Bewonersvereniging EVA Lanxmeer - jaargang 12 nr 1 - februari 2009 BORREL OM HET NIEUWE JAAR TE VIEREN

B•E•L NIEUWS Bewonersvereniging EVA Lanxmeer - jaargang 12 nr 1 - februari 2009 Dag Monique, dag Yfke, dag allemaal! Monique de Man heeft afscheid genomen als redactielid. Yfke Kirchner gaat aan het eind van het jaar weg. Niks dramatisch, geen ruzie, geen gebrek aan motivatie…gewoon, zo gaat dat in het leven. Je loopt een tijdje mee, je kijkt hoe het gaat, je helpt een handje, je pakt een tijdje het voortouw. En als het goed is komt er na jou een ander die zegt: laat mij maar een poosje de kar trekken. Misschien niet meteen die hele kar, maar in elk geval meehelpen om het voertuig in beweging te houden. Of desnoods de koers uit te stippelen, terwijl anderen meer van het duw- en trekwerk zijn. Enfin, waar het op neerkomt, is simpelweg dit: we zijn een redactielid kwijt, na jarenlange dienst. Bedankt Monique, namens alle ruim driehonderd ontvangende adressen en zeker tweemaal zoveel lezers! En vijf nummers na dit zijn we ook Yfke kwijt. Dan blijven Carla Pieterse en ondergetekende over, met Irma Mommers die dit prachtige wijkblad telkens weer zo aantrekkelijk in elkaar knutselt. Dat is te weinig menskracht! Hoe verder? Lees meer op pagina 2!

Inhoud Van de redactie Nieuwjaarsborrel BEL-bestuur Redactie: nieuwe menskracht gezocht Vijf jaar Terra Bella in beeld Thermo Bello is gestart Eerste Thermo Bello meteropname C4real de Groene Betuwe Autovrije dijken MVO – hoe doen wij dat? Een kleine dienst – toch de moeite waard Even voorstellen: Hans Kool Oproep werkgroep creatiecentrum Lanxmeer op de digitale snelweg Doe mee met het nationaal klimaatstraatfeest Lanxmeer in de stank Natuur in de wijk Kijk op de wijk EVA-literair: Marten Toonder Midwinterfeest en oud en nieuw in de Vasalishof Caetshage buurtcafé Cursussen beeldende kunst en muziek Colofon

BORREL OM HET NIEUWE JAAR TE VIEREN De traditie wil dat het BEL-bestuur een nieuwjaarsborrel organiseert voor de wijk. Dit jaar vindt dat een beetje laat plaats, maar het wordt wel h é é l gezellig.

WELKOM OP VRIJDAG 19 FEBRUARI IN CAETSHAGE - VANAF 21.00 UUR

DOEN! 1

REDACTIE: NIEUWE MENSKRACHT GEZOCHT! De redactie van het BEL-nieuws wordt dus té klein. Ach, ik wil er geen dramatisch verhaal van maken, met dreigementen in de trant van ‘’als zich nu niet spontaan nieuwe redactieleden melden, krijgt u in december uw laatste BEL-nieuws in de bus!”, maar feit is dat we wel wat nieuwe menskracht kunnen gebruiken, zodat we de diverse taken over voldoende schouders kunnen verdelen - zoals daar zijn: het benaderen van schrijvers en soms het omgaan met hun gevoeligheden, kopij rondsturen naar de redactieleden, het maken van de jaarplanning voor redactievergaderingen, deadlines en bezorgdata, het bij de drukker ophalen van de nummers en deze bundelen voor de bezorgers in de diverse wijken (dank aan deze vaak anonieme krachten!), af en toe zelf een artikeltje schrijven, of achter een trage of nalatige scribent aanjagen, een foto maken, het navorsen van de aangeleverde kopij op taal- en stijlfouten, grammaticale onzorgvuldigheidjes en een teveel of te weinig aan komma’s en aanhalingstekens corrigeren en de redactie vertegenwoordigen in het BEL–bestuur. Dit alles opsommend lijkt het heel wat. Sterker nog, het is heel wat. Maar het is te doen, als iedereen binnen dat scala aan taken iets kiest dat bij de eigen belangstelling en kwaliteiten

past. Van regelnicht/-neef tot komma… u weet wel…! Wij denken dat u het fijn vindt om zesmaal per jaar het BEL-nieuws door de brievenbus te krijgen. Dat leiden we af uit de betrokkenheid vanuit alle delen van de wijk. De spontane aanlevering van artikeltjes, verslagen van allerlei wijk- en hofactiviteiten, leuke en mooie foto’s etc. Rubrieken als EVA-literair, Natuur in de Wijk en Kijk op de Wijk worden, zoals dat heet, ’gevreten’ en de reactiesnelheid op ‘Vraag en Aanbod’ is enorm! Kan het blad nog leuker en veelzijdiger, nog meer verbindend voor Lanxmeer worden? Vast wel, en dat horen we nou zo graag van u! Meer nog, daarom nodigen we u graag uit om toe te treden tot onze redactie. Nu nog drie, straks twee, wij zouden zo graag volgend jaar weer met vier, liever nog vijf personen dit mooie verbindende stukje wijkwerk voortzetten. Uw reacties, suggesties, spontane aanmeldingen zien we als redactie graag tegemoet zodat niet iedereen zich met alles hoeft bezig te houden! Intussen…heel veel leesplezier met deze editie, door ons ook weer met veel plezier in elkaar gezet. Met dank aan allen die eraan bijdroegen. Namens de redactie, Henk Fonteyn [email protected]

5 JAAR TERRA BELLA IN BEELD Dit najaar bestaat Terra Bella 5 jaar. Nog steeds uniek in Nederland is onze samenwerking met de gemeente in het beheer van het openbaar groen. En ook met Vitens hebben we sindsdien een nauwe relatie over het beheer van hun terrein, in het bijzonder natuurlijk de boomgaard. In september gaan we ons unieke groenbeheer breder in beeld brengen met een inspirerend feestje. Wat hebben we geleerd de afgelopen jaren? En wat heeft het ons opgeleverd? Gelijk een mooi evenement om onze contacten en contracten met de gemeente en Vitens te bestendigen en te verlengen voor nog eens vijf jaar.

verslagen en ervaringen van de schouw. Maar het moet vooral een MOOI boek worden en daarvoor moeten we bij jullie zijn. Want zeker weten we, dat iedereen in de afgelopen jaren prachtige foto’s heeft geschoten in onze wijk. Daarom doen we een oproep: stuur jouw mooiste en meest sprekende foto’s naar ons toe. Plaatjes van tuinen, dieren, werkende en genietende mensen in en op het groen. Alles is welkom! En wil je meedenken over de opzet en inhoud van het boek of het evenement? Graag! Stuur ons een mailtje. groeten, Terra Bella OPROEP: STUUR JOUW MOOISTE FOTO’S VAN DE AFGELOPEN JAREN IN DE WIJK VOOR 10 MEI (HOE EERDER HOE LIEVER) NAAR TERRA BELLA ([email protected])

Tijdens het evenement willen we een korte film en een (beelden)boek presenteren. In het boek schetsen we de organisatie, ontwikkeling en resultaten van ons groenbeheer. We kunnen putten uit inventarisaties van de natuur- en vogelwacht, artikelen die zijn verschenen in vakbladen en kranten, activiteiten in de wijk en

2

THERMO BELLO IS GESTART Op 18 november heeft de Algemene Ledenvergadering van de Bewonersvereniging EVALanxmeer zich uitgesproken over drie voorstellen.

afspraken met Vitens. Rond de jaarwisseling zijn veel bewoners op zoek gegaan naar hun warmtemeter om de meterstanden op te nemen voor Thermo Bello. Rond de jaarwisseling hebben ook de eerste wijkbewoners die al hadden toegezegd om deel te nemen in Energiebedrijf Thermo Bello geld overgemaakt. De eerste leenakten zijn 15 januari getekend. De komende maanden zullen we er nog druk mee zijn om wijkbewoners die financieel willen deelnemen goed te informeren en bij de ontwikkeling van de organisatiestructuur te betrekken. De leden van de VOEW hebben in de uitwerking van de organisatiestructuur ook een belangrijke rol (lees het artikel: MVO hoe doen wij dat?).

1. Het voorstel om in te stemmen met overname van het warmtenet door Energiebedrijf Thermo Bello BV in oprichting is aangenomen met 73 stemmen voor, 2 tegen en 6 onthoudingen. 2. Het voorstel om in te stemmen met een aanpassing van de Raamovereenkomst Warmtevoorziening Lanxmeer, zodanig dat de verantwoordelijkheden van Vitens t.a.v. warmtelevering worden overgenomen door Energiebedrijf Thermo Bello BV, is aangenomen met een grote meerderheid voor, 3 tegen en 3 onthoudingen. 3. Het voorstel om € 3.000 die de BEL van de werkgroep Energie en Installaties ontvangt plus € 3.000 uit eigen middelen (totaal € 6.000) te gebruiken voor de oprichting van Energiebedrijf Thermo Bello BV is aangenomen met 73 stemmen voor en 8 tegen.

Per 1 januari is Thermo Bello verantwoordelijk voor het dagelijks functioneren van het warmtenet. In de maand januari zijn daarom de contracten getekend met Noord Brabant Installatiebedrijf dat het reguliere onderhoud pleegt en Dijkoraad die erop toeziet dat het warmtenet in alle omstandigheden goed blijft werken. Deze twee bedrijven hebben in de zware vorstperiode uitstekend samengewerkt om alle huishoudens het warmtecomfort te bieden dat van het warmtenet verwacht mag worden. Op 14 januari zijn met Vitens afspraken gemaakt over de administratieve overdracht en over de communicatie in de periode tot 1 april. Greenchoice is inmiddels aan het warmlopen om per 1 april de klantenadministratie en facturering van Vitens over te nemen. Jorn Mols legt de laatste hand aan het ontwerp van logo en briefpapier van Thermo Bello.

Stemming bij oprichting Thermo Bello BV

Met deze massale steun konden wij -Jan Hanhart, Frans Westendorp en Gerwin Verschuur- het oprichtingskapitaal van €18.000 met een gerust hart op de bankrekening van Energiebedrijf Thermo Bello overmaken en ondertekenden wij 27 november de akte van oprichting in het Notariskantoor Ton & van den Broecke. Op 18 december hebben we met Vitens afspraken gemaakt over de verdeling van taken en verantwoordelijkheden in de periode van 1 januari tot 1 april, het moment waarop Thermo Bello het eigendom en alle verplichtingen behorend bij exploitatie van het warmtenet van Vitens overneemt. Energiebedrijf Thermo Bello heeft op 23 december de wijkbewoners die zijn aangesloten op het warmtenet per brief geïnformeerd over de

Links Gerwin Verschuur, rechts de notaris

We zijn met de zakelijke klanten in gesprek over de consequenties van overname van het contract dat zij met Vitens hebben door Energiebedrijf Thermo Bello. We willen graag dat de zakelijke klanten niet alleen klant zijn maar ook gaan meewerken aan optimalisatie van het stationsrendement en financieel gaan

3

deelnemen. De warmtepomp die warmte aan drinkwater onttrekt is onze belangrijkste warmtebron en die bron willen we zo goed mogelijk benutten. Momenteel houden we de meterstanden van de warmtepomp goed bij zodat we een duidelijk beeld krijgen van de prestaties van de warmtepomp. Met de kennis die we opbouwen willen we dan stap voor stap meer rendement uit de warmtepomp gaan halen. De zakelijke klanten spelen daarin een sleutelrol.

Zuid. Er wordt onder andere verkend of de nieuwe Havo en de brugklaslocatie van ORS Lek en Linge op het warmtenet aangesloten kunnen worden. Voor 1 april willen we het met bank en verzekeraars eens worden over de leensom en de leenvoorwaarden, en met Vitens over de definitieve tekst van de overnameovereenkomst. En 1 april, nee het is geen grap, zijn we eigenaar van onze eigen warmtevoorziening.

Tenslotte denken we mee over warmtevoorziening van de nieuwe Havo en andere bouwprojecten die nog op stapel staan in Lanxmeer

Warme groet van de directie van Thermo Bello bestaande uit Jan Hanhart, Frans Westendorp en Gerwin Verschuur

EERSTE THERMO BELLO METEROPNAME De eerste meteropname zit erop. Hieronder mijn verslag. Frans Westendorp maakte de meterkaart, Gerwin Verschuur schreef de begeleidende brief en ik (Jan Hanhart) regelde de distributie en de inzameling. Iedereen in de wijk die wel eens foldert weet, dat het heel goed te doen is om snel huis aan huis drukwerk te verspreiden. Zo ook nu. Op het laatste moment, 24 december rond twaalven, liet ik 180 meterkaarten drukken. Ik had bedacht dat ik per hof een mij bekend VOEWlid zou vragen om de kaarten rond te brengen. ' s Middags maakte ik de enveloppen klaar en tegen zessen ging ik op pad. Inderdaad, de beoogde ' hofassistenten'waren zonder meer bereid om rond Kerstmis nog even langs de deuren te gaan.

in het pleisterwerk meegenomen en moest dus losgetrokken worden. Leuk was het om, nadat de heer des huizes in de meterkast bot had gevangen, met hem via een woonkamer vol gezelligheid tot in de badkamer door te dringen: de verwarmingskast bleek verborgen achter een kamerbreed rek vol met toilet- en badkamerspulletjes, waarachter een gordijn. Voor deze bewoner was geen moeite teveel om uit de meest vreemde houdingen de gevraagde cijfers af te lezen. In een ander moeilijk geval bood ik in pure zelfoverschatting hiervoor mijn diensten aan met als gevolg dat ik bijna rechtstandig op mijn kop de meterstanden zat op te kreunen. Logisch dat de bewoners van de nieuwste woningen in onze wijk niet weten waar Abraham de meter afleest. Ook dat moet je een keer gedaan hebben. Al met al werden er in de eerste week 110 meters opgenomen, in de tweede week 20 en in de derde week 5. Iedereen dank voor de medewerking, speciaal de hofassistenten. Rekening houdend met voornoemde aanloopproblemen gaan we er van uit dat iedereen rond 1 april zelf de warmtemeter weet te vinden.

Nu maar wachten op de oogst. Spoedig kwam de stroom op gang. De respons in het nieuwste deel van de wijk bleek duidelijk lager dan de rest. Ik kwam achter de oorzaak toen ik twee weken later op pad ging voor meteropname bij de achterblijvers. Afgezien van een enkele verontschuldiging was de reactie meestal dat men niet wist waar de meter zat. ‘Bij de verdeler van de wand- of vloerverwarming’, hielp ik dan, maar ook dat deed meestal geen bel rinkelen. Of men opende werktuiglijk de meterkast om er vervolgens achter te komen dat de warmtemeter niet bij de elektriciteitsmeter zit. Maar waar dan wel? Dat leidde dan tot een gezamenlijke zoektocht naar de bewuste plek in deze ook voor mij nieuwe woningen.

Waarom zit die warmtemeter eigenlijk niet gewoon in de meterkast? Om de hoeveelheid warmte (A) te kunnen bepalen moet de warmtemeter de hoeveelheid doorgestroomd verwarmingswater (B) weten en verder de temperatuur van de ingaande stroom verwarmingswater (C) en van de uitgaande stroom (D). Een elektronisch rekenwerkje maakt dan de vermenigvuldiging: A = B x (C D) x 4,2. (Deze 4,2 is de omrekenfactor van calorie naar joule.) Terug naar de warmtemeter. De waterstroom B wordt gemeten met een watermetertje in de aanvoerbuis. Daarom zit de warmtemeter op

Zo' n binnenkomst in een woning levert allerlei aardige situaties op. Peuters die je vrijmoedig tegemoet treden en vragen wat je komt doen. Een verwarmingskast die in de woonkamer zit en vol staat met van alles. Eén kast was zelfs

4

die buis. Daar wordt de ingaande temperatuur C gemeten. Uit het kastje gaat een draad naar de retourbuis voor temperatuur D. Hierbij een oproep aan een VOEW-lid om voor het volgende BEL-nieuws een foto en een schema te maken van de verwarmingsopstelling. Men melde zich bij mij, zie onder.

De berekende afkoeling was als volgt. Bij 15 woningen bleek deze meer dan 15 graden, bij 42 woningen tussen de 10 en 15 graden, bij 50 woningen tussen de 5 en 10 graden en bij 21 woningen minder dan 5 graden. Een groot verschil in de mate van afkoeling dus. o Gemiddeld was de afkoeling 7,2 C. Bij de gebouwen, die tweemaal zoveel warmte afnemen als de woningen, ligt de afkoeling tussen de 5 en 10 graden. Nogmaals, het is nog te vroeg om te zeggen hoe groot het energetisch-economisch belang van een goede afkoeling is, waar het optimum ligt en hoe dit te bereiken. Doe dus zelf voorlopig maar niets. Maar dat dit moet worden uitgediept is duidelijk.

In dit BEL-nieuws lichten we ook toe waarom we dit keer niet alleen de GJ-stand (A) hebben 3 gevraagd, maar ook de m –stand (B). Als we A én B weten, dan kunnen we volgens de bovenstaande formule het verschil (C - D) berekenen. Dit verschil is de mate waarin onze vloer- of wandverwarming bijdraagt aan de afkoeling van het verwarmingswater. Wij vermoeden namelijk dat onze centrale warmtepomp minder elektriciteit nodig heeft naarmate wij thuis en in de gebouwen het verwarmingswater dieper afkoelen. Elektriciteit is verreweg de grootste post in de exploitatie!

Jan Hanhart, 513 388 [email protected]

C4REAL DE GROENE BETUWE

Op zondag 17 mei organiseren de organisaties die in Culemborg en de hele West-Betuwe met natuur en milieueducatie bezig zijn ‘C4Real de Groene Betuwe’. De opzet is vergelijkbaar met die van het festival van twee jaar geleden: we bouwen een feest met de inbreng die er is. Dit jaar ligt het accent meer op betrokkenheid bij de eigen leefomgeving dan op duurzaam bouwen en wonen. In het programma is ruimte voor initiatieven vanuit de wijk. Iedereen die een initiatief, open huis of kunstzinnige activiteit wil presenteren, mag zich tot 1 maart aanmelden bij de organisatie. Kosten die

gemaakt moeten worden voor de activiteit zijn in principe voor eigen rekening. Alleen bij succesvolle fondsenwerving is het mogelijk om (een deel) van de kosten bij de projectorganisatie neer te leggen. Jan Theunissen en Gerwin Verschuur voeren samen de projectleiding. Ilonka Pulles (van Ons Kindercentrum) doet de programmacoördinatie. Gerwin Verschuur

AUTOVRIJE DIJKEN Het College van B&W in Culemborg heeft de mogelijkheid de dijken voor verkeer af te sluiten opgenomen in het evenementenbeleid van de gemeente. Dit in reactie op de vorig jaar aangenomen motie hierover, ingediend door het CDA. Dit is een concreet resultaat van de jaarlijkse autovrije dag tijdens de Week van de Vooruitgang. Het College stelt twee dijkdelen beschikbaar voor wegafsluiting, te weten de Goilberdingerdijk t/m Fort Werk a/h Spoel en de Beusichemsedijk tussen Bakelbos en Weidsteeg. Het Comité Week van de Vooruitgang heeft in een reactie gevraagd ook het stuk dijk tussen Palumbus en Bakelbos als

optie op te nemen. In september is daar een goed verlopen autovrije dag gehouden.

5

Het zal dus afhangen van initiatieven vanuit de bevolking of er komende zomer werkelijk meer zondagen met autovrije dijken komen. Mensen en organisaties die hiervoor belangstelling hebben, kunnen contact opnemen met Milieudefensie Culemborg.

Zomeractiviteiten op de dijk? Het College stelt als voorwaarde voor afsluiting van de dijk dat er door plaatselijke organisaties of bewoners activiteiten worden georganiseerd. Die mogelijkheid wordt geboden op vijf zondagmiddagen, te weten de eerste zondag van de maanden mei, juni, juli, augustus en september.

Milieudefensie Culemborg, Han Horstink F. van Eedenlaan 30, tel. 533097 [email protected]

MVO (MAATSCHAPPELIJK VERANTWOORD ONDERNEMEN) HOE DOEN WIJ DAT? Toen wij in de wijk EVA Lanxmeer een huis kochten, werd me tijdens de bouw ervan al duidelijk dat zorg voor onze leefomgeving in de wijk een gezamenlijke activiteit is. Ik heb in de periode dat ons huis verrees mijn buren leren kennen naar aanleiding van de vraag welke beelden zij hadden bij onze gezamenlijke tuin. Ik heb dat als heel verfrissend ervaren, en het heeft gemaakt dat ik me hier heel snel thuis voelde. Een vergelijkbaar gevoel kreeg ik toen twee jaar geleden duidelijk werd dat Vitens van het warmtenet af wilde, en er een groep mensen opstond om te onderzoeken of we dat als wijkbewoners misschien zelf zouden kunnen doen. Gezamenlijk ondernemen gedurende een lange periode vind ik een verfrissende uitdaging. Dat we gezamenlijk kunnen ondernemen voor een kortdurend evenement was me in de organisatie van het C4Real Festival al gebleken. Inmiddels is met vereende krachten, gebundeld in de VOEW, een energiebedrijf opgericht dat op het punt staat om het warmtenet daadwerkelijk over te gaan nemen. Per 1 april is het zover. De verantwoordelijkheid voor de dagelijkse exploitatie ligt al bij Energiebedrijf Thermo Bello. Als het warmtenet is overgenomen zijn we niet klaar maar begint de uitdaging pas echt. Hoe ondernemen wij gezamenlijk gedurende een lange periode?

Om gezamenlijk te ondernemen hebben we een rolverdeling. U bent klant (afnemer van warmte) en misschien ook mede-eigenaar van de onderneming als u als certificaathouder participeert in het kapitaal van de BV. De dagelijkse leiding is in handen van de directie van de BV. Verder zie ik een rol voor wijkbewoners als ‘helpende hand’, ‘betrokken vragensteller’, trekker van nieuwe initiatieven, toezichthouder en adviseur. Het startpunt van veel wijkbewoners is de rol als klant. Die rol is vitaal voor het bestaansrecht van de onderneming, want zonder klanten kunnen we niet bestaan. Blijf dus vooral klant. De onderneming heeft daarnaast mede-eigenaren nodig om een langdurige betrokkenheid bij het voortbestaan van de onderneming te verzekeren. Als eigenaar vindt u continuïteit van de onderneming belangrijk, en wel op een manier die u maatschappelijk verantwoord vindt, zodat uw aandeel in het eigendom waardevast is en een passend financieel resultaat biedt. Helpende handen zijn bijvoorbeeld nodig bij de meteropname eind maart. Betrokken vragenstellers zijn nodig om scherp te blijven kijken naar wat we doen, en vragen bieden perspectieven voor verbeteringen. Trekkers van initiatieven zijn nodig om nieuwe ontwikkelingen voor te bereiden, zoals het projectteam van de VOEW dat heeft gedaan in de aanloop naar de oprichting van Thermo Bello. Toezichthouders zijn nodig om de directie scherp te houden in het uitvoeren van het beleid en om toekomstplannen te toetsen. Adviseurs zijn nodig om kennislacunes aan te vullen. Kortom in de onderneming die we zijn gestart zijn een aantal verschillende rollen te vervullen. Een aantal taken zijn al ingevuld en een aantal moeten nog worden ingevuld.

Ik wil wat beelden presenteren die ik hierbij heb, die mogelijk een basis kunnen bieden om over de vraag ‘Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, hoe doen wij dat?’ met u in gesprek te zijn. Ik wil u uitnodigen voor een eerste gesprek hierover op donderdagavond 19 februari. De gesprekken die wij zullen voeren zijn niet vrijblijvend maar zullen leiden tot de oprichting van een stichting die eigenaar wordt van 100% van de aandelen van Energiebedrijf Thermo Bello BV. En we maken samen de spelregels voor samenwerking tussen die stichting en de BV.

Wat ons gezamenlijk te doen staat om tot een effectief werkende onderneming te komen is om op basis van deze rolverdeling de daarbij behorende taken en verantwoordelijkheden

6

neming. Als toezichthouder willen we een Raad van Commissarissen. De VOEW kan opgaan in Werkgroep Energie en Installaties of zich omvormen in een nieuwe verenigingsstructuur met een grote mate van autonomie. De uitdaging is om de rolverdeling, taakverdeling en verantwoordelijkheidsverdeling tussen deze structuren vast te stellen, zodat het voor wijkbewoners duidelijk en (maatschappelijk) verantwoord is.

vast te stellen. Dan weet u als wijkbewoners wat er te doen valt en kunt u zelf een afweging maken welke rol of rollen u op u wilt nemen. Taken komen voort uit de doelstellingen van de onderneming. Energiebedrijf Thermo Bello stelt zich ten doel om warmte te leveren aan bewoners van de wijk Lanxmeer. Taken die daarbij horen zijn deels technisch van aard. De techniek is uitbesteed maar het is gebleken dat er energie te besparen en geld te verdienen valt als er op lokaal niveau grip op de installaties is. Daarnaast streeft Thermo Bello na dat energieopwekking en -gebruik in de wijk zo duurzaam mogelijk gebeurt. Monitoring is een taak die daarbij past en een andere taak is om (nieuwe) initiatieven te ontplooien. Bijvoorbeeld het voorbereiden van warmtevoorziening voor de nieuwe Havo en toekomstige gebouwen en woningen in Lanxmeer Zuid. En Thermo Bello wil verworven kennis op het gebied van lokale energieopwekking en gebruik vastleggen en verspreiden zodat initiatiefnemers elders daar hun voordeel mee kunnen doen. Beschrijven, fotograferen en filmen van wat er gebeurt en toegankelijk maken voor anderen is hierbij een taak Taken die er liggen worden voor een deel (spontaan) opgepakt en voor een deel moeten ze worden toegewezen. De toewijzing is in elk geval nodig voor ‘verantwoordelijke taken’ want dan is er een check nodig of de mensen die de taak willen uitoefenen de kennis en vaardigheden hebben om die taak goed uit te kunnen voeren. Door de toewijzing en verdeling van taken en bijbehorende verantwoordelijkheden ontstaat een organisatiestructuur. Daarbij is het uitgangspunt dat wijkbewoners doen wat ze leuk vinden en wat ze kunnen.

Dan kunt u bewust ergens instappen en taken op u nemen. Op dat moment begint het samenspel pas echt en gaan ook de chemie en de wrijving ontstaan. We zullen dus ook moeten afspreken hoe we willen samenwerken en hoe we de samenwerking kunnen beëindigen als het niet effectief is, of als u verhuist of wilt terugtreden om elders nieuwe uitdagingen aan te gaan. De spelregels leggen we vast in de statuten van de BV en van de stichting administratiekantoor en in het participatiereglement van de stichting. Denk bij spelregels bijvoorbeeld aan de handel in certificaten. Certificaten van aandelen zijn eigendomsbewijzen die een bepaalde waarde vertegenwoordigen en recht geven op een deel van de winst als die beschikbaar is. We zullen afspraken maken over de wijze waarop de waarde van de certificaten wordt bepaald, hoe we de handel organiseren, hoe vaak ze te koop aangeboden kunnen worden en aan wie. We zullen afspreken wat we doen als het aanbod groter is dan de vraag naar certificaten of omgekeerd. Toen wij in deze wijk kwamen wonen had ik niet voorzien dat ik na enkele jaren met mijn buren een gezamenlijke onderneming zou opzetten. Ik ben er dankbaar voor dat we nu al zover zijn. Er zijn al 40 wijkbewoners die zich hebben aangemeld als toekomstig eigenaar; zij hebben samen voor € 20.000 ingelegd. De € 35.000 die we als doel hebben gesteld komt in zicht. Ik kijk er naar uit om het in dit jaar samen met u tot een werkbare vorm te komen waarmee we vooruit kunnen. Ik ben benieuwd wat het voor u betekent om mee vorm te geven aan een maatschappelijk verantwoorde onderneming waar u zelf eigenaar van bent (of kunt worden). Ik wil u van harte uitnodigen om donderdag 19 februari (zie Agenda) samen een volgende stap te zetten, zodat we over een jaar tegen elkaar kunnen zeggen: ‘Energie hebben wij in eigen handen.’

Momenteel is de organisatiestructuur heel erg simpel en kan je nog niet echt van een gezamenlijke onderneming spreken. Er is een besloten vennootschap met drie oprichters (grootaandeelhouders) die teven de directie voeren. De taken die er liggen worden door de directie gedaan of ze worden uitbesteed aan zakelijke partners of betrokken wijkbewoners. De directie legt momenteel verantwoording af aan de aandeelhouders en dat zijn dezelfde personen. Er is nog geen toezicht. Waar we binnen een jaar naar toe willen groeien is een organisatiestructuur waarin 100% van de aandelen van de BV aan een stichting Administratiekantoor worden overgedragen die worden uitgegeven (in de vorm van certificaten) aan bewoners en zakelijke gebruikers (en mogelijk aan Greenchoice en de gemeente Culemborg) die daarmee eigenaar worden van de onder-

Gerwin Verschuur Energiebedrijf Thermo Bello BV Vereniging Ontwikkeling Exploitatie Warmtenet (VOEW)

7

(advertentie)

! "

# $

%

&

'

( )

)

,

*+

.

( ( 0

/

-

$

!

1 4

3

2# 56' 57

#

89+( '(

% 1

(

!!" #"

EEN KLEINE DIENST – TOCH DE MOEITE WAARD! Sinds juni 2007 kunnen in Culemborg niet-zomobiele mensen die gebruik maken van een rolstoel of scootmobiel weer reizen per trein, omdat op de perrons z.g. vlinderbruggen staan, die gebruikt worden om de ‘stap’ van perron in de trein (en vice versa) voor hen mogelijk te maken. Culemborg neemt bij deze NS-faciliteit een bijzondere plaats in: het is tot dusver het enige station waar die dienst wordt verleend door vrijwilligers! Dit project, Trijntje genoemd, valt onder de verantwoordelijkheid van de Stichting Samen Verder, die ook o.a. Bartje en Klaartje beheert.

Om een lang verhaal kort te maken: Trijntje heeft behoefte aan een paar nieuwe vrijwilligers: een paar medewerkers krijgen wat kleine (ouderdoms?) klachten en het valt hen moeilijker de vlinderbrug te hanteren. Bovendien is het in de vakantietijd moeilijk het rooster-van-dienst geheel gevuld te krijgen. Van vrijwilligers wordt verwacht dat zij twee dagen per maand beschikbaar zijn. Met wensen wordt rekening gehouden. Kun je enige spierkracht leveren voor het hanteren van een vlinderbrug? Ben je af en toe een dag thuis en kun je er dan zonodig een half uur tussenuit? Kun je doorgaans vriendelijk omgaan met mensen? Trijntje wil je graag inschrijven als aspirantvrijwilliger!

De 15 vrijwilligers van Trijntje hebben eerst een dagdeel training gehad, voordat zij van NS de bevoegdheid kregen (een certificaat) om rolstoelreizigers behulpzaam te zijn. Dat betekent ook dat zij verzekerd zijn tijdens hun werkzaamheid op het station. De meeste van deze vrijwilligers wonen in Het Kwarteel, dat is gemakkelijk vlakbij het station. Mocht een reiziger geholpen moeten worden, dan kost dat ca. een half uur. Dat is alles. Maar als je ‘dienst’ hebt moet je wel binnen 3 uren op dat station kunnen zijn! De dienstdoende coördinator (er zijn er twee op dit moment) laat het je weten als je een ‘klant’ hebt.

Opgeven kan telefonisch (51 52 73) of per e-mail ([email protected]). Omdat onze wijk vrijwel naast het station ligt, leek het me goed eerst in Lanxmeer te zoeken naar nieuwe vrijwilligers. Yfke Kirchner, projectleider Trijntje.

8

EVEN VOORSTELLEN: HANS KOOL Ik ben geboren 2 mei 1959 in het ziekenhuis te Utrecht, maar opgegroeid in Everdingen, een dorpje aan de overzijde van de Diefdijk. Sinds 1980 woon ik samen met mijn vrouw Corrie in Culemborg. We hebben 2 kinderen: een dochter en een zoon. Elk jaar is het fruitcorso voor mij een hoogtepunt. Met veel plezier besteed ik het hele jaar veel tijd aan het bouwen van de fruitcorsowagen van Culemborg. Mijn wekelijkse hoogtepunt is als ik op de zaterdag met een pilsje in de hand kan genieten van m’n vogels. Ik heb veel verschillende vogels, in het bijzonder veel parkietachtige. Verder geniet ik ervan om samen met mijn vrouw door de natuur te fietsen en heb ik veel plezier van onze grote tuin.

verschillende projecten zoals het renoveren van park De Plantage, aanplanten van bedrijventerrein Pavijen 5 en de herinrichting van de Parkstrook. Het leuke van mijn werk vind ik de vele contacten met de diverse partijen en mensen en het mee kunnen en mogen denken bij de inrichting van met name de groene openbare ruimte in onze stad. De eerste jaren bij de gemeente waren echter niet gemakkelijk. Ik was immers gewend om alle werkzaamheden machinaal uit te voeren omdat ik bij een loonwerker had gewerkt. Ook was er op dat moment een enorme vergrijzing onder het personeelsbestand en werd je als jong kereltje niet echt opgenomen in de groep. Na een jaar of 4 kwam hier verandering in en ging alles, weliswaar met de nodige ups en downs, voor de wind. Ook als mens ben ik uiteraard veranderd. Zo had ik vroeger bv. niets met bomen en ecologisch beheer. Nu heb ik een passie voor bomen en geniet ik van een mooie kleurrijke berm. Voor de wijk Lanxmeer ben ik het eerste aanspreekpunt voor Terra Bella. Verder houd ik mij vooral bezig met de groene aanleg van de wijk; het actueel houden van het beheerplan voor Lanxmeer en het jaarlijks schouwen van de wijk samen met de mensen van Terra Bella. Deze schouw vindt plaats aan de hand van gemaakte afspraken. Het beheerplan waar ik samen met Rob Vleeming jaarlijks de verdeling van de werkzaamheden in vastleg, is hiervoor de leidraad. Met Rob en de mensen van Terra Bella werk ik al jaren op een zeer prettige manier samen. Deze mensen zijn in mijn beleving een verrijking voor uw wijk. Op dit moment ben ik met een aantal collega' s en bestuurders en beheerders van Caetshage bezig om goede afspraken te maken over met name het beheer op de stadsboerderij. Het beheer van uw wijk is immers een spel van samenwerking tussen u als bewoner en de gemeente.

Hans met corso-petje

Sinds 1 december 1979 ben ik in dienst bij Gemeente Culemborg. Ik ben hier begonnen als medewerker algemene dienst en was voornamelijk bezig met het handmatig onderhouden van bermen en watergangen. Later voerde ik deze werkzaamheden uit met een tractor of kraan. Met de nodige studies ben ik doorgegroeid naar voorman en enkele jaren later naar teamleider groen. Na deze diverse functies binnen de gemeente Culemborg ben ik sinds 1 januari jl. werkvoorbereider cultuurtechniek en groen. Mijn taken bestaan o.a. uit het voorbereiden van grote plantklussen en nieuwe werken; voorbereiden en uitvoeren van met name groengerelateerde bestekken; afsluiten van contracten met o.a. aannemers voor de afdeling stadbeheer en wijkbeheer; deelnemen aan projectgroepen; meedenken in nieuw beleid; inkoop van bomen en beplanting, enz. Verder werk ik op dit moment mee aan

Persoonlijk heb ik wel moeten leren om uw wijk met een andere bril te bekijken. In het begin vond ik het voorzichtig uitgedrukt allemaal erg rommelig. Nu kijk ik er heel anders naar en vind ik er hele mooie elementen in zitten. Tot slot bewonder ik de samenwerking en gezamenlijke inspanning die er heerst in uw wijk. Ik denk hierbij vooral aan het zelfbeheer. Tot ziens in uw wijk!

9

OPROEP WERKGROEP CREATIECENTRUM Het op 9 december aan de wijk gepresenteerde plan voor een Creatiecentrum op de EVA-kavel aan de Parallelweg-oost is voor de deadline van 31 december jl. ingediend bij de gemeente. In een eerste gesprek met Martin Bonouvrie (projectleider Eva-Lanxmeer) en Saskia Bosman (de nieuwe programmamanager ontwikkeling van de gemeente) is positief gereageerd op het plan. Het lijkt er nu op dat de optie die de BEL op de kavel had, verlengd wordt totdat er een ontwikkelingsmaatschappij is opgericht die de optie kan overnemen. Vooruitlopend op een beslissing hierover verzoeken we mensen die

bij de ontwikkeling betrokken willen om zich bij Jorn Mols te melden. Hij wil graag met wijkbewoners een werkgroep oprichten die partner is in de ontwikkelingsmaatschappij. De plannen voor het Creatiecentrum die Jorn aan de wijk en de gemeente heeft voorgelegd zijn te vinden op www.creatiecentrum.nl. Jorn Mols, 06 2217 5780 e-mail [email protected] Bezoekadres: Het LAB in Panta Rhei, Godfried Bomansstraat 6C Postadres: Slotstraat 13-2, 4101 BH Culemborg

VRAAG & AANBOD Te koop Aanhangfiets merk Add-Bike. Kleur blauw. Drie versnellingen. Inclusief twee bagagedragers. Prijs € 125,-. Belangstelling? Kom maar even kijken.

Biologische leefstijl betaalbaar maken? Gevraagd: mede-bestellers op mijn initiatief ‘biologisch in het groot’. Aangeboden: maandelijkse mogelijkheid om een bestelling te plaatsen bij de biologische groothandel en die af te halen in Lanxmeer.

Trijntje en André, Nesciohof 1 tel. 532 562

Producten kunnen opgezocht en besteld worden via de website www.vanhavertotgort.nl, en bij mij thuis worden afgehaald. Ik doe deze maandelijkse bestelling zelf al jaren, met name voeding, schoonmaak- en verzorgingsproducten, en bij mijn verhuizing naar Culemborg heb ik besloten om een afhaalpunt te worden voor onze wijk.

Oproep Wij vragen ons af of er in de wijk een defibrillator aanwezig is. Of ergens dichtbij de wijk. En als dat zo is, is het misschien een idee om dit in het BEL-nieuws op te nemen, zodat iedereen die bij noodgevallen kan gebruiken. Weet iemand of en waar er zo' n ding is?

Ilse Schuts, A.R.Verschoorpad 2, [email protected]

Dick Boland & Sandra Wormgoor Toon Hermanshof 13, tel. 522 250 [email protected]

LANXMEER OP DE DIGITALE SNELWEG Begin december had ik een reden om te kijken of er een lemma "Lanxmeer" bestaat in de Wikipedia. Niets. Of eigenlijk: bijna niets, want in het lemma Nescio werd al wel verwezen naar de Culemborgse wijk Lanxmeer waar zich, aldus Wikipedia, een Nesciohof zou moeten bevinden. Kom, even typen, dacht ik. Maar dat valt tegen. Je wilt je toch een beetje encyclopedisch uitdrukken op zo' n plek. Het gebrek aan figuurlijke afstand door gebrek aan fysieke afstand maakt dat behoorlijk lastig. En als je begint met typen, blijkt er bovendien behoorlijk wat uit te leggen aan de lezer.

Wat zijn nou de belangrijkste kenmerken van Lanxmeer? Moet er uitgelegd worden wat een 25-jaarszone is? En als dat uitgelegd moet worden, moet dat dan bij "Lanxmeer" of bij "Waterwingebied"? Wat is Permacultuur? Er is, gelukkig, al wel een lemma Permacultuur, maar dat gaat alleen over landbouw, dat zou wel wat aanpassing behoeven als we daar naar verwijzen vanuit het lemma Lanxmeer. Een verwijzing naar de BEL is in het lemma onvermijdelijk, maar moet er ook verwezen worden naar stichting EVA? Hoort er eigenlijk niet ook een lemma "Marleen Kapteijn" in Wikipedia? En een lemma "Waterwingebied Culemborg" waarin uitgelegd kan worden dat

10

de éénjaarszone in de jaren ' 90 (of ' 80?) flink kleiner is geworden doordat Waterbedrijf Gelderland (oei, dat lemma bestaat óók nog niet) water ging winnen in een diepere grondlaag? Uitleg van het begrip mandelig? Iets over de appelboomgaard en Vitens? Een lemma over het warmtenet?

Er is, kortom, veel werk aan de winkel. Pak je toetsenbord en werk mee, breng Lanxmeer op het net! Met vriendelijke groet, Titus Mars Slauerhoffpad 5, tel. 610 228 / 06 15 646 313

DOE MEE MET HET NATIONAAL KLIMAATSTRAATFEEST! Een warme aanbeveling uit de Vasalishof: ga naar de website www.klimaatstraatfeest.nl en meld je aan als deelnemer aan deze landelijke campagne. Ga daarna naar de buren en vraag of ze ook meedoen. Enzovoort. Samen energie besparen en buurtacties verzinnen: het is leuk! Wij vermaken ons prima met discussies over emmertjes onder de douche en de nieuwste modellen windmolens die wij onszelf toewensen. En spaarlampen indraaien natuurlijk.

Zijn wij als inwoners van Lanxmeer eigenlijk klimaatbewuster qua leefstijl dan de gemiddelde Nederlander? Dat zijn zo van die onderwerpen die bij ons initiatiefgroepje over de tafel gaan. Buurtfeest cadeau! Kortom: het Nationale Klimaatstraatfeest biedt een leuke aanleiding om nog groener en gezelliger te worden als buurt. Als je veel acties uitvoert (en netjes bijhoudt via de website), krijg je een buurtfeest cadeau. De 500 beste straten in Nederland krijgen op 16 mei 500 euro hiervoor aangeboden.

Over onze avonturen met het klimaatstraatfeest berichten wij regelmatig op www.ecohof.web-log.nl. Op de website van het klimaatstraatfeest vind je veel informatie over wat je zelf kan doen en wat je met de buurt kan ondernemen. Zo lees je bijvoorbeeld dat de ecologische wijk De Kersentuin in het kader van de campagne ‘open huis’ houdt voor geïnteresseerden.

Klimaatverandering? Deze roos fleurde de Frederik van Eedenlaan op in december!

Misschien kunnen we het geld dat wij met onze wijk gaan winnen voor een klimaatfeest gebruiken voor iets waar we alle inwoners van Culemborg voor uitnodigen? Reageren? Graag e-mailen via www.ecohof.web-log.nl.

Eén van mijn favoriete onderdelen van de site is de lange lijst met besparingstips van deelnemers. Hoe bewust je ook bent: er zit altijd wel iets bij waar je nog niet aan hebt gedacht. En je kunt er zelf tips aan toevoegen.

Jenny Senhorst

11

LANXMEER IN DE STANK Regelmatig hebben we in de wijk Lanxmeer en omgeving last van de stank van verbrande kunststoffen en slecht verbrand hout. We hebben sterk de indruk dat de stank wordt veroorzaakt door de verbranding van deze afvalstoffen bij een paar meubelfabrieken op het industriegebied. Onafhankelijk van elkaar hebben de initiatiefnemers van de werkgroep Stank namelijk op momenten dat het stonk gezien dat er zwarte rook uit de schoorstenen van de meubelfabrieken kwam, terwijl de wind uit die richting kwam.

We willen je daarom vragen om meldingen van stank door te geven aan de gemeente via de meldlijn (tel 0345-477959, ook ’s nachts!). Graag willen wij ook een overzicht van de meldingen houden, wil je dus ook een mailtje van je melding naar ons sturen via [email protected]. Als je mensen buiten de wijk kent, die wel eens dergelijke stankoverlast hebben, wil je dan dit bericht aan ze doorsturen met een cc naar de werkgroep? De volgende aspecten zijn bij de melding van belang door te geven: • de plaats, datum en tijdstip van de waarneming van de stank • een omschrijving van de geur • de ernst van de hinder en eventuele gezondheidsklachten • eventuele aanvullende bijzonderheden, zoals de windrichting, als je zwarte rook uit een schoorsteen hebt zien komen.

De werkgroep Stank Meubelfabrieken probeert deze stankoverlast terug te dringen. Op verschillende manieren proberen we dit aan te pakken. We zijn in gesprek met de gemeente en gaan nog in gesprek met de bedrijven die mogelijk de stank veroorzaken. Hierbij hebben we al juridische en milieukundige deskundigen ingeschakeld. Met de gemeente zijn we in gesprek om de oorzaak vast te stellen en te bespreken wat de gemeente eraan kan doen. Voor de gemeente is belangrijk te weten hoeveel mensen, hoe vaak, hoeveel hinder hebben. Hiervoor is dus nodig dat iedereen die op enig moment stankhinder heeft, dit meldt bij de gemeente.

Alvast bedankt voor je medewerking! Namens de werkgroep, Marten Batterink, Erik Hoven, Geert Maas, Serge Polak

NATUUR IN DE WIJK Op 15 december jl. stond er ' s ochtends opeens een aardige vrouw aan de voordeur met de melding dat er een uil zat in een tuin in de Vasalishof. Meteen heb ik mijn camera gegrepen en ben met haar meegelopen.

Waarschijnlijk is hij tegen een raam of een glazen afdekking daar gevlogen. Hij was nog vrij alert en liet ons niet dichterbij komen dan een meter of vijf. Zijn vleugels leken oké, dus waarschijnlijk was hij alleen wat versuft van de klap. Als hij echt schade aan zijn kop zou hebben, zou de dierenambulance ook niet veel kunnen helpen. Met rust laten was de conclusie en later controleren of hij er nog zat. Snel heb ik een paar foto' s gemaakt bij het slechte licht van een grijze decemberochtend. Een paar uur later bleek de buizerd helemaal verdwenen dus het is met hem wel goedgekomen. Ik las ergens dat er rond die periode veel buizerds, vooral degene die dat jaar waren geboren, het moeilijk hadden. Overal vielen ze uit de lucht en dus ook bij ons in de wijk. Het zal met de voedselsituatie te maken hebben. Maar gelukkig is deze vogel weer gevlogen!

De versufte buizerd

Inderdaad zat er in een achtertuin van één van de huizen aan het Anton Coolenpad een wat suffe roofvogel. Het bleek een buizerd te zijn.

Gerrit Jan Klop

12

KIJK OP DE WIJK Het is alweer bijna zeven jaar geleden dat wij (Roel en Jacqueline de Kok) de sleutel van ons huis aan de Lodewijk van Deysselhof 1 kregen. Arthur was toen 1 jaar en Brigitte net 3. En wat konden de kinderen al snel zonder gevaar buiten spelen. Dat is nog steeds het grootste goed van deze wijk vind ik zelf.

Het is allemaal begonnen met voorstellingen in het huiskamertheater op zondagmorgen. Er zijn voorstellingen voor peuters en voor kinderen vanaf 4 jaar. We bouwen dan de woonkamer om en hebben echt een mini-theater. Daarnaast kwamen er steeds meer aanvragen om te spelen op feesten, scholen of kinderdagverblijven in het hele land. Inmiddels gaan we regelmatig op pad. Daarvoor gebruiken we de Wheels4all auto’s naar volle tevredenheid. Jacqueline is in september gestart met een opleiding poppenspel in Amsterdam. Voor het eerst in 30 jaar is er weer een opleiding die bedoeld is voor poppenspelers om hun voorstellingen op een hoger niveau te brengen. Dat is enorm inspirerend en het werpt ook echt zijn vruchten af.

V.l.n.r.: Brigitte, Jacqueline, Arthur, Roel

Arthur en Brigitte zitten op de Werfklas en hebben het daar bijzonder naar hun zin. Ze leren prachtig tekenen en schrijven. Als ze rekenen gebeurt dat met bonen of touwtje springen. Erg levend allemaal. Arthur houdt veel van sporten, hij zit op atletiek en speelt regelmatig (tafel)tennis met Roel. Brigitte is vorig jaar begonnen met paardrijden op de manege in Ravenswaaij en gaat al heerlijk in galop. We wonen met veel plezier in deze bijzondere wijk.

Wie wij zijn? Een gezin dat vaak al op zondagmorgen vroeg er op uit trekt om lekker te gaan fietsen. We hebben dankzij Roel, die in zijn hoofd een echte ‘Roel Roel’ heeft, al heel wat mooie weggetjes in de wijde omgeving gezien. Roel is een fervent fietser, hij is al menigmaal naar Frankrijk gefietst en onderneemt met Arthur en Brigitte stap voor stap steeds verdere fietstochten. Dit jaar staat er een fietsvakantie in Nederland, een vijfdaags avontuur naar Schiermonnikoog, op onze wensenlijst.

We geven de pen door aan Nicolette Michels en Niek Hazendonk, Rosalie Lovelingpad.

Een groot deel van ons werkende leven speelt zich af rondom poppentheater Fiedel-Diedel.

advertentie

13

MARTEN TOONDER (1912-2005) EVA-literair, aflevering 28

Om de invloed van Marten Toonder op de Nederlandse taal en letteren aan te geven, zou ik kunnen volstaan met het volschrijven van deze bladzijde met door hem bedachte woorden en uitdrukkingen: denkraam, dorknoper, een eenvoudige doch voedzame maaltijd, kommer en kwel, minkukel, zielknijper, geld speelt geen rol, met uw welnemen, zaken zijn zaken, zeg nu zelf, hoe vreselijk is dit alles (zie: Ewoud Sanders, De taal van Toonder). Daarmee staat hij in het rijtje van Kees van Kooten, Wim de Bie en Wim T. Schippers.

vroeg de krant hem om eigen werk: dat werd de eerste versie van Tom Poes. Tom Poes kwam al gauw op eigen benen te staan en kreeg op 12 juli 1941 gezelschap van een waarschijnlijk Amerikaanse heer van stand, die later zelfs de hoofdrol zou overnemen. Tot 1944 bleef Toonder voor de - door NSB’ers geleide - Telegraaf werken en maakte hij tekenfilms voor een Berlijns bedrijf. Dat werd hem vaak verweten. Later bleek dat hem dat de mogelijkheid gaf valse persoonsbewijzen, bonkaarten en ondergrondse krantjes te drukken. De weegschaal sloeg door naar ‘verzetsman’.

Toch zijn er genoeg critici die het belang en de originaliteit van Toonder relativeren. Ook als het gaat om zijn magnum opus, de 177 verhalen van de heer van stand Olivier B. Bommel en zijn onafscheidelijke metgezel Tom Poes. Zij zeggen: het is steeds hetzelfde liedje. ‘Iets of iemand ontregelt de bestaande orde en brengt heer Bommel in de problemen, waarna Tom Poes (‘verzin toch eens een list’) de situatie redt.’ Op zich klopt dat, maar die kritiek is ook te gemakkelijk. Pieter Steinz onderscheidt vier soorten verhalen: heer Bommel maakt een Reis, een Vreemdeling ontwricht het leven, een Voorwerp zorgt voor opschudding, er is een Complot tegen heer Bommel en/of Rommeldam (NRC 28-7-2005). Daarbij staat Rommeldam voor de Westerse wereld, met al zijn verworvenheden, gekkigheden en verdorvenheden, die ook allemaal in Toonders werk opduiken in allegorische gedaante: hebzucht, goeroes, diëten, toerisme, wetenschap, technologie, atoomenergie – allemaal dringt het door in Toonders onvolmaakte universum. De titels spreken vaak al voor zich: De Bovenbazen, de Volvetters, de Sloven, het Slaagsysteem. Ook de bewoners van dat universum zijn onvolmaakt en Toonder ziet dat kritisch, maar met compassie aan. Dat maakt hem eerder tot maatschappijcriticus dan tot moralist.

Een held was Toonder niet. Daarvoor kende hij de ‘schurkachtige’ kant van de mens maar al te goed. En hij benutte die kennis voor zijn verhalen, met zijn karakters en personages. Sommigen noemen hem een romanticus, met zijn voorliefde voor het nevelige Ierland, waar hij vanaf 1966 woonde en met zijn fabelachtige strips, zijn sprookjesachtige dierenwereld, waar de dieren zo op mensen lijken dat je bijna vergeet dat het gaat over beren, poezen, ganzen, varkens, nijlpaarden, enzovoort. Zelf was hij het meest gesteld op Wammes Waggel. “Hij heeft geen specifieke karaktertrekken, de dingen overkomen hem en alles vindt hij normaal, niet goed of slecht, niet mooi of lelijk, hij ondergaat het leven fluitend.” Iets daarvan zie je inderdaad wel bij Toonder terug, ook al is zijn leven allesbehalve fluitend verlopen. In korte tijd verloor hij zijn vrouw, zijn broer, zijn zoon en zijn twee geadopteerde dochters. Op hoge leeftijd hervond hij zijn geluk bij de componiste Tera de Marez Oyens. Maar enkele maanden na hun huwelijk overleed ook zij. Toch houdt Toonder als Wammes Waggel vast aan dit hem ten deel gevallen geluk: In het laatste deel van zijn autobiografie, Tera, schrijft Toonder: ‘Het wás goud, dat heb ik zelf gezien. En het was geen wreedheid, die afloop. Het was een voorrecht om het meegemaakt te hebben.’ ‘Als u begrijpt wat ik bedoel’, had hij daar nog aan kunnen toevoegen, ware het niet dat een heer van stand zichzelf niet citeert.

Zelf kwam Toonder ook onder kritiek te staan vanwege zijn ‘oorlogsverleden’. Diezelfde oorlog, die tot de wording van eerst Tom Poes en later heer Bommel heeft geleid. Toonder bewerkte namelijk Amerikaanse strips voor De Telegraaf. Toen de Amerikaanse stroom opdroogde vanwege de Tweede Wereldoorlog,

Kees van der Zwaard

14

MIDWINTERFEEST EN OUD EN NIEUW IN DE VASALISHOF Feesten, daar houden we van in de Vasalishof. We hebben jaarlijks meer feesten dan tuinwerkdagen. Hoewel een bloeiende tuin ook een feest is, is de opkomst bij een feest groter.

bescheiden vuurkorfje. Géén vuurwerk. De binnentuin zou dit jaar vuurwerkvrij blijven, nou vooruit dan, tussen 23.30 en 00.30. Er zijn nog te veel vuurwerkfanaten om aan een algehele vuurwerkonthouding te doen. Wat begon met een klein groepje dat stond te blauwbekken, het vuurkorfje was iets te bescheiden, werd na twaalf uur toch een hele hofverzameling. Volwassenen kussen graag en veel als het gezellig is, kinderen vegen hun wangen gelijk schoon.

Het midwinterfeest viel dit jaar vroeg. Dat had alles te maken met het samenvallende afscheid van een paar hofbewoners die elders hovelingen worden. Dit jaar stonden er naast de hart- en handverwarmende glühwein ook een paar pannen heerlijke soep en lekker brood op de tafels. Volwassenen eten altijd veel meer als ze het gezellig vinden (de soep was zo op), kinderen veel minder. Die hadden het heel druk met rondrennen en nachtelijk verstoppertje spelen. Omdat de verhuizende hofbewoners graag zingen, was voor hen een speciaal afscheidslied gecomponeerd, dat geheel vierstemmig werd gezongen. Daarna nog een oudNederlands “nu sijt welle gaande” wat een geheel eigen winterige sfeer meebracht. De overgebleven wijn stond de volgende ochtend goed bevroren in de fles.

We misten eigenlijk wel een speech waarin werd teruggeblikt op het afgelopen jaar (hoeveel feesten we hebben gevierd en hoe gezellig het is om hier te wonen) en waarin een vooruitblik wordt gegeven op het komende jaar (hoeveel feesten we nog gaan vieren en wie dat gaat organiseren). Hopelijk spreekt dit nieuwe jaar het ‘klimaatstraatfeest’ zo aan, dat de vuurwerkvrije periode langer is. We verheugen ons in ieder geval wel op dat feest!

Oud en nieuw werd dit jaar voor het eerst gezamenlijk in de hof gevierd, met veel oliebollen, champagne, weer glühwein, knalsap, waxinelichtjes, een confettibom en een

Arianne Béguin

Reiger in rust, 24 januari 2009

15

Elzensnoei Wilgenhoven, zaterdag 31 januari

CAETSHAGE BUURTCAFE de

Ook in de 11 eeuw wist men al dat je af en toe moet genieten onder het genot van een lekker glaasje! En als je zin hebt om dat met buurtgenoten te doen, moet je echt eens op een vrijdagavond naar het Caetshage de Buurtcafe komen. Elke 3 vrijdag van de maand (zie agenda) staat een barteam klaar om je hartelijk te ontvangen. Leer wijkgenoten kennen van buiten je eigen hof of straat, die zijn namelijk ook best leuk!

Gedicht uit de Rubayat, een verzameling kwatrijnen van de Perzische dichter Omar Khayyam (XIe eeuw), vertaling J. C. Bloem.

Tot daar! Irma Mommers

Januari 2009

16

CURSUSSEN BEELDENDE KUNST EN MUZIEK In de komende weken gaan bij de Plantage, het centrum voor de kunsten in Culemborg verschillende cursussen beeldende kunst en muziek van start voor kinderen, jongeren en volwassenen. De cursussen worden gehouden in de Brede School in Culemborg-West. Bij een aantal cursussen zijn nog enkele plaatsen vrij.

deze cursus voor beginners en gevorderden leert u meer over de techniek van een goede foto. Op donderdagavond start een nieuwe cursus: Keramiek en Boetseren. Tijdens deze cursus leert u vormgeven in klei met diverse technieken. De Plantage beschikt over een elektrische oven, waar het gemaakte werk gebakken kan worden.

Voor de allerkleinsten is er in Culemborg nog de mogelijkheid om mee te doen aan Peutermuziek of Kleutermuziek op woensdag. Hou je meer van beeldende kunst en zit je in groep 6 t/m 8 dan is er nog plaats bij de combicursus Plat in de Ruimte op donderdagmiddag. Tijdens deze cursus ga je tekenen, schilderen en werk je met klei, hout en metaal.

Alle cursussen worden gegeven in de Brede School, Zijderupsvlinder 2. Wilt u meer weten over de mogelijkheden of wilt u zich aanmelden dan kunt u contact opnemen met de Plantage, telefoon (0344) 63 60 60. Meer informatie over het totale aanbod kunt u vinden op onze website. www.plantage.info.

Volwassenen kunnen in Culemborg nog terecht bij bijvoorbeeld de fotografiecursus Van Kiekje naar Kunst op woensdagavond. Tijdens

Hanneke van Zijl

advertentie

17

ADRESSEN BEL

Postbus 34 4100 AA Culemborg www.bel-lanxmeer.nl BEL-bestuur • vacature voorzitter • vacature bestuurslid • vacature bestuurslid • André van Leur [email protected] tel 520 105 • vacature bestuurslid • vacature bestuurslid

EVA-bureau

Marten Toonderpad 3 4103 NS tel. 532 699 06 2347 8287 [email protected]

BEL-werkgroepen

• Stichting Terra Bella Lambik Swinkels [email protected] • Bouwgebreken Bernard Beguin [email protected] • ToPla (Toetsing planontwikkeling) Monique Ramaekers [email protected] Tars de Ruiter [email protected] • Energie en Installaties Han Sloots [email protected] • Verkeer Haike de Visser 515 945 [email protected] • Autodelen Wheels4all Jan Theunissen 533 933 [email protected] • Internet, Website Rudi Oortwijn [email protected] • Huis- en wijkmonitoring vacature

CAETSHAGE Zorgboerderij

Rutger van Mazijk, 513 452 [email protected]

Boerderij

Todd Phillips, 06-215 780 06 [email protected]

Caetje

Annet Dane, 548 874 [email protected]

Bestuur

Basjan Dane, 06-226 675 29 [email protected]

COLOFON Redactie

• Henk Fonteyn [email protected] • Yfke Kirchner [email protected] • Carla Pieterse [email protected] vacature

Dit BEL-Nieuws Foto’s: Gerrit-Jan Klop, Adri Tissink, Arianne Béguin, Jenny Senhorst, Irma Mommers Lay-out: Irma Mommers Oplage: 395 exemplaren

Het volgende BEL-nieuws De kopij voor het volgende nummer uiterlijk woensdag 1 april inleveren op het e-mailadres [email protected]. Heb je geen e-mail, dan graag de tekst op disk aanleveren. Het redactieadres is: Anna Blamanweg 66, tel. 515 273. Dit nummer verschijnt omstreeks vrijdag 24 april 2009 Heb je zelf geen foto bij de tekst, neem dan even contact op met onze BEL fotograaf Jaap van der Ham (tel. 536 353). Illustraties in jpg. naar Irma Mommers, [email protected]. Foto’s of tekeningen om te scannen brengen naar Toon Hermanshof 11 (tel. 530 791).

Agenda

februari Donderdag 19, 20.00 uur Projectbureau Meerlaan 25 Bijeenkomst Warmtenet Vrijdag 20, vanaf 21.00 uur NIEUWJAARSBORREL Buurtcafé Caetshage Zaterdag 21 Snoeien in de Boomgaard 10.00 – 12.30 uur

maart Zaterdag 07 Snoeien in de Boomgaard 10.00 – 12.30 uur

april en verder

Vrijdag 20, vanaf 21.00 uur Buurtcafé Caetshage

Vrijdag 17, vanaf 21.00 uur Buurtcafé Caetshage

Zaterdag 21 Snoeien in de Boomgaard 10.00 – 12.30 uur

Zo 17 mei C4real de Groene Betuwe – wijk Lanxmeer

18