Bijlage 1
Pilot gericht op het behoud en de versterking van actief burgerschap, woonkwaliteit en leefbaarheid op SchouwenDuiveland
Mei 2013
Inhoud Plan van Aanpak .................................................................................................................... 3 Een andere visie op leefbaarheid......................................................................................... 3 Projectonderdelen ................................................................................................................ 6 Kennislab demografische verandering ................................................................................. 9 Intergemeentelijke samenwerking ...................................................................................... 10 Cofinanciering .................................................................................................................... 10 Organisatie ......................................................................................................................... 10 Fasering ............................................................................................................................. 10 Producten en resultaten...................................................................................................... 11 Begroting .............................................................................................................................. 13 Bijlagen ................................................................................................................................. 14
Pagina 2 van 16
Plan van Aanpak Ervaringen in de topkrimpregio s leren dat bevolkingsdaling en verandering van de bevolkingssamenstelling op zich helemaal geen probleem hoeven te zijn. Ze kunnen zelfs kansen bieden. Wel dient er adequaat en op tijd te worden ingespeeld op de mogelijk negatieve consequenties hiervan. Feitelijk wordt bevolkingsdaling pas echt problematisch als het ten koste gaat van de leefbaarheid in regio s. Een nieuwe visie op thema s als wonen, economie en voorzieningen is geen doel op zich, maar is ter behoud of bevordering van de leefbaarheid in de regio. Centraal in dit plan van aanpak waarmee SchouwenDuiveland anticipeert op de demografische veranderingen staat dan ook het behoud en de versterking van de leefbaarheid in de regio. Schouwen-Duiveland heeft een eerste aanzet gegeven met de strategische visie Tij van de Toekomst (2011) en participeert als anticipeergemeente bij het convenant bevolkingsontwikkeling Koersvast voor Zeeland (2012). Nu is het moment gekomen om daadwerkelijk stappen te zetten in het kader van de pilot Anticiperen door Leren.
Een andere visie op leefbaarheid Leefbaarheid wordt vaak gekoppeld aan het voorzieningenniveau: leefbare kernen zijn kernen waar voldoende voorzieningen (zoals een school, buurtsuper of dorpshuis) aanwezig zijn, zo is de traditionele gedachte. Verschillende wetenschappelijke studies tonen echter aan dat de aanwezigheid van voorzieningen geen noodzakelijke voorwaarde is voor leefbaarheid.1 Leefbaarheid is geen gemakkelijk te vangen begrip en heeft betrekking op veel meer dan alleen voorzieningen. Uiteindelijk draait het er vooral om hoe bewoners hun leefomgeving ervaren en of deze voldoende aansluit bij hun behoeften. Frans Thissen (Universiteit van Amsterdam) stelt dat de visie van voorzieningen als voorwaarde voor leefbaarheid gebaseerd is op het referentiekader van een autonoom dorp (figuur 1).2 Dit terwijl kernen in het landelijk gebied meer en meer een transformatie hebben doorgemaakt naar woondorpen : mensen wonen wel in een kern, maar zijn voor werk, voorzieningen en sociale contacten niet op deze kern aangewezen. Vanuit het referentiekader van woondorpen (figuur 2) biedt ontwikkeling van de woonkwaliteit mogelijkheden tot ontwikkeling van de leefbaarheid. Een aangenaam woonklimaat kan bovendien een voedingsbodem vormen voor gemeenschapsinitiatieven. Dit zijn initiatieven die vanuit de gemeenschap zelf worden ontplooid en die een bijdrage leveren aan de sociale infrastructuur van de kern. Denk daarbij aan een actief verenigingsleven, gezamenlijk autovervoer van kinderen van en naar school, organisatie van een plaatselijke bibliotheek door vrijwilligers et cetera. Kernen waar een vruchtbare voedingsbodem voor gemeenschapsinitiatieven is hebben een hoge mate 1
Zie onder meer: Thissen, F. & Droogleever Fortuyn, J. (1998). Sociale cohesie en dorpsverenigingen op het Drentse platteland. Amsterdam: Universiteit van Amsterdam ; Van der Wouw, D., Walrave, E., Bakker, E. & Van Sluijs, J. (2009). Leefbaarheidsonderzoek Sluis. Een onderzoek naar de veronderstelde en ervaren leefbaarheid, met de nadruk op de tien kleine kernen van de gemeente Sluis. Middelburg: Scoop (digitale versie). 2 Zie: Thissen, F. (2012). Dorpen in Verandering. Essay ter voorbereiding van studiedag Dorpen in verandering. Naar nieuwe onderzoeksvragen en beleidsperspectieven , Heinkenszand, 10 oktober 2012 (digitale versie). Pagina 3 van 16
van community care.3 In de Strategische Visie van Schouwen-Duiveland wordt hiervoor de term actief burgerschap gebruikt. Deze zullen we hieronder dan ook gebruiken. Figuur 1: Referentiekader autonoom dorp
Figuur 2: Referentiekader woondorp
Ontwikkeling leefbaarheid
Ontwikkeling aantal voorzieningen
Ontwikkeling leefbaarheid
Ontwikkeling aantal inwoners
Ontwikkeling woonkwaliteit
Ontwikkeling actief burgerschap
Uitgaande van bovenstaand referentiekader kent dit plan van aanpak twee pijlers, die zich richten op behoud en versterking van de leefbaarheid op Schouwen-Duiveland in de context van bevolkingsdaling en -verandering:
1. Behoud en versterking actief burgerschap Centraal onderdeel in de ontwikkeling van woonkernen is de ontwikkeling van actief burgerschap. Actief burgerschap zorgt ervoor dat een gemeenschap in staat is en gemotiveerd is om zelf initiatieven te ontplooien ten behoeve van de lokale/regionale leefbaarheid. Actief burgerschap kan zowel oorzaak als gevolg zijn van leefbaarheid. Dit plan van aanpak tracht actief burgerschap te behouden en waar mogelijk te versterken door een interactief bewustwordingsproces aan te gaan met inwoners, ondernemers en maatschappelijke organisaties.
2. Behoud en versterking woonkwaliteit en leefbaarheid Leefbaarheid hangt sterk samen met de woonkwaliteit in kernen. Bevolkings- en huishoudensdaling kunnen grote gevolgen hebben voor het vastgoed in de regio. Leegstand en verloedering werken teloorgang van de woonkwaliteit, en daarmee de leefbaarheid, in de hand. Dit plan van aanpak zet daarom in op het inventariseren en analyseren van voorzieningen, woonkwaliteit en leefbaarheid. Om zo in de toekomst strategieën te kunnen ontwikkelen om leefbaarheid en woonkwaliteit te versterken. Figuur 3 illustreert hoe deze twee pijlers van het plan van aanpak zich tot elkaar verhouden en uit welke projectonderdelen deze bestaan.
3
Zie onder meer: Van der Meer, M., Thissen, F., Droogleever Fortuijn, J., Van der Tak, I. & Van der Wouw, D. (2008). De Sociale Draagkracht van Dorpen in Borsele. Leefbaarheid, sociale cohesie en community care in kleine dorpen. Amsterdam: AMIDSt Universiteit van Amsterdam (digitale versie). Pagina 4 van 16
Bijlage 1
Figuur 3: Schematisch overzicht plan van aanpak Anticiperen door Leren
Doelstelling: Behoud en versterking leefbaarheid op Schouwen-Duiveland, in context van demografische verandering
Pijler 1 Bewustwording
Pijler 2 Inventarisatie en analyse (basis voor beleid)
Strategische boodschap in aansprekende vorm
Inventarisatie en analyse voorzieningen Maatschappelijke dialoog
Analyse woonkwaliteit en leefbaarheid
Projectonderdelen 1. Pijler Bewustwording Van oktober 2008 tot en met september 2009 heeft het provinciebrede traject Nieuw!Zeeland plaatsgevonden. Nieuw!Zeeland was een brede maatschappelijke dialoog waarin bestuurders, ambtenaren, maatschappelijke organisaties, maar vooral ook burgers konden meepraten over de (gevolgen van de) demografische ontwikkelingen. Het traject kende drie doelstellingen: (i) Zeeuwen informeren over de toekomstige demografische veranderingen, (ii) mensen hier bewust van maken en (iii) innovatieve ideeën opdoen op basis van de dialoog. In de pilot op Schouwen-Duiveland wordt het pad voortgezet dat met Nieuw!Zeeland is ingeslagen.4 Aan de hand van een niet Zeeuwsbrede, maar specifiek Schouwen-Duivelandse boodschap, wordt het maatschappelijk bewustwordingsproces ten aanzien van de gevolgen van demografische veranderingen gecontinueerd en wordt maatschappelijke betrokkenheid gecreëerd. Deze bewustwording en betrokkenheid kunnen vervolgens ingrediënten zijn voor actief burgerschap op lokaal en regionaal niveau. Het traject bestaat uit de volgende onderdelen: a. Strategische boodschap in aansprekende vorm De strategische boodschap uit Tij van de Toekomst wordt vertaald in een communicatieboodschap in een aansprekende vorm. Hiervoor moet een verhaal worden ontwikkeld. Een verhaal dat klopt als een bus en dat is opgesteld in een interactief proces zodat de verschillende doelgroepen (inwoners, professionals, ambtenaren) zich hierin kunnen herkennen. Een verhaal dat alle betrokkenen, en dat is iedereen, gaat voorbereiden op veranderende tijden, met als stip op de horizon; een samenleving waarin de leefbaarheid en sociale samenhang groot is en waar inwoners actief en betrokken zijn. Want een dergelijke samenleving is de basis voor het werken, wonen en verblijven op Schouwen-Duiveland. In dit traject nodigen we een aantal interne en externe ambassadeurs uit die wij betrekken bij het opstellen en vormgeven van de boodschap. Zij hebben ook een belangrijk aandeel in het verspreiden van de boodschap. Daarbij zijn zij zichtbaar en hebben hun bijdrage in de maatschappelijke dialoog die aansluitend wordt opgestart. b. Maatschappelijke dialoog Op een proactieve manier wordt de dialoog met de samenleving aangegaan. Hierin neemt het verhaal , de strategische boodschap, een prominente plek in. Ook het vraagstuk van voorzieningen is een belangrijk thema binnen deze maatschappelijke dialoog. Ervaring in andere regio's leert dat deze dialoog pas goed op gang komt als burgers een referentiekader hebben. Dit referentiekader bestaat uit een inventarisatie van het voorzieningenniveau: het huidige voorzieningenniveau in beeld gebracht (1) en dat afgezet tegen de verwachte toekomstige vraag naar voorzieningen (2), rekening houdend met zowel krimp, ontgroening, vergrijzing en maatschappelijke trends. Vanuit die situatie kunnen inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers input leveren aan de manier hoe daar op ingespeeld moet worden. Het betreft een eerlijke en transparante dialoog die ook gaat over wat de overheid in de toekomst wel en niet kan blijven doen en op welke terreinen de gemeenschap zelf het initiatief 4
Voor meer informatie over het reeds ingeslagen pad zie de provinciale notities Onverkende Paden en Op Pad!. Pagina 6 van 16
moet pakken. De ambitie is nadrukkelijk om de dialoog verder te brengen dan alleen het informeren en het creëren van bewustwording. Hoewel dit blijvende aandacht vergt, is juist kenmerkend voor een dialoog dat het tweerichtingsverkeer betreft: zowel zenden als ontvangen. De maatschappelijke dialoog wordt dan ook vooral ingezet om innovatieve ideeën boven tafel te krijgen, met burgers van gedachten te wisselen wat zij zelf kunnen doen ter verbetering van de leefbaarheid in hun woonplaats en om burgers te mobiliseren om dat ook daadwerkelijk op te pakken (actief burgerschap). Daarmee willen de Gemeente Schouwen-Duiveland en Provincie Zeeland graag zo veel mogelijk inspelen op kansrijke initiatieven en de energie die uit de maatschappelijke dialoog naar voren komt. c. Krot of Kans Schouwen-Duiveland (werktitel) CBK Zeeland maakt voor Schouwen-Duiveland een vertaling van het succesvolle project Krot of Kans dat zij in 2012 in Zeeuws-Vlaanderen hebben uitgevoerd. Op twee locaties op Schouwen-Duiveland zal voor een aantal maanden een pand worden bewoond door verschillende gasten. Per pand is een hoofdgast die het centrale onderzoek formuleert en uitvoert. De hoofdgast zal op lokaal niveau de maatschappelijke dialoog op gang brengen. Vervolgens worden voor 1 of 2 weken gasten uitgenodigd. Dit zijn bijvoorbeeld architecten, vormgevers, kunstenaars, schrijvers of filosofen. De selectie gebeurt op basis van deskundigheid en betrokkenheid bij Schouwen-Duiveland en de probleemstelling die wordt geformuleerd. De probleemstelling voor Schouwen-Duiveland richt zich op het vraagstuk van de versterking van de kwaliteit van de (particuliere) woningvoorraad en het vraagstuk van leegstaande winkelpanden in Zierikzee. Samen met de Provincie Zeeland en de gemeente Schouwen-Duiveland zal het CBK Zeeland een projectgroep vormen. Om draagvlak te creëren en medewerking te organiseren zullen organisaties als woningcorporatie Zeeuwland, maatschappelijke organisaties, dorpsraden en ondernemers worden betrokken. De wijze van organisatie zal gebaseerd zijn op het beproefde Krot of Kans model. d. Prijsvraag (onder voorbehoud) Binnen de uitvoering van Krot of Kans Schouwen-Duiveland (werktitel) onderzoeken we de mogelijkheid voor het uitvoeren van een prijsvraag. Hierbij wordt gedacht aan nieuwe manieren van omgaan met voorzieningen en gebouwen. Denk daarbij aan het uitwerken van nieuwe verdienmodellen en beheermodellen. De resultaten van deze prijsvraag zijn de bouwstenen voor het toekomstig beheer en exploitatie van voorzieningen. De ideeën moeten binnen Krot of Kans nog verder worden uitgewerkt.
2. Pijler Analyse en inventarisatie
basis voor beleid
Inventarisatie en analyse voorzieningen Een inventarisatie van het voorzieningenniveau en een analyse daarvan zorgen voor een goed referentiekader om de maatschappelijke dialoog op gang te brengen. Daarbij willen we bewustwording op gang brengen, zonder daarbij al plannen te hebben of te presenteren. De maatschappelijke dialoog geeft bouwstenen voor een masterplan of visie op voorzieningen. Ervaring bij zowel het traject 'Onderwijs Ons Goed' (toekomst basisonderwijs Zeeland) als het Masterplan Voorzieningen Zeeuws-Vlaanderen leert dat de dialoog over onderwijs, resp. Pagina 7 van 16
voorzieningen, maar ook breder de dialoog over bevolkingsverandering, goed op gang komt als het inwoners, maatschappelijke organisaties en ondernemers duidelijk is wat het uitgangspunt is en waar verandering noodzakelijk is. Vragen als: wat is de situatie nu, hoe zien de prognoses eruit en hoe matchen we dat met elkaar leiden tot bewustwording en dagen uit om na te denken over strategieën. De vraag is dan voor welke opgaven, specifiek op het terrein van voorzieningen, Schouwen-Duiveland staat. Onderdelen van een inventarisatie zijn: - Aanbod ( Kwantiteit, kenmerken en waardering voorzieningen, vergelijking vraag-aanbod) - Beleid (gemeentelijk, provinciaal, landelijk) - Omgevingsfactoren (ligging, geografische kenmerken, ruimtelijke ontwikkelingen) - Vraag (kwalitatief, kwantitatief, ontwikkelingen in vraag en aanbod, omvang verzorgingsgebieden) - Analyse: wat is de uitgangssituatie ten aanzien van het voorzieningenniveau dat in de toekomst nodig is. De verwachting is dat een inventarisatie en analyse binnen een half jaar is op te leveren. De eerste resultaten zijn daarom zeer goed mee te nemen in de op te starten dialoog. Voor de inventarisatie en analyse haken we aan bij het traject van De Staat van Zeeland 2013 dat door Scoop in gang is gezet. In dit onderzoek wordt door Scoop al een groot deel van de benodigde gegevens verzameld. Analyse woonkwaliteit en leefbaarheid Op Schouwen-Duiveland zijn een prettig woon- en leefklimaat essentieel om het perspectief uit Tij van de Toekomst te bereiken. Om dit te bereiken moet er veel aandacht zijn voor het behouden en versterken van de woonkwaliteit. Het gaat om minder en kwalitatief betere nieuwbouw en om veel aandacht voor de vitaliteit van de bestaande woonvoorraad. Maar het gaat niet alleen om de woning. Woonkwaliteit heeft ook te maken met de directe woonomgeving: de aanwezigheid van voldoende parkeerplaatsen, veilige speelplaatsen voor kinderen, voldoende groen, straatverlichting en een bereikbaar aanbod van winkels en sociaal-culturele voorzieningen. In Zeeland is eerder ervaring opgedaan met het analyseren van woonkwaliteit en leefbaarheid in kernen.5 Er blijkt onderbouwd onderscheid te kunnen worden gemaakt tussen aantrekkelijke en minder aantrekkelijke woonkernen en ook de lokale betrokkenheid en gemeenschapsinitiatieven kunnen worden gemeten. Op basis daarvan kunnen kernen worden vergeleken op de mate van woonkwaliteit en leefbaarheid en actief burgerschap. Een dergelijke onderbouwde typologie is waardevol, omdat deze richting kan geven aan passende beleidsstrategieën per kern (figuur 4). Verschillende typen kernen vereisen namelijk verschillende typen beleidsstrategieën en verschillende rollen van publieke partijen. De analyse fungeert in deze pilot als hulpmiddel voor de toekomstige ontwikkeling van beleidsstrategieën. Bij de uitvoering van de analyse kan Frans Thissen optreden als supervisor van de onderzoekswerkzaamheden. Het opstellen van het beleidskader is geen onderdeel van deze pilot. Voor de analyse woonkwaliteit en leefbaarheid wordt ook aangehaakt bij De Staat van Zeeland. In dit onderzoek wordt al een groot deel van de benodigde gegevens verzameld.
5
Zie onder meer: Van der Meer, M., Thissen, F., Droogleever Fortuijn, J., Van der Tak, I. & Van der Wouw, D. (2008). De Sociale Draagkracht van Dorpen in Borsele. Leefbaarheid, sociale cohesie en community care in kleine dorpen. Amsterdam: AMIDSt Universiteit van Amsterdam (digitale versie). Pagina 8 van 16
Figuur 4: Beleidsstrategieën op basis van typologie woonkwaliteit en communicatie care6
Hoge woonkwaliteit Hoge mate van
Loslaten,
community care
afwachten
Lage woonkwaliteit Stimuleren, ruimte geven
Rol overheid
Lage mate van
Inviteren,
community care
initiëren
Regelen, borgen, zorgen
Bewustwording Het voorkomen/bestrijden van woningleegstand in een context van demografische verandering begint allereerst met een nieuwe bewustwording ten aanzien van vastgoed. Het accent verschuift meer en meer van ontwikkeling naar beheer. Om hier heldere afspraken over te maken dienen alle neuzen zoveel mogelijk dezelfde kant op te wijzen. Bewustwording van veranderingen is cruciaal, maar zeker niet altijd vanzelfsprekend. De bekende reflex waar namelijk vaak op wordt teruggegrepen is het bestrijden van demografische veranderingen. Dit terwijl het begeleiden van deze veranderingen een veel effectievere beleidsstrategie blijkt te zijn.7 Het bewustwordingstraject onder stakeholders is al krachtig ingezet op Schouwen-Duiveland,8 maar verdient blijvende aandacht. De ervaring is dat ook daar waar de urgentie maatschappelijk wordt gevoeld, stakeholders toch soms nog geneigd zijn terug te vallen in het traditionele groeidenken . Met de maatschappelijke dialoog wordt daarom ook ingezet op de bewustwording van de consequenties van demografische verandering bij met name (particuliere) vastgoedeigenaren en -ontwikkelaars.
Kennislab demografische verandering Er is in Zeeland al veel ervaring en kennis opgedaan op het gebied van (het omgaan met) demografische veranderingen. Provincie Zeeland is trots op haar bijdrage in de kennisontwikkeling rond dit thema. De provincie leunt echter niet achterover en blijft ambitieus: Zeeland wil hét kennislab op het gebied van demografische verandering worden. Zeeland wil de lessons learned uit diverse onderzoeken en experimenten in de topkrimpregio Zeeuws-Vlaanderen loslaten op de anticipeerregio Schouwen-Duiveland. Werken de methoden die in Zeeuws-Vlaanderen en andere topkrimpregio s succesvol waren ook op Schouwen-Duiveland? In hoeverre moeten aanpassingen worden gemaakt? Wat zijn eventuele succesfactoren en randvoorwaarden? De uitvoering van deze pilot op Schouwen-Duiveland geeft input voor de beantwoording van deze vragen. Op basis daarvan kunnen nieuwe, algemeen geldende lessons learned worden geformuleerd. Centraal in de publicatie van verschillende onderdelen van de pilot staan dan ook de mogelijkheden tot implementatie in andere regio s (zie producten en resultaten ).
6
Figuur 4 is gedeeltelijk gebaseerd op: KEI & NICIS Institute. (2012). Essay. Stedelijke vernieuwing op uitnodiging. Rotterdam/Den Haag: KEI/NICIS Institute (digitale versie). 7 Zie: Verwest, F. & Van Dam, F. (Eds.) (2010). Van bestrijden naar begeleiden. Demografische krimp in Nederland. Beleidsstrategieën voor huidige en toekomstige krimpregio s. Den Haag: Planbureau voor de Leefomgeving (digitale versie). 8 Zie onder meer: Gemeente Schouwen-Duiveland (2011). Tij van de toekomst. Visie Schouwen-Duiveland 2011-2040. Zierikzee: Gemeente Schouwen-Duiveland (digitale versie). Pagina 9 van 16
Intergemeentelijke samenwerking Provincie Zeeland heeft in Zeeuws-Vlaanderen veel ervaring opgedaan met intergemeentelijke samenwerking bij het anticiperen/reageren op bevolkingsdaling en verandering van de bevolkingssamenstelling. Zeeuws-Vlaanderen bestaat uit drie gemeenten (Sluis, Terneuzen en Hulst). De anticipeerregio Schouwen-Duiveland bestaat slechts uit één gemeente. Intergemeentelijke samenwerking vanuit Schouwen-Duiveland zou meerdere kanten op kunnen worden gezocht. Bijvoorbeeld richting de Zeeuwse gemeenten op de Bevelanden of op Tholen. De problematiek die zich op Schouwen-Duiveland voordoet en de fase waarin dit verkeert is echter het meest vergelijkbaar met de Zuid-Hollandse regio Goeree-Overflakkee: het zijn beide eilanden, de ruimtelijke structuur is op diverse gebieden vergelijkbaar en de sociaal-economische oriëntatie van de regio s vertoont veel overeenkomsten. Bezien wordt of samenwerking en/of uitwisseling met Goeree-Overflakkee haalbaar is. Schouwen-Duiveland participeert op dit moment in de netwerk van de P-10, de samenwerking van de 10 grootste plattelandsgemeenten in Nederland en het Netwerk anticipeerregio s. Wij zorgen voor uitwisseling binnen deze netwerken.
Cofinanciering Provincie Zeeland is in staat en bereid om maximaal 50.000 aan het project bij te dragen; Schouwen-Duiveland is in staat en bereid om maximaal 25.000 aan het project bij te dragen.
Organisatie Een projectstructuur wordt opgezet om de activiteiten uit te kunnen voeren. De gemeente Schouwen-Duiveland en Provincie Zeeland vormen de projectgroep en eventueel de stuurgroep. In een klankbordgroep zullen andere belanghebbende partijen worden betrokken, zoals woningcorporatie Zeeuwland, maatschappelijke (zorg)partijen, dorpsraden, (bouw)ondernemers en anderen.
Fasering De diverse projectonderdelen kunnen soms parallel lopen, soms zijn ze opeenvolgend. Hieronder wordt dit weergegeven. 2013 Strategische boodschap (tot november 13) Maatschappelijke dialoog (vanaf augustus 13) Inventarisatie en analyse voorzieningen (tot maart 14) Krot of Kans en prijsvraag (tot begin 14) 2014 Analyse woonkwaliteit en leefbaarheid (tot oktober 14) Pagina 10 van 16
Producten en resultaten Producten Strategische boodschap in aansprekende vorm Een communicatieboodschap in aansprekende vorm Lessons learned : Er is een beschrijving van de ervaringen met het opstellen van de boodschap en de vormgeving daarvan in een aansprekende vorm in samenwerking met ambassadeurs.
Rapportage Maatschappelijke dialoog Beschrijving van het proces en de ondernomen activiteiten; Lessons learned : Stappenplan.
Krot of Kans Schouwen-Duiveland (werktitel) Rapportage verblijf en opbrengsten; Lessons learned (onder voorbehoud uitkomsten prijsvraag)
Inventarisatie en analyse voorzieningen Schouwen-Duiveland Aanbod (Kwantiteit, kenmerken en waardering voorzieningen, vergelijking vraag-aanbod) Beleid (gemeentelijk, provinciaal, landelijk) Omgevingsfactoren (ligging, geografische kenmerken, ruimtelijke ontwikkelingen) Vraag (kwalitatief, kwantitatief, ontwikkelingen in vraag en aanbod, omvang verzorgingsgebieden) Conclusies: wat is de uitgangssituatie ten aanzien van het voorzieningenniveau voor de toekomst. Lessons learned
Themarapport leefbaarheid: Woonkwaliteit en leefbaarheid op Schouwen-Duiveland Typologie kernen Schouwen-Duiveland; Leefbaarheid kernen Schouwen-Duiveland; Lessons learned : Stappenplan onderzoeksaanpak.
Pagina 11 van 16
Resultaten Na afloop van de pilot is: Bewustwording van demografische veranderingen toegenomen onder bestuurders, politici, ondernemers, burgers en andere stakeholders; De ervaren leefbaarheid toegenomen; Het aantal gemeenschapsinitiatieven toegenomen; De ervaren woonkwaliteit toegenomen; De algemene kennis over hoe demografische ontwikkelingen te begeleiden in een anticipeerregio is toegenomen.
Pagina 12 van 16
Begroting Kostenposten Bewustwording
95.000,=
Strategische boodschap in aansprekende vorm Maatschappelijke dialoog Krot of Kans Schouwen-Duiveland Prijsvraag
Inventarisatie en analyse
basis voor beleid
25.000,= 30.000,= 30.000,= 10.000,=
45.000,=
Inventarisatie en analyse voorzieningen Analyse woonkwaliteit en leefbaarheid
20.000,= 25.000,=
Overige posten
10.000,=
Communicatie Onvoorzien
5.000,= 5.000,=
Projectbudget Beschikbaar budget Financiële bijdrage ministerie van Infrastructuur en Milieu Cofinanciering Provincie Zeeland Cofinanciering Schouwen-Duiveland
150.000,= 75.000,= 50.000,= 25.000,=
Pagina 13 van 16
Bijlagen Kaartbeeld Schouwen-Duiveland Figuur 4: Schouwen-Duiveland onderverdeeld naar woonsferen 9
9
Figuur afkomstig uit: Gemeente Schouwen-Duiveland (2011). Tij van de toekomst. Visie Schouwen-Duiveland 2011-2040. Zierikzee: Gemeente Schouwen-Duiveland (digitale versie). Pagina 14 van 16
Demografische prognoses Schouwen-Duiveland Ongeveer iedere twee jaar stelt de Provincie Zeeland een eigen bevolkings- en huishoudenprognose op (IPB prognose). De provinciale prognose is een nadere uitwerking van het Primos-model van ABF Research, welke tevens nationale cijfers produceert. Met behulp van regionale kennis en ervaring worden de achterliggende aannames van de prognoses zo accuraat mogelijk gesteld. De provinciale prognose vormt een aanvulling op de landelijke Primos-prognose en de PEARL-prognose van het CBS en het Planbureau voor de Leefomgeving. De laatste provinciale prognose dateert van het voorjaar van 2012. Evenals in de Zeeuws-Vlaamse gemeenten het geval is, is de (aanstaande) bevolkingsdaling op Schouwen-Duiveland niet het gevolg van een negatief migratiesaldo. De prognoses voorspellen immers een blijvend vestigingsoverschot op het eiland. De bevolkingsdaling is dan ook toe te schrijven aan een zeer ruim sterfteoverschot. In de gemeentelijke strategische langetermijnvisie Tij van de toekomst zijn de consequenties van de demografische veranderingen voor diverse beleidsterreinen in kaart gebracht. Figuur 5: Bevolkingsprognoses Schouwen-Duiveland (2010-2040)
Figuur 6: Huishoudensprognoses Schouwen-Duiveland (2010-2040)
Pagina 15 van 16
Pagina 16 van 16
