2 0 1 4 n a j a a r
Groot H oef b l a d Volkstuinvereniging Eigen Hof
Het is alweer eind september, de oogstmaand. Het is tijd om druiven en appels te oogsten en de pompoenen kunnen worden verwerkt in een stevige herfstsoep. Dahlia’s, herfstasters en Japanse anemonen geven van de redactie
nog wat kleur aan de najaarstuin.
Het fijne van het einde van het seizoen is dat je ook weer kunt gaan dromen van het maken van een nieuwe start. En waarom zou je het bij dromen laten. De herfst is de beste tijd om bomen, heesters en planten te verplaatsen. En wat te denken van bollen. Niets geeft zo’n fijn verwachtingsvol gevoel als het poten van bollen. Het is koud, donker en nat en je zit tot aan je knieën in de modder. En met iedere bol die je in de grond stopt groeit de tuin in je hoofd; je ziet in gedachten de eerste sneeuwklokjes al boven de grond uitkomen, gevolgd door de krokussen, de narcissen en daarna is het een grote kleurenpracht van tulpen. Ja, in het hoofd is de lente dan al begonnen.
Bij dit Eigen Ho(e)fblad verschillende zakjes eenjarig zaad van Vreeken zaadhandel uit Dordrecht, voor ieder één. Onderling ruilen of delen mag!
Ton Vreeken zijn liefde was en is het opbouwen van collecties en deze aanbieden aan kwekers en hobbytuiniers. Dat is inmiddels uitgegroeid tot een indrukwekkende collectie oude en nieuwe rassen. Zaden van groenten en fruit, geneeskrachtige- en keukenkruiden, één- en meerjarige bloemen, wildbloemen, groenbemesting, (sub)tropische planten. “De verkoop is ‘aan huis’ of per postorder. Het is nu de tijd van tuinclubs, kwekers op zoek naar nieuwe gewassen, biologische tuinders en restaurants, die aparte gewassen laten telen voor een originele menukaart. Wat hebben we toch een enorm boeiend vak! Wekelijks ontdek ik nieuwe mogelijkheden of leer ik iets van een vaknoot of gespecialiseerde hobbyist (inmiddels wereldwijd verspreid)” aldus Ton Vreeken. Vreeken’s Zaden Voorstraat 448 3311 CX Dordrecht www.vreeken.nl
Volkstuinvereniging “Eigen Hof” 010-4654104 Overschiese Kleiweg 728, 3043 LH Rotterdam. Bestuursleden alleen bij zeer dringende gevallen en calamiteiten in het tuinseizoen (mei t/m half september).
Ook een heerlijke klus voor de herfst en winter is het uitzoeken van groentezaden voor de moestuin van volgend jaar. Op het papieren wisselschema van de groentetuin is alles heerlijk overzichtelijk. Er lopen geen slakken die al het zaaigoed wegvreten. De tuinbonen hebben er geen zwarte luis en aan de bietjes komen echte knollen in plaats van alleen blad. Nee, er is geen betere pret dan voorpret. De redactie wenst alle tuinders van Eigen Hof een mooie winter. We hopen iedereen gezond en vol goede moed in het voorjaar weer op de tuin te zien.
Z o r g g o e d v o o r d e t u i n , v o o r e l k a a r e n v o o r j e z e l f. oor d n e e b o d Za d e n . g n a A k e n ’s Vre e
BESTUURSINFORMATIE
Colofon Groot Hoefblad is het tijdschrift van volkstuinvereniging Eigen Hof Adres: Overschiese Kleiweg 728 3043LH Rotterdam http://www.vtv-eigenhof.nl
Redactie: Mies van Marrewijk, Martine Herman, Hilde Vervloet, Martha van Krimpen, Katja Schellekens. Met bijdragen van: Wolf Brinkman, Jan Hendrik Bos, Jos Koekman, Carolien Zeevat en Dorien. Illustraties: Katja Schellekens Vormgeving/opmaak: Hilde Vervloet
Hebt u ideeën voor kopij, foto’s of illustraties, dan kunt de redactie bereiken via email:
[email protected]
Piet Sonders 06-40428705 Martha van Krimpen 06-41490688 Harry Kloos Lenie Coppens 06-36175132
voorzitter secretaris penningmeester verkoop tuinen en verzekeringen
tuin 46 tuin 172 tuin 236 tuin 251
Het bestuur is aanwezig in de bestuurskamer op zaterdagochtenden tussen 10.00 en 12.00 uur. Email: Bestuur: Secretariaat: Penningmeester: Website:
[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] www.vtv-eigenhof.nl
Alle informatie over Eigen Hof wordt per e-mail, via Facebook of de website gepubliceerd door het secretariaat. Voor tuinders zonder internet worden de belangrijkste mededelingen ook in de “abri” opgehangen. Openingstijden winkel tijdens de wintermaanden: September en oktober: zaterdag van 11.00 tot 12.00 uur. November, december en januari is de inkoop gesloten Februari t/m maart van 11.00 tot 12.00 uur. Openingstijden afvalcontainers: tijdens de wintermaanden staat het hok met de afvalcontainers iedere dag open. Het is niet de bedoeling dat al uw tuinafval in de containers terecht komt. De Roteb is geen gratis service. De vereniging betaalde in 2013 €10.538,- aan reinigingsrecht. De regels die wij met elkaar als tuinders hebben afgesproken om veilig en met plezier te kunnen tuinieren, kunt u lezen in ons informatieboekje. U kunt een exemplaar krijgen bij het secretariaat. Lees het nog eens na!
Het is niet toegestaan aanhangwagens en/of caravans te plaatsen op de tuin, de paden, parkeerterrein of op andere delen van het tuincomplex.
G A S S L A N G E N Weet u dat de gasslangen die u gebruikt maar een houdbaarheid hebben van TWEE jaar? Er staat altijd een datum vermeld op de slangen. Gebeuren er ongelukken (brand of ontploffingen) dan bent u niet verzekerd wanneer de slangen over de datum zijn.
Als een bevlogen verteller richtte Dick Claassen zich tot alle tuinders bij de opening van de tentoonstelling. Hij neemt de bezoekers mee in een persoonlijk verhaal om via de weg van zijn geschiedenis op Eigen Hof te komen naar het tuinieren van dit moment. Meer dan veertig jaar geleden kocht hij zijn tuin voor 700 sussen. Het belang van een tuinder als Claassen op Eigen gulden met de belofte er binnen een jaar een nieuw huis op Hof is dan ook niet te onderschatten. “Sta open voor elkaar” te bouwen. Met zijn vrouw bouwt hij de winter erna ook nog zegt hij tenslotte. “We zijn bevoorrecht als tuinders. Wonen in de stad en 300 vierkante meter tot je beschikking hebben om een kas. Samen zijn zij trouwe bezoekers van activiteiten, je uit te leven in het groen en je mag er nog BBQ’en ook.” Dat is feesten en evenementen bij de vereniging. “Zo ging dat in die typisch Dick Claassen: het positieve benadrukken. jaren vlak na de oorlog. Zo goed als iedereen had kinderen en die speelden hele zomervakanties op het complex en bezochten de kinderactiviteiten die er georganiseerd werden.” Wat echter nodig blijft, is respect voor de grote groep De kantine werd door de volwassenen druk bezocht vrijwilligers, die zoveel voor het complex over hebben voor allerlei activiteiten en en zich inzetten op allerlei fronten.” ontmoetingen met elkaar. Er is veel veranderd sindsdien. Vooral de laatste 10 jaar is er meer vrijheid gekomen in de manier van tuinieren. “Ieder mag het op eigen manier doen. Een verschillend pluimage tuinders is lid van Eigen Hof. Je bent dan misschien niet hetzelfde, we zijn wel gelijkwaardig aan elkaar. Hoog of laag opgeleid, ieder heeft een eigen rugzakje, maar één ding hebben wij gemeen; op het moment dat je door de poort komt, gaat het om tuinieren. Dat kan op velerlei manieren. Veranderingen van inzicht en aanpak kunnen ook een verrijking zijn. Zo heeft de gifloods niet meer de functie van toen, de nadruk ligt op dit moment meer op andere manieren van omgaan met plantenziekten en de bestrijding ervan. Het gezag van het bestuur is ook veranderd. Vroeger had de voorzitter altijd gelijk, maar vertrouwen en gezag moet je nu meer verwerven. Wat echter nodig blijft, is respect voor de grote groep vrijwilligers, die zoveel voor het complex over hebben en zich inzetten op allerlei fronten.” Dat er verandering van denken over het tuinieren is, blijkt vaak uit gesprekken in de kantine. Hij heeft een advies aan iedereen: “Erger je niet, maar verbaas je slechts. Loop eens over het complex en kijk eens goed rond. Misschien is het wel anders dan je denkt te weten? ” Dick gelooft in een relatieve kijk op de wereld. Iedereen weet dat. Hoe vaak stond hij bij een dreigende aanvaring tijdens een algemene vergadering niet op om de gemoederen te
De jeugd laat van zich horen In het tweede nummer van Groot Hoefblad 2014 laten we ook de jeugd aan het woord. Zij heeft zeer eigen ideeën over behoud van het groen, dier en het milieu en geeft wensen en tips door aan de Eigen Hof-tuinders. Hier geven we graag ruimte aan.
HET ONKRUIDMONSTER
Geen gif op Eigen Hof Er was eens.......
Jonge ambassadeurs voor een gifvrij Eigen Hof Kennismaken met Mitchell (11jaar) en Steven (9 jaar) van Ooijen is een ….feest! Zij zijn van veel markten thuis. Handelen in zelfgemaakte rainbow loom dieren en armbandjes in prachtige kleuren, Mitchell kookt twee keer per week bij Hotspot Hutspot Lomba in Lombardijen, Steven traint om profvoetballer te worden later, of zij spelen en doen mee aan de kinderactiviteiten op Eigen Hof. “Eerst nog groep 8 afmaken, dan kan ik naar de horecavakschool aan de Noordsingel. Een hele reis vanuit Lombardijen, maar ik wil het heel graag”. Dat blijkt uit zijn durf om Herman de Blijker, die een keer langskomt bij Hutspot, te vragen of hij een keer mag koken in diens restaurant op de Kop van Zuid. En dat lukt hem. Broer Steven heeft het meer met voetballen en ziet zich als spits in het Nederlands elftal spelen. Twee keer per week traint hij en iedere week een wedstrijd. Nu nog de juiste club vinden om gespot te kunnen worden. De hele vakantie zijn zij op het complex te vinden en zijn vaste deelnemers aan de vakantie-activiteiten, ze zijn creatief en leergierig. Met veel enthousiasme vertellen ze over hun ‘gifproject’, dat op een van die georganiseerde woensdagmiddagen in de vakantie is ontstaan. Zij zijn de bedenkers van het fotoverhaal over het gifmonster en genieten er zichtbaar van wanneer zij erover vertellen. Het verhaal kent een gifmonster, een held, een diva en een paard. Het gifmonster (Steven) is een beetje goed, want eet onkruid op, maar is vooral slecht voor het milieu!! Het monster is ontstaan door het gif van de gifspuiters en wil het gif weg hebben en waarschuwt of neemt gifspuiters te grazen. Het paard helpt de held, die het gifmonster vastbindt en de diva redt!! Het monster wordt opgesloten in de gifloods met de gifspuit en er komt een feest. “Je mag toch eigenlijk geen gif gebruiken op Eigen Hof”, zegt Mitchell. “dat werd ook nog gezegd bij de opening van de tentoonstelling. Maar het is wel lastig om iedereen mee te krijgen want je kan het gewoon overal kopen. Ook in de winkel hier.” “Het is slecht voor het milieu en de diertjes”, vult Steven aan. “En bijen gaan er ook van dood.” “En als je gif spuit in je eigen tuin, kan het ook bij de buren komen, en die willen het misschien wel niet!” Genoeg redenen dus om hun opvattingen serieus te nemen. “Wij weten veel van het milieu en de diertjes, dat hebben we op de tuin geleerd.”
Onkruidmonster Starrig Steven en Mitchell De held van het verhaal
Op school hield Mitchell laatst een presentatie over bijen en ging bij de imker langs om les te krijgen over dit onderwerp. De leergierigheid van deze jongens is groot, zij hebben veel te melden en maken zich zorgen en dus komen zij ook met een aantal tips voor de tuinders op Eigen Hof.
Hier komen ze: Als je last van onkruid hebt, trek het eruit! Spuit of sproei dus niet met gif! Als je veel bloemen in de tuin hebt komen er meer bijen! Misschien kan je thuis ook bloemen op het balkon zetten!
Ik haat onkruid. Geef mij maar gif.
Diva
AAAAAH
Ik zal haar krijgen met haar gifspuit!
mmmm lekker!!
Nee nee laat me gaan. Ik zal nooit meer gifspuiten!
Hé, Wat hoor ik daar?
Meer bijenkorven op Eigen Hof! Hang vogelhuisjes of vleermuishuisjes op! Niet op mollenhopen stampen! Geen eenden wegjagen! Maak een vijver voor kikkers en salamanders! Houd een kikker niet te lang in je hand en knijp er niet in! Gooi geen plastic of glas in je tuin!
“Weet je, wij zijn al sinds onze geboorte op de tuin, onze moeder en vader ook, wij vinden het hier leuk en fijn. Dat willen we ook nog als wij groot zijn en misschien ook wel kinderen krijgen”… Mitchell en Steven ontwerpen een anti-gifposter vol adviezen in stripvorm en komen in het voorjaar van 2015 hiermee bij u langs..
Hoera!
De diva werd gered en ze had haar lesje geleed dankzij het onkruidmonster. Door het onkruidmonster werd gif overbodig op Eigen Hof.
EINDE
® Mitchell en Steven
H e t b i j e n w e i t j e.
Hofbijen Sinds mei dit jaar staan er op Eigen Hof twee kasten met bijen op een speciaal ingericht en afgezet veldje. Ilya Toornvliet en Menno Minke van Eigen Hof verzorgen deze bijen. Ze hebben daarvoor een speciale imkercurcus gevolgd.
Bij de bijen Op een mooie nazomeravond kom ik langs op de tuin van Menno Minke. We drinken thee, met honing. De natuurlijke tuin en het huisje van Menno en Elbert stralen een heerlijke rust uit. Menno vertelt als ik hem vraag wat hij aantrekkelijk vindt aan het houden van bijen. “Het gaat mij niet zozeer om de opbrengst, zoveel mogelijk honing, maar om de rust die het werken met bijen geeft. De bijen reageren op jouw stemming, hoe relaxter jij bent, hoe vriendelijker de bijen reageren.” De honing in de thee is nog niet afkomstig van de Eigen Hofbijen. “Voordat je honing kunt gaan oogsten is het nodig om een gezond bijenvolk op te bouwen, de bijen moeten eerst voor zichzelf een voedselvoorraad opbouwen en het jonge volk heeft de voorraad nu hard nodig om te overwinteren en te groeien.” In iedere kast zit een bijenvolk dat in de zomer kan uitgroeien tot 60.000 bijen. Een volk produceert ongeveer 20 kilo honing per jaar. We lopen naar de kasten. Menno tilt voorzichtig de deksel van de kast. De bovenkant van de kast is afgesloten met een doorzichtige plaat. Onder de plaat krioelt het van de bijen. Aan het hoofd van een bijenvolk staat de koningin, ofwel de moer. Zij legt eitjes in zeshoekige cellen van bijenwas. Naast de koningin zijn er vrouwtjesbijen, de werksters en mannetjesbijen, darren. Een belangrijke bezigheid van de bijen is het constant houden van de temperatuur in de kast, in de lente en zomer op 35 graden. De mannetjesbijen, de darren doen dit door met hun vleugels te wapperen. De vrouwen, de werkbijen, houden als huisbij de kast schoon, voeden de larven en bouwen de cellen. Vervolgens halen ze als haalbij water, nectar en stuifmeel. Menno laat op plaatjes zien hoe je de koningin, de darren en de werkbijen kunt onderscheiden. De plaatjes hangen op het informatiebord, een stukje verderop langs het pad. De kasten
staan zo geplaatst dat de aanvliegroute van de bijen niet richting het wandelpad gaat, maar juist de andere kant op. “Een bij zal uit zichzelf nooit steken, dan verliest de bij zijn angel en gaat dood. Pas in noodsituaties reageert een bij, als je de kast verstoort, door hem open te maken en te plunderen of als je de aanvliegroute verstoort.” Bijen zijn ontzettend belangrijk. Voor de bevruchting van gewassen in bijvoorbeeld de fruitteelt. Menno vindt het dan ook ontzettend belangrijk dat we ophouden met het gebruiken van gif. “Zelfs in een mierenlokdoosje of in vliegenstrips, gewoon te koop in de winkel, zit genoeg gif om een miljoen bijen te doden.” Ilya en Menno willen het houden van bijen ook op een zo natuurlijke manier doen: “Mochten de bijen last krijgen van de beruchte ‘varroamijt’, een parasiet die de bijen verzwakt, dan zullen we geen chemische bestrijdingsmiddelen inzetten om de mijt tegen te gaan. Liever werken we met natuurlijke bestrijdingsmiddelen en natuurlijke vijanden van de mijt” De bijen halen hun nectar en stuifmeel in een cirkel van ongeveer 3 kilometer rondom de kast. Hoe minder ver ze hoeven te vliegen, des te meer honing. We kunnen de bijen helpen door te kiezen voor enkelbloemige bloemen. Deze zijn toegankelijker voor bijen dan gevulde soorten. Wanneer kunnen we de eerste Eigen Hofhoning verwachten? “ Pas volgend jaar, vanaf mei kunnen we voor het eerst gaan oogs ten, wel meerdere keren per jaar. In augustus stoppen we met oogsten want dan heeft het volk zijn eigen reserves nodig.” Help mee onze Eigen Hofbijen gezond te houden door er op te letten dat de zaden, planten en bollen die je koopt niet met gif behandeld zijn. Martine Herman
Onze bijen staan op een hoekje van een ruig graslandje dat we langzaam willen omvormen tot een bloemrijk graslandje. Niet alleen ziet dat er leuker uit, maar het is ook voor de bijen in het voor- en najaar, wanneer er weinig te halen valt en het te koud is om ver uit te vliegen, fijn als direct naast de voordeur de eerste nectar geoogst kan worden uit b.v. paardebloem, klein hoefblad, pinksterbloem en krokus. Wat is een bloemrijk grasland Van bloemrijk grasland spreken we als er sprake is van een weide waarvan de grond nauwelijks wordt verstoord en waarin naast grassen ook veel meerjarige bloemen voorkomen. Dit grasland wordt jaarlijks één tot twee keer gemaaid en heeft een relatief schrale bodem, of is voedselrijk maar jaarrond zeer vochtig. Bloemrijke graslanden kwamen zo’n vijftig tot honderd jaar geleden nog op grote schaal voor in Nederland. Door een eeuwenlange constante cyclus van maaien en hooien door boeren zijn deze bloemrijke hooilanden ontstaan. Mede door schaalvergroting van de landbouw, overbemesting, bestrijdingsmiddelen, verdroging en areaalverlies zijn de bloemrijke graslanden nu veelal verdwenen. De uitgangssituatie en de gewenste inspanning Om ons bloemrijk graslandje een kans van slagen te geven, is de soortenkeuze van de planten aan de uitgangssituatie aangepast en kunnen we niet meer verwachten dan van nature mogelijk is. De bodem van ons weitje is rijk en redelijk vochtig. Een ideale situatie voor gras en riet, maar gelukkig ook voor veel vaste bloeiende planten, die bovendien van nature al op deze grond voorkomen. Omdat omploegen en bijbehorend onderhoud vooral in de aanvang te arbeidsintensief is, is gekozen voor de langzame methode: Kleine segmenten gras worden vervangen door inplant van volwassen pollen gulden roede, kattestaart, aster, geranium en filipendula of opengemaaid en ingezaaid met planten die de concurrentie met het gras aankunnen zoals kleine berenklauw, peen, munt, wikke, bijenkorfje, klaver, ratelaar, koolzaad, kaardebol en smeerwortel. Gaandeweg zullen deze vaste bloeiende planten zich uitbreiden en het hoge gras verdringen, en kunnen we meer soorten inzaaien. Het is een langzaam proces waarvoor wij in elk geval 5 jaar van consistent beheer nodig hebben om een duidelijk verschil zichtbaar te maken.
Beheer Wij hebben ervoor gekozen het weitje gefaseerd te maaien, waarbij delen van het terrein jaarlijks op verschillende tijdstippen gedeeltelijk wordt gemaaid. Hiermee blijven voedsel en schuilmogelijkheden voor insecten, vogels en zoogdieren beschikbaar, is er steeds bloei aanwezig voor nectar, hebben de planten de mogelijkheid zich uit te zaaien en is er toch enig beheer zichtbaar. De wilgen Wilgenkatjes zijn voor de bijen een rijke voedselbron. Aan de wilgen op het weitje hebben echter nog nooit katjes gebloeid. Daarom worden de wilgen om beurten in het 3e jaar geknot. Als in het derde jaar nog steeds geen wilgenkatjes zijn verschenen, gaan wij weer over op jaarlijks knotten. Ilya Toornvliet
t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e
De kindertuintips van Dorien
Grastekening
Over het wel en wee van water geven Het onkruid op het proeflandje is onder controle. Het experiment van de met karton afgedekte bedden geslaagd. Afgelopen voorjaar en zomer heb ik volop gezaaid en geplant in de lege bedden: oa. aspergeerwten, diverse soorten klaverzuring, zwarte korenbloemen, oranjeroze leeuwenbekken, kamille, gekleurde pluksla, rode mosterd, diverse afrikaantjes en dahlia’s. De onkruidvrije bedden droogden echter snel uit in de volle zon en door gebrek aan regen afgelopen voorjaar en zomer moest er water bij. Het liefst geef ik planten geen water, zodat ze op eigen kracht diep wortelen en zelf voor hun waterbehoefte zorgen. Je krijgt dan sterke planten die ook weerstand kunnen bieden tegen insectenvraat en vooral tegen slakken (die er wel zeer overvloedig waren afgelopen seizoen en dol zijn op jonge sappige blaadjes. Meer daarover in een volgend artikel). Er is een kraan bij het landje. Het liefst geef ik nieuwe aanplant en zaaibedden water op maat met een gieter. Maar al snel hadden ook de overige planten behoefte aan water. Dat was ook nog wel te doen met de tuinslang; maar het kostte tijd en in de tussentijd ontspruitte het onkruid ook weer snel. Een deel van de vaste plantenbedden heb ik daarom afgedekt met een mulchlaag: de rozen met cacaodoppen en kokosvezels, de Hemerocallissen met oude bloemstengels en stro. Hierdoor droogt de grond niet te snel uit en is het tevens een barriere voor opkomend onkruid. Bij de Lidle vond ik een aanbieding van druppelwatersets die ik over de bedden legde. Ideaal; je kunt maximaal 2 slangen
van 15 meter aan elkaar op de waterkraan Druppelslang tussen de zeekool aansluiten met een kliksysteem. Het water druppelt zachtjes op de aarde, waardoor het alleen de plek bevloeit die je wilt en de plantenbedden kun je zo in een keer goed nat maken. Bij sproeien bevochtig je het grondoppervlak en ook de planten, het water verdampt bij hitte weer snel en planten kunnen zelfs verbranden in de zon. Vind dit druppelsysteem heel effectief want er loopt geen water weg, het sijpelt langzaam diep de ondergrond in, waardoor de bedden er weer even tegen kunnen. Dus de kraan aan en in de tussentijd lekker schoffelen en uitgebloeide bloemen afknippen. Word vervolgd!
Caroline Zeevat, augustus 2014
Een net over de zilverzuring als halfschaduw tegen uitdroging en te volle zon.
Ik ben Dorien, ik ben twaalf jaar en wij hebben een tuin. Bij Eigen Hof. Mijn moeder vraagt mij soms om mee te gaan naar de tuin. Ik heb daar vaak geen zin in omdat ik met iets anders bezig ben! Maar als ik dan eenmaal bij de tuin ben… dan is het leuk! Want ik heb hele leuke dingen op de tuin. Er zijn zoveel leuke dingen daar, dat ik een tip heb uitgekozen die goed is voor deze tijd van het jaar: Er zijn veel tuinen met een grasveld. Onze tuin heeft dat ook. Toen ik deze tip nog niet had uitgevoerd, was het een saai veld. Maar als je lang wacht met maaien krijg je hoog gras, en dát is een essentieel onderdeel bij deze tip. Lang gras. Wat je dan moet doen
is de grasmaaier pakken. Bedenk een leuke vorm ( niet te moeilijk ) of ga door het gras met de maaier en maak een pad. Je ziet nu een gemaaid stuk gras met daaromheen hoger, niet gemaaid gras. Om het extra effect te geven, laat je een randje over. Naast je tekening. Ongeveer zo iets, dit is wat ik heb gemaakt. Dit is natuurlijk al leuk, maar met kleur is het nog veel beter! Je schept met een scherpe schep kleine “kamers” in de aarde. Daar leg je drie of vier krokusbollen in ( mag ook wat anders ) en dan bedek je het weer met het gras. Wij hebben tweehonderd krokusbollen voor 17,50 euro besteld. Als je je bollen in de “kamers” hebt gelegd, ga je het gras weer maaien en dan, in de lente, SURPRISE!!! Je grastekening, in krokusjes! ( of wat je er in hebt gedaan ) Veel plezier Dorien.
Dankzij de druppelslang bloeiden de laat gezaaide zwarte korenbloemen uitbundig
Gewassen die wel van enige halfschaduw houden zet ik in de schaduw van hoge gewassen zoals wilde venkel en dahlia’s.
t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e
ergens moet het zijn een soort verwilderde tuin van oude stilte
KUNST MET EEN KLEINE
k
Niet in iedereen schuilt een wereldberoemde zanger, architect, topsporter, of een groot schrijver. Geef je een kleuter een vel
de boom voor het huis zacht wazelt hij zijn verhaal…
papier en een doos krijtjes, dan komt er steevast een kunstwerk te voorschijn. Oma hangt alles aan de muur en prijst haar kleinkind luidruchtig met zijn prestaties. Wanneer die kleuter na tien jaar gaat puberen is tekenen stom. Voor watjes. Toch is een volwassen mens altijd jaloers op knappe tekenaars. Hoe krijgt hij het voor elkaar! En het lijkt ook nog. Waarom lukt mij dat niet?
het heeft geregend de tuin dampt goede geuren aarde die verlangt.
Zo voel ik mij wanneer ik naar de prachtige werken van Jos Koekman kijk. In het Groot Hoefblad van begin dit jaar plaatste de redactie een aquarel van Jos met armen en handen die uitbeeldden hoe hard zij werkte in haar nieuwe tuin. Ik was diep onder de indruk. Ik weet dat er op Eigen Hof verschillende kunstschilders
J.C. van Schagen
rondlopen. Af en toe kijk ik op de websites van deze tuinders en voel mij trots dat Eigen Hof zo veel talent achter de heggen heeft. Ik moet wel glimlachen bij het idee dat de keuringscommissie niet de kunstenaar maar de heg beoordeelt! Toen Jos Koekman het bestuur vertelde dat zij graag een cursus schilderen en tekenen op Eigen Hof wilde organiseren, heb ik mij direct opgegeven. En met mij 12 anderen, waaronder enkele tuinders van VTV Helpt Elkander. Vier en een halve maand hebben wij iedere donderdagavond met elkaar naar Jos geluisterd. En gefascineerd gekeken hoe zij ons de kneepjes van het vak voordeed. Met geduld en zonder oordeel ons motiveerde geen angst te hebben lijnen op papier te zetten. Kleuren erbij. Een kunstwerk met een kleine k in een passe-partout . Je naam eronder. Ik ben een kunstenaar. Volgend seizoen hopelijk weer. Martha
Ondertussen op de tuin van Wilma Knol... Alle houtresten van mijn nieuwe tuinhuis heeft Wim gebruikt voor de bouw van dit bijenhotel. Hij is begonnen met rekenen en tekenen. Daarna zagen en timmeren. De eerste vlinders en bijen hebben hun weg al gevonden. Deze winter gaan we nadenken over de beplanting rondom het hotel. Volgend jaar wordt het een weelderig resort! t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g
De Verbouwing Interview Katja Schellekens.
“Een keer zelf iets bouwen was mijn droom. Die heb ik waargemaakt. Dit jaar heb ik in mijn tuin een schuurtje gebouwd dat dienst doet als atelier. Een werkplek met de mogelijkheid om vanuit een ander perspectief mijn tuin in te kijken en vanuit een ingebouwde bedstee de kleurenpracht in mijn tuin met een andere lichtval, diep tot me door te laten dringen. Om er vervolgens inspiratie op te doen en uit te werken op nieuwe schilderdoeken. Het werkt. Inmiddels heb ik de rust weer in mijn hoofd, na de spanning van het ontwerpen, het zoeken van de juiste materialen en het daadwerkelijk bouwen van deze schuur annex werkplaats”. “Een superplek” noemt Katja Schellekens, kunstschilder van beroep, het resultaat. En dat alles binnen de toegestane afmeting van 2 bij 2,5 meter.
Ik ben iemand die vaak met iets nieuws begint en het net zo vaak ook niet afmaakt. Dat is met deze bouw niet zo. Nog een paar kleine afwerkklusjes en voor het eind van het jaar of beter gezegd het begin van de winter is alles water- en winddicht en kan het op slot”. “Het klussen op zich is een uitdaging en vraagt andere kennis van zaken dan mijn kunstenaarschap”. Mijn vier jaar geleden gebouwde huisje met serre op de tuin, wilde ik al zelf neerzetten. Dat heb ik uiteindelijk uit handen gegeven, maar als ik het nog eens over zou doen, weet ik nu dat ik het zelf wil en ook kan. Dat heb ik van thuis meegekregen. Mijn vader was ook een ‘doe het zelver’. Daarnaast is het een gegeven in mijn leven dat ik me snel verveel en dan iets moet ondernemen. Het doen of maken van plannen en de snelheid van het uitvoeren geeft me voldoening. Maar nu kan ik weer lekker gaan schilderen”.
Ik ben een doe het zelver!
“Na twee jaar erover denken en er ideeën voor te ontwikkelen, heb ik het gedaan. Toen moest het! Het moment was daar!” De compostbak moest er voor verplaatst worden, het hout besteld en voor de eerste dag had ik hulp van mijn zus bij het stellen van de paalfundering. De rest heb ik zelf gedaan met soms een advies van anderen. Dat maakt me dan ook zo trots op dit resultaat. Er is een zwevende constructie met balken in paalhouders en er zijn op vindingrijke wijze twee deuren in een hoek ingezet. Zowel de deuren als de ramen zijn gevonden of gekregen. Het hergebruiken van materialen heb ik ook in mijn tuinhuis gedaan. “Dat is een must voor mij. Tijdens het bouwen veranderde wel mijn plannen, dus je kunt spreken van proefondervindelijk bouwen. Het doorzichtige dak geeft een prachtig licht van boven en ook de uitkijk op de sloot geeft iets extra’s aan het ontwerp.
Li Guster kent een nieuw gevaar.
Een nieuwe vijand belaagt het complex en daarmee ook de immer goedmoedige en vooral zachtaardige, alerte en oplettende Li. Laatst werd zij door verontruste tuinders op de hoogte gebracht van een voorval veroorzaakt door een miniem en bijna niet waarneembaar dier. De strekking van het verhaal werd door de geplaagde tuinder als volgt omschreven. “Er is geen waarschuwing vooraf, zoals gezoem of gebrom. Laat staan geblaf of plots opkomende jeuk. Als een dief in de nacht sluipt het BEEST over het lijf, via de sokken of via een halsopening gaat het op weg om zich te verschansen in warme plooien, zachte delen of intieme schaamstreken. In het geniep overvalt het beest je. Op zoek naar overlevingsvocht, de rode vloeistof die hem in staat stelt zich te vermenigvuldigen. Nog weer anders dan de mug, die ook bloed nodig heeft voor zijn voortplanting en je daar voor prikt en verdwijnt, zuigt dit diertje zich ter plekke vol en laat niet los voor het opgeblazen is als een rood ballonnetje. Hoe kan een mens zich daartegen teweerstellen??” “Neem het in de tekentang” is het advies. Een speciaal voor dit euvel ontworpen tangetje is ontwikkeld en bij iedere apotheek en drogist verkrijgbaar. “Doe het zo snel mogelijk.....het liefst binnen 24 uur na de steek”, is het tweede advies. Houd alcohol in de buurt om het ontstane wondje te reinigen. Gebruik dit echter niet vooraf. Controleer gedurende drie dagen en vervolgens enkele
t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u i n g e h e i m e n t u -
weken het rode plekje. Een rode kring betekent besmetting, dan is een antibioticum kuur geboden. Dat zo’n klein dier zoveel overlast en erger nog zo’n dreiging voor de gezondheid betekent is afschrikwekkend. Het vraagt bewust handelen… Preventief is er sinds enkele jaren een en ander ontwikkeld. Een Duitse arts werkt met natuurlijke middelen en raadt een op kruiden gebaseerd preventief middel aan. Het middel verandert de door mensen afgegeven geuren, die voor de teek aantrekkelijk zijn in onaantrekkelijke geuren. In de Picksan Teekaway zit onder andere de olie van de TeaTree boom verwerkt. Eigenlijk is dat nou het echt grote gevaar waar Li Guster zich zorgen over maakt. De teek zelf zal geen vijand zijn, daar is zij wel tegen opgewassen. Bloed heeft zij niet te geven, alleen misschien een schuilplaats. Het preventieve middel, de teatrea-olie, zou echter zou wel eens door de tuinders beproefd en positief gewogen kunnen worden. Wat gebeurt er dan? Als de teatree werkelijk helpt, is er dan het risico dat alle tuinders deze plant gaan inzetten ter bescherming. Zullen zij deze zelf willen gaan kweken en er misschien zelfs wel hun perceel mee omheinen. Zullen er zes meter hoge schermen van deze struiken worden aangeplant? Zullen hiermee de 60 cm hoge collegaheggen van Li Guster worden verdrongen? En zal Piet hier uiteindelijk toestemming voor geven?? Li Guster
TeaTreeboom
Nieuws van het algemeen werk Beste leden van VTV Eigen Hof, Op Eigen Hof staat iedere week Algemeen Werk gepland met een ploeg van ongeveer 25 leden. De beurten zijn per tuin verdeeld en ieder lid krijgt aan het begin van het jaar een kaart met daar op 8 data wanneer je verwacht wordt je verplichte bijdrage te leveren aan het Algemeen Werk. Afgelopen jaar hebben we tijdens het Algemeen Werk met een groot aantal leden gesprekken gevoerd, op basis daarvan hebben we een voorstel gemaakt om van die verplichte bezigheid ook een aangename bezigheid te kunnen maken. 1. Waartoe? Een belangrijke doelstelling van de vereniging Eigen Hof is het bevorderen van alle vormen van tuinieren én de belangstelling daarvoor. In datzelfde rijtje staat ook het geven van voorlichting en het organiseren van en bevorderen van activiteiten die het tuinieren betreffen. Ook staat er: ‘natuurlijk’ tuinieren, dus zonder toepassing van vergif en dat we het organische afval op de eigen tuin verwerken.
invulling willen geven vanuit hun kennis en vaardigheden. Dat betekent dus dat we meerdere visies naast elkaar ontwikkelen omdat verschillende gebieden op het terrein een andere aanpak en beheer vragen. Die (groep) mensen kan dan ook de begeleiding doen voor een bepaalde taak tijdens het Algemeen Werk.
Delen en ontwikkelen van kennis, ontwikkelen van vaardigheden en uitwisselen van ideeën.
Verder stellen we voor om twee keer per jaar een deskundige op een bepaald kennisgebied uit te nodigen om een lezing te geven, bijvoorbeeld over het snoeien van bomen en rozen, het beheer en onderhoud van de takkenrillen of het waterbeheer. Wij zien samenwerking met andere commissies van grote waarde om het terrein van Eigen Hof verder te ontwikkelen. Eventuele klachten over het Algemeen Werk kunnen leden schriftelijk kenbaar maken door het invullen van een klachtenformulier, wij nemen dan contact met hen op om de klachten te bespreken en eventueel actie te ondernemen.
Kennismaken met de verschillende leden van de vereniging.
3. Meedoen?
Naast het leveren van een bijdrage aan deze algemene doelstellingen, zien wij als doelstellingen van het Algemeen Werk: Uitvoeren van onderhoud en ontwikkeling van de openbare delen van Eigen Hof.
De gemeente Rotterdam onderhoudt een belangrijk deel van de publieke ruimte van Eigen Hof. Het bestuur heeft met de dienst StadsOntwikkeling van de gemeente afspraken gemaakt over het onderhoud daarvan, de overige delen vallen onder de verantwoordelijkheid van de vereniging.
2. Organisatie van het Algemeen Werk
Wij stellen voor om het Algemeen Werk voortaan te organiseren rond acht thema’s. De bedoeling is ieder thema uit te werken in de vorm van een lijst van werkzaamheden voorzien van een korte toelichting. De thema’s die we voorstellen zijn: 1. Snoeien en wieden 2. Plein en paden 3. Afval en hergebruik 4. Gebouw en terras 5. Water en wal 6. Vogels, bijen en andere beestjes 7. Spelen en ander vertier 8. Gereedschap en werktuigen Voor ieder thema zoeken we (een aantal) mensen die dat thema
Op het terrein van Eigen Hof staan op 6 plaatsen takkenrillen. Deze takkenrillen worden onderhouden door het Algemeen Werk en het is niet de bedoeling dat u als tuinders materiaal op de takkenrillen gooit. De komende weken gaan we met het Algemeen Werk snoeien. Het bestuur heeft met de gemeente Rotterdam afgesproken dat eind november een dag een grote hakselaar op Eigen Hof komt met professionele bediening.
Als u takken en kleine stammetjes heeft van het snoeien van uw tuin kunt u deze aanleveren op 3 plekken op het terrein, zie hiertoe de plattegrond in de abri. Op 22 november is de laatste Algemeen Werk-beurt, deze dag houden we een dubbele beurt zodat mensen een extra beurt kunnen doen om eventuele achterstand in te halen.
Opbouw van de takkenrillen Langs de zijkanten liggen de grote en lange takken om een zijkant te maken tussen de palen. De ruimte daartussen wordt opgevuld met kleine takken en in beperkte mate bladeren en grassen. Door de ril op deze manier op te bouwen blijft de ril vochtig en wordt het verteringsproces gestimuleerd doordat er paddestoelen en hier een daar wat
Deze visie en aanpak wordt gesteund door het bestuur en we hebben afspraken gemaakt over de uitvoering ervan. Mocht je zin hebben om mee te werken aan de verdere ontwikkeling van het Algemeen Werk dan kan je ons een mail sturen. Je kunt bijvoorbeeld specifieke kennis inbrengen om invulling te geven aan de thema’s of een rol willen hebben als begeleider op de zaterdagochtenden. Kritiek of suggesties over dit voorstel zijn ook welkom. Stuur een mail naar:
[email protected] .
4. Géén composthopen
In de vorige aflevering van dit blad schreven we over takkenrillen en composthopen. Die composthopen komen er niet. Het blijkt dat die nogal moeilijk zijn om te onderhouden en er zijn leden die menen dat huishoudelijk afval op de composthoop thuishoort – en dat trekt juist ongedierte aan. De takkenrillen blijven. Het bestuur ziet de ecologische en praktische waarde van de takkenrillen in. We hebben afgesproken om op 6 plaatsen takkenrillen met het Algemeen Werk te onderhouden. U kunt er dus vanuit gaan dat iets wat buiten deze plaatsen op een takkenril lijkt, gedumpt tuinafval is. We wensen u een prettige herfst!
Takkenrillen
Jan Hendrik Bos, Wolf Brinkman, Krista Exel, Herman Hermans
planten op groeien. Het is dus een levende takkenril die plaats biedt aan nuttige dieren als egels, vogels, kikkers, padden en salamanders.
Tuindagboek van Jos Koekman
De jeugd laat van zich horen ‘Een schone sloot is mooier!’ Als jongetje van vier ving hij op de brug nog voorntjes in de sloot met een netje. Nu zijn ze er niet meer. Inmiddels is hij 15 en is Ricardo Kroep nog veel in de buurt van het water te vinden. Hij gaat dit jaar naar de derde klas van het Wellant College en denkt na over een vervolgopleiding. Op school wordt aandacht besteed aan de natuur, waar groenonderhoud en dieren en hun verzorging onder vallen, koken en techniek, naast de algemene leervakken. Hij heeft over het tuinieren en plantjes van alles opgestoken en is eigen plantjes gaan stekken en zaaien voor de verkoop en vult daarmee zijn zakgeld aan. Ook leert hij over groenonderhoud en daar horen de sloten als vanzelfsprekend bij. Was hij vroeger veel bij de sloot te vinden om waterdiertjes te vangen, nu zie Als alle Eigen Hof-tuinders je hem steeds hieraan mee doen, komen de wensen vaker de sloot van Ricardo uit. kroos en waterpest vrijmaken of doet hij proeven met slootwater om de PH, KH en GH waarden van het water op het complex te meten. (GH waarde: de totale hardheid, KH waarde: de met de sloot en geeft graag een aantal tips. karbonaathardheid, PH waarde: de zuurgraad) Is de sloot niet diep genoeg, bagger deze dan uit. Hij kan er van alles over vertellen en is zeer bedreven geraakt in Knip overhangende takken boven de sloot af. het meten en weten. Zijn kennis wil hij graag doorgeven want Haal een teveel aan waterpest en kroos uit de sloot met een het is belangrijk dat de sloten schoon blijven om de waterdieren bladhaak een kans te geven te overleven. Hij doelt dan op de salamanders, Waterlelies laten zich niet gemakkelijk weg halen. Neem een de kikkers, de vissen, de waterspinnetjes, maar ook de eenden en stevige hark en zorg dat je de wortels meeneemt. Deze lijken op waterhoentjes. Te veel begroeiing in de sloot geeft te veel zuurstof een palmboom en zijn soms ook zo groot. in het water en daar gaan vissen en salamanders aan dood. “Toen ik Als alle Eigen Hof-tuinders hieraan mee doen, komen de wensen vier jaar was zag ik heel veel voorntjes in de sloot, nu zijn ze er niet van Ricardo uit. meer”. Maar ja toen maakten de mensen de sloten nog schoon en baggerden deze ook uit. De diepte moet minimaal 50 centimeter zijn om er leven in te kunnen vinden”, vertelt Ricardo. “Nou ja, een schone sloot is toch ook mooier!” komt er nog achteraan. Van zijn eigen zakgeld heeft hij bij Intratuin een toolkit gekocht en meet in verschillende slootjes op het complex het natuurlijk evenwicht van het water. Als bijvoorbeeld de PH waarde te hoog is, moet je alle zuurstofplanten uit de sloot halen. Zijn interesse wordt met name ingegeven door het feit dat hij het milieu belangrijk vindt. Hij wil mensen bewust maken dat het niet goed gaat
Uit den ouden doosch
Uit de kas(t)
Uit Onze Tuinen, zaterdag 22 september 1906 Abonnementsprijs per jaar f. 2.50 per kwartaal f. 0.65
Dahlia’s. September is de maand bij uitnemendheid voor de dahlia’s; wel zien wij ze reeds vroeger, soms half juli reeds, in vollen bloei, maar dan bekoren zij nog niet. Eerst wanneer de blaadjes beginnen te verkleuren en de spin haar kunstig web weeft, de nachten koeler en langer worden, viert de Dahlia hoogtijd en na half September zitten wij er rondom in. Wij houden veel van die frisch gekleurde bloemen, welke onzen tuin nu zoo opvroolijken en gedenken daarbij altijd met dankbaarheid de kweekers, die zooveel tot veredeling en verhoogde schoonheid van deze plant hebben bijgedragen. Wat hebben wij ons verlustigd in den aanblik van de rijkbloeiende Cactus-Dahlia’s met meer dan een dozijn fraai gevormde bloemen. “t Zijn bloemhoofdjes”, werpt men ons tegen. Zeker, wij weten zeer goed, dat een Dahlia geen bloemen draagt, wat wij in ons dagelijksch leven verstaan en dat we hier te doen hebben met een verzameling van bloemen die op een gemeenschappelijken bloembodem ingeplant zijn. Wanneer wij uit de vijf verschillende groepen, nl. de decoratieve, de enkelbloemigen, pompon-, cactusen splendid Dahlia’s, eene keuze moesten doen, dan kozen wij zonder twijfel de enkelbloemige als zijnde in ons oog de fraaiste. De bloemkorfjes staan fier boven de plant uit, kijken u vriendelijk aan, zijn uitermate geschikt voor het vullen van vaasjes en toonen bovendien elken dag een groot aantal insecten, met de hommel aan het hoofd. Snijdt er maar gerust eenige af, hoe meer men snijdt, hoe meer men krijgt, maar zet de bloemen direct in een vaas en liefst van ééne kleur, o dat is zo in-mooi, veel mooier als wij een aantal kleuren naast en door elkander zetten. Neem maar eens een proef, lezer! Summa summarum: Dahlia’s zijn in een zonnige tuin bloemplanten bij uitnemendheid en wij wenschen dat iedere lezer van het GROOT HOeFBLAD er thans ook volop van geniet. 11 september 1906 J.K. Budde (Hortulans) te Utrecht
Het tuinseizoen loopt op zijn einde. Voor de moestuinier brengt het winterseizoen vaak wat meer rust. Geen overvloed meer aan courgettes of tomaatjes die moeten worden ingemaakt, geen stortvloed aan rijpe pruimen die à la minute verwerkt moeten worden in jams en taarten. De winter is een heerlijke tijd om nieuwe moestuinplannen te maken voor het voorjaar. En wat is er nu leuker om heerlijk weg te dromen bij de mooiste tuinboeken voor moestuiniers. Hieronder een lijstje van boeken boordevol inspiratie, tips en prachtige foto’s. De eetbare tuin, lekker eten uit eigen tuin van Alys Fowler is een boek waar je zin van krijgt; zin om te tuinieren, te koken en te eten. Het leuke van haar manier van moestuinieren is dat ze alles door elkaar zet, ze maakt geen verschil tussen sierplanten, bloemen en groente. Alys -Ik wil het allemaal- Fowler laat zien dat je helemaal niet hoeft te kiezen tussen een groentetuin, verhoogde bakken, potten of een siertuin. Ze gooit alles door elkaar en schrijft daar heel leuk over. Haar tuin ziet er prachtig uit, een beetje rommelig en informeel. De foto’s geven een heel realistisch beeld, het zijn geen aangeharkte ‘tijdschrift-plaatjes’. Integendeel, het boek staat vol lekkere vieze handen inclusief zwarte randjes onder de nagels. De mooie moestuin van Julia Voskuil is een klassieker. Dit boek verveelt nooit. Julia Voskuil bespreekt in dit boek de meest inspirerende en klassieke moestuinen en keukentuinen. Na het zien van de indrukwekkende Franse potager van kasteel ‘Villandry’ en de wat gemoedelijker moestuinen van kasteel Hex in België en Huis Bingerden in Angerlo wil je nog één ding; aan de slag in de tuin met brave hendrik, kardoen en spekbonen. De kleine moestuin, tuinbasics voor iedereen is een uitgave van de Royal Horticultural Society. Dat klinkt heel chique maar het boekje is juist een heel eenvoudig en overzichtelijk beginnersboek. Met duidelijke stap-voor-stap foto’s leer je hoe je aardappels, bonen, mais, snijbiet, bietjes en courgettes kweekt. Dat moestuinieren niet alleen over rozen gaat, lees je in de hoofdstukken onkruiden, plaagdieren en plantenziekten als neusrot, knolvoet en witrot. En natuurlijk mag het boek Wilde venkel & rabarber niet ontbreken. Onze eigen Caroline Zeevat schreef dit boek samen met Ans Withagen. Het boek laat zien dat je voor echte rijkdom geen geld nodig hebt. Van zevenblad maak je pesto en van kleinhoefbladbloemetjes maak je gelei. Het is echt een boek waarin je eindeloos kan blijven bladeren; de recepten, snoei-, zaai- en bewaartips en persoonlijke tuinbelevenissen buitelen door en over elkaar heen. De meeste boeken over moestuinieren laten het eindresultaat zien: malse kropjes sla, rijpe vruchten en bloeiende gewassen, kortom de moestuin op z’n mooist. Dit boek is anders, het laat zien dat er in de moestuin altijd wat te doen, te zien en te eten valt, ook ’s winters. Martine Herman
Herfst(tuin)dip Veel mensen hebben er last van; een herfstdip. Zeker als het koud is, de regen valt en de lucht helemaal grijs is. Het liefst kruip je dan op de bank onder een dekentje. Wat kan helpen is naar buiten gaan (licht) en een beetje beweging. Lekker in de tuin werken is een ideale remedie tegen de herfstdip. Maar wat doe je als je niet echt vrolijk wordt van je herfsttuin? Als de vallende bladeren, de geur van vochtige aarde, afstervende bloemen en bedauwde spinnenwebben je niet kunnen opbeuren? Een oplossing voor deze herfsttuindip is het aanplanten van een herfstborder; een stuk van de tuin dat helemaal opvlamt in de herfst. Mooie planten voor een herfstborder zijn herfstanemoon (Anemone hybrida), ijzerhard (Verbena bonariensis), eenjarigen zoals cosmea, herfstaster, sedum en de prachtige zilverkaars (Actaea simplex). Gelukkig is er nog een remedie tegen herfstdip, één waarvoor je de bank niet af hoeft te komen. Op internet kun je de mooiste en beste bollen bestellen die er zijn. Bestel de bollen in grote hoeveelheden en met verschillende bloeitijden. De bollen worden per post verzonden. Wacht op een mooie zonnige dag en zet ze er met een stevig plantschepje of een bollenpoter in. De bollen kun je ook planten in emmers (met gaatjes onderin), in bloembakken, boomspiegels, in het gras of langs de gevel. Misschien helpt het idee van een kleurig bollenveld in de lente je door de herfst- en winterdip heen. Martine Herman
Gluren bij de buren…… Soms is het goed om even te gaan kijken hoe het er aan toe gaat op een van de vele andere tuincomplexen in Rotterdam. Deze zomer wandelde ik over het Eiland van Brienenoord. Midden in deze natuurlijke wildernis met Schotse Hooglanders ligt het volkstuincomplex Van Brienenoord. Achter het raam van het verenigingsgebouw zag ik een overzichtelijke prijslijst. Ik schrok nogal van de exorbitante prijzen die ze daar hanteren. De luizen kosten daar maar liefs 7 euro 10 en ook de slakken en wespen zijn er erg duur. Ik denk dat ik de groene aanslag van € 8,40 ook maar laat staan. Ik vermoed dat ik ergens op Eigen Hof de groene aanslag of een onkruidgazon wel voor een zacht prijsje mag overnemen. Martine Herman
