Bevolkingsvraagstukken in Nederland anno 2006 Grote steden in demografisch perspectief
WPRB • Werkverband Periodieke Rapportage Bevolkingsvraagstukken WPRB • Ingesteld door de minister van OCW • Vinger aan de pols van de demografische ontwikkeling • Rapporteren over maatschappelijke en beleidsvragen • Driejaarlijks. Nu het Achtste rapport.
Samenstelling WPRB Participanten en Waarnemers • • • • •
NIDI, projectleiding CPB SCP RPB CBS
• • • • • •
Ministerie OCW Ministerie BZK Ministerie Justitie Ministerie SoZaW Ministerie VROM Ministerie VenW
Groei en samenstelling • Bevolking groeit langzamer in de grote steden. Utrecht groeit het snelst; Rotterdam krimpt. • 13% woont in de Grote Vier. • Grote steden verkleuren sneller door selectieve verhuisstromen. • Eén op de drie stadsbewoners is niet-westers allochtoon. • Grote steden steeds internationaler, ook door westerse immigranten (50-50).
Amsterdam
1995
Rotterdam
1995
Den Haag
1995
Utrecht
1995
Vier grote gemeenten
Bevolking naar herkomst
1995
2005
2005
2005
2005
2005 0
10
20
30
40
autochtonen
50
niet-westers
60
westers
70
80
90
100
%
Migratiesaldo G4 naar herkomst Autochtonen
Saldo uit binnenlandse migratie met andere gemeenten in de stedelijke agglomeraties Saldo uit binnenlandse migratie met andere gemeenten in Nederland
Niet-w esterse allochtonen
Westerse allochtonen
-100
-75
-50
-25
Saldo uit buitenlandse migratie (incl. saldo adm. correcties) 0
25
50
75
100
x 1 000
Verhuizen • Allochtone instroom en autochtone uitstroom veranderen de bevolkingssamenstelling. • Door verhuizen blijft het aantal inwoners per saldo ongeveer gelijk. • Maar de steden verliezen aan “meeverhuizend inkomen”. • Een westerse immigrant levert veel meer op aan inkomen dan een niet-westerse.
Winst en verlies van inkomen bij verhuizen, 1999-2003 Autochtoon 18-29 Westers 1829
+ 181 Niet-westers 18-29
+ 260
+ 110 4 grote steden Saldo: - 194 +73
+ 233
Westers 30+ en 0-17
Niet-westers 30+ en 0-17 - 1.050
Autochtoon 30+ en 0-17
Komen en gaan • Autochtone gezinnen met kinderen (dertigers) vertrekken vooral uit de gezinsonvriendelijke stad. • Maar autochtone twintigers komen juist (studie). • Allochtone instroom in alle leeftijden.
Huishoudens: meer alleenstaanden en minder gezinnen % 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0%
Overige huishoudens eenoudergezinnen paren met kind(eren)
to ta al
G 4 al
la nd ed er N
tre ch t U
to ta
D
en
rd am R
ot te
am Am st er d
Ha ag
paren zonder kind(eren) eenpersoons-huishoudens
Wonen • Behoefte aan middelgrote appartementen bij het centrum. • En aan grotere eengezinswoningen aan de stadsrand. • Maar de woningvoorraad past zich maar langzaam aan. • Vooral sterke groei van eengezinswoningen onwaarschijnlijk
Grote steden “groener” Amsterdam 2006 mannen 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Amsterdam
Nederland
vrouw en
Rotterdam 2006 mannen 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Roterdam
Nederland
vrouw en
Den Haag 2006 mannen 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Den Haag
Nederland
vrouw en
En vooral Utrecht 2006 mannen 85+ 80-84 75-79 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 0-4
Utrecht
Nederland
vrouw en
Beroepsbevolking: vooral in Utrecht en Amsterdam hoog opgeleid. % 100%
90% 80% 70% 60%
hoog
50%
middelbaar laag
40% 30% 20% 10%
nd N
ed e
r la
G 4
tre ch t U
Ha ag en D
ot te rd am R
Am st er
da m
0%
Achterstandsleerlingen Basisonderwijs % van alle leerlingen
Am
ste r
da Ro m tt e rd De am n Ha ag Ut re ch G t 4 sa m Ne en de rla nd
70 60 50 40 30 20 10 0
allochtone achterstands leerlingen
autochtone achterstands leerlingen
Gezondheid • • • •
Grote stadsbewoner …voelt zich ongezonder, …heeft een ongezondere leefstijl …en maakt meer gebruik van zorgvoorzieningen.
• Door: Demografie en Inkomenspositie
Leefbaarheid • Meer dan de helft (56%) van de woonwijken in de G4 behoren tot de “minst gewaardeerde” wijken van Nederland. • Vooral 19e eeuwse wijken rond het stadscentrum met veel allochtonen en veel goedkope huurwoningen scoren laag op “woonomgevingskwaliteit”.
Criminaliteit • G4 volgen de landelijk dalende criminaliteitstrends, maar op een hoger niveau. Recent lijken G4 achterstand in te lopen. 2.5 2 1.5
>250.000 100.000-250.000
1
Nederland
0.5
20 04
20 03
20 02
20 01
20 00
19 99
19 98
19 97
19 96
19 95
19 94
0
Diversiteit • Achterstanden in G4 maar niet op alle fronten. • Selectieve suburbanisatie. • Evenwichtiger bevolkingsopbouw: ook midden- en hogere inkomens vasthouden. • Geen sprake van algeheel grootstedelijk verval. Achterstandcumulatie voorkomen. • Rotterdam blijft wat achter. Amsterdam en vooral Utrecht doen het goed. • Grote Stad blijft aandacht verdienen!
En nu verder • Rapport geeft een diagnose en wordt verder toegelicht door de auteurs. • Het congres gaat ook over de “behandeling”. • Vinger aan de pols van bevolkingsvraagstukken is nodig. • Het woord is nu aan de Minister.
