Bijlage 2 Aanvraag Cultuureducatie met Kwaliteit in het Primair Onderwijs 2013 – 2016 Opgesteld door Cultura in samenwerking met de scholen en besproken met Fonds Cultuurparticipatie.
Lokale Situatie en context van de aanvraag Cultura is de culturele instelling binnen de gemeente Ede die als missie heeft de voedingsbodem te willen zijn voor kunst, cultuur en cultuureducatie. Cultura bestaat uit verschillende afdelingen; de Bibliotheek; de afdeling kunsteducatie en het Theater. Binnen de afdeling kunsteducatie is het “loket” voor Cultuur in school ondergebracht dat als belangrijkste taken heeft het bemiddelen tussen vraag en aanbod m.b.t. cultuureducatie binnen het Primair Onderwijs (PO) in gemeente Ede, maar ook het adviseren en regisseren m.b.t. het verder ontwikkelen en verdiepen van het aanbod cultuureducatie binnen het PO. Gemeente Ede heeft 65 basisscholen binnen haar gemeente grenzen waarvan 36 scholen in Ede Stad, 21 in de buitendorpen en vier scholen die vallen onder de noemer speciaal onderwijs. Beweging die nu te zien is m.b.t. cultuureducatie binnen het primair onderwijs •
•
• •
Bijna een derde van het aantal scholen heeft een beleidsplan cultuureducatie en een –al dan niet opgeleide- Intern Cultuur Coördinator (ICC). De rest heeft dit niet en neemt alleen cultuureducatie af passend bij de identiteit van de school of passend binnen de ruimte die het (over)volle school rooster al dan niet biedt en past dit dan aan aan diverse thema’s . Enkele scholen die wel een beleidsplan hebben, maken langzamerhand wat bewustere keuzes met betrekking tot cultuureducatie en nemen regelmatig activiteiten af van lokale of provinciale aanbieders Een deel van deze scholen weet de weg te vinden naar het loket cultuur in school of rechtstreeks naar aanbieders en werken samen. De Cultuurmakelaar wordt steeds meer gevraagd door scholen om ondersteuning te bieden bij de samenstelling van het cultuureducatie programma binnen een schooljaar.
Knelpunten m.b.t. cultuureducatie binnen het primair onderwijs; •
•
• • •
•
Hoewel enkele scholen wat bewustere keuzes voor meer samenhang binnen het aanbod cultuureducatie maken, is er zeker nog geen zicht op een stevige verankering hiervan binnen het totale programma-aanbod. Cultuureducatie kent over het algemeen nog geen goede doorgaande leerlijn en scholen zien niet altijd de mogelijkheden die de samenhang tussen cultuureducatie en andere leergebieden zouden kunnen bieden. Budgetten voor cultuureducatie zijn beperkt en worden ook niet altijd optimaal ingezet. Culturele activiteiten worden vaak ad hoc aangevraagd en uitgevoerd en zijn dan ook niet altijd vastgelegd binnen het jaarprogramma. Scholen die te maken hebben met veel kinderen met een taalachterstand, programmeren vaak geen aanbod cultuureducatie omdat zij ervan uitgaan in eerste instantie gericht te moeten zijn op de primaire leergebieden zoals b.v. taalontwikkeling. Zij investeren daar dan al hun tijd en geld in. Ze zijn vaak niet op de hoogte van het feit dat cultuureducatie activiteiten ook gericht kunnen zijn op een primair leergebied als lezen zodat het aanbod een dubbele opbrengst kan hebben; gericht op de kerndoelen van cultuureducatie, maar ook op de primaire kerndoelen, zoals in dit geval taalontwikkeling. Er is een terugloop voor wat betreft bezoek cultureel erfgoed omdat scholen het educatieve aanbod binnen de erfgoedmusea niet altijd even goed aan vinden sluiten bij de leefwereld van de kinderen en bij de leergebieden op school.
Knelpunten aanbieders kunst- en cultuureducatie •
• •
Verschillende aanbieders ontwikkelen hun activiteiten vaak niet op basis van het curriculum van het PO. Daarom is het in veel gevallen niet mogelijk dat het een onderdeel wordt van het curriculum. Veel aanbieders ontwikkelen nog te veel aanbod gestuurd, er is te weinig overleg met het onderwijs. Het aanwezige aanbod van onder andere het cultureel erfgoed binnen de gemeente is niet goed op elkaar afgestemd, waardoor een doorlopende leerlijn hierbinnen voor kinderen binnen het PO nog niet gerealiseerd is.
Conclusie; Binnen het bestaande aanbod cultuureducatie voor het PO mist een duidelijke samenhang en verbinding met de andere leergebieden binnen het totale lesprogramma. Door te werken aan de ontwikkeling van een stevige kwalitatief goede doorgaande leerlijn kan cultuureducatie een plaats krijgen binnen het curriculum in het PO. Ondersteuning hierin voor het implementeren van dit vernieuwde/nieuwe aanbod binnen het reguliere leerprogramma is nodig. De aanvraag past binnen de context van de huidige situatie en biedt mogelijkheden voor het PO binnen vier jaar een sterke groei te laten zien m.b.t. kwaliteit van het aanbod cultuureducatie dat aansluit bij de kerndoelen van het basisonderwijs. Ook is van belang dat er een aanzet gegeven wordt tot mogelijke handvatten om te kunnen meten wat deze cultuureducatie heeft gedaan voor de ontwikkeling van de betrokken leerlingen.
De aanvraag Doelstellingen waarop de aanvraag zich richt; Cultura richt zich, na overleg met gemeente Ede en diverse scholen binnen het PO, op de volgende doelstellingen zoals genoemd binnen de deelregeling Cultuureducatie met Kwaliteit in het PO Fonds voor Cultuurparticipatie 2013-2016 Ad1) Ontwikkeling, verdieping en vernieuwing curriculum Ad2) Vakinhoudelijke deskundigheid Onderdelen Aanvraag; 1) Ontwikkelen doorgaande leerlijn Muziek in de Klas 2) Ontwikkelen doorgaande leerlijn Cultureel Erfgoed 3) Ontwikkelen doorgaande leerlijn Bibliotheek op school waarin activiteiten (binnen alle kunstdisciplines) cultuureducatie zich ook richten op taalontwikkeling (o.a. leesbevordering maar ook smaakontwikkeling literatuur) 4) Scholing Ontwikkelarrangeur ten bate van ondersteuning implementatie cultuureducatie-beleid en verbetering effectiviteit ICC. e
5) Om deze vier onderdelen te kunnen realiseren wordt naast deze vier hoofdonderdelen een 5 genoemd; de overhead. Deze is nodig om draagvlak te creëren binnen de verschillende lagen van de deelnemende scholen. Hierbinnen vallen de gesprekken met de Koepeldirectie, de schooldirectie, de ICC-er en andere teamleden. 6) Het zesde onderdeel bestaat uit monitoring. Voor het meten van de resultaten zal worden aangesloten bij een landelijk ontwikkelde meetmethode.
1) Ontwikkelen doorgaande leerlijn Muziek in de Klas. Doel van de activiteiten; Kinderen vergroten door Algemene Muzikale vorming hun kennis van muziek en ontdekken hun expressieve mogelijkheden hierin. Kinderen leren een muziekinstrument bespelen. Locatie; De lessen worden hoofdzakelijk op school aangeboden De leeftijdsgroep waarop gericht wordt; Kinderen PO in de leeftijd van 4 tot en met 12 jaar (de eerste twee jaren tot en met 10) Discipline; Muziek Instelling verantwoordelijk voor uitvoering; Muziekdocenten Cultura Budget; € 40.000 per jaar
Omschrijving deelactiviteit Jaar 1 Mik-lessen Groep 1 t/m 5 Jaar 2 Mik-lessen Groep 1t/m6 Jaar 3 Mik-lessen Groep 1t/m 8 Monitoring/evaluatie + bijstelling Jaar 4 Mik-lessen
Aant. scholen 4
Aant. leerlingen 500
Aant. medewerker PO 5x4 = 20
6
900
6x6 = 36
6
1200
8x6 = 48
8
1600
8x8 = 64
Educatie medewerkers 7 muziekdoc. + 1 coördinator 10 muziekdoc. + 1 coördinator 12 muziekdoc. + 1 coördinator
15 muziekdoc.+ 1
Groep 1t/m 8 Eindevalutaie
coördinator
2) Ontwikkelen doorgaande leerlijn Cultureel Erfgoed Doel van de activiteiten; Ontwikkelen educatief activiteiten aanbod cultureel erfgoed zodat kinderen het cultureel erfgoed, de musea binnen de gemeente bezoeken en deel kunnen nemen aan educatieve activiteiten afgestemd op het niveau van het betreffende leerjaar. Elk museum biedt voor 1 of meer leerjaren binnen het PO een afgestemd aanbod zodat de doorgaande leerlijn zich ontwikkeld voor de groepen 1 t/m 8 Locatie; Voornamelijk in de musea en eventueel, afhankelijk v.h. onderdeel en leerjaar, lesbrieven/voorbereiding op school. Discipline; Cultureel erfgoed Instelling verantwoordelijk voor de uitvoering; - Musea; Historisch Museum Ede; Nederlands Tegelmuseum in Otterlo; Museum Oud-Lunteren; Kijk en Luistermuseum in Bennekom; Museumpark Harskamp; Museum Vliegbasis Deelen; Jachthuis Sint Hubertus; Museonder Otterlo; (twee laatsten zijn onderdeel van Nationaal Park de Hoge Veluwe). Het Kröller Müller Museum in Otterlo is betrokken vanuit een voortrekkersrol voor de musea. - Cultura; cultuurmakelaar/ontwikkelprogrammeur - Gemeente Ede; begeleiding door van museumondersteuner met betrekking tot het ontwikkelen van educatief aanbod binnen het museum. De ontwikkeling wordt in samenspraak met het onderwijs in gang gezet. Budget; € 20.000 per jaar
Educatie medewerkers
Omschrijving deelactiviteit
Aant. scholen
Aant. leerlingen
Jaar 1 ontwikkelen aanbod/oriëntatie mogelijkheden/afstemming scholen Jaar 2 Start aanbod doorgaande leerlijn bij Musea Jaar 3 Aanbod evalueren en event. bijstellen Jaar 4 Aanbod doorgaande leerlijn Uitbreiden Monitoring
2
50
Aant. medewerker PO 6
8
1000
8x8=64
8
1000
8x8 = 64
2+ 8 musea medew.
16
2000
8x8 = 64
2+8 musea medewerkers
2 + 8 musea medewerkers 2 + 8 musea medewe.
3) Ontwikkelen doorgaande leerlijn Bibliotheek op school waarin activiteiten (binnen alle kunstdisciplines) cultuureducatie zich richten op taalontwikkeling (o.a. leesbevordering en smaakontwikkeling literatuur).
Doel van de activiteiten; Door bestaande projecten cultuureducatie -ontwikkeld door kenniscentra bibliotheken- in te kopen, dóór te ontwikkelen en passend te maken per school, zodat ze én aansluiten bij de kerndoelen cultuureducatie én door inhoud ook gericht zijn op het leergebied taal. Bij deze leerlijn is uiteindelijk sprake van dubbel rendement: het behalen van de kerndoelen Cultuureducatie zijn hoofddoel bij het inzetten van een kunstdiscipline, werken aan taalontwikkeling een belangrijk nevendoel. Locatie; Hoofdzakelijk school, maar ook Bibliotheek Discipline: Literatuur Instelling verantwoordelijk voor de uitvoering; Cultura (Bibliotheek) Budget: € 30.000 per jaar
Omschrijving deelactiviteit
Aant. scholen
Aant. leerlingen
Jaar 1 Ontwikkelen doorgaande leerlijn d.m.v. aansluiting vinden bij het leergebied taal per groep Jaar 2 Start aanbod doorgaande leerlijn Jaar 3 Aanbod evalueren en event. bijstellen Jaar 4 Aanbod doorgaande leerlijn Uitbreiden monitoring
2
Educatie medewerkers
50
Aant. medewerker PO 6
2
6
750
8x6 = 48
2
6
750
8x6 = 48
2
12
1500
12x8 = 96
2
4) Scholing Ontwikkelarrangeur t.b.v. ondersteuning implementatie beleid cultuureducatie Doel van de activiteiten; 1 Of 2 educatiemedewerkers, waarschijnlijk vanuit het Loket Cultuur op school binnen Cultura, op te leiden tot ontwikkelarrangeur zodat het aanbod cultuureducatie in samenspraak met het onderwijs meer geïntegreerd kan worden met de andere leergebieden. Doel van de ontwikkelarrangeurs is om teamleden binnen de scholen te ondersteunen bij het implementeren van het beleidsplan cultuureducatie. Dit beleidsplan is er soms al wel, maar doordat er onvoldoende draagvlak is binnen veel teams op scholen, heeft implementatie van dit beleid niet veel kans van slagen en blijft het programmeren van het cultuureducatie aanbod vaak ad hoc. Doordat er nu op het gebied van drie verschillende disciplines, muziekonderwijs, musea en taalontwikkeling, doorgaande leerlijnen ontwikkeld worden is de timing van deze ontwikkeling zeer gunstig. Locatie; Scholing nog niet bekend. Dit wordt gezamenlijk opgepakt met de Centra voor de Kunsten van de drie andere Gelderse steden; Arnhem, Apeldoorn en Nijmegen. Uitvoering; op scholen en vanuit het loket “Cultuur in school” Discipline; Alle kunstdisciplines Instelling verantwoordelijk voor de uitvoering; Cultura Budget; € 25.000 per jaar
Omschrijving deelactiviteit Jaar 1 Scholing 2 mensen loket cultuur in school Bijscholing coördinatoren CE Jaar 2 Start inzet pilot traject ondersteuning scholen Jaar 3 Aanbod evalueren en event. bijstellen Jaar 4 Uitbreiden aanbod Monitoring
Aant. scholen 2 tot 4
Aant. leerlingen -
Aant. medewerker PO 2 tot 6
Educatie medewerkers 2
2
300
2 tot 6
2
2
300
2 tot 6
2
6
900 - 1000
6 tot 12
2
5) Monitoring Doel; Het meten van het effect van het beleid. Er wordt twee maal een meting gehouden; in 2014 en 2016. Voor de meting wordt gebruik gemaakt van de methodes zoals die landelijk ontwikkeld worden. Budget; € 5.000 per jaar
Tot slot De doelen en werkzaamheden zoals hierboven beschreven zijn zeer globaal, maar dit is wat, in het tijdsbestek waarin dit concept tot stand moest komen, reëel was. Er zullen in de komende weken veel contacten gelegd worden met betrokken partijen om een en ander verder uit te werken en een goede verdeling te kunnen maken wat betreft het tijdspad van de werkzaamheden maar ook binnen de budgetten. Binnen deze aanvraag werkt Cultura samen met vele partners; Lokaal; Een selectie van scholen voor het Primair Onderwijs, de onderwijskoepels, aanbieders binnen het culturele veld, de musea zoals genoemd, en de gemeentelijke overheid uiteraard Regionaal; Centra voor de Kunsten in de vier steden en de Alliantie van Zeven o.a. Provinciaal: KCG/Edu-Art Landelijk; Fonds voor Cultuurparticipatie Beoogde resultaten Met deze beschreven werkzaamheden in het culturele veld en het onderwijs gaan we uit van de volgende resultaten in 2016 1. Vergroten van de culturele kennis en vaardigheden bij leerlingen van de deelnemende scholen in Primair Onderwijs in de gemeente Ede 2. Verbeteren van de samenhang en samenwerking tussen deelnemende culturele aanbieders op het gebied van cultuureducatie. 3. Een kwalitatief goed en passend cultuureducatie aanbod ontwikkelen en implementeren binnen het curriculum van de deelnemende scholen voor alle groepen in samenspraak met de scholen met behulp van de ontwikkelarrangeurs 4. De leerkrachten binnen het PO zijn beter toegerust om, met ondersteuning vanuit het loket, het cultuureducatie beleid te ontwikkelen en te implementeren 5. In ieder geval binnen de kunstdisciplines, muziek, cultureel erfgoed en literatuur, een stevige doorlopende leerlijn realiseren die aansluit op het curriculum van de scholen voor Primair Onderwijs 6. Meer zicht, maar ook meer grip op de ontwikkelingen binnen het onderwijs door onder andere een goed instrument voor monitoring.
