteitspaal waar zich een auto  ingeboord heeft. We zien zwaailichten en een Amish met brandweerhelm (nooit vermoed dat het bestond) is bezig het wrak open te knippen. De sensatie is zo groot, dat we niet direct

dat gaat niet, we mogen niet vliegen.”
“Waarom mag zoiets niet?”
“Het past niet bij onze eenvoudige leefwijze, in de ban raken van hebzucht, materialisme, maakt onze gemeenschap kapot.
 Als je je geluk daarin gaat zoeken zit je op een dwaalspoor.”
“Ben je gelukkig?”
“O ja”, zegt ze uit de grond van haar hart. Ze streelt haar kleindochter’s haar en kijkt er jaloers makend gelukkig bij.
“Wijzen jullie alle moderniteiten af, U draagt bijvoorbeeld wel een vari-focus bril.”
“Ja dat mag.”
 Kitchen Ketttle Village blijkt een kinderachtig namaak Amish straatje, waar dubbeldikke Amerikanen (op beatle muzak) zich met zuurstoftanks op de rug doorheen sleepvoeten . Achter de gevels zitten souvenirs winkels en fastfood filialen verstopt... 
 We  sleepvoeten zelf  nog eventjes tijdens een avondwandeling door de omgeving en we passeren dorpjes met de naam ‘Eden’, ‘Paradise’ en ‘Bird in Hand’.
Het landschap is adembenemend schilderachtig. We bellen

advertentie

aan bij een boerderij met een bordje ‘home made rootbeer’. Vanachter een hek krijgen we een fles aangereikt door een schuchtere vrouw met vier dito peuters aan haar rokken. Ze staren allemaal naar Annie’s gelakte teennagels. Het ziet er niet naar uit dat ze ooit achter dat hek vandaan komen. 
“O, logeren jullie in White Horse,” ze heeft er van gehoord, en hoewel het hooguit 5 kilometer verderop ligt is ze er nooit geweest.Terug in White Horse nog even een sigaretje op het gammele balkon.
De hemel kleurt dertig tinten roze en paars boven de doodstille velden.
In de verte verdwijnen twee strooien hoeden op een ploeg met vier paarden ervoor in de schemeravond. Dan een oorverdovend gepiep en gekraak... Annie heeft zich op het mahonie houten bed laten vallen. mvg anita en tosca boek Tosca Niterink, Klimmen naar Kruishoogte, uitgeverij Thomas Rap, isbn 9789400403116, € 17,90

LaatLaat je aanraken je aanraken doordoor de Woestijn… de Woestijn…

vof Wildwife Adventures Tosca Niterink & Anita Janssen wildwifeadventures: wildwifeadventures.nl rooiereporter: twitter.com/rooiereporter toscaniterink: twitter.com/toscaniterink facebook: facebook.com/tosca.niterink

stand 114 opvallen.
“Did you see it happen?”, vraagt een oudere vrouw met een verlegen meisje tussen haar rokken.
“Nee, we zijn hier net.”
“O jullie zijn niet van hier, waar komen jullie vandaan?” 
Dan roept ze: “Jacob, Rachel, MaryAnn Rose! Moet je nu eens horen! Deze dames komen helemaal uit Europa!” Even later staat iedereen om ons heen, alsof wij een ongeluk hebben gehad.
“Wat een enorm toeval!! Er gebeurt hier namelijk nooit wat en nu twee dingen tegelijk, dat ongeluk en toeristen!” “Er komen hier nooit toeristen, er is hier niks!” Alle toeristen gaan naar Kitchen Cattle Village. There are shops were you can buy real Amish stuff like soap and candles!
“Zaten zij in de auto?” vraagt een jonge moeder met een baby op de arm.
“Nee, ze komen uit Holland” (net zoiets als een ongeluk hebben).
“Ik heb familie wonen in Zwitserland, ze komen wel eens hier, ik zou ze graag ook eens opzoeken, maar

advertentie

'Be fair', ontwikkel mee op reis Toerisme kan veel kansen bieden voor economische ontwikkeling in armere landen. Kleinschalig duurzaam toerisme is dé manier en steeds toegankelijker. In kleine gemeenschappen worden mensen opgeleid om toeristen te ontvangen, ze creëren een warm welkom in hun homestays. Steeds meer reizigers ontdekken dit authentieke ‘community based’ of ‘eco’ toerisme. Ze kiezen bewust voor een andere manier van reizen, dicht op de huid van de lokale bevolking, weg van de gebaande paden.

Ga jij fairder op reis?

Nieuw en duurzaam Fair2.travel is bijna uniek met dit soort rondreizen, vanuit een stichting zonder winstoogmerk. Sinds 2012 kunnen groepen en individuen met Fair2 naar landen in West-Afrika, stuk voor stuk nauwelijks ontdekte pareltjes. Met een reis via Fair2 stimuleren reizigers duurzame ontwikkeling en dragen zelfs tijdens de reis een concreet steentje bij. Kortom, kiezen voor Fair2 is een keuze, niet alleen voor jezelf. Lees meer op www.fair2.travel.

5c0tie! / 0 5 rsa

jou oor Be€5u0 korttriangvovor hen *

bijzonder e r eizen n a a r bijzonder e best em m ingen

€50

ex

.travel

bijzondere reizen · Zaterdag 5 januari 2013 · 11

10 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen

Met openbaar vervoer de halve wereld rond



Lenny A. Valstar, Spanje

Lenny Valstar is auteur van het boek Reizen, ja maar dan een beetje anders. Zij besloot op gevorderde leeftijd met bijzonder reizen te starten en is nu 77, maar u kunt haar zo nog in Brazzaville tegenkomen.

advertentie

advertentie

Eens, heel lang geleden, werd ik op een morgen wakker en ik begreep ineens wat ik voor de rest van mijn leven wilde gaan doen en dat was reizen. Reizen, maar dan iets anders: Met openbaar vervoer naar verre landen, kost niet veel, je blijft alert en dat was wat ik wilde. Alleen de moeilijkheden waar ik voor kwam te staan waren haast niet te overbruggen maar waar een wil is, is een weg, dus ik ging ervoor. Mijn eerste reizen gingen naar landen in het verre Centraal Azië, ze waren stuk voor stuk fantastisch, reizen ging heel gemakkelijk, het mooiste land dat ik heb bezocht was Iran. De mensen, cultuur en bezienswaardigheden waren onovertreffelijk. De mooiste trip die ik maakte was over de Karakoram High Way van Pakistan naar China. Afrika heeft mijn hart gestolen, zijn bevolking, savannes, bergen, natuurparken en zandvlaktes zijn haast niet te beschrijven, soms denk in een andere wereld te zijn. Al die verschillende landen met allemaal verschillende culturen maken je, als je ze verlaat, de belofte om weer terug te komen. Wij, in het westen hebben alles maar delen niets met een ander, in Afrika hebben ze haast niets maar delen alles met jou. Ik schaamde me soms om blank te zijn, ik voelde me erg schuldig als ik een kind ergens op afgelegen plek zag staan dat alleen een glas schoon water wil hebben omdat hij dorst had, hij al dagen uit vervuilde rivieren en plassen moest drinken omdat er niets anders was, een helder glas water zag hij dan ook als een geschenk uit de hemel. Wanneer krijgen we eens de saamhorigheid om daar eens een eind aan te maken?

durendale militair historische reizen

Puur natuur

De invasiestranden in Normandië, Waterloo en de Last Post in Ieper zijn vaak wel bekend. Maar weet u dat er nog veel meer militaire geschiedenis te bezoeken is? Met Durendale Reizen bezoekt u de plaatsen waar geschiedenis is gemaakt. Wij beperken ons niet tot een rondje monumenten en musea. Onze professionele gidsen helpen u verband te leggen tussen terrein, militair verloop en historische betekenis en brengen daarmee de geschiedenis voor u tot leven.

Advertentie 1/4 (8)

Wij reizen met eigen personenbusjes waardoor er meer tijd is voor bezichtigingen. Ook maatwerk is mogelijk.

zie www.askja.nl of bel 026 352 93 90

Get in touch with History www.durendale.nl | telefoon 06-13618832

beursaanbieding! Bij het boeken van een meerdaagse reis een gratis dagtocht naar keuze! Alleen geldig op 5 en 6 januari op de stand van Durendale (nummer 135) op de Vakantiebeurs voor Bijzondere Reizen.

Mijn boek gaat ook over dingen die ik heb mee gemaakt in bussen, aan grenzen, die me op een één of andere altijd moesten hebben en de gevechten tegen corruptie waaraan ik nooit aan toegegeven heb. ... ik ben in Mongolië en wil deze keer eens iets anders dan anderen doen, ik wil met een kameel, hond en een kar een poosje door dit land trekken. Oh ja, ik weet wat u denk: Moet dat ook nog? Ja, dat moest ook nog. Ik ben aan het winkelen gegaan maar wat ik wilde ging al helemaal niet, een kameel moet werken in de zomer en hond was er niet, alleen een paard en kar dat was alles wat ik kon krijgen, dus heb ik die maar genomen. Na onderhandelingen met de nomaden kan ik het stel morgen komen ophalen. Het paard wat ik kreeg was middengroot, bruin van kleur en ik noemde hem Jezus omdat hij dezelfde blik in zijn ogen had als Jezus aan het kruis, zo van: Wat heb ik misdaan om met jou mee te moeten! De kar die ik kreeg was plat met onderin een grote lade voor mijn spullen. Ik was van plan om door een landschap te trekken waar genoeg gras was voor Jezus, om zijn buik eens lekker vol te kunnen vreten. Het reizen met openbaar vervoer in Centraal Azië en Afrika is niet voor iedereen geschikt, het is afzien, geen luxe bussen met airco, geen reisleider , je bent helemaal op je zelf aangewezen. Veel lange-afstandbussen die b.v. 350 km afleggen in 15 tot 20 uur, of langer, is niet voor iedereen. ... gelukkig overleef ik deze reis weer, ik zie eruit als een beest, ben zo grijs als een ezel en bekaf. Buiten moet ik nog één veldslag ver-

overen voor het verkrijgen van mijn rugzak en het is altijd weer een gok of hij er nog inzit na ongeveer 50 stops, maar... ineens daar is hij, ik kan hem haast niet herkennen, gisteren was hij nog blauw maar nu is hij veranderd naar donker grijs! Het zweet staat me op mijn voorhoofd en ik denk aan een koude douche, een zacht bed, meer hoef ik niet en terwijl ik zo aan het dagdromen ben, staat er ineens een tandloze oude man naast me die vraagt: ‘Taxi madam?’ Echt, op dat moment kon ik de man wel zoenen! Ook de nodige inentingen zijn anders dan als je gaat op een andere manier. Doordat je met openbaar vervoer gaat is de inenting voor mmeningitis heel belangrijk, je komt veel met andere mensen in aanraking en dat kan soms eigenaardige gevolgen hebben voor je gezondheid, ook tetanus, tyfus en cholera heb ik in mijn gele kaart staan. Voor malaria zijn er een paar preparaten die goed zijn maar niet op lange termijn, ik neem liever Malarone. Er bestaat niets wat de garantie geeft dat je malaria niet zou kunnen krijgen. Veel flessen water drinken en zouttabletten slikken helpt heel veel om uitdrogingen tegen te gaan. Op een dag kwam mijn vriend, van de Malinké stam uit de Ivoor Kust, mij vertellen dat hij een brommer gehuurd had omdat hij mij de omgeving van Bobo-Dioulasso wilde laten zien. Nu ja, ik stond al nergens meer van te kijken dus dit moest dan ook maar! De volgende morgen stond hij al voor de deur met een prachtige vuurrode Zundapp… De man had een glimlach van oor tot oor en hij wees me direct naar de buddy waar ik kon plaats nemen! Intussen kregen we veel bekijks van mensen in de straat: dit was nieuw, een man in stamkledij en een Westerse blonde vrouw samen op de brommer… Mijn vriend had namelijk zijn outfit aan, een wijde wapperende jas en een vierkante muts met kwasten eraan, op zijn hoofd. Ik had een blauwe geblokte blouse met een paarse Turkse wijde broek aan! We gingen op pad, weggetjes in en weggetjes uit, dwars over kruispunten, tegen verkeer in, door achtertuintjes en over grasvelden. Ik hield hem en mijn hart vast, ik had nog nooit op een brommer gezeten en we reden veel te snel. Al onze kleren wapperden achter ons aan en ik kon haast niets meer zien van al die kwasten die ik in mijn gezicht kreeg. Overal waar we voorbij kwamen stonden mensen met open monden naar ons te staren, het was voor hun een heel eigenaardig gezicht om te zien wat er op die snelrijdende brommer zat! Toen we op een kruispunt kwamen waar een politieagent het verkeer stond te regelen, zwaaide mijn vriend naar de agent, en de agent zwaaide nog terug ook… Na enkele uren jakkeren door de stad, stopte hij de motor en liet hem uitlopen totdat het voertuig tot stilstand kwam, toen ik vroeg waarom hij zo snel reed en de motor uit liet lopen, kreeg ik te horen dat hij helemaal niet kon remmen omdat er geen rem op zat. Na dit allemaal aangehoord te hebben nam ik de bus terug naar mijn hotel! De volgende morgen kwam hij toch weer met een brommer aan, een gifgroene die goed was, en ditmaal hebben we inderdaad de omgeving van Bobo heerlijk kunnen verkennen. Reizen verandert de mens van hart en ziel en je kunt er nog jaren over napraten en andere mensen aanmoedigen. Als je gaat dan wens ik je een goede reis toe, geniet van alles wat je doet, zorg goed voor jezelf en misschien, heel misschien komen wij elkaar nog wel eens tegen in Isfahan, Brazzaville, Agadez of Lutjebroek!! boek Lenny Valstar, Reizen, ja maar dan een beetje anders, uitgeverij Free Musketeers, isbn 9789048425433, € 17,95, in de boekhandel, of te bestellen bij: www.freemusketeers.nl

advertentie

De specialist in exclusieve groepsreizen Kleine groepen — Academische reisleiding — Aangenaam tempo — Uitstekende hotels

Labrys Reizen Een Advertentie kleine greep uit ons1/4 reisaanbod (9) 2013 20-30 maart 2013 | 11 dg Jordanië o.l.v. drs. Theo van de Laar

5-16 april 2013 | 12 dg Japan – Samurai i.s.m. Wereldmuseum o.l.v. drs. Bas Verberk

13-28 april 2013 | 16 dg India – Sikkim, Darjeeling en Kalimpong o.l.v. dr. Rieki Rubinstein-Crins

26 april-5 mei 2013 | 10 dg Italië – Rondom Rafaël o.l.v. Bert Steensma

28 april-5 mei 2013 | 8 dg Villa’s & tuinen in Latium en Rome o.l.v. drs. Erik Jan Bakker

28 april-8 mei 2013 | 11 dg De Balkan o.l.v. drs. Ruud Peeten en prof. dr. Kenneth Morrison

28 april-13 mei 2013 | 16 dg China – De Zijderoute o.l.v. prof. dr. Paul van der Velde

3-13 mei 2013 | 11 dg Bulgarije o.l.v. drs. Daniël Koster

15-25 mei 2013 | 11 dg Sicilië o.l.v. drs. Hein L. van Dolen

6-13 juni 2013 | 8 dg Zuid- en Centraal-Schotland o.l.v. drs. Roos Fokkema

024 3822110 • [email protected] • www.labrysreizen.nl

adv. NRC 120 x 184 mm_Opmaak 1 14-12-12 09:10 Pagina 1

advertentie

gse 16-daa et comple e d verzorg is rondre

De Tsarengoud Nostalgie tijdens een legendarische treinreis

De Trans Siberische Spoorlijn is een van de meest fascinerende treintrajecten op aarde. De nostalgische Tsarengoud maakt de reis nog interessanter en comfortabeler. De trein is speciaal gereserveerd om de nostalgie van de tsarentijd te doen herleven. Enkele rijtuigen zijn in klassieke stijl uitgevoerd. U volgt de mooiste route van Moskou naar Beijing of andersom en bezoekt de steden: Moskou, Kazan, Jekaterinenburg, Novosibirsk, Irkutsk (langs het Baikalmeer), Ulaanbaatar en Beijing. In deze steden stapt u uit om excursies te maken. Alle excursies zijn inbegrepen en vrijwel alle maaltijden zijn inclusief.

Cruise op wielen Landarrangement vanaf

€ 3.549,-

Het programma en de vertrekdata vindt u op www.tiaratours.nl/reis/ tsarengoud_moskou_beijing

Een individuele reis met de Trans Siberië Express boekt u vanaf € 599,-

Dé specialist in de Trans Siberië Express en niet-alledaagse reizen naar Oost-Europa en Azië.

Tiara Tours

Charles Petitweg 35 A10, 4827 HJ Breda T 076 565 28 79, E [email protected] F 076 560 26 30, I tiaratours.nl

UNIEK!

Bij vertrek op 20 juli 2013 met Nederlandssprekende reisbegeleiding! Boek De Tsarengoud op de Amsterdamse Vakantiebeurs en ontvang de visa t.w.v.

€ 235,- GRATIS!

12 · Zaterdag 5 januari 2013 · bijzondere reizen

advertentie

Met oog voor de wereld

DJOSER

Djoser Junior Groepsrondreizen voor gezinnen

Rondreizen Actieve groepsrondreizen wereldwijd

- 2 0 1 3-

Wandel & Fiets Wandel- en fietsreizen wereldwijd

BROCHURE?

WWW.DJOSER.NL of 071-512 64 00

NRC 266x398 ADV 3 CARTOUCHE OMSLAGEN.indd 1

12/17/12 2:11 PM