Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting

Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbel stich ting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbe lstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesroo ster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke B ijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbellee srooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholie ke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijb elleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Kat holieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelsticht ing Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2 013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbels Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbel stich ting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbe lstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesroo ster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke B ijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbellee srooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholie ke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijb elleesrooster 2013 Katholieke Bijbels KBS ing Bijbelleesrooster 2013 Kat holieke Bijbelstichting Bijbelleesroo Bijbelleesrooster Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelsticht ing Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2 013 Katholieke Bijbelstichting Bijbelleesrooster 2013 Katholieke Bijbels

2 0 1 3

Inleiding Voor u ligt het Bijbelleesrooster voor het jaar 2013 van de Katholieke Bijbelstichting (KBS). De KBS wil het lezen in de Bijbel stimuleren en de daarbij aanwezige drempels verlagen. Daarom bieden wij u, evenals andere jaren, een handreiking voor dagelijkse lezing uit de Bijbel. Dit jaar is gekozen voor het thema ‘Poëtische Boeken’. Hiertoe rekent men in het Oude Testament boeken zoals Psalmen en Hooglied, vanwege hun literaire vorm. Maar ook de boeken Job, Spreuken, Prediker, Wijsheid van Salomo en Wijsheid van Jezus Sirach behoren tot de verzameling ‘Poëtische Boeken’. In deze wijsheidsliteratuur komen diverse vragen en inzichten aan bod die voortkomen uit een gelovige levenshouding. Bij de themalezingen van elke maand treft u in dit Bijbelleesrooster een korte inleiding aan op het bijbelboek dat centraal staat. De inleidingen zijn ontleend aan de inleidingen op deze bijbelboeken in de Willibrordvertaling, editie 2012 (KBS). Op de zaterdagen wordt evenals voorgaande jaren steeds uit de Psalmen gelezen. Dit is een doorgaande lezing die in het Bijbelleesrooster 2012 eindigde met Psalm 139. Het leesrooster voor 2013 sluit daarop aan door te vervolgen met Psalm 140 en verder.

Voor de lezingen op de zondagen, hoogfeesten en andere bijzondere dagen treft u de Evangelielezing aan volgens het Lectionarium, het leesrooster van de rooms-katholieke liturgie. Dat rooster volgt tot aan de Advent van 2013 het zogenoemde C-jaar. Daarin staat het Evangelie volgens Lucas centraal. Op de eerste zondag van de Advent van 2013 begint het A-jaar, waarin de Evangelielezing vooral gekozen wordt uit het Matteüsevangelie. In de meeste gevallen stellen wij een langere lezing voor dan het liturgische leesrooster aangeeft. De data en namen voor de zon- en (hoog)feestdagen in 2013 staan apart aangegeven. Evenals vorig jaar is het Bijbelleesrooster ook integraal te raadplegen op internet: www.bijbel.net. Op onze website kunt u de teksten van het leesrooster (parallel) lezen in twee moderne bijbelvertalingen: de Willibrordvertaling en De Nieuwe Bijbelvertaling. Daar treft u tevens uitgebreide achtergrondinformatie aan over het Lectionarium van de rooms-katholieke Kerk en over de vertalingen. Ik wens u met dit Bijbelleesrooster weer een jaar lang geïnspireerde Schriftlezing toe!

Albert Kamp, coördinator KBS

Colof on

Katholieke Bijbelstichting

Samenstelling en redactie Albert Kamp

Internet www.bijbel.net

© 2013 Katholieke Bijbelstichting ‘s-Hertogenbosch

Postadres: Postbus 1274 5200 BH Den Bosch

De thematische inleidingen zijn ontleend aan

Bezoekadres: Orthenstraat 290 5211 SX Den Bosch

Bijbel, Willibrordvertaling, editie 2012 © 2012 Katholieke Bijbelstichting ‘s-Hertogenbosch

T +31 (0)73 613 32 20 F +31 (0)73 691 01 40 E [email protected]

Dit leesrooster en diverse andere dienstverlenende projecten van de KBS worden mogelijk gemaakt door de (financiële) steun van velen. Elke gift, hoe groot of klein ook, is zeer welkom. Wilt u ons steunen? U kunt uw bijdrage overmaken op banknummer 1660666 ten name van Stichting Vrienden van de Bijbel, Den Bosch. Hartelijk dank!

Wij sheid van Jezus Sir ach (3) Een bijzondere plaats in het boek Wijsheid van Jezus Sirach wordt ingenomen door hoofdstuk 24. In deze lofprijzing komt de wijsheid zelf aan het woord als ‘Vrouwe Wijsheid’ en presenteert zich als de ideale vrouw aan de lezers. Opvallend is ook het gedeelte met geschiedschrijving, de zogenaamde ‘Lof der Vaderen’ (hoofdstukken 44-50). Op deze manier wordt de toenmalige, in het hellenisme geliefde, heldenverering overgenomen en in joodse zin omgebogen. De grote thema's uit de heilstraditie, zoals ‘uitverkiezing’, ‘uittocht’ en ‘gave van het land’, nemen slechts een ondergeschikte plaats in. Centraal staat de wijsheid zelf: ‘Gelukkig is degene die zich ermee bezighoudt: als hij ze ter harte neemt, wordt hij wijs. Want wie daarnaar handelt, zal alles kunnen doen: de vrees voor de Heer is leven’ (Wijsheid van Jezus Sirach 50:28-29).

DECEMBER zo

za zo

za zo

za zo

1 8 25 26 29

1e zondag van de Advent Maria Onbevlekte Ontvangenis Kerstmis H. Stefanus H. Familie

za zo

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Job (1) Het boek Job is in de katholieke traditie het eerste boek in de verzameling ‘Poëtische Boeken’. In de Hebreeuwse Bijbel staat het bij de Ketoeviem, de ‘Geschriften’. Vanwege de inhoud van het boek behoort Job tot de ‘Wijsheidsliteratuur’. Het stelt het thema van de zin van het leven centraal, wanneer rechtvaardige en vrome mensen geconfronteerd worden met lijden. Is dat door de hand van God, bij toeval of door eigen schuld? De kern van het boek bestaat uit diverse monologen en dialogen in poëtische vorm (Job 3-42:6). Daar zijn later verschillende delen aan toegevoegd, zoals het kaderverhaal (Job 1-2 en 42:7-17), de toespraak van Elihu (Job 32-37) of het loflied op de wijsheid (Job 28). Sommigen delen van het boek gaan terug op oude overleveringen. De huidige canonieke vorm dateert uit de periode na de Babylonische ballingschap, tussen de vijfde en tweede eeuw v.Chr.

De komst van de Mensenzoon Dromen; de ervaring van de wijze Offeren; God neemt het voor de armen op Gebed voor Israël Vrouw, vriend en raadsman Over een sobere levenswijze; de geneeskunde Ik riep, en de HEER gaf gehoor Aankondiging van de geboorte van Jezus Over schriftgeleerden Lof van God de schepper De ellende van dit leven; onrecht en goede trouw Het beste: de vrees voor God; over de dood Over de schaamte; zorg voor een dochter HEER, berecht wie mij berechten Johannes, meer dan een profeet Lof van de wijsheid (1) Lof van de wijsheid (2) Lof van de vaderen; Henoch en Noach; de aartsvaders Mozes; Aäron; Pinechas Jozua en Kaleb; de rechters Bij U is de bron van het leven Herkomst en naamgeving van Jezus Natan en David; Salomo en zijn opvolgers; Rechabeam Elia; Elisa; Hizkia en Jesaja In het begin was het woord Zending van de twaalf Josia en Jeremia; Ezechiël en de twaalf profeten Leg je weg in handen van de HEER Van Betlehem naar Nazaret Simon de hogepriester; colofon Lofpsalm; leg je toe op de wijsheid!

JANUARI

za zo

za zo

za zo

za zo 1 H. Maria, Moeder van God 6 Openbaring van de Heer 13 Doop van de Heer

Matteüs 24,29-44 Sirach 34,1-20 Sirach 34,21-35,26 Sirach 36,1-19 Sirach 36,20-37,26 Sirach 37,27-38,23 Psalm 34 Lucas 1,26-38 Sirach 38,24-39,11 Sirach 39,12-35 Sirach 40,1-17 Sirach 40,18-41,13 Sirach 41,14-42,14 Psalm 35 Matteüs 11,1-19 Sirach 42,15-43,5 Sirach 43,6-33 Sirach 44,1-23 Sirach 45,1-26 Sirach 46,1-20 Psalm 36 Matteüs 1,18-25 Sirach 47,1-25 Sirach 48,1-25 Johannes 1,1-18 Matteüs 10,5-42 Sirach 49,1-16 Psalm 37 Matteüs 2,1-23 Sirach 50,1-29 Sirach 51,1-30

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Lucas 2,16-21 Job 1,1-22 Job 2,1-13 Job 3,1-26 Psalm 140 Matteüs 2,1-12 Job 4,1-21 Job 5,1-27 Job 6,1-30 Job 7,1-21 Job 8,1-22 Psalm 141 Lucas 3,15-22 Job 9,1-17 Job 9,1-35 Job 10,1-22 Job 11,1-20 Job 12,1-25 Psalm 142 Johannes 2,1-12 Job 13,1-28 Job 14,1-22 Job 15,1-16 Job 15,17-35 Job 16,1-22 Psalm 143 Lucas 4,14-21 Job 17,1-16 Job 18,1-21 Job 19,1-12 Job 19,13-29

Geboorte en naamgeving van Jezus De leefwijze van Job; de eerste beproeving De tweede beproeving Job vervloekt zichzelf Bescherm mij tegen onderdrukkers Van Betlehem naar Nazaret Eerste betoog van Elifaz (1) Eerste betoog van Elifaz (2) Jobs antwoord aan Elifaz (1) Jobs antwoord aan Elifaz (2) Eerste betoog van Bildad Betrek de wacht bij mijn mond Optreden van Johannes Jobs antwoord aan Bildad (1) Jobs antwoord aan Bildad (2) Jobs antwoord aan Bildad (3) Eerste betoog van Sofar Jobs antwoord aan Sofar (1) Bijna verlies ik de moed Bruiloft te Kana Jobs antwoord aan Sofar (2) Jobs antwoord aan Sofar (3) Tweede betoog van Elifaz (1) Tweede betoog van Elifaz (2) Jobs antwoord aan Elifaz (1) Laat mij aan mijn vijand ontsnappen In de synagoge van Nazaret Jobs antwoord aan Elifaz (2) Tweede betoog van Bildad Jobs antwoord aan Bildad (1) Jobs antwoord aan Bildad (2)

Job (2) Het boek opent met een beschrijving van Jobs vroomheid en voorspoed. Dit wordt in de hemel ter discussie gesteld door de satan, de ‘tegenstrever’. Deze trekt de waarachtigheid van Jobs godsdienstig leven in twijfel. Met goedkeuring van God, overkomt Job de nodige rampspoed om zijn geloof op de proef te stellen. Het middendeel van het boek bestaat uit diverse gespreksrondes tussen Job en zijn vrienden. Maar hun discussie geeft geen bevredigende verklaring voor het probleem van het lijden van de onschuldige. Na een terugblik op zijn vroegere geluk en een klacht over zijn lijden getuigt Job plechtig van zijn onschuld en klaagt hij God aan. Wanneer tenslotte God zelf op het toneel verschijnt, wijst Hij Job op de wonderen van de schepping, die het menselijk kennen en kunnen te boven gaan. Er rest Job niets anders dan zich neer te buigen in het stof en zijn vermetelheid te herroepen. Aan het einde van het boek veroordeelt God Jobs vrienden vanwege hetgeen zij over God gezegd hebben. Job daarentegen wordt in ere hersteld.

FEBRUARI za zo

za zo

za zo

za zo

2 Opdracht van de Heer (Maria Lichtmis) 13 Aswoensdag 17 Eerste zondag van de Veertigdagentijd

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

Wij sheid van Jezus Sir ach (2) Het boek Wijsheid van Jezus Sirach blijft trouw aan de joodse traditie, maar het staat ook open voor de waardevolle elementen van de hellenistische beschaving. Met name zijn verwantschap met de stoïsche wijsbegeerte is opvallend. Eenzelfde soepelheid legt het boek aan de dag wanneer het over joodse erfgoed gaat. Dit blijkt onder andere uit de literaire vorm. Die bestaat grotendeels uit korte, parallel opgebouwde korte uitspraken zoals die in het boek Spreuken te vinden zijn. Sirach brengt echter een duidelijkere orde aan, door de spreuken met een gemeenschappelijk onderwerp bij elkaar te zetten. Op die wijze wordt het thema van verschillende kanten belicht, veelal volgens een vaste literaire opbouw. Het boek bevat naast spreuken tevens hymnische stukken, smeekbeden en dankpsalmen, waarin wijsheid telkens gelijk wordt gesteld met trouw aan de Wet en vrees voor God, dat wil zeggen ‘vroom leven’. Hierin klinkt ook een duidelijke belangstelling voor de eredienst, de tempel en het priesterschap, voor zover die de kritische geluiden van de profeten ter harte genomen hebben.

Allerheiligen Allerzielen H. Willibrord Christus Koning

Tweede betoog van Sofar Jezus in de tempel. Simeon en Hanna Geen profeet is zijn vaderstad welgevallig Jobs antwoord aan Sofar (1) Jobs antwoord aan Sofar (2) Derde betoog van Elifaz (1) Derde betoog van Elifaz (2) Jobs antwoord aan Elifaz (1) Reik mij van boven uw hand Roeping van enkele vissers Jobs antwoord aan Elifaz (2) Derde betoog van Bildad (1) De Vader ziet in het verborgene Derde betoog van Bildad (2) Job houdt zijn onschuld vol De HEER is goed voor alles en iedereen Door de duivel op de proef gesteld De wijsheid ligt niet binnen de greep van de mens Job denkt terug aan zijn gelukkig verleden (1) Job denkt terug aan zijn gelukkig verleden (2) Job weet zich verguisd en bespot (1) Job weet zich verguisd en bespot (2) De HEER richt verslagenen op Jezus met Mozes en Elia Job kan zich niets verwijten (1) Job kan zich niets verwijten (2) Eerste betoog van Elihu (1) Eerste betoog van Elihu (2)

NOVEMBER za zo

za zo

za zo

za zo

1 2 7 24

Job 20,1-29 Lucas 2,22-40 Lucas 4,21-30 Job 21,1-16 Job 21,17-34 Job 22,1-11 Job 22,12-30 Job 23,1-17 Psalm 144 Lucas 5,1-11 Job 24,1-25 Job 25,1-6 Matteüs 6,1-18 Job 26,1-14 Job 27,1-23 Psalm 145 Lucas 4,1-13 Job 28,1-28 Job 29,1-10 Job 29,11-25 Job 30,1-8 Job 30,9-31 Psalm 146 Lucas 9,28-36 Job 31,1-23 Job 31,23-40 Job 32,1-5 Job 32,6-22

za

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Matteüs 5,1-16 Lucas 23,44-24,12 Lucas 19,1-10 Sirach 18,1-18 Sirach 18,19-19,12 Sirach 19,13-30 Marcus 16,15-20 Sirach 20,1-31 Psalm 30 Lucas 20,27-40 Sirach 21,1-22,2 Sirach 22,3-26 Sirach 22,27-23,27 Sirach 24,1-22 Sirach 24,23-25,11 Psalm 31 Lucas 21,5-38 Sirach 25,13-26,18 Sirach 26,28-27,10 Sirach 27,11-29 Sirach 27,30-28,26 Sirach 29,1-28 Psalm 32 Lucas 23,35-43 Sirach 30,1-25 Sirach 31,1-29 Sirach 31,30-32,13 Sirach 32,14-33,6 Sirach 33,7-33 Psalm 33

Toespraak op de berg Jezus' dood en begrafenis; de vrouwen bij het graf Bij Zacheüs God is groot, de mens is nietig; de ware vrijgevigheid Weloverwogen gedrag Doe navraag; ware en valse wijsheid De vrouwen bij het graf; verschijningen van Jezus Spreken en zwijgen U hebt mij genezen Vraag over de opstanding Vlucht voor de zonde; de wijze en de dwaas Ontaarde kinderen; hoed je voor de dwaas Heer, bescherm mij; gedraag je waardig Lofprijzing van de wijsheid De Wet is een zegen; over de echtgenoot Ik leg mijn geest in uw hand De val van Jeruzalem en de komst van de Mensenzoon Over de echtgenote Gevaren van de handel De omgang met mensen Vergiffenis; twist en tweedracht; de gesel van de tong Lenen; borgtocht; op eigen benen staan U hebt vergeven Jezus aan het kruis Opvoeding van kinderen; gezondheid en blijmoedigheid Gevaren van rijkdom; tafelmanieren Tafelmanieren De vrees voor God en de wet Het een tegenover het ander; wenken voor de huisvader Alles wat Hij doet getuigt van trouw

Wij sheid van Jezus Sir ach (1) Het boek Wijsheid van Jezus Sirach maakt in de roomskatholieke traditie deel uit van de ‘Poëtische Boeken’. De Latijnse naam voor het boek is Ecclesiasticus, de Hebreeuwse naam Ben Sira. Vanwege zijn inhoud rekent men het boek tot de ‘Wijsheidsliteratuur’. Het bevat uiteenlopende richtlijnen en goede raad om de joodse traditie in ere te houden, ook tegen de achtergrond van een hellenistische leefomgeving. Op basis van het ‘Woord vooraf’, toegevoegd door de kleinzoon van de schrijver die het werk in het Grieks vertaalde, is het boek ontstaan tussen 200 en 180 v.Chr. Deze kleinzoon emigreerde namelijk in het achtendertigste jaar van koning Euergetes II (170-117 v.Chr.) naar Egypte. Daar voltooide hij zijn vertaalwerk in de periode na 117 v.Chr. De datering aan het begin van de tweede eeuw v.Chr. wordt bevestigd door het noemen van de hogepriester Simon (circa 190 v.Chr.) in hoofdstuk 50. Het boek Wijsheid van Jezus Sirach is van oorsprong een Hebreeuws werk. In de rooms-katholieke canon van het Oude Testament leest men de Griekse vertaling uit de Septuaginta.

OKTOBER

za zo

za zo

za zo

za zo

4 H. Franciscus van Assisi

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Job (3) Het centrale thema in het boek Job behandelt de relatie tussen God en mensen, in het bijzonder wanneer vrome en rechtvaardige mensen zoals Job in aanraking komen met lijden, ziekte of zelfs de dood. Jobs vrienden verwoorden de traditionele vergeldingsleer: goede daden worden beloond, alle lijden is een straf voor zonden. Job moet daarom zijn leven onderzoeken, zich bekeren en boete doen. Tegen hun harde en onverbiddelijke oordeel tekent Job heftig verzet aan. Hij getuigt van zijn onschuld en daagt God uit het tegendeel aan te tonen. Het antwoord van God doorbreekt de impasse van de traditionele vergeldingsleer. Zijn betoog maakt duidelijk dat het leven zich niet mooi in vakjes laat verdelen, waarin geluk en vroomheid, rampspoed en goddeloosheid, ongerechtigheid en lijden, geordend bijeen liggen. Hoewel vanuit het menselijke perspectief het leven vaak chaotisch en soms zelfs absurd lijkt, ziet de werkelijkheid er vanuit het hemelse perspectief, en vanuit de ondoorgrondelijke wijsheid van God, heel anders uit.

H. Jozef Palmzondag Witte Donderdag Goede Vrijdag Stille Zaterdag Pasen

God de schepper; vrees voor God en de wijsheid Vertrouwen ondanks tegenspoed Eerbied voor de ouders Zending van de tweeënzeventig Wees rechter over mij Lessen voor de leerlingen Bescheidenheid Gedrag tegenover misdeelden; de wijsheid is een zegen Gevaren van het bezit; het juiste gebruik van de tong Beheers je hartstocht; over de vriendschap De wijsheid is een zegen Mijn licht, mijn heil – voor wie zou ik vrezen? Reiniging van tien melaatsen Houding tegenover de macht; waarschuwingen De houding tegenover de naaste De omgang met mensen Omgang met vrouwen; omgang met andere mensen Over gezagsdragers; hoogmoed Sleur mij niet met de bozen mee Gelijkenis van een rechter en een weduwe De ware eer Over rijkdom en armoede; wees gastvrij, maar voorzichtig Verstandige weldadigheid; hoed je voor je vijand De omgang met rijken Het gebruik van de rijkdom De stem van de HEER Gelijkenis van een farizeeër en een tollenaar De wijsheid is een zegen; verantwoordelijkheid De straf voor de zondaar De schepping; gemaakt naar zijn beeld God is wetgever en rechter; oproep tot bekering

MAART za zo

za zo

za zo

za zo 19 24 28 29 30 31

Sirach 1,1-30 Sirach 2,1-18 Sirach 3,1-16 Lucas 10,1-16 Psalm 26 Lucas 17,1-10 Sirach 3,17-31 Sirach 4,1-31 Sirach 5,1-6,1 Sirach 6,2-17 Sirach 6,18-7,3 Psalm 27 Lucas 17,11-19 Sirach 7,4-17 Sirach 7,18-36 Sirach 8,1-19 Sirach 9,1-18 Sirach 10,1-18 Psalm 28 Lucas 18,1-8 Sirach 10,19-11,9 Sirach 11,10-34 Sirach 12,1-18 Sirach 13,1-23 Sirach 13,24-14,19 Psalm 29 Lucas 18,9-14 Sirach 14,20-15,20 Sirach 16,1-23 Sirach 16,24-17,10 Sirach 17,11-32

za zo

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Job 33,1-33 Psalm 147 Lucas 13,1-9 Job 34,1-18 Job 34,19-37 Job 35,1-16 Job 36,1-15 Job 36,16-33 Psalm 148 Lucas 15,1-32 Job 37,1-13 Job 37,14-24 Job 38,1-15 Job 38,16-30 Job 38,31-41 Psalm 149 Johannes 8,1-11 Job 39,1-18 Matteüs 1,16-25 Job 39,19-30 Job 40,1-5 Job 40,6-19 Psalm 150 Lucas 22,14-23,56 Job 40,20-32 Job 41,1-26 Job 42,1-17 Johannes 13,1-15 Johannes 18,1-19,42 Psalm 1 Johannes 20,1-9

Eerste betoog van Elihu (3) Speel op de lier voor onze God Gelijkenis van een vijgenboom zonder vruchten Tweede betoog van Elihu (1) Tweede betoog van Elihu (2) Derde betoog van Elihu Vierde betoog van Elihu (1) Vierde betoog van Elihu (2) Zijn pracht straalt over aarde en hemel Gelijkenis van een vader met twee zonen Vierde betoog van Elihu (3) Vierde betoog van Elihu (4) Eerste antwoord van God (1) Eerste antwoord van God (2) Eerste antwoord van God (3) Juichen om de glorie van de HEER Een overspelige vrouw Eerste antwoord van God (4) Herkomst en naamgeving van Jezus Eerste antwoord van God (5) Job krabbelt terug Tweede antwoord van God (1) Loof de HEER, iedereen die adem heeft Lijdensverhaal Jezus Tweede antwoord van God (2) Tweede antwoord van God (3) Job geeft zich over; epiloog Voetwassing Lijdensverhaal Jezus Gelukkig de mens die vreugde beleeft aan de wet Jezus’ leerlingen bij het lege graf

Spreuken (1) In het boek Spreuken is ‘wijsheid’ niet alleen een eigenschap van God en mensen, in de betekenis van kunde, handvaardigheid, levenskunst, ervaring of vroomheid. Wijsheid is ook een eigenschap van de werkelijkheid zelf, die van God een goddelijke ordening heeft meegekregen, een scheppingsorde. De mens moet zich in die orde inpassen, wil hij harmonieus leven, dat wil zeggen, gelukkig zijn en in vrede bestaan. Wie zich laat leiden door de ‘vrees voor God’ en de ‘ware weg’ bewandelt, die is wijs. Dit zijn de mensen die rechtvaardig zijn, rechtschapen, onberispelijk, wijs, verstandig en vroom. Echter, wie afkerig is van de wijsheid wordt spotter genoemd, zondaar, dwaas, man van onrecht. En degene die de keus nog moet maken heet soms ‘onnozele’. Er is in Spreuken derhalve een innige relatie tussen wat de mens doet en wat hij ondervindt, tussen daad en gevolg. De vrome zal lang en gelukkig ‘leven’. De zondaar zal ‘sterven’. De dwaas leeft in duisternis en zijn ‘leven’ is schijn.

APRIL

za zo

za zo

za zo

za zo 8 Maria Boodschap

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Wij sheid van Salomo ( 2) Het eerste deel van het boek (Wijsheid 1-5) portretteert de wijsheid als de bron van leven. Een juiste levenswijze en trouw aan de Wet zorgen ervoor dat men niet afdwaalt en ‘goddeloos’ wordt. Daarbij komt ook het probleem aan de orde van geluk, kinderrijkdom en hoge leeftijd bij goddelozen en het gemis ervan bij rechtvaardigen. In het tweede deel van het boek geeft de auteur voor het onderricht in de wijsheid het woord aan Salomo (die overigens nergens met name wordt genoemd). Hierbij vallen vooral de vele tegenstellingen op, zoals van de goddelozen tegenover de rechtvaardigen. In een reeks tegenstellingen wordt tevens werk van Gods voorzienigheid duidelijk gemaakt. Daarbij past ook de thematiek van de afgoderij, waarvan verschillende vormen worden beschreven en oorzaken en gevolgen aangegeven. Het derde deel behandelt vooral de wijsheid, zoals deze in de geschiedenis van Israël naar voren is gekomen. Opvallend in dit gedeelte is de passage over de verering van (afgods)beelden (Wijsheid 13-15) en de macht van God (Wijsheid 11-12).

Spreuken van Salomo; vermijd de belagers De wijsheid roept Gered van de slechte weg Trouw aan God en zijn geboden Geluk en glorie is voor de wijzen Ikzelf heb mijn koning gezalfd Verschijning aan de leerlingen Aankondiging van de geboorte van Jezus De weg van de wijsheid Wees je vrouw trouw De borgstelling; de luiaard; de intrigant; 7 gruwelen Een vreemde vrouw Talrijk zijn mijn vijanden Jezus verschijnt bij het meer van Tiberias Bewaar mijn geboden zorgvuldig De wijsheid roept De wijsheid en de schepping Uitnodiging van de wijsheid; Vrouwe Dwaasheid Spreuken van Salomo U alleen laat mij leven Geloof en ongeloof Gerechtigheid redt van de dood De rechtvaardige krijgt op aarde wat hem toekomt Verstandig inzicht wekt genoegen De wijsheid bouwt haar huis De vrees voor de HEER voedt op tot wijsheid Ik leg mijn zaak aan u voor Ik ga heen De HEER heeft alles gemaakt voor zijn doel De HEER toetst de harten

SEPTEMBER zo

za zo

za zo

za zo

za zo 14 Kruisverheffing

Spreuken 1,1-19 Spreuken 1,20-33 Spreuken 2,1-22 Spreuken 3,1-12 Spreuken 3,13-35 Psalm 2 Johannes 20,19-31 Lucas 1,26-38 Spreuken 4,1-27 Spreuken 5,1-23 Spreuken 6,1-19 Spreuken 6,20-35 Psalm 3 Johannes 21,1-19 Spreuken 7,1-27 Spreuken 8,1-21 Spreuken 8,22-36 Spreuken 9,1-18 Spreuken 10,1-32 Psalm 4 Johannes 10,27-30 Spreuken 11,1-26 Spreuken 11,27-12,28 Spreuken 13,1-25 Spreuken 14,1-35 Spreuken 15,1-33 Psalm 5 Johannes 13,31-35 Spreuken 16,1-33 Spreuken 17,1-28

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Lucas 14,1-14 Wijsheid 12,3-13 Wijsheid 12,14-18 Wijsheid 12,19-22 Wijsheid 12,23-27 Wijsheid 13,1-9 Psalm 23 Lucas 14,25-33 Wijsheid 13,10-19 Wijsheid 14,1-11 Wijsheid 14,12-21 Wijsheid 14,22-31 Wijsheid 15,1-13 Johannes 3,1-21 Lucas 15,1-32 Wijsheid 15,14-19 Wijsheid 16,1-4 Wijsheid 16,5-14 Wijsheid 16,15-29 Wijsheid 17,1-11 Psalm 24 Lucas 16,1-13 Wijsheid 17,12-21 Wijsheid 18,1-4 Wijsheid 18,5-19 Wijsheid 18,20-25 Wijsheid 19,1-12 Psalm 25 Lucas 16,19-31 Wijsheid 19,13-22

Genezing van een waterzuchtige op sabbat Bestraffing van Kanaän Gods kracht Gods les: gelegenheid tot inkeer Conclusie over de bestraffing Natuuraanbidding De HEER is mijn herder De ware leerling Aanbidding van beelden Een zeereis Oorsprong van afgodsbeelden Gevolgen van godenverering (1) Gevolgen van godenverering (2) Jezus en Nikodemus Kritiek op Jezus’ omgang met zondaars Afgoderij van de Egyptenaren Kwartels en kikkerplaag Slangen en insektenplaag Hagel en manna Duisternis (1) Wie mag de berg van de HEER bestijgen? De ware leerling Duisternis (2) Een vlammende vuurzuil Dood van eerstgeborenen Interventie van een onberispelijke De Rietzee Mijn verlangen gaat uit naar U Lazarus en een rijke man Vreemdelingenhaat; lofprijzing

Wij sheid van Salomo ( 1) Vanwege zijn inhoud rekent men het boek Wijsheid van Salomo ook tot de ‘Wijsheidsliteratuur’. Het bevat beschouwingen en overdenkingen over de Wijsheid, tegen de achtergrond van een hellenistische (Griekse) leefomgeving. Het boek is van oorsprong een Grieks werk en is waarschijnlijk geschreven in Egypte, gezien de grote aandacht voor de betrekkingen tussen Israël en Egypte, en voor Egyptische gebruiken, zoals de verering van dieren. In het boek Wijsheid klinkt voortdurend het geluid van en voor gelovige Joden, die leven in een wereld met een overwegend hellenistische, dat wil zeggen niet-joodse cultuur. De lange samengestelde zinnen, diverse opsommingen, kettingredeneringen en het veelvuldig gebruik van filosofische termen wijst op deze Griekse invloed. Het boek waarschuwt voor de gevaren en de valkuilen van het hellenisme, tegenover de aloude wijsheid van Israël.

AUGUSTUS

za zo

za zo

za zo

za zo

6 Gedaanteverandering van de Heer 15 Maria Tenhemelopneming za

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Spreuken (2) Het boek Spreuken bevat ‘spreuken en duistere taal’ en ‘woorden van wijzen en hun raadsels’ (Spreuken 1:6). De ‘duistere taal’ en de ‘raadsels’ geven aan dat de spreuken in het boek niet altijd gemakkelijk te begrijpen zijn. Daar komt bij dat men woekerde met de woorden: de uitdrukkingen zijn veelal kort en bondig. De inhoud en de vormgeving maken duidelijk dat de meeste spreuken het werk zijn van mensen die van de wijsheid hun beroep maakten. In de vorm van de spreuken is het gebruik van het synonieme (‘gelijkbetekenende’) parallellisme meer dan louter een herhaling. Veelal voegt het parallellisme subtiele nuances in betekenis toe. Evenzo is het antithetische (‘tegenstellende’) parallellisme geen regelrechte ontkenning van een uitspraak, maar versterkt het de eerste gedachtegang. In het eerste deel van het boek (Spreuken 1-9) onderricht de vader (de wijze) zijn zoon (de leerling). Het vormt een meer beschouwende inleiding op het boek, waarin de ‘Wijsheid’ en haar tegendeel de ‘Dwaasheid’, als personen optreden. Na uiteenlopende bundels met korte én uitgebreide spreuken, besluit het boek met de lofrede op de sterke vrouw.

Onvruchtbaarheid en vruchtbaarheid Voortijdige dood en hoge ouderdom U bent mijn lamp en mijn luchter Gelijkenis van een hebzuchtige boer Oordeel (1) Jezus met Mozes en Elia Oordeel (2) Aansporing om de wijsheid te verwerven Ontdekking van de wijsheid De hemel ontvouwt de glorie van God Blijf wakker! De verantwoordelijkheid van de beheerder Onderwijs over de wijsheid Wijsheid is niet aangeboren Wijsheid vrucht van gebed Maria bij Elisabet; Maria’s loflied Gebed om wijsheid (1) De HEER vervult wat u verlangt Verdeeldheid en geen vrede Gebed om wijsheid (2) Samenwonen met de wijsheid Inleiding op een gebed Gebed om wijsheid (1) Gebed om wijsheid (2) Om uw macht is de koning verheugd De nauwe en de dichte deur De wijsheid en de uittocht De wijsheid van Adam tot Jozua (1) De wijsheid van Adam tot Jozua (2) Bestraffing van dierenvereerders Gods macht en liefde Waarom hebt U mij in de steek gelaten?

MEI

za zo

za zo

za zo

za zo 9 Hemelvaart 19 Pinksteren 26 H. Drie-eenheid

Wijsheid 3,13-4,6 Wijsheid 4,7-19 Psalm 18 Lucas 12,13-21 Wijsheid 4,20-5,13 Matteüs 17,1-13 Wijsheid 5,14-5,23 Wijsheid 6,1-11 Wijsheid 6,12-21 Psalm 19 Lucas 12,32-48 Wijsheid 6,22-25 Wijsheid 7,1-6 Wijsheid 7,7-14 Lucas 1,39-56 Wijsheid 7,15-21 Psalm 20 Lucas 12,49-53 Wijsheid 7,22-8,1 Wijsheid 8,2-16 Wijsheid 8,17-21 Wijsheid 9,1-9 Wijsheid 9,10-18 Psalm 21 Lucas 13,22-30 Wijsheid 10,1-14 Wijsheid 10,15-21 Wijsheid 11,1-14 Wijsheid 11,15-20 Wijsheid 11,21-12,2 Psalm 22

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Spreuken 18,1-19,6 Spreuken 19,7-20,2 Spreuken 20,3-30 Psalm 6 Johannes 14,23-29 Spreuken 21,1-31 Spreuken 22,1-16 Spreuken 22,17-29 Lucas 24,46-53 Spreuken 23,1-14 Psalm 7 Johannes 17,20-26 Spreuken 23,15-35 Spreuken 24,1-22 Spreuken 24,23-34 Spreuken 25,1-15 Spreuken 25,16-28 Psalm 8 Johannes 20,19-23 Spreuken 26,1-16 Spreuken 26,17-28 Spreuken 27,1-27 Spreuken 28,1-15 Spreuken 28,16-28 Psalm 9 Johannes 16,12-15 Spreuken 29,1-27 Spreuken 30,1-14 Spreuken 30,15-33 Spreuken 31,1-9 Spreuken 31,10-31

De dwaas is niet gesteld op inzicht Wie wijsheid verwerft, heeft zichzelf lief De rechtvaardige gedraagt zich onberispelijk Bevrijd mij omwille van uw liefde Ik laat jullie niet verweesd achter De oprechte houdt vast aan zijn weg Wie onrecht zaait zal onheil oogsten Woorden van de wijzen Verschijning aan de elf; Jezus in de hemel opgenomen Laat je hart naar onderricht luisteren Spreek mij vrij, ik ben onschuldig Afscheidsgebed van Jezus Leid je hart op de rechte weg Benijd de kwaadaardigen niet Andere woorden van de wijzen Andere spreuken van Salomo De HEER zal het je belonen Hoe machtig is uw naam Verschijning aan de leerlingen Glorie past niet bij een dwaas Een gladde mond brengt verderf Een buur dichtbij is beter dan een broer ver weg De vrome mensen erven het geluk Wie onberispelijk is wordt gered U kiest mijn zijde De taak van de Geest De rechtvaardige erkent het recht van de armen Woorden van Agur Getallenspreuken Woorden van Lemuel Lofrede op de sterke vrouw

Prediker Meestal draagt men in de wijsheidsliteratuur goede raad en leefregels aan. Deze moeten tot een betamelijk en gelukkig leven leiden. Het boek Prediker daarentegen biedt eerder een soort nabeschouwing door een wijze: de overdenkingen van iemand die het leven en de wereld grondig heeft onderzocht. Hij komt daarbij tot de conclusie dat alles ‘ijdel’ of ‘ijl’ is, dat wil zeggen, ‘zinloos’ en ‘waardeloos’. Prediker trekt zijn conclusie op grond van verschillende ervaringen en overwegingen: de ondoorgrondelijkheid van Gods wereldbestuur, dat zich aan de mens voordoet als een noodlot; de onrechtvaardigheid in de wereld, vooral het ontbreken van een juiste vergelding voor goed en kwaad; de onvermijdelijke loop van de dingen, waarop de mens geen invloed heeft; de beperktheid van de wijsheid, zodat de mens de zin van de dingen niet doorziet; de onvruchtbaarheid van de menselijke arbeid en van de geschiedenis; en bovenal, de gedachte dat de onvermijdelijke dood het definitieve en radicale einde betekent van mens en dier.

JUNI za zo

za zo

za zo

za zo

2 7 24 29

Sacramentszondag H. Hart van Jezus H. Johannes de Doper HH. Petrus en Paulus

za zo

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30

Hooglied In zijn huidige literaire vorm bezingt het Hooglied de wederzijdse liefde tussen een man en een vrouw. In zekere zin verheerlijkt het Hooglied de ideale liefde. Wellicht gebeurt dit in de overtuiging dat de onderlinge liefde van mensen een weerspiegeling is, of kan zijn, van de liefdevolle relatie van God met mensen. Over de bedoeling van het Hooglied zijn de meningen sterk verdeeld. Sommigen geven de voorkeur aan een ‘profane’ uitleg. Zij zien het Hooglied als pure liefdespoëzie, als een verzameling van liefdesliederen. Anderen daarentegen geven de voorkeur aan een meer religieuze en mystieke uitleg. Zij zien het Hooglied vooral als een beeldende beschrijving van Gods liefde voor zijn volk. Vanuit een meer religieuze benadering gezien, wil het Hooglied geen concreet beeld geven van de feitelijke verhouding tussen God en zijn volk. Het verwoordt eerder de verwachting van een ideale verhouding tussen man en vrouw, bruidegom en bruid.

Psalm 10 Lucas 9,10-17 Prediker 1,1-18 Prediker 2,1-17 Prediker 2,18-26 Prediker 3,1-15 Lucas 15,1-10 Psalm 11 Lucas 7,11-17 Prediker 3,16-4,6 Prediker 4,7-16 Prediker 4,17-5,6 Prediker 5,7-16 Prediker 5,17-6,2 Psalm 12 Lucas 7,36-8,3 Prediker 6,3-12 Prediker 7,1-14 Prediker 7,15-22 Prediker 7,23-29 Prediker 8,1-9 Psalm 13 Lucas 9,18-24 Lucas 1,57-80 Prediker 8,10-17 Prediker 9,1-12 Prediker 9,13-10,3 Prediker 10,4-15 Matteüs 16,13-20 Lucas 9,51-62

Waarom zo verborgen in bittere tijden? Jezus geeft vijfduizend mensen te eten Opschrift; alles is ijdel; het vergeefse streven Genieten is ijdel (1) Genieten is ijdel (2) Alles heeft zijn tijd Gelijkenis van een verloren schaap en drachme Mijn schuilplaats is bij de HEER Opwekking van de zoon van een weduwe uit Naïn Veel onrecht op aarde Beter met tweeën dan alleen; volksgunst is ijdel Eerbied voor God Rijkdom is ijdel (1) Rijkdom is ijdel (2) HEER, bescherm ons Aan tafel bij een farizeeër; een zondige vrouw Rijkdom is ijdel (3) Echte wijsheid Het juiste midden Bittere teleurstelling Gehoorzaamheid geboden Hoe lang nog, HEER? Het lijden van de Mensenzoon en zijn volgelingen Geboorte en naamgeving Johannes; Zacharias’ profetie Vreugde zonder vergelding Iedereen eenzelfde lot Wijsheid niet in tel Dwaasheid brengt onheil Jezus, Zoon van de levende God Begin van Jezus’ reis naar Jeruzalem

JULI

za zo

za zo

za zo

za zo

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31

Prediker 10,16-20 Prediker 11,1-6 Prediker 11,7-10 Prediker 12,1-7 Prediker 12,8-14 Psalm 14 Lucas 10,1-22 Hooglied 1,1-8 Hooglied 1,9-17 Hooglied 2,1-7 Hooglied 2,8-14 Hooglied 2,15-3,5 Psalm 15 Lucas 10,25-37 Hooglied 3,6-11 Hooglied 4,1-15 Hooglied 4,16-5,8 Hooglied 5,9-16 Hooglied 6,1-9 Psalm 16 Lucas 10,38-42 Hooglied 6,10-7,10 Hooglied 7,10-8,4 Hooglied 8,5-14 Wijsheid 1,1-15 Wijsheid 1,16-2,9 Psalm 17 Lucas 11,1-13 Wijsheid 2,10-20 Wijsheid 2,21-24 Wijsheid 3,1-12

Twee soorten koningen Werk, ondanks alles Gedenk je schepper (1) Gedenk je schepper (2) Slotwoord Een goed mens vind je niet meer Zending van de tweeënzeventig Zij - Koor - Zij - Koor Hij - Zij - Hij - Zij Hij - Zij - Hij Zij - Hij Koor - Zij - Hij Wie mag gast zijn in uw tent? Gelijkenis van een barmhartige Samaritaan Koor Hij Zij - Hij - Koor - Zij Koor - Zij Koor - Zij - Hij U bent mijn levensbeker Bij Marta en Maria Koor - Hij - Koor - Hij Zij - Hij Koor - Hij - Zij - Koor - Zij - Hij - Zij Aansporing tot gerechtigheid Het verlangen van goddelozen Ik vraag om vrijspraak Jezus leert zijn leerlingen bidden Verdrukking van de rechtvaardige Vergissing van de goddeloze Bestemming van iedereen