FRANCO'FIL*No*49*–*ÉTÉ*2015*–*SYLVAIN*LELARGE*
1"
* * *
La"Haye,"8"juillet"2015""" * Chers*amis,* "
Voici,"avec"un"temps"à"manger"dehors"(mais"le"soir,"à"la"fraîche)" mon"quarante'neuvième*Franco'fil,"spécialement"estival"et" culinaire:" www.talenvoortalent.nl/Francofil49.pdf"" "
Voor*wie*voor*de*eerste*keer*de*Franco'fil*ontvangt:"" dit"is"mijn"manier"om"u"te"ondersteunen"" in"het"plezierig"leren"(en"beleven)"van"het"Frans." "
U"vindt"er"deze"keer"de*volgende*rubrieken":" " • 1/*Les*‘tuyaux’:"mijn"gouden*tips." • 2/*la*bonbonnière*:*snoepjes*voor*Francofielen" • 3/*De*actuele*cursusinformatie"van"Talen*voor*Talent"* • 4/"Een"column*van"mijn"hand"(in"het"Nederlands),"deze"keer"over"l’origine*des*restaurants…* • 5/*Un*reportage*ou*une*Chronique*en*français,"texte"toujours"original"et"intéressant"S"avec"une"liste" de"vocabulaire."Tout"à"fait"dans"le"thème:"‘Ciel,*ma*fille*vire*végétarienne!’""* • 6/*Un*bonus*caniculaire*pour"vous"aider"à"supporter"les"grosses"chaleurs:*l’étonnement*d’une* Allemande*devant*la*rage*du*brumisateur*évian*(avec"film"–"merci"à"Arte"Karambolage)* • 7/*Een*chanson*met"tekst,"vertaling"en"YouTubeSlink:"Toujours"dans"notre"thème:"une"chanson"de" Frederik*(lire:*Reinhard)*Mey,"qui"montre"en"quoi" l’homme"est"vraiment"supérieur"au"chien…"* • 8/*…en*bien%sûr*mijn*prijsvraag*met"als"prijs"voor"de"vier" eerste"goede"antwoorden,"un"livre"de"Michel"Tournier"qui" a"enchanté"mon"enfance:"‘Vendredi*ou*la*vie*sauvage’*>>"" Chaudement"recommandé"à"tous"les"Robinsons!" " Op"de"daarop"volgende"pagina"vindt"u"ook"de*antwoorden* op*de*vorige*prijsvraag." "
Wilt*u*de*vorige*Franco'fils*lezen,"dan"hoeft"u"alleen"het"laatste" nummer"in"de"link"te"vervangen:"bij"voorbeeld" www.talenvoortalent.nl/Francofil48.pdf"enzovoort…" " Bien"du"plaisir!" "
Sylvain" "
SSS" PS:*om"de"‘FrancoSfil’"niet"(meer)"te"ontvangen,"" klik"op"‘antwoord’"en"stuur"me"een"(lege)"mail."
*1/*Les*tuyaux:*
2"
* Le"Tour*de*France*à"commencé!"Dans"le"cadre"de"la"série"‘On"a" retrouvé…’"que"le"journal"Le"Monde"consacre"aux"anciens"sportifs"de" haut"niveau,"voici"un"très"bel"article"sur"Joop*Zoetemelk,"‘l’éternel" second’"qui"fut"quand"même"une"fois"premier…"et"jouit"d’une"retraite" heureuse"en"France!* http://www.lemonde.fr/sport/visuel/2015/07/04/onSaSretrouveSjoopSzoetemelk_4666295_3242.html"" •
*
•
" •
• Na"de"Tour*de*France,"voici*Tout*de*France!*De"site* (www.toutdefrance.nl)"biedt"een*wereld*aan*informatie*over*alles*wat* het*Franse*culturele*leven,"in"brede"zin"van"het"woord,"betreft." Voorstellingen,"films,"boeken,"vakantieideeën,"sportieve"plannen," festivals,"mooie"tuinen…"Een"feestelijke"Franse"markt"met"voor"iedereen" wat"leuks"!"Met"een"nieuwsbrief."* " " " " " " " " " Een*mooie*chanson,*eigenlijk,*maar*wat*zeggen*ze*?*Als"u"meer"wilt"dan"het"dreuntje,"kunt"u" hoogstwaarschijnlijk"de"tekst"van"uw"favoriete"chansons"vinden"op*www.paroles.net*De"naam"van"de" zanger,"of"zelfs"een"sleutelwoord"van"de"titel"is"genoeg"om"de"tekst"te"vinden."Jammer"genoeg"is"een" sleutelwoord"uit"de"tekst"zelf"niet"genoeg,"maar"dat"werkt"vaak"wel"als"u"een"stukje"zin"in"Google"tikt." Met*Karambolage*biedt*Arte,"het"FransSDuitse" televisiekanaal,"een"geweldig*leermiddel"aan."Het"is" gemaakt"om"aan"Fransen"en"Duitsers"elkaars"taal"en" levenswijze"op"een"leuke"manier"te"laten"ontdekken,"en"het" wordt"gedaan"met"erg"onderhoudende"filmpjes.*Ga"nu"naar" YouTube*en"tik"‘Karambolage*Frans*Arte’."Kies"dan"tussen" de"thema’s"diegene"die"over"Frankrijk"vertellen,"bijvoorbeeld" ‘l’apéro’"en"geniet."De"tekst"van"het"filmpje"is"ook"na"enige" zoeken"te"vinden:"tik"voor"ons"voorbeeld"in"Google" ‘Karambolage"Arte"apéro"texte’."Als"u"gaat,"in"YouTube,"naar" ‘Karambolage"Arte"Deutsch’"vindt"u"trouwens"dezelfde" filmpjes"in"het"Duits."Leuk"voor"de"Germanofielen."Er"zijn" ook"filmpjes"over"de"uitspraak,"bij"voorbeeld:* o Sur"les*nasales:"https://www.youtube.com/watch?v=t72xMFwf6e0* o Sur"le*H:"https://www.youtube.com/watch?v=lviWsthP11c**
* * Heeft*u*ook*leuke*tips?"Deel"ze"met"ons…"via"mij:"
[email protected]"" "
3"
2/*La*bonbonnière*:"snoepjes*voor*Francofielen
Soirées*chez*les*Alliances*françaises…* Regelmatig"wordt"ik"door"de"ene"of"andere"Alliance"française" uitgenodigd"om"een"van"mijne"avondvullende"programma’s""te" presenteren."" De"liefhebbers,"zelfs"als"zij"geen"lid"van"de"Alliance"zijn,"zijn"van" " " " harte"welkom"voor"maar"een"habbekrats."Alle"programma’s"zijn" –"al"zeg"ik"het"zelf"–"zeer"onderhoudend."" Wilt"u"een"avond"bijwonen?"Neem"dan"contact"met"me"op:" " " "
[email protected]"" " " " " • 17"september:"Cueilleurs*de*Mots"in"Bergen*op*Zoom" " • 30"september:"(?)"in"Alkmaar" • 8"december:"Cueilleurs*de*Mots"in"Apeldoorn" • 10"december:"Cueilleurs*de*Mots"in"Zutphen* • 11"januari:*‘Le*vin*divin’*in"Amersfoort* • 12"januari:*‘Ce*Français*que*je*suis…’*in"Maastricht* • 15"januari:*Cueilleurs*de*Mots’*in"Heemstede* *
"
Vous"habitez"près*de*Den*Haag?" Vous"aimeriez"approfondir"votre"français?" Alors,"vous"pourriez"participer"à"mes**
Soirées*entre*nous…"
‘Pour"chaque"soirée,"je"choisis"un"thème"autour" duquel"je"prépare"une"activité,"une"histoire"ou" une"présentation,"et"chaque"fois"aussi"une"ou" plusieurs"chansons."Et"nous"explorons"ensemble" un"point"de"grammaire."Par"saison,"je"propose" aussi"un"film"avec"vocabulaire"expliqué"à" l’avance."" Chacun"a"l’occasion"de"s’exprimer"et"d’échanger" dans"une"ambiance"libre,"stimulante"et"amicale." Nous"parlons"de"la"vraie"vie.""
Je"vous"invite"donc"au"voyage.’" " * " Dates"pour"l’automne"2015":" • • • •
jeudi"24"septembre" jeudi"8"octobre" jeudi"19"novembre" jeudi"3"décembre"
" Détails":"www.talenvoortalent.nl/soireesentrenous.pdf"" "
‘De*Franse*Dagen’* van"Maison*en*France*in"mei" waren"weer"betoverend!" Warm"aanbevolen"voor"2016!" <<"www.defransedagen.nl""
3/*Cursusinformatie*van*Talen*voor*Talent:"zie"voor"meer"details"www.talenvoortalent.nl/aanbod.html"*
4"
"
•
‘En*route!’*(voor*bijna'beginners*www.talenvoortalent.nl/enroute.pdf*):"binnen*een*week*weet*u*zich*goed* te*oriënteren*in*de*Franse*taal*en*cultuur"en"heeft"u"een"eigen"ervaring"en"een"sterke"leerdynamiek" opgebouwd."U"trekt"uw"Franse"Zevenmijlslaarzen"aan."De"beste"start."Volgende"data:"17*t/m*24*oktober*2015" vlakbij"Bergerac,"in"de"Léotardie"!"(www.laleotardie.com)"en"van*18*t/m*25*juni*2016*in"de"!"Mas"de"l’Adret" (www.masSladret.com)"bij"Nyons""""
"
• ‘Plein*Sud!’,"een"kortere*versie"van"‘En*route!’,"in*Nederland" gegeven:"vijf"dagen"overdag"(waarvan"maar"drie"weekdagen)"in"de" Club*des*Entrepreneurs"in"het"oude"centrum"van"Delft."Ideaal"voor" wie"in"korte"tijd"een"goede"start"wil"maken."""Volgende"data:*20*t/m* 24*januari*2016.*Zie"www.talenvoortalent.nl/pleinsud.pdf."" "
La Léotardie, près de Bergerac (Périgord), dépendance du paradis
• Vivez*la*France!’"(www.talenvoortalent.nl/vivezlafrance.pdf*'* de*intense*weekervaring*om*uw*Franse*‘ik’*leven*in*te*blazen)."Een" week"om"uw"kennis"en"ervaring"van"de"Franse"taal"te"verruimen." Chansons,"verhalen,"grammaticale"wandelingen,"lange"gesprekken" aan"tafel:"alles"is"gericht"op"het"leren"voelen"en"communiceren*als* 'ware'*Fransman*of*Française."Wij"spreken"ook"zoveel"mogelijk"Frans" en"gaan"op"ontmoetingstocht"met"de"echte"Fransen."Volgende"data:"" van"31*oktober*t/m*7*november"op"de"Roseraie,"vlakbij"Nyons"
(www.roseraieSdrome.com)*!en*van*9*t/m*16*april*2016*in"de"Léotardie** (#"www.laleotardie.com)"bij"Bergerac." "
•
‘Delft'sur'Seine!’,"een"kortere*versie"van"‘Vivez*la*France!’,"in*Nederland" gegeven:"vijf"dagen"overdag"(waarvan"maar"drie"weekdagen)"in"de"Club* des*Entrepreneurs"in"het"oude"centrum"van"Delft."Ideaal"voor"wie"in"korte" tijd"een"grote"stap"voorwaarts"wil"maken."""Volgende"data:"van*16*t/m*20* maart*2016.*Zie"www.talenvoortalent.nl/delftsurseine.pdf.""
"
•
*‘Le*Français*profond’,"une*semaine*rien*qu’en*français*pour*Francophiles* avec*un*(très)*bon*niveau.*Nous"nous"faisons"notre"propre"petite" Le Mas de l’Adret: un rêve dans la Drôme université"en"partageant"nos"savoirs"et"nos"passions,"et"je"vous"emmène" explorer"quelques"aspects"de"la"mémoire"collective"et"de"la"culture"quotidienne"de"mes"compatriotes."Une* expérience*délicieuse."Je"corrige"systématiquement"(mais"au"bon"moment)"les"erreurs,"nous"rions"beaucoup" et"apprenons"énormément."Zie"www.talenvoortalent.nl/lefrancaisprofond.pdf."" Prochaines"dates:"du*7*au*14*novembre*2015*$près"de*Nyons"(Drôme"–"www.roseraieSdrome.com)"et"du*16* au*23*avril*2016"à"la"Léotardie"(#"www.laleotardie.com)"près"de"Bergerac."" "
• Liever"een*cursus*bij*u*in*Frankrijk?"Vind"een"paar" leergierige"vrienden"en"nodig"me"uit"om"een"cursus"in"uw"eigen" Franse"omgeving"te"geven:"een*win'win*formule"mogelijk"voor" ieder"van"de"bovenstaande"programma’s."" Klik"op"www.talenvoortalent.nl/vivezchezvous.pdf"" "
La Roseraie, jardin au milieu des collines… *
• *‘Ces*Chansons*qui*nous*enchantent!’,"* een"hele"zaterdag"in"Delft"(Club"des"Entrepreneurs,"Oosteinde" 171A"S"10.00"tot"16.30"uur)"samen"op*ontdekkingstocht*langs*de* mooiste*–*bekende*en*onbekende*–*Chansons."Een"gemiddelde" kennis"van"het"Frans"is"nodig"om"van"de"dag"echt"te"genieten." • 19*september*2015*:*‘Le*vin*divin’** • 21*november*2015:*‘Amour*gaillard,*amour*courtois’***
Zie"www.talenvoortalent.nl/ceschansons.pdf"&"www.talenvoortalent.nl/levindivin.pdf"" "
5"
*
Une*semaine*de*rêve*dans*la*Drôme* ‘Vivez"la"France!’"–"juin"2015"–"Mas"de"l’Adret
‘Cher&Sylvain,&&&& Notre&séjour&était&vraiment&‘fa8bu8 lous’&;8)&Nous&avons&énormément& appris&et&cela&avec&beaucoup&de& passion.&&& Quel&classeur&précieux&plein&de& grammaire,&chansons,&vocabulaire,& textes&et&activités&!&& Merci&pour&tout&!&&L’ambiance&y& était&formidable,&aussi&grâce&à&ton& talent&pour&transformer&toutes&les& pièces&au&moyen&des&affiches,&&des& poèmes,&des&BD&etc.&C’était&une& semaine&épatante…’&&&&&&&&&&&Marion
Ça"ne"vous"dit"pas?"
6"
4/*Column*:*Le*restaurant,*une*idée*révolutionnaire!" "
Un"déjeuner"de"mariage"–"si"long"pour"les"enfants…"
"
" Zondag,"vervelingsdag."Eest"naar"de"kerk."Anderhalf"uur"met"je"billen"op"de"pijnbank"naar"Latijn"luisteren."Echt" niet"mis,"la&messe&de&mon&enfance…"Maar"pas"daarna"begon"de"echte"marteling:"le&déjeuner&du&dimanche:" urenlang"naar"je"bord"zitten"staren"en"die"conversations&de&grandes&personnes"moeten"aanhoren"–"geef"me"dan" nog"maar"liever"het"Latijn,"dan"kan"ik"tenminste"wegdromen!"Al"dat"gewacht"tussen"de"gangen"in,"en"in"je" zondagse"kleren"netjes"eten,"comme&il&faut."Pas"tegen"een"uur"of"half"vier"mocht"je"bij"het"digestif"vragen"of"je" van"tafel"mocht."Comme&au&restaurant…" " Toen"besefte"ik"nog"niet"dat"ik"de"gelukkige" getuige"was"van"een"andere"mis,"een"sacro8saint" cultuurritueel"dat"onlangs"door"de"UNESCO"als" immaterieel"werelderfgoed"is"uitgeroepen"en"alle" gourmets"van"de"wereld"laat"watertanden:"la& Cuisine&française."Pas"veel"later"–"in"Nederland"%" S"werd"het"me"duidelijk"dat"een"warme" driegangen"maaltijd"twee"keer"per"dag"niet"overal" de"norm"was…""et&manger&au&resto,&pas&partout&la& chose&la&plus&naturelle&du&monde.&Waarom"in" Frankrijk"wel?" " <"In"den"beginne"was"de"lepel."En"de"kom." Iedereen"had"ze"bij"zich,"alsmede"een"mes."In"de"
7"
Auberges&de&villages"kreeg"je"ook"als"boord"een"reuzensnee"brood."Daarop"werd"door"de"kokkin"een"portie" ragoût"gekwakt"en"dat"deelde"je"met"je"buurman,"je"com8pagnon,"degene"dus"met"wie"je"het"brood"deelde."Het" woord"copain"stamt"ook"van"die"tijd."Het"was"nog"vóór"de"aardappel,"toen"het"dagelijks"brood"–"le&pain"idien& –"nog"van"levensbelang"was."De"edelen"in"hun"château8forts"aten"trouwens"niet"veel"anders:"alleen"veel"meer" vlees,"vanwege"hun"alleenrecht"op"jagen."" " De"eerste"flamboyante"Franse"koning"was"François"1er,"die" behalve"voor"zijn"mooie"maîtresses"S"Diane"de"Poitiers,"la& Dame&de&Beauté"S"en"voor"zijn"vele"Châteaux&de&la&Loire," ook"een"oog"had"op"Italië"en"haar"geraffineerde"levensstijl." Frankrijk"kreeg"van"hem"twee"Italiaanse"meesterwerken:"la& Joconde&et&la&fourchette."Het"leven"aan"het"Hof"werd"vanaf" die"tijd"alsmaar"rijker"en"losbandiger,"vol"feesten"en" festijnen,"met"als"absoluut"hoogtepunt"het"Versailles"van" de"Roi8Soleil."Hem"mogen"zien"eten"was"voor"de"hovelingen" le&plus&grand&des&honneurs,"met"als"gevolg"dat"zij"–"letterlijk" –"uit"zijn"hand"aten:"de"resten"van"het"Koninklijke"maal" werden"volgens"een"strikte"pikorde"onder"Ducs,&Marquis"en" andere"favoris"verdeeld."" " De"Grands&Seigneurs"hadden"uiteraard"hun"eigen"kok,"met"als"beroemdste" voorbeeld"de"onverwoestbare"meesterSdiplomaat"Talleyrand"en"zijn"chef" Antonin"Carême,"créateur"van"de"Haute&Cuisine."Wie"buitenhuis"wilde"eten"–" zonder"zich"onder"le&peuple"te"mengen"S"moest"naar"de"traiteur."Het"eten" was"daar"niet"al"te"best"en"werd"alleen"op"bepaalde"uren"geserveerd,"en" vooral,"de"rekening"werd"er"verdeeld"tussen"alle"convives,&ongeacht"wie"wat" gegeten"had."Heel"Nederlands,"en"erg"ongemakkelijk."" " Een"zekere"heer"Mathurin"Roze"de"Chantoiseau"kreeg"in"1766"l’idée& novatrice"van"een"plek"waar"men"op"welk"moment"dan"ook"à&la&carte"aan" kleine"schone"marmeren"tafels"vleesbouillons"en"mineraal"water"kon" nuttigen."Pour&se&restaurer"(zich"op"te"knappen),"ver"van"de"vette"ragouts"en" dubieuze"wijnen"van"de"traiteurs."En"je"betaalde"alleen"wat"je"zelf"gegeten" had."Toen"een"paar"jaar"later"de"Révolution"de"kokken"van"de"emigrerende" aristocrates"op"straat"zette,"wemelde"het"in"korte"tijd"van"die"eetS ablissements"om"de"nieuwe"machthebbende"–"le&bourgeois"–"te"dienen."Le& Restaurant&était&né.&& En"voor"kinderen," de"zondagse" verveling.&"
Monsieur"de"Talleyrand" ""
Voor"de"liefhebbers"van"mijn"columns:"" " • •
vele"zijn"op"www.francofiel.nl"te"lezen" een"veertigtal"zijn"mooi"gebundeld"in"‘Question"de" savoirSvivre:"waarom"Fransen"uw"Frans"niet" snappen?’"!" www.talenvoortalent.nl/questiondesavoirvivre.pdf"""
Table"à"la"Tour"d’Argent"
8"
5/"Chronique":"Ciel,"ma"fille"vire"végétarienne"!"" LE"MONDE"|"05.05.2015"|"Par"Catherine"Rollot"et"Pascale"Krémer"(revu"et"annoté"par"Sylvain"Lelarge) " Fini"le"sacroSsaint"rosbif"du"dimanche."Maintenant,"la"petite"dernière"ne"jure"que"par"le"tofu."Une"«"conversion"»" végétarienne"qui"touche"de"plus"en"plus"de"jeunes"filles,"et"sème"parfois"la"zizanie"au"sein"des"familles." Quand,"le"cœur"battant,"Ophélie"l’a"annoncé"à"ses"parents,"ils"ont,"ditSelle,"tenté"de"dissimuler"leur" désapprobation,"puis"se"sont"inquiétés,"et"même" sentis"un"peu"coupables"—"qu’avaientSils"raté"dans" son"éducation"?"Bien"sûr,"ils"continueraient"de" l’aimer"telle"qu’elle"était."Et"cette"lubie"lui" passerait,"forcément…"Ophélie"Véron,"29"ans," raconte"son"«&coming&out&»&alimentaire"comme"un" cataclysme"familial." A"22"ans,"cette"jolie"brune"à"taches"de"rousseur," auteure"d’une"thèse"en"géographie"politique," s’avoue"végétarienne."A"25"ans,"elle"se"revendique" «"végane"»"–"excluant"de"son"mode"de"vie"tout" produit"provenant"des"animaux"(alimentation," vêtements,"cosmétiques,"etc.),"dont"elle"refuse" l’exploitation."«&Très,&très&dur&»"face"à"des"parents"qui"expriment"leur"amour"par"des"petits"plats"du"terroir." «"Pour&eux,&c’était&incompréhensible.&J’avais&une&maladie&psychiatrique&!&»&«&Ce&n’était&pas&comme&si&elle& s’enrôlait&dans&l’Etat&islamique,&tout&de&même,&tempère"sa"maman,"sexagénaire.&Mais&c’était&très&étrange,&ça&la& coupait&de&la&nourriture&des&autres,&donc&de&nous.&»&Depuis,"les"légumes"ont"rétabli"la"paix"familiale." Faire"une"croix"sur"la"viande,"le"poisson,"et"même"parfois"le"lait"et"les"œufs,"voilà"le"choix,"mesuré"en"2012," d’environ"3"%"de"la"population."Depuis,"bien"des"indices"prouvent"une"accélération"de"la"tendance,"notamment" chez"les"jeunes,"filles"en"tête."Les"livres"de"cuisines"végétarienne"et"végétalienne"font"le"bonheur"des"éditeurs," et"des"blogueuses"en"vogue"(comme"Ophélie"elleSmême,"alias"«"Antigone"XXI"»)"qui"concoctent"leurs"petits"plats" véganes&pour"des"dizaines"de"milliers"de"lecteurs"quotidiens."Les"restaurants"poussent"comme"des" champignons."Même"Carrefour"lance"ses"produits"végétariens"de"marque"distributeur." " «*Un*levier*d’action*politique*»* «&Le&phénomène&monte&clairement&depuis&quatre&ou&cinq&ans,& surtout&chez&les&urbains&diplômés,"observe"la"jeune"professeure"de" mathématiques"qui"préside"l’Association"végétarienne"de"France," Elodie"VieilleSBlanchard."Nous&avions&500&adhérents&en&2007,&nous& en&comptons&4&000&aujourd’hui,&dont&beaucoup&de&jeunes.&Sur&nos& 70&000&fans&Facebook,&les&trois&quarts&sont&des&femmes,&près&de&la& moitié,&des&18834&ans.&»"Sur"les"campus,"quelque"10"%"d’étudiants" se"revendiquent"végétariens"ou"végétaliens,"3"%"de"plus"qu’il"y"a" trois"ans."" S’ils"prennent"double"ration"de"courgettes"au"restaurant" universitaire,"c’est"d’abord"par"sensibilité"à"la"cause"animale"et" environnementale."Ajoutez"à"cela"une"pincée"de"bonnes"résolutions" (manger"sain)"et"une"large"rasade"d’informations,"aisément" accessibles"sur"Internet,"partagées"à"l’envi"sur"les"réseaux"sociaux." «&Les&jeunes&ne&croient&plus&en&l’efficacité&du&politique,&ajoute"Cécile" Van"de"Velde,"sociologue"à"l’Ecole"des"hautes"études"en"sciences" sociales."A&défaut&de&pouvoir&agir&sur&la&grande&société,&ils&changent& leur&propre&vie"idienne&à&travers&l’engagement&de&proximité&et& la&consommation,&qui&devient&un&levier&d’action&politique.&»"
9"
Dans"les"familles,"la"«"conversion"»"au"culte"végétal"ne"se"fait"pas"toujours"dans"l’harmonie."En"témoigne"ce" souvenir,"gravé"dans"chaque"mémoire,"du"jour"fatidique"de"l’annonce"aux"parents."«&C’était&l’anniversaire&de& mes&17&ans&»,&«&Le&5&avril&2014&»,&«&Pendant&les&courses&de&Noël&avec&ma&mère&»,&«&Ma&résolution&du&Jour&de&l’an,& en&2011&»…&& Au"pays"de"la"gastronomie,"du" repas"commun,"du"gigot"du" dimanche,"les"réactions"ne"sont" pas"forcément"enthousiastes." «&Qu’est8ce&que&vous&allez& manger&?&Vous&allez&nous& compliquer&la&vie&!&»,"s’est" affolée"la"mère"de"Camille"et" Cécile"Revel,"des"jumelles" devenues"végétariennes"à"18" ans"qui,"pour"aider"leurs"jeunes" congénères"en"transition" alimentaire,"ont"ensuite"créé"le" forum"Internet"Génération" végane."«&Tu&es&manipulé&»,"ont" soupçonné"les"parents" d’Alexandre"Rozenblum,"17"ans," avant"ce"coup"de"grâce":"«&Tu& fais&ta&crise&d’ado&sur&le&tard&!&»& Guiseppe"Arcimboldo" «&On&n’a&rien&compris…&Dire& qu’elle&aimait&le&rosbif& saignant&»,"s’interroge"encore"Natacha"CoquilleSChambel,"mère"de"Marie,"16"ans." Autant"que"le"casseStête"aux"fourneaux,"ce"sont"les"éventuelles"carences"qui"inquiètent."Un"seul"moyen"d’y" couper"court,"savent"les"jeunes":"promettre"visite"chez"le"nutritionniste"et"analyse"de"sang"régulière."Dans"leur" for"intérieur,"les"parents"carnivores"espèrent"que"tout"cela"n’est"que"passade."Ils"tentent"la"stratégie"du"lardon" dans"la"quiche"aux"légumes."Ou"du"poisson"à"toutes"les"sauces,"avant"de"se"rendre"à"l’impensable"évidence:"lui" aussi"est"banni." " «*Tu*manges*un*mort*»* Comme"l’éphémère"dure,"chaque"repas" vire"à"la"guerre"d’usure."Avec,"pour" armes,"les"sempiternelles"réflexions":" «"Et&le&cri&de&la&carotte&qu’on&arrache&de& terre,&tu&ne&l’entends&pas&?&»&(le"père)";" «&Ce&n’est&pas&parce&que&tu&ne&manges& plus&de&viande&qu’on&va&arrêter&de&tuer& des&animaux&»&(le"grand"frère)";"«&On&voit& que&tu&n’as&jamais&connu&la&faim&»&(le" grandSpère)";"«&Et&ton&bébé,&tu&le& nourriras&comment&?"»"(la"grandSmère)";" «&A&ton&mariage,&on&va&manger&de& l’herbe&?&»&(les"oncles"et"tantes)…" Jusqu’au"conflit"ouvert,"avec"prises"de" bec.&«&Mes&parents&aiment&la&viande,&ils& ne&voulaient&pas&lâcher,"se"souvient" Margaux"Simonet,"24"ans,"salariée"d’une" régie"publicitaire."
10"
J’enlevais&les&petits&morceaux&cachés&dans&la&purée,&et&c’était&des&engueulades,&surtout&avec&mon&père.&»" Valérie"Ventura,"secrétaire"stéphanoise,"s’est"retrouvée"à"jouer"les"casques"bleus"entre"un"fils"«&très&remonté&»" et"une"fille"«&un&peu&dans&la&provoc&»":"«&Elle&lui&disait&devant&son&steak&“tu&manges&un&mort”,&et&cela&partait&en& dispute…&»" Quand"les"parents"se"sont"fait"une"raison,"arrachant"qui"une"concession"sur"le"poisson"ou"les"œufs,"qui"une" promesse"d’autonomie"(l’exalté"fera"luiSmême"ses"courses"et"son"frichti"de"tofu"au"sésame,"quinoa"et"graines" germées),"reste"à"composer"avec"les"amis."Fatigant"de"se"justifier"sans"cesse."Ou"d’apporter"son"drôle"de"gâteau" au"chocolat"sans"lait,"ni"œufs"dans"les"soirées."Maëlle"Dravet,"17"ans,"se"sent&«&comme&un&fardeau&»&dans"les" sorties"entre"copains":&«&Je&n’habite&pas&dans&une&grande&ville,&il&n’y&a&pas&de&restau&végétarien,&c’est&toute&une& affaire&de&choisir&où&nous&allons&manger.&»" Si"les"véganes"de"son"genre"sont"souvent"perçus"comme"extrémistes,"les"végétariens"ne"suscitent"plus"guère" d’opprobre."La"viande"n’est"plus"en"odeur"de"sainteté"nutritionnelle."Arrêter"d’en"consommer,"chez"les"jeunes," peut"relever"de"l’imprégnation"familiale"quand"père"et"mère"pratiquent"le"«"flexitarisme"»"sans"le"savoir"(le" végétarisme"intermittent)."Sophie,"décoratrice"d’intérieur,"voit"en"sa"fille"Lucie,"élève"de"terminale"et" végétarienne,"«&l’expression&la&plus&poussée&de&ce&que&ressent&la&famille&»,"qui"a"déjà"quasiment"renoncé"à"la" viande"rouge." Après"une"crise"d’adolescence"au"kebab,"Nicolas"Celnik,"en"terminale"dans"les"HautsSdeSSeine,"fils"d’une"mère" végétarienne,"d’un"père"pas"loin"de"l’être,"frère"d’une"jeune"végane"qui"peint"des"vaches"culpabilisantes"devant" les"restaurants,"a"suivi"le"mouvement"en"2014."Question"d’éthique,"une"fois"informé"sur"les"conditions" d’élevage."Et"d’efficacité"dans"les"soirées."«&Etre&veggie,&rien&de&tel&pour&draguer&les&filles.&»" *
(manger"de"la" viande"est" peutSêtre"une" erreur,"mais" écrire"‘héro’" sans"s"aussi,"à" moins"qu’il"ne" s’agisse"du"jus" de"fruit…"ou" de"l’héroïne," qui"ne" comporte"pas" non"plus"de" produits" animaux," mais"n’est"pas" vraiment" bonne"pour"la" santé!)"
"
Lexique* Le*végétarien*exclut"de"son"alimentation"toute"chair"animale"(viande,"poisson,"fruits"de"mer)." Le*végétalien"rejette"non"seulement"la"chair"des"animaux"(viande,"poisson,"fruits"de"mer…),"mais"aussi"tout" aliment"issu"du"monde"animal"(produits"laitiers,"œufs,"beurre"ou"encore"miel…)" Le*végane"(terme"angloSsaxon)"est"un"végétalien"qui,"par"ailleurs,"supprime"de"son"quotidien"tout"produit"ou" loisir"reposant"sur"l’exploitation"de"l’animal"(cuir,"laine,"produits"cosmétiques"contenant"des"graisses" animales,"équitation,"visite"de"zoo…)" Le*«*flexitarien*»,"végétarien"occasionnel,"reste"un"omnivore,"qui"limite"sa"consommation"de"viande"à"une"ou" deux"fois"par"semaine.*
11"
Vocabulaire:" • • •
• • • • •
• • • • • • • • •
virer*":"se"transformer"en…" sacroSsaint":"absolument"sacré"(terme"un"peu" moqueur)" ne"plus"jurer"que"par"quelque"chose":"ne"plus"parler" que"de"ça,"se"référer"continuellement"à"ça,"en"être" obnubilé" semer"la"zizanie":"créer"la"discorde,"provoquer"les" disputes" au"sein"de":"à"l’intérieur"de…" tel(le)"que":"comme" une"lubie":"une"folie,"une"envie"passagère" le"terroir":"la"petite"région"dans"laquelle"on"vit"et"on" produit"une"nourriture"de"qualité"qu’on"ne"trouve"pas" ailleurs" faire"une"croix"sur"quelque"chose":"accepter"de"le" perdre" concocter":"préparer"minutieusement" quotidien":"de"chaque"jour" pousser"comme"des"champignons":"apparaître"en" grand"nombre" urbain":"de"la"ville" on"utilise"un"levier"pour"soulever"des"choses"lourdes" !" une"rasade":"une"bonne"quantité"d’une"boisson" un"gigot":"la"cuisse"d’un"agneau" une"crise"d’ado*":"crise"d’adolescence,"période"de"conflit"ouvert"que"les"jeunes"de"12"à"16"ans"ont"avec"l’autorité" parentale" • sur"le"tard":"en"retard" • saignant":"se"dit"d’une"viande"très"peu"cuite"(ensuite"elle"est"‘à"point’"ou" ‘rosée’,"puis"‘bien"cuite’,"c’est"à"dire"comme"une"semelle"de"chaussure)" • un"casseStête":"un"problème"insoluble" • dans"mon"fors"intérieur":"en"moiSmême" • une"passade":"une"chose"qui"ne"va"pas"durer" • banni":"expulsé"d’un"groupe" • éphémère*=*temporaire" • la"guerre"d’usure":"une"guerre"où"ce"n’est"pas"le"plus"fort"qui""""""""""""""""""""""""""""""" gagne,"mais"celui"qui"peut"tenir"le"plus"longtemps" • sempiternel":"qui"ne"finit"jamais" • une"prise"de"bec*":"une"dispute"violente"et"courte" • une"engueulade":"des"reproches"amers,"fortement"exprimés" • la"provoc*":"la"provocation" • un"frichti*":"un"plat"simple"qu’on"cuisine"soiSmême" • un"fardeau":"quelque"chose"de"lourd"à"(sup)porter" • toute"une"affaire":"quelque"chose"de"compliqué" • en"odeur"de"sainteté":"bien"considéré"par"les"autorités" • culpabilisant":"qui"fait"qu’on"se"sent"coupable" • draguer"les"filles":"faire"la"cour"aux"filles,"flirter"avec"elles" "
*"mots"familiers"
Tuyau"de"dernière"minute:"ouverture"de"la"première"boucherie"végétarienne,"à"Paris!" www.goodplanet.info/actufondation/2015/07/06/neoplaneteSonSaStesteSlaS1ereSboucherieSsansSviandeSdeSfrance""
12"
6/"Bonus"caniculaire:"le"brumisateur"" Regardez"le"film:"http://www.arte.tv/magazine/karambolage/fr/lobjetSleSbrumisateurSkarambolage"" La"première"fois"que"j'ai"vu"une"femme"se"servir"d’un"brumisateur"Evian,"j’en"avais"le"souffle"coupé":"j’ai"cru"qu’elle"se" mettait"du"déodorant"en"pleine"figure"!"Ma"deuxième"surprise,"je"l’ai"eue"lorsqu’on"m’a"expliqué"ce"qu’il"y"avait"à" l’intérieur"de"ce"brumisateur":"de"l’eau"minérale"!" Ah."De"l’eau"minérale."J'étais"sidérée."Il"faut" comprendre"d'où"je"venais":"j'étais"une"jeune"allemande" qui"avait"reçu"sa"conscience"écologique"avec"le"lait" maternel,"pour"ainsi"dire."Je"triais"mes"ordures,"je"faisais" du"vélo,"je"mangeais"bio,"et"maintenant"ça"!" Eh"oui,"je"trouvais"hallucinant"de"fabriquer"des"bombes" en"aluminium"pour"de"si"petites"quantités"d’eau," puisque"la"production"d’aluminium"est"vraiment"très" polluante."Et"puis,"je"n’en"revenais"pas"du"prix"de"l’objet":"50"ml"à"3"euros,"eh"bien,"ça"vous"fait"le"litre"d’eau"minérale"à" 60"euros"!"Autant"s’asperger"avec"du"champagne"!" Mes"copines"françaises"ne"comprenaient"pas.""Mais"ça"rafraîchit"et"ça"hydrate"la"peau"!"."Eh"ben,"si"ça"rafraîchit"et"que" ça"hydrate"la"peau..."Et"puis,"comme"pour"se"racheter"une"conscience,"elles"ajoutaient":""Tu"sais,"ce"n'est"pas" uniquement"un"luxe"pour"la"plage,"ça"s'utilise"surtout"pour"les"bébés"!"Pour"éviter"qu'ils"n’aient"trop"chaud"l’été"!"" Alors,"les"étés"sont"probablement"beaucoup"plus" froids"en"Allemagne,"car"je"n'avais"jamais"vu"de"bébé" allemand"se"faire"asperger"d'eau"minérale"en" brumisateur..." D’ailleurs,"quand"j’en"parlais"à"Marion,"une"copine" allemande,"elle"me"disait"juste":""Ils"sont"fous"ces" Français"."Bon,"avec"le"temps,"je"me"suis"habituée"à"la" vue"du"brumisateur"sur"les"plages"arrière"des"voitures," dans"les"sacs"de"plage"et"dans"les"landaus"français."J'ai" même"constaté"l'avènement"de"la"chose"en" Allemagne,"certes"dans"une"moindre"mesure."LàSbas" c'est"un"objet"de"luxe"très"chic"et"très"français,"que" l’on"ne"trouve"évidemment"pas"dans"n’importe"quel"supermarché,"comme"c’est"le"cas"en"France." Bon,"lorsque"j’ai"appris"que"le"brumisateur"Evian,"inventé"en"1962"par"deux"pharmaciens,"était"à"l’origine"destiné"à"un" usage"clinique"pour"traiter"des"gens"avec"des"problèmes"dermatologiques"graves"et"des"grands"brûlés,"j’ai"arrêté"de"le" considérer"uniquement"comme"une"lubie"superflue."Et"je" me"suis"presque"rabibochée"avec"l'objet"de"mon"courroux." Mais"pas"au"point"d'en"acheter,"bien"sûr." Quoique..."Il"y"a"eu"un"moment,"où"même"moi,"j'ai"éprouvé" le"besoin"de"m'acheter"un"brumisateur"Evian":"pendant"la" grande"canicule"en"2003."Mais,"dans"mon"supermarché," vous"vous"en"doutez,"il"n'en"restait"plus"un"seul"!"Pas"de"la" marque"Evian,"ni"Vittel,"ni"d’aucune"autre"marque."C'était" tout"simplement"la"pénurie"!"Alors"j'ai"pris"mon"bon"vieux" vaporisateur"pour"plantes,"je"l'ai"rempli"d'eau"et"je"me"suis" aspergée"avec."Et"figurezSvous,"ça"rafraîchit"et"ça"hydrate"la"peau"merveilleusement"bien."
13"
Vocabulaire" " •
•
• • •
• •
La"brume"est"un"brouillard"léger,"qui"humidifie"la" peau";"un"brumisateur"est"un"appareil"qui"projette"un" nuage"de"très"fines"gouttelettes"d’eau,"comme"un" vaporisateur,"mais"en"encore"plus"fin" en"avoir"le"souffle"coupé":"être"tellement"étonné" qu’on"ne"peut"plus"parler,"qu’on"reste"bouche"bée" (avec"la"bouche"ouverte)" sidéré":"extrêmement"surpris" hallucinant:"qui"fait"douter"de"ses"propres"yeux" une"bombe"n’est"pas"seulement"l’engin"de"guerre"qui" explose,"mais"aussi"une"bouteille"sous"pression"qui" permet"de"faire"jaillir"un"liquide"sous"la"forme"de"fines" gouttelettes"" s’asperger":"se"mouiller"en"s’envoyant"de"petites" quantités"d’eau"sur"le"corps" la"plage"arrière"d’une"voiture":"la"partie"horizontale" derrière"le"siège"arrière"et"sous"la"vitre"arrière,"où"l’on" peut"poser"des"objets"et"à"travers"de"laquelle"le" chauffeur"peut"voir"ce"qu’il"y"a"derrière"la"voiture" une"lubie":"une"folie,"une"envie"passagère" superflu":"absolument"pas"nécessaire" se"rabibocher*":"se"réconcilier" la"pénurie":"le"manque"au"niveau"de"tout"un"groupe,"d’une"ville,"d’un"pays…"
• • • • " *"mots"familiers" " "
"
7/*La*chanson:*Certains*jours,*j'aimerais*bien*être*mon*chien…" " " Certains"jours,"j’aimerais"bien"être"mon"chien"!" Bien"au"chaud"dans"l'édredon,"je"m'observerais"froidement," À"m'agiter,"paniqué"chaque"matin," Et"je"me"rendormirais"à"ce"spectacle"fatigant." Puisque"mon"unique"centre" D'intérêt"serait"mon"ventre," Que"mes"seuls"efforts"seraient"mon"sommeil"et"ma"digestion," Mes"recherches"spirituelles" Mèneraient"à"ma"gamelle";" J'aurais"pour"seul"sujet"de"tourment"et"de"méditation" La"morphologie"de"mon"os"quotidien."" Quelquefois"j'aimerais"bien"être"mon"chien…" " Certains"jours"j'aimerais"bien"être"mon"chien." Je"ne"me"creuserais"plus"la"tête"en"forme"de"fuseau," Et"en"disposant"d'un"nez"comme"le"sien," Je"reclasserais"le"monde"à"l'échelle"de"mon"museau," En"personnes"hautes"ou"rampantes," En"bons"ou"malodorantes…" Et"quant"aux"lécheurs"contre"qui"j'ai"toujours"eu"une"dent," J'attendrais"qu'ils"me"caressent," Puis"je"leur"mordrais"les"fesses," Ce"que"je"ne"fais"que"dans"les"cas"extrêmes"actuellement," Car"l'état"de"ma"denture"est"très"moyen…" Quelquefois"j'aimerais"bien"être"mon"chien…" " Certains"jours"j'aimerais"bien"être"mon"chien"!" Les"mensonges,"les"ragots"me"laisseraient"indifférent…" On"ne"m'attraperait"plus"comme"un"crétin" Dans"ces"discussions"idiotes"qui"me"font"perdre"mon"temps"!" Qu'on"discute,"qu'on"débatte," Je"lèverais"une"patte" Pour"montrer"mon"intérêt,"pour"apporter"mon"argument…" Plus"d'importunes"visites" Si"ça"sonnait,"j'irais"vite" Aboyer"derrière"la"porte,"et"je"dirais"poliment":" "Désolé,"mais"vous"êtes"venu"pour"rien" Le"patron"est"sorti"et"moi"je"suis"le"chien"." " Certains"jours"j'aimerais"bien"être"mon"chien." J'aurais"des"tas"d'avantages"sans"une"ombre"de"soucis," Et"tout"compte"fait"j'accepterais"fort"bien" De"manger"dessous"la"table"et"de"dormir"au"pied"du"lit." Plus"d'impôts,"plus"de"contraintes," De"devoirs,"d'ennuis,"de"craintes…" Mais,"en"tant"qu'homme,"il"me"reste"un"talent"qui"lui"fait"défaut" Un"don"qu'il"m'envie"sans"doute," Ça"le"ronge"et"le"déroute," Car"de"nous"deux"je"suis"celui"qui"peut"ouvrir"le"frigo"!" Et"je"savoure"ce"geste"quand"je"vois" Que,"parfois,"mon"chien"aimerait"bien"être"MOI"!" " Frederik"(Reinhart)"Mey"(traduction"de"l’auteur)" "
Tapez*sur*YouTube:"Frederik"Mey"mon"chien" Pour"la"version"allemande":"Reinhard"Mey"mein"Hund"" "
Reinhard"Mey"est"un" chanteur"allemand"à" texte,"à"juste"titre"très" aimé,"francophile"et" parfaitement"bilingue." Une"de"ses"chansons" de"jeunesse…"
Es"gibt"Tage,"da"wünscht‘"ich,"ich"wär"mein"Hund,""""""""""""""" Ich"läg‘"faul"auf"meinem"Kissen"und"säh‘"mir"mitleidig"zu," Wie"mich"wilde"Hektik"packt"zur"Morgenstund‘," Und"verdrossen"von"dem"Schauspiel,"" " """""""""""""" legt‘"ich"mich"zurück"zur"Ruh‘." Denn"ich"hätte"zwei"Int‘ressen:" Erstens"Schlafen,"zweitens"Fressen." Und"was"sonst"schöngeistige"Dinge"angeht," Wäre"ausschließlich"Verdauung" Der"Kern"meiner"Weltanschauung," Und"der"Knochen,"um"den"diese"Welt"sich"dreht," Wär‘"allein"meiner"Meditationen"Grund:" Es"gibt"Tage,"da"wünscht‘"ich,"ich"wär"mein"Hund." "
Es"gibt"Tage,"da"wünscht‘"ich,"ich"wär"mein"Hund," Und"ich"hätte"seine"keilförmige"Nase,"dann"erschien‘" Mir"die"Umwelt"vor"ganz"neuem"Hintergrund," Und"ich"ordnete"sie"ein"in"ganz"andre"Kategorien:" Die,"die"aufrecht"geh‘n,"die"kriechen," Die,"die"wohl,"die"übel"riechen," Und"den"Typen,"die"mir"stinken,"könnt‘"ich"dann" Hose"oder"Rock"zerreißen" Und"sie"in"den"Hintern"beißen," Was"ich"heut‘"nur"in"extremen"Fällen"kann," Denn"ich"kenn‘"meinen"zahnärztlichen"Befund:" Es"gibt"Tage,"da"wünscht‘"ich,"ich"wär"mein"Hund." "
Es"gibt"Tage,"da"wünscht‘"ich,"ich"wär"mein"Hund," Und"dann"kümmerte"mich"kein"Besuch,"" """""""""""""" kein"Klatsch,"keine"Affär‘n," Redete"mir"nicht"mehr"Fusseln"an"den"Mund," Um"irgendwelchen"Strohköpfen"irgendetwas"zu"erklär‘n," Denn"anstatt"zu"diskutieren," Legte"ich"mich"stumm"auf"ihren"Schoß," Und"sie"kraulten"mir"zwangsläufig"den"Bauch." Und"sollt‘s"an"der"Haustür"schellen," Würd‘"ich"hingeh‘n,"würde"bellen," Froh,"daß"ich"niemanden"reinzulassen"brauch‘," Und"ich"sagte:"„Tut"mir"leid,"aber"zur"Stund“" Ist"der"Boß"nicht"da,"und"ich"bin"nur"der"Hund.“" "
Es"gibt"Tage,"da"wünscht‘"ich,"ich"wär"mein"Hund," Denn"mir"scheint,"daß"ich"als"er"beträchtliche"Vorteile"hätt‘," Denn"ich"lebte,"wie"ich"leb‘,"weiter"im"Grund," Äße"zwar"unter"dem"Tisch,"" " " """"""""""""" doch"schlief‘"ich"noch"in"meinem"Bett," Sparte"aber"ungeheuer," Zahlte"nur"noch"Hundesteuer," Nur"in"einem"bin"ich"als"Mensch"besser"dran," Darum"mag"er"mich"beneiden," Denn"ich"bin"der"von"uns"beiden," Der"die"Kühlschranktür"allein"aufmachen"kann." Und"das"sind"Momente,"die"genieße"ich," Denn"ich"weiß,"dann"wünscht‘"mein"Hund,"er"wäre"ICH."
14"
15"
Vocabulaire** * * * * * * * * * * * * * *
• • • • • • • • • • • • • •
*
" " " " " dans"les"pays"germaniques,"on"préfère"dormir"sous"un"édredon"(="une"couette)"que"sous"des"couvertures" les"chiens"mangent"dans"une"gamelle" la"forme"d’un"fuseau":"une"forme"conique" le"museau"est"le"‘nez’"du"chien"" un"lécheur"est"un"mot"injurieux"pour"désigner"quelqu’un"qui"fait"des"compliments"hypocrites"pour"se"faire"bien"voir" la"denture":"l’ensemble"des"dents" les"ragots"="les"onSdit,"ce"que"les"voisins"se"racontent"les"uns"aux"autres"" un"crétin"est"un"imbécile" aboyer":"façon"de"parler"du"chien" des"tas"="beaucoup" sans"l’ombre"d’un"souci"="sans"le"moindre"souci"="aucun"souci" faire"défaut"="manquer"="ne"pas"être"disponible" ça"le"ronge"="ça"l’inquiète"continuellement" savourer"="déguster,"consommer"avec"beaucoup"de"plaisir"
*
16"
7/*Prijsvraag*numéro*49*:** *
* La*devise*de*l’été!* La"voici,"sur"votre"TSshirt,"la"devise"de"l’été,"l’été"d’aventure"et"de"rencontres"que"je"vous"souhaite." " Le*défi*d’aujourd’hui*:** compléter"la"devise""" et"écrire"un"petit"texte"en"français"" pour"exprimer"" comment"vous"allez"" la"mettre"en"pratique…" " Je"choisirai"les"lauréats"" non"sur"la"qualité"de"leur"langue"écrite,"" mais"sur"la"fraicheur"et"l’authenticité"" du"contenu."" " Le"prix"pour"les"quatre"élus":" "
‘Vendredi*ou*la*vie*sauvage’** de"Michel"Tournier"
* *
Un"jour"de"septembre"1759," Robinson,"seul"survivant"du" naufrage"de"La"Virginie,"échoue" sur"l'île"de"Speranza"et"s'en" déclare"gouverneur."Aussi," quand"il"rencontre"l'Indien" Vendredi,"le"tientSil" naturellement"pour"son"esclave." Mais,"finalement,"les"rôles" s'inversent":"Robinson"a" beaucoup"à"apprendre"de" Vendredi...""Ce"n'est"plus" Robinson"qui"apprend"la" civilisation"à"Vendredi,"c'est" Vendredi"qui"apprend"la"vie" sauvage"à"Robinson","explique" Michel"Tournier,"signant"là"l'une" de"ses"plus"belles"histoires."
17"
Antwoorden*op*de*prijsvraag*numéro*48*:**
mots*caméléon* "
" " " " " " " " Serviteur"d’un"chevalier" " Tissu"utilisé"pour"les"vêtements"de" deuil" Différence"comptable"entre"crédit"et" débit" Emploi"bien"défini,"avec"ses" responsabilités"et"ses"prérogatives" Forme"servant"à"cuire"des"gâteaux" " Ouvrage"destiné"à"être"lu" " Instrument"oscillant" " Apprenti"matelot" "
le" le" le" le" le" le" le" le"
page" la" crêpe" la" solde" la" poste" la" moule" la" livre" la" pendule" la" mousse" la"
Feuille"d’un"livre" Spécialité"bretonne" Rémunération"d’un"militaire" Service"public"chargé"de"la"distribution" du"courrier" Coquillage"comestible" DemiSkilo" Petite"horloge"munie"d’un"balancier" Verdure"recouvrant"les"sols"humides"
* *
<1"
Fastoche!"
2>"