Betrokken bij Buiten
Welkom
‘Het puberbrein als basis’
4 februari 2016 Anniek Verhagen
[email protected]
Pubers
Welk (puber)gedrag valt jou het meest op?
We zijn allemaal puber geweest
Leef je in!
Puberteit is belangrijk Hoe lastig ook
• De zucht naar spanning en sensatie, nieuwsgierigheid is de basis voor nuttige ervaringen en het zetje om ‘uit te vliegen’. • Risico’s nemen, gevaar opzoeken: door het nemen van risico’s lukt het ze ook om verder te komen (daar te komen waar ze willen) • Een puber moet vooral de wereld leren begrijpen waarin hij zelf terechtkomt, niet alleen die van zijn ouders.
DWDD - Puberbrein
In de frontaalkwab worden plannen gemaakt en rationele beslissingen genomen
Het limbische systeem regelt je emoties
Disbalans
Disbalans
De Kick! (dat wat wij risicogedrag zouden noemen)
• Pubers gaan voor de directe beloning. Status – hun ‘vrienden / peers’ zijn belangrijk(er dan volwassenen). De kick – goed gevoel. 20% van de jongeren geeft aan dat ze met hun vrienden wel eens dingen doen waar ze later spijt van krijgen. Pubers nemen in bijzijn van vrienden meer risico’s dan alleen.
De Kick - dit komt door: • Stijging spiegel diverse hormonen Enorme stemmingswisselingen Verhoogde roekeloosheid Lagere impulscontrole Minder relativeringsvermogen
Hormonen • Testosteron X 700 – 800 % bij jongens! Impulsgedrag Seksuele spanning
• De hersenen van pubers zijn extra ontvankelijk voor dopamine. Dit speelt een rol bij het activeren van het beloningscircuit. – Uiteindelijk helpt dopamine bij het aanleren van patronen en nemen van beslissingen.
Dus… • Nu je weet dat: – de groep heel belangrijk is – pubers voor de snelle (sociale) beloning gaan
Hoe kun je hier dan rekening mee houden in jullie dag ‘in het groen’?
Tips • Bied duidelijkheid: structuur en grenzen mét ruimte voor experiment. • Geef verantwoordelijkheid en vertrouwen • Geef positieve feedback, belonen heeft meer effect dan straffen. • Maak gebruik van de groep • Geef ruimte om met elkaar te ‘lullen’ en te ‘klooien’ (binnen grenzen) • Corrigeer van dichtbij en complimenteer hardop! ((voorkom afgang)
Het puber ratio staat op achterstand Frontaal kwab op achterstand
• Dit betekent moeite met: met vooruit kijken met keuzes maken met plannen en anticiperen met prioriteiten stellen en ordenen met ‘abstraheren’
Emotie de overhand, ratio op achterstand Betekent: moeite met het stoppen van gedrag.
Noem de kleuren (niet de woorden):
Noem de kleuren (niet de woorden):
Op tijd stoppen … van gedrag
• Ontwikkelt zich tussen de 12 en 18 jaar • Moeten ze dus leren! Onderzoek heeft aangetoond dat pubers verbeteren in het nemen van ‘goede’ beslissingen als het probleem zo simpel mogelijk wordt aangegeven, zonder te veel details. Het heeft dus geen zin om hen in detail uit te leggen wat de mogelijke risico’s zijn van bepaalde keuzes. In plaats daarvan heeft het meer zin om met zo weinig mogelijk details aan te geven dat bepaalde keuzes simpelweg geen goede optie zijn.
Dus … • Wat betekent dit voor de manier waarop je je instructies geeft?
• Hou het kort en duidelijk! • Uitleg stap voor stap • Wees jezelf, en geef het goede voorbeeld (doe wat je belooft, nee is nee) • Sluit aan bij wat ze allemaal al wel kunnen, en waar zij in geïnteresseerd zijn
Amygdala • De amygdala koppelt informatie van zintuigen aan emoties. • Deze prikkels kunnen een onstuurbare reflex oproepen (vechten/ vluchten/ bevriezen) • Op uitsluiten door leeftijdsgenoten reageren de hersenen van pubers hetzelfde als op levensbedreigende situaties. Hierdoor reageren zij soms extreem emotioneel (boos/ verdrietig)
Heftige emoties Amygdala meer de overhand
• Emoties minder onder controle – Impulsief, dus ook in boosheid of verdriet
• Negatieve emoties sneller de overhand – Pubers zijn extreem onzeker, dus alles wat hen daarin bevestigd komt 3 x zo hard binnen
• Moeite met lezen van gezichtsexpressies hierdoor minder inlevingsvermogen – Ze begrijpen je dus vaak niet. – Het gaat niet om jou!!
Aandacht 2x zoveel aandacht, maar vaker negatief Wat ze nodig hebben 4 x positief -1 x correctie nu vaak 1-4
Complimenten 1.Moeilijk mee omgaan 2.Onhandig
Als het zelfbeeld negatief is: 3.Maar…wel noodzakelijk! Negatieve gevoelens Negatieve emoties Destructief gedrag
Gevoelig voor hoe jij ze aanspreekt: “Zie je nu niet wat je aan het doen bent!!?” “Kijk nu eens wat er allemaal gebeurt!” Streng en bestraffend worden ervaren als afwijzing. Pubers (en hun brein) sluiten zich af. Pubers willen erkend worden in wie ze zijn (en waarom ze dingen doen, hoe knullig ook) Dus: Samen onderzoeken: “Dat is gevaarlijk, kijk maar …” “wat wil je wel en wat wil je niet?” Nieuwsgierig, belangstellend, steunend, mee ontdekken en natuurlijk zo nodig ook grenzen stellen).
Hormonen en motivatie We kunnen de aanmaak (en dus de invloed) van hormonen ook positief beïnvloeden in ons contact met pubers: – Interesse – sociale acceptatie – persoonlijke waardering
werken positief door op de spiegel van deze hormonen. Sociale uitsluiting zetten deze hormonen juist op inactief.
Dus: • ‘Wees duidelijk, maar zeg wat je bevalt!’ • Toon betrokkenheid. Sluit aan bij hun interesses en kwaliteiten • C’est le ton qui fait la musique, wees nieuwsgierig, voorkom directe afweer • Bevestig, bemoedig en complimenteer waar je de kans krijgt! Liefst in het bijzijn van anderen. • Neem niet alles wat ze zeggen persoonlijk
Sociaal- emotionele ontwikkeling Leeftijd
Zijn
Doen
Denken/ Voelen
10-14 Jaar
Losmaken van ouders Nieuwe emotionele binding met leeftijdgenoten
Handelen impulsief (hier en nu) Willen vooral niet opvallen Van ordenen en vooruitkijken is nog geen sprak. NU
Emotioneel gevoelig Gevoelig voor groepsdruk
14-16 jaar ‘IK’
Ontwikkelen eigen ‘ik’ Durven steeds meer af te wijken (eigen smoel)
Experimenteren met van alles Nemen veel risico’s Gaan voor de ‘instant kick’
Veel stemmingswisselingen Denken wel na over keuzes, maar weinig rationeel. Gevolgen kunnen ze niet goed inschatten/ relativeren.
16-22 jaar
Steeds zelfbewuster Verantwoordelijker naar Meer eigen identiteit zichzelf en anderen Minder gevoelig voor groepsdruk
Denken verder vooruit Beter in staat tot zelfreflectie Af en toe terugval in onvolwassenheid
Bron: Puberbrein binnenstebuiten
