Bewegen tijdens chemotherapie (Onco-move)
mca.nl
Inhoudsopgave
Voordelen van bewegen Welke vorm van beweging? Opbouw lichamelijke activiteit Intensiteit van bewegen Borgschaal Dagboekje Adviezen: starten en volhouden Meer informatie Uw vragen
Bewegen tijdens chemotherapie (onco-move)
Veel patiënten met kanker die chemotherapie krijgen hebben last van vermoeidheid en conditieverlies. Patiënten hebben vaak de neiging om veel te rusten en te slapen. Dat lijkt een logische reactie. Het kan inderdaad ook goed zijn om het enkele dagen na de chemotherapie rustiger aan te doen. Maar wilt u zich op den duur fitter voelen, dan is juist bewegen zoals wandelen en fietsen beter voor u. Bewegen kan helpen om de kanker en chemotherapie beter te doorstaan en sneller te herstellen. Dat laat onderzoek zien. Bovendien kunt u zo zelf iets doen om uw herstel te beïnvloeden.
Deze informatie geeft u: • meer inzicht in hoe bewegen er voor kan zorgen dat u zich beter voelt, zowel tijdens de behandeling als na afloop van de chemotherapie
Weet u dat bewegen… het aantal bijwerkingen van de behandeling kan verminderen? kan helpen om na de behandeling sneller op krachten te komen?
• over hoe u op een veilige, prettige
kan helpen om u minder moe te
en goede manier kunt starten met
voelen tijdens de behandeling?
bewegen • tips hoe u het bewegen vol kunt houden
uw zelfvertrouwen kan vergroten? uw concentratie kan verbeteren? het herstel na een operatie versnelt? kan helpen om beter te slapen?
Voordelen van bewegen
Wat vindt u van de voordelen? Kruis aan welke voordelen u belangrijk vindt.
Bewegen kan er dus voor zorgen dat u zich beter voelt. Hieronder vindt u een overzicht van de verschillende
Welke vorm van beweging?
voordelen van bewegen. Als u deze voordelen van bewegen leest, krijgt
U kunt op vele manieren bewegen in
u misschien meer zin om te gaan
het dagelijkse leven. Bijvoorbeeld: naar
bewegen.
de markt lopen, uw hond uitlaten en
in de tuin werken. U hoeft niet meteen
het lichaam. Om nog meer zuurstof
naar een sportschool.
te kunnen geven, gaat het hart sneller
Misschien bent u al meer aan het
pompen. De hartslag neemt dan toe.
bewegen dan u denkt. Denk eens na
Volg de onderstaande stappen voor
over de activiteiten die u nu al doet.
een goede opbouw van de activiteit.
Dit onderdeel geeft informatie over het
Warming-up
beweegprogramma Onco-Move. Het
Iedere keer wanneer u gaat bewegen,
doel is om het bewegen uit te breiden
bijvoorbeeld fietsen of wandelen,
naar dagelijks 30 minuten in een stevig
kunt u het beste starten
tempo bewegen.
met een warming-up. Een warming-up is een
Kies voor een vorm van bewegen
voorbereiding voor uw
die goed is voor uw conditie. U
hart en spieren op de
kunt bijvoorbeeld wandelen en
lichamelijke activiteit
fietsen. Activiteiten die gericht zijn
die volgt. Een warming-
op spierkracht zijn niet nodig, zoals
up betekent 5 minuten
oefenen met gewichten. Kies een vorm
in een langzaam en
van bewegen die bij u past en die u
ontspannen tempo
prettig vindt. Dat maakt het makkelijker
bewegen.
om het vol te houden. Training Tip!
Na de warming-up gaat u bewegen
Laat dit instructieboekje aan anderen
in een stevig tempo. Stevig bewegen
lezen. Misschien willen ze wel regelma-
is prettig. Maar stevig
tig met u mee wandelen of fietsen.
bewegen is wel intensiever dan normaal. U kunt dit vergelijken
Opbouw lichamelijke activiteit
met lopen in een pittig tempo wanneer u de bus
Als u beweegt, pompt uw hart bloed met veel zuurstof naar de spieren van
wilt halen.
Bewegen tijdens chemotherapie (onco-move)
Intensiteit van bewegen Wanneer u voor het eerst beweegt, begint u met dagelijks 10 minuten
Het is belangrijk dat u zich tijdens
in uw eigen tempo bewegen.
het bewegen goed bedenkt hoe u zich voelt. Let op de signalen die uw
Verhoog het tempo en de tijdsduur
lichaam geeft. Als u bijvoorbeeld met
uiteindelijk naar dagelijks 30
een vriend of vriendin traint, dan moet
minuten stevig bewegen.
u af en toe kunnen praten zonder
Dit stevige bewegen is prettig,
kortademig te worden of u vervelend
maar wel sneller dan normaal.
te voelen. Voelt u zich na afloop langer dan een uur moe? Dan trainde u misschien te hard. Doe dan de
Cooling-down
volgende keer iets rustiger aan. Stop
Na het bewegen in stevig tempo volgt
als u zich tijdens het bewegen erg moe
de cooling-down. Tijdens de cooling-
gaat voelen.
down kan uw hart zich aanpassen aan een lager tempo. Uw spieren kunnen ontspannen. Als u plotseling stopt met
Borgschaal
stevig bewegen kunnen uw spieren stijf worden of wordt u misschien duizelig.
De ‘borgschaal’ is een inspanningsme-
Een cooling-down aan
ter. Met de ‘borgschaal’ kunt u bepalen
het eind van de training
hoe zwaar het bewegen voor u is.
betekent 5 minuten
Zoek het getal op de schaal dat het
in een langzaam,
best laat zien hoe u zich voelt tijdens
ontspannen tempo
bewegen.
bewegen. Bij een borgscore lager dan 11 ervaart u weinig lichamelijke reactie zoals zweten. Dan is de beweging te weinig voor een goede conditie.
Bij een borgscore van 12-14 krijgt
Zucht of steunt u tijdens de lichamelijke
u een aantal lichamelijke reacties.
activiteit dan beweegt u op een waarde
Zo zult u het warm krijgen en gaan
van 17. Dan is de beweging te zwaar.
zweten. Uw hartslag gaat omhoog en uw ademhaling zal dieper en sneller
Wat is een goede waarde?
worden. Op deze score is de beweging
Als u met de training begint is 12-13 een
een beetje zwaar maar niet te zwaar.
goede waarde. Probeer dit langzaam
Uw conditie verbetert.
te verhogen tot 14, een hoger niveau is over het algemeen niet nodig.
Borgschaal Score hoe u de inspanning zelf ervaart
minder dan 6
7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20
Beschrijving van de inspanning
bijna geen enkele inspanning heel erg licht
erg licht
tamelijk lichte inspanning
een beetje zwaar
zwaar
erg zwaar
heel zwaar
Bewegen tijdens chemotherapie (onco-move)
Dagboekje
- pijn op uw borst en pijn in uw arm - niet regelmatige hartslag
1. Een dagboekje bijhouden kan inzicht geven in uw beweegpatroon. In het dagboekje kunt u opschrijven:
- gevoel van duizeligheid - misselijk - kortademig
• welke vorm van bewegen u gedaan hebt • wanneer u dat gedaan heeft
Als de klachten niet weggaan, vraag dan uw arts om advies.
• hoelang u dat gedaan heeft • met welk tempo dat was Stop met bewegen als u een van deze 2. Er zijn ook apps waarin u uw
klachten voelt. Kunt u door de klachten
activiteiten kunt bijhouden.
niet meer goed bewegen? Zeg dit dan
Voorbeelden zijn Strava of Runtastic.
tegen de verpleegkundige of arts.
Meer weten over apps? Kijk op www.digitalezorggids.nl
Op sommige momenten in uw behandeling kunt u sneller moe zijn
Bij problemen en vragen kunt u
dan normaal. Bijvoorbeeld enkele
dit bespreken met de oncoloog
dagen na de chemotherapie.
of verpleegkundige tijdens het eerstvolgende bezoek. Adviezen: starten en volhouden Hoe voelt u zich tijdens het bewegen? Let op de signalen die uw lichaam
Straks heeft u alle informatie gelezen.
geeft.
Dan weet u dat bewegen een positief
• Beweeg niet op de dag van de
effect kan hebben. Toch kan het lastig
chemotherapie. Beweeg ook niet op
zijn om echt te starten met bewegen.
de dag na de chemotherapie
En het volhouden kan ook lastig zijn.
• Rust even uit als u te moe wordt. Laat u niet opjutten om toch door te gaan • Let op belangrijke signalen die uw lichaam geeft tijdens bewegen:
Het kan helpen om te kijken hoe het nu gaat.
• Misschien beweegt u nu nog niet.
Uw vragen
U kunt dan kiezen om te gaan bewegen. U kunt de indeling van
Heeft u vragen? Vindt u het
uw dag bekijken. Wat is het beste
bijvoorbeeld moeilijk om in beweging
moment om te bewegen? Soms
te blijven tijdens de behandeling?
helpt het om samen met vrienden te
Ga hierover dan in gesprek met uw
gaan bewegen.
verpleegkundige of arts tijdens uw
• Misschien beweegt u al regelmatig.
volgende bezoek. Op de 1e pagina van
Hoe kunt u dat het beste volhouden?
dit mapje vindt u contactgegevens van
U kunt uw activiteiten afwisselen. Zo
de verschillende afdelingen.
kan het bewegen minder saai zijn. Ook kunt u uzelf na het bewegen belonen met een bioscoopkaartje, een boek of een etentje. Er is dus verschil. Elke patiënt en elke situatie is anders. Daarom zijn de adviezen voor het starten of volhouden van het bewegen ook voor iedereen anders.
Meer informatie Voor meer informatie over gezond bewegen kunt u onderstaande websites bekijken. www.30minutenbewegen.nl www.sportiefbewegen.nl www.onconet.nu
158545 / 2015.01 Deze informatie is gebaseerd op het instructieboekje ‘Onco-move’ van Het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL) Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting.
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T 072 – 548 44 44
mca.nl
