Bestuurdersaansprakelijkheid

Bestuurdersaansprakelijkheid

mr. drs. H. de Groot

Derde druk

KLUWER

Deventer - 2003

Inhoudsopgave

Voorwoord Lijst van gebruikte afkortingen Prealabele opmerkingen Inleiding

V XXIII XXV XXXIX

Deell PRIVAATRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID VAN BESTUURDERS, DIRECTEUREN EN COMMISSARISSEN I.A. I.A. 1. I.A.2. I.A.3. I.B. I.B.l. I.B.La.

Inleidende opmerkingen 1 Wie is de (formele) bestuurder? 1 Algemeen bestuur en dagelijks bestuur 2 Taak van het bestuur 3 Aansprakelijkheid van de bestuurder jegens de rechtspersoon 5 Toerekenbare tekortkoming (wanprestatie) en art. 2:9 BW 5 Behoorlijke taakvervulling conform art. 2:9 BW en aansprakelijkheid 6 I.B.l.b. Meerdere bestuurders, hoofdelijke aansprakelijkheid, disculpatie en draagplicht 12 I.B. I.e. Decharge 13 LB. 1 .d. Art. 2:9 BW en derden 14 I.B.2. Andere gevallen van aansprakelijkheid van de bestuurders jegens de rechtspersoon 14 I.B.2.a. Art. 2:95 en 205 BW (NV en BV) 14 I.B.2.b. Art. 2:98a en 207a BW (NV en BV) 15 I.B.2.C. Art. 2:354 BW (NV, BV, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij) 15 I.C. Bestuurdersaansprakelijkheid jegens derden 16 I.C. 1. Aansprakelijkheid voor rechtshandelingen verricht vöör publicatie in het daartoe bestemde register 17 I.C. La. Algemeen 17 I.C. Lb. BijdeNVenBV 17 I.C. Lb. 1. Collectieve aansprakelijkheid voor alle rechtshandelingen 18 I.C.l.b.2. Tijdvak 19

XII

Inhoudsopgave

I.C.l.b.3. Minimumkapitaal 19 I.C.l.b.4. Waardedaling en voldoen aan de minimumstorting 19 I.C. 1 .b.5. Geen of onvolledige opgave ter inschrijving en wetenschap van de derde 20 I.C.l.b.6. De art. 2:69/180 lid 2 BW en de art. 2:93/203 BW 20 I.C. 1 .b.7. Curator geen beroep op art. 2:69/180 lid 2 BW 21 I.C.l.b.8. Buitenlandse rechtspersonen 21 I.C.l.b.9. Art. 2:69/180 lid 2 BW en de art. 2:6 BW en 18 Handelsregisterwet1996 23 I.C.I.e. Bij de (formele) vereniging, coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij en stichting 23 I.C. L e i . Tijdvak 24 I.C.l.c.2. Geen bevrijding van aansprakelijkheid door opgave ter inschrijving 24 I.C. 1 .c.3. Vereniging van appartementseigenaren (art. 5:124 BW) 24 I.C. 1 .c.4. Vereniging of stichting al dan niet met een onderneming 24 I.C.l.c.5. Art. 2:6 en 18 Handelsregisterwet 1996 25 I.C.2. Persoonlijke aansprakelijkheid van bestuurders van een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid 25 I.C.3. Aansprakelijkheid van een bestuurder van een rechtspersoon op grond van onrechtmatige daad 26 I.C.4. Persoonlijke aansprakelijkheid op grond van de misbruikwetgeving 27 I.C.4.a. Inleidende opmerkingen 27 I.CAb. Aansprakelijkheid van het bestuur op grond van de 2e Misbruikwet 30 I.CAb. 1. Lichamen, commerciele rechtspersonen en buitenlandse rechtspersonen 30 I.C.4.b.2. Aansprakelijkheid voor sociale verzekeringspremies, bijdragen ter zake van verplichte deelneming in bedrijfspensioenfonds en loon- en omzetbelasting 32 I.CAb.3. Meldingsplicht 33 I.CAb.3.a. Vorm en inhoud van de melding 35 I.C.4.b.3.b. Beoordeling van de melding 37 I.CAb.3.c. Meldingsplicht na surseance of faillissement 37 I.C Ab.4. Aansprakelijkheid en melding 40 I.CAbAa. Aansprakelijkheid na juiste melding 43 I.CAbAb. Aansprakelijkheid na achterwege blijven van een (juiste) melding 44 I.C.4.b.5. Kennelijk onbehoorlijk bestuur 47 I.C.4.b.6. (Gewezen) bestuurder, (mede)beleidsbepaler, alsmede bewindvoerders en vereffenaars 49 I.C.4.b.7. Aansprakelijkstelling, invordering, verzet, bezwaar en beroep c.q. betwisting 53 I.C.4.b.8. Regres en draagplicht 56 I.C.4.b.9. Pauliana 56 I.C.4.b. 10. Samenloop van vorderingen 57

lnhoudsopgave

I.CAb. 11. Inwerkingtreding I.C.4.C. Aansprakelijkheid van de bestuurders op grond van de 3e Misbruikwet I.CAc.l. BijdeNVenBV I.C.4.C.2. Kennelijk onbehoorlijke taakvervulling 'door het bestuur' I.CAc.3. Art. 2:138/248 BW lex specialis van art. 6:162 BW? I.C.4.c.3.a. Misbruik van rechtspersonen, kennelijk onbehoorlijk bestuur I.C.4.c.3.b. Kennelijk onbehoorlijk bestuur en de onrechtmatigheidseis I.C.4.C.3.C. Kennelijk onbehoorlijk bestuur en het schuldvereiste I.CAcJ.d. Causaliteitseis bij kennelijk onbehoorlijk bestuur en faillissement I.C.4.c.3.e. Kennelijk onbehoorlijk bestuur en het element schade I.C.4.C.4. Laatste driejaar I.C.4.C.5. Bewijslast I.C.4.C.6. Collectieve verantwoordelijkheid, individuele disculpatie en matiging I.C.4.C.7. Regres en draagplicht I.C.4.C.8. Formele bestuurders en (mede)beleidsbepalers I.C.4.C.9. Gewezen bestuurder I.CAc.10. Inroepen nietigheid van paulianeuze rechtshandelingen I.C.4.C. 11. Voorschot voor door de curator te maken kosten I.C.4.C. 12. De vordering ex art. 2:138/248 BW is niet vatbaar voor cessie I.CAc.l3. Procedure I.C.4.C.14. Overgangsbepalingen I.C.4.C.15. Bij andere rechtspersonen I.CAc.l6. Buitenlandse rechtspersonen I.CAc.l6.a.Afwijking van het incorporatiestelsel I.CAc.lö.b. Welke buitenlandse rechtspersonen? I.CAc.lö.c.Alle bepalingen van art. 2:138 BW van toepassing? I.CAc.lö.d.Formele bestuurders en leidinggevenden I.CAc.l7. Samenloop van vorderingen I.CAc.l7.a.Samenloop van vorderingen uit art. 2:138/248 BW en de 2e Misbruikwet I.CAc.l7.b.Samenloop van de vordering uit art. 2:138/248 BW en die uit art. 2:9 BW I.C.4.C.17.C. Samenloop van de vordering uit art. 2:138/248 BW en die uit art. 6:162 BW I.CAc.l7.d.Samenloop van de vordering uit art. 2:138/248 BW en die uit art. 2:55 BW I.CAc.l8. Compensatieverbod voor de bestuurder I.C.5. Persoonlijke aansprakelijkheid op grond van een misleidende jaarrekening en dergelijke, de zogenaamde balansaansprakelijkheid I.C.5.a. BijdeNVenBV (art. 2:139/249 BW) I.C.5.b. Balansaansprakelijkheid, lex specialis van art. 6:162 BW I.C.5.C. Hoofdelijke aansprakelijkheid, bewijslast, disculpatie en draagplicht

W\\

57 58 58 58 59 60 61 63 64 65 66 67 68 70 71 74 74 75 77 77 78 78 79 79 80 81 82 82 82 84 85 86 86

87 87 87 88

XIV

I.C.5.d. I.C.6. I.C.ö.a. I.C.6.b. I.C.7. I.C.7.a. I.C.7.b. I.C.7.C. I.C.7.d. I.C.7.e. I.D. I.D.l. I.D. 1 .a. I.D. La. 1. I.D.l.a.2. I.D. Lb. I.E.

I.E. 1. I.E.2. I.E.3. I.E.4. I.E.5. I.F. I.F. 1. LG. I.G.l. I.H. I.H.l. I.H.2. I.I. 1.1.1. 1.1.2. I.J. I.J.l. I.K. I.K.l. I.K.2. I.L. I.M. I.M.l. I.M.2. I.M.3. I.M.3.a.

Inhoudsopgave

Bij andere rechtspersonen Andere gevallen van aansprakelijkheid van bestuurders Borgtocht aangegaan door directeur/grootaandeelhouder Art. 2:98a en 207a BW (NV en BV) Doorbraak van aansprakelijkheid bij rechtspersoon-bestuurder Aansprakelijkheid als 'bestuurder' Disculpatie Buitenlandse rechtspersonen Art. 2:11 BW en de 2e Misbruikwet Lacune? Bestuurdersaansprakelijkheid van niet-bestuurders Algemeen Gelijkstelling met bestuurders (art. 2:151/261 lid 1 BW) Daden van bestuur Commissarissen ende art. 2:151/261 BW Gelijkstelling met bestuurders ende art. 2:138/248 BW Aansprakelijkheid van een pseudo-bestuurder dan wel vertegenwoordiger van een niet bestaande rechtspersoon (art. 2:4 BW) Niet bestaande rechtspersoon Aansprakelijkheid van pseudo-bestuurders en anderen Hoofdelijk verbunden: voor wat? Draagplicht en regres Overgangsbepalingen Aansprakelijkheid van directeuren van verenigingen, coöperaties, onderlinge waarborgmaatschappijen en stichtingen Positie van de directeur; bestuurder of niet? Taak Interne aansprakelijkheid Toerekenbare tekortkoming (wanprestatie) Aansprakelijkheid tegenover derden Aansprakelijkheid op grond van art. 6:162 BW Aansprakelijkheid op grond van de 2e en 3e Misbruikwet Aansprakelijkheid van bestuurders van een EESV Inleidende opmerkingen Taak van het bestuur van een EESV Aansprakelijkheid jegens het EESV Toerekenbare tekortkoming (wanprestatie), art. 2:9 BW Aansprakelijkheid jegens derden Aansprakelijkheid ex art. 6:162 BW Aansprakelijkheid ex art. 2:138 BW De rechtspersoon-bestuurder Aansprakelijkheid van commissarissen Raad van commissarissen niet altijd verplicht Wie is commissaris? Taak van de raad van commissarissen Bij de NV en de BV

89 89 89 90 91 91 93 94 94 95 95 95 96 96 97 97

98 98 98 99 99 99 100 100 100 100 101 101 101 102 102 102 103 103 104 104 104 105 105 105 106 106 107

Inhoudsopgave

I.M.3.a.l. I.M.3.a.2. I.M.3.a.3. I.M.3.b. I.M.3.C. I.M.3.C. 1. I.M.3.d. I.M.3.e. I.N. I .N. 1. I.N. 1 .a. I.N.Lb. I.N.I.e. I.N.l.d. I.N. 1 .e. I.N.2.

I.O. I.0.1. I.O.2. I.O.2.a. I.O.2.b. I.O.2.b.l. I.O.2.C. I.O.2.C. 1. I.O.2.C.2. I.O.2.c.2.a. I.O.2.c.2.b. I.O.2.C.2.C. I.O.2.C.3. I.O.2.C.4. I.O.2.C.5. I.O.2.C.6. I.O.2.C.7. I.O.2.C.8. I.O.3. I.O.3.a. I.O.3 .a. 1. I.O.3.a.2.

Bij alle NV's en BV's Uitbreiding van taken Overeenkomsten omtrent de taakuitoefening Bij de structuurvennootschappen Bij alle coöperaties en de onderlinge waarborgmaatschappijen Uitbreiding van taken Bij de structuurcoöperatie c.q. onderlinge waarborgmaatschappij Bij de vereniging en stichting Aansprakelijkheid van de commissaris jegens de rechtspersoon Toerekenbare tekortkoming (wanprestatie) en art. 2:9 BW Overeenkomst van opdracht Behoorlijke taakvervulling conform art. 2:9 BW Meerdere commissarissen, gezamenlijke verantwoordelijkheid, disculpatie en draagplicht Decharge Art. 2:9 BW en derden Aansprakelijkheid voor de kosten van een enquete bij NV, BV, coöperatie en onderlinge waarborgmaatschappij (art. 2:354 BW) Aansprakelijkheid van de commissaris jegens derden Aansprakelijkheid van een commissaris van een rechtspersoon ex art. 6:162 BW Aansprakelijkheid van een commissaris op grond van de misbruikwetgeving Bij commerciele rechtspersonen inclusief EESV's 2e Misbruikwet Bij niet-commerciele rechtspersonen 3e Misbruikwet (art. 2:138/248 BW) Kennelijk onbehoorlijke taakvervulling door de raad Kennelijk onbehoorlijke taakvervulling en de onrechtmatige daad-vereisten Onrechtmatigheid en schuldvereiste Causaliteit van bewijslast Element schade Laatste driejaar Collectieve verantwoordelijkheid, individuele disculpatie en matiging Regres en draagplicht Formele commissarissen en feitelijke commissarissen Gewezen commissaris Rechtstreekse toepasselijkheid van de art. 2:138/248 BW Aansprakelijkheid op grond van de jaarrekening BijdeNVenBV Misleidende voorstelling door de jaarrekening, lex specialis art. 6:162 BW Hoofdelijke aansprakelijkheid en draagplicht

XV

107 109 109 109 111 111 112 112 113 113 113 114 115 116 116

116 117 117 118 118 118 119 119 120 120 120 121 121 121 122 123 123 123 123 124 124 124 125

XVI

Inhoudsopgave

I.O.3.a.3. I.O.3.a.4. I.O.3.b. LP. I.P.l. I.Q. I.Q. 1.

Bewijslast en disculpatie 125 Derden 125 Bij andere rechtspersonen 126 Privaatrechtelijke persoonlijke aansprakelijkheid van 'anderen' 126 Inleidende opmerkingen 126 Aansprakelijkheid jegens de rechtspersoon 127 Aansprakelijkheid van oprichters voor de onttrekking van gelden (art. 2:93a/203a BW) 127 I.Q.2. Aansprakelijkheid voor de kosten van een enquete bij coöperatie, onderlinge waarborgmaatschappij, NV en BV 127 I.R. Aansprakelijkheid ten opzichte van derden 128 I.R. 1. Aansprakelijkheid van een pseudo-bestuurder dan wel vertegenwoordiger van een niet-bestaande rechtspersoon (art. 2:4 lid 4 BW) 128 I.R.2. Persoonlijke aansprakelijkheid van degenen die handelen namens een vereniging met beperkte rechtsbevoegdheid (art. 2:30 lid 2 en 4 BW) 128 I.R.3. Persoonlijke verbondenheid van degenen die handelen namens een op te richten rechtspersoon 128 I.R.3.a. BijdeNVenBV 128 I.R.3.b. De art. 2:93 en 203 BW 128 I.R.3.C. Handelen namens een op te richten NV/BV, toelichting 129 I.R.3.d. Art. 2:93/203 BW en zakenrechtelijke handelingen 131 I.R.3.e. Simulatie en art. 2:93/203 BW 132 I.R.3.f. De art. 2:93/203 BW bij andere rechtspersonen 133 I.R.4. Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad voor degenen die handelen namens een rechtspersoon 134 I.RAa. Essentialia van art. 6:162 BW 134 I.RAb. Persoonlijke aansprakelijkheid van een namens een rechtspersoon handelend persoon ex art. 6:162 BW 136 I.R.4.C. Onrechtmatige daad in groepsverband (art. 6:166 BW) 141 I.RAd. Art. 6:162 BW en art. 6:170, 171 dan wel 172 BW 143 I.RAd.l. Art. 6:170 BW en art. 6:171 BW 143 I.RAd.2. Art. 6:172 BW 146 I.RAe. Milieu-aansprakelijkheid voor degene die beroeps- of bedrijfsmatig gebruikmaakt van gevaarlijke Stoffen (art. 6:175 BW) enzovoort 147 I.RAf. Overgangsrecht 148 I.R.5. Aansprakelijkheid van (mede)beleidsbepalers 148 Deel II FISCAALRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID ILA. II.A.l. H.A. La.

Inleidende opmerkingen Invorderingswet Open systeem

149 150 151

Inhoudsopgave

II.A. 1 .b. ILA. I.e. II.A.l.d. ILA.I.e. II.B. II.B.l. II.B. La. II.B. Lb. II.B.I.e. II.B. 1 .d. II.B.I.e. II.B.2. II.B.2.a. II.B.2.b. II.B.2.b.l. II.B.2.b.2. II.B.2.b.3. II.B.2.bA II.B.2.b.5. II.B.2.C. II.B.2.C.1. II.B.2.C.2. II.B.2.d. II.B.2.e. II.B.2.f. H.B.2.g. II.B.2.h. II.B.2.i. II.B.2.J. H.B.3. II.BJ.a. II.BJ.b. II.B.3.C. II.BJ.d. H.B.3.e. II.C. II.C. 1. II.C. La. II.C. 1 .b.

XVII

Aansprakelijkstelling en invordering 151 Lijfsdwang 152 Regres en draagplicht 153 Aansprakelijkheidsbepalingen in de Invorderingswet 153 De fiscaalrechtelijke aansprakelijkheid van bestuurders 153 Aansprakelijkheid voor alle rijksbelastingen (art. 33 Invorderingswet (1990)) 153 Rijksbelastingen 153 Lichaam 155 Bestuurders (art. 33 lid 1 a Invorderingswet (1990)) 156 Leider vaste inrichting, vaste vertegenwoordiger en vereffenaars (art. 33 lid 1b en lc Invorderingswet (1990)) 156 Disculpatie (art. 33 lid 4 Invorderingswet (1990)) 157 Bestuurdersaansprakelijkheid (art. 36 Invorderingswet (1990)) 157 Lichamen etc. onderworpen aan de vennootschapsbelasting 157 Meldingsplicht 158 Vorm en inhoud van de melding 159 Fasel 159 Fase II 161 Beoordeling melding 161 Melden na surseance; geen meldingsplicht na faillissement 162 Aansprakelijkheid en melding 164 Aansprakelijkheid na rechtsgeldige melding 165 Aansprakelijkheid bij niet rechtsgeldige melding 165 Kennelijk onbehoorlijk bestuur 166 (Gewezen) Bestuurder, (mede)beleidsbepalers, bewindvoerders en vereffenaars 168 Aansprakelijkstelling en invordering 169 Regres en draagplicht 170 Pauliana 170 Samenloop van vorderingen 170 Inwerkingtreding, overgangsbepalingen 170 Aansprakelijkheid voor vennootschapsbelasting (ex art. 36a Invorderingswet (1990)) 170 Aanslag ingevolge een niet-toegestane handeling 171 Bestuurders 171 Geen meldingsplicht 172 Disculpatie 172 Pauliana 172 De fiscaalrechtelijke aansprakelijkheid van anderen 172 Aansprakelijkheid voor alle rijksbelastingen (art. 33 Invorderingswet (1990)) 172 Rijksbelastingen en lichaam 173 Leider vaste inrichting, vaste vertegenwoordiger (art. 33 lid 1 b Invorderingswet (1990)) 173

XVIII

II.C. 1 x. II.C. 1 .d. II.C.2.

II.C.2.a. II.C.2.D. II.C.3. II.C.3.a. II.C.3.b. II.C.4.

Inhoudsopgave

Vereffenaars van een ontbonden lichaam (art. 33 lid 1 c Invorderingswet (1990)) Disculpatie (art. 33 lid 4 Invorderingswet (1990)) Aansprakelijkheid voor loon- en omzetbelasting, die is verschuldigd door een niet in Nederland wonende c.q. gevestigde belastingplichtige (art. 3 7 Invorderingswet (1990)) Leider vaste inrichting, vaste vertegenwoordiger en degene die de leiding heeft Disculpatie Aansprakelijkheid voor de vennootschaps- en dividendbelasting (art. 41 Invorderingswet (1990)) De met de verplaatsing belaste personen Disculpatie Strafrechtelijke bepalingen art. 64 e.v. Invorderingswet (1990)

174 174

175 176 176 176 177 177 177

Deel III STRAFRECHTELIJKE AANSPRAKELIJKHEID III.A. III.B. III.B. 1. III.B.2. III.B.2.a. III.B.2.b. III.B.2.C. III.B.3. III.B.3.a. III.B.3.b. III.B.3.c. IH.B.3.d. III.B.3.e. III.B.4. III.BAa. III.BAb. III.B Ac. III.BAd. III.BAe.

Algemene inleiding 179 Strafrechtelijke aansprakelijkheid van bestuurders en commissarissen 181 Algemeen 181 Art. 194 lid 1 Sr (niet-voldoen aan verplichting tot het geven van inlichtingen) 181 Bestuurder of commissaris wettelijk opgeroepen tot het geven van inlichtingen 182 Strafbaar als ... 183 Voorbeelden 183 Art. 336 Sr (openbaar maken van een onware balans) 184 Bijhouden van een boekhouding en opmaken van een jaarrekening 184 Ratio art. 336 Sr 185 Openbaar maken van een onware balans e.d. 185 Opzet vereist 186 Relatie met andere wetsartikelen 186 Art. 342 Sr (faillissement en strafbare gedragingen van bestuurders en commissarissen, eenvoudige bankbreuk) 187 Ratio art. 342 Sr 187 Bestuurder of commissaris van een rechtspersoon die in Staat van faillissement is verklaard 187 Handeling in strijd met bepaling van Statuten of reglementen 188 Doen van geldopnemingen onder bezwarende voorwaarden 188 Niet voldoen aan de verplichtingen voortvloeiend uit art. 2:10 eerstelidBW 189

Inhoudsopgave

III.B.5. III.B.5.a. III.B.5.b. III.B.5.C. III.B.5.d. III.B.5.e. III.B.5.f. III.B.6. III.B.ö.a. III.B.7.

III.B.7.a. III.B.7.b. III.B.8. III.B.8.a. III.B.8.b. III.C. III.C. 1. III.D. III.D. 1. III.D.2. III.D.3. III.D.4. III.DAa. III.DAb. III.DAc. III.DAd. III.D.5. III.D.5.a. III.D.5.b. III.D.6. III.D.7. III.E. III.E. 1.

XIX

Art. 343 Sr (faillissement en bedrieglijke verkorting van de rechten van schuldeisers, bedrieglijke bankbreuk) 189 Ratio art. 343 Sr 190 Bedrieglijke verkorting van de rechten der schuldeisers door bestuurder of commissaris van de failliete rechtspersoon 190 Lasten verdichten, baten niet verantwoorden en enig goed aan de boedel onttrekken 191 Enig goed om niet of beneden de waarde vervreemden 192 Bevoordelen van schuldeisers 193 Boekhouding bijhouden en bewaren enzovoort 193 Art. 347 Sr (handeling strijdig met Statuten of reglementen waardoor de rechtspersoon ernstig nadeel ondervindt) 193 Art. 347 Sr complement van art. 342 Sr 194 Art. 442 lid 2 Sr (bestuurder of commissaris van een rechtspersoon welke surseance van betaling verkregen heeft, die eigenmächtig daden verricht waartoe de medewerking van bewindvoerders door de wet wordt gevorderd) 194 Eigenmächtig daden verrichten enzovoort 194 Geen opzervereiste 194 Art. l s u b 4 W E D 195 Inleidende opmerkingen 195 Voorbeelden 195 Strafrechtelijke aansprakelijkheid van opdrachtgevers/feitelijke leidinggevers, deelnemers e.a. 196 Algemeen 196 Art. 51 Sr (strafrechtelijke aansprakelijkheid van opdrachtgevers en feitelijke leidinggevers) 196 Inleidende opmerkingen 196 Rechtspersoon, opdrachtgevers en feitelijke leidinggevers 198 Ratio van art. 51 lid 2 ten 2 Sr 198 Daderschap van de rechtspersoon 199 Machtsvereiste en aanvaardingsvereiste 199 Opzet en schuld van de rechtspersoon 201 Strafuitsluitingsgrond 203 Rechtspersoon die opgehouden heeft te bestaan, omzetting of fusie van rechtspersonen 203 Opdrachtgevers en feitelijke leidinggevers 204 Art. 51 lid 2 Sr: bijzondere aansprakelijkheid of deelneming sui generis? 204 Wie zijn de opdrachtgevers en leidinggevers? 205 Samenloop van aansprakelijkheid als opdrachtgever/feitelijk leidinggever en aansprakelijkheid wegens eigen daderschap 207 De praktische betekenis van art. 51 lid 2 ten 2e Sr 208 Art. 140 Sr (deelneming aan een misdadige organisatie of verboden rechtspersoon) 209 Inleidende opmerkingen 209

XX

Inhoudsopgave

Deelneming aan een misdadige organisatie 210 Deelneming aan een verboden rechtspersoon 211 Samenloop lid 1 en 2 van art. 140 Sr 211 Strafverzwaring voor oprichters en bestuurders 212 Art. 140Srenart. 51 lid 2 Sr 212 Art. 46-46d en 47 Wet toezicht effectenverkeer 1995 (gebruik van voorwetenschap en publieksmisleiding) 212 Algemeen 212 III.F.l. Art. 46 Wet toezicht effectenverkeer 1995 III.F.2. (gebruik van voorwetenschap) 213 214 III.F.2.a. Ratio van art. 46 Wet toezicht effectenverkeer 1995 IIIF.2.b. Delictsomschrijving van art. 46 Wet toezicht effectenverkeer 1995 214 Voorwetenschap 214 218 III.F.2.b.2. Eenieder die een transactie verricht of bewerkstelligt 219 III.F.2.b.3. Aan de beurs genoteerde effecten enzovoort III.F.2.b.4. Een erkende effectenbeurs respectievelijk een van overheidswege toegelaten buitenlandse effectenbeurs 219 219 III.F.2.c. Uitzonderingen op het transactieverbod III.F.2.d. Art. 46 a-d Wet toezicht effectenverkeer 1995: tipverbod en meldingsplicht 222 III.F.2.e. Sancties 225 III.F.3. Art. 47 Wet toezicht effectenverkeer 1995 (publieksmisleiding) 225 Ratio van art. 47 Wet toezicht Effectenverkeer 1995 225 III.F.3.b. Eenieder, die effecten uitgeeft of belast is met, of zijn medewerking verleent tot het plaatsen van effecten 226 III.F.3.C. Vereisten 226 III.F.3.d. Sancties 226

III.E.2. III.E.3. III.E.4. III.E.5. III.E.6. III.F.

Deel IV BEROEPSAANSPRAKELIJKHEIDSVERZEKERTNG IV.A. IVB. IVB.l. IVB.2. IVB.3. IV.C. IVC.l. IV.C.2. IV.C.3.

De BCA-polis een uitkomst voor bestuurders en commissarissen? Inhoud van de polis Verzekeringsnemer en verzekerden Polisdekking en begrenzing van de dekking naar tijd en plaats Uitsluitingen Commentaar op de inhoud van de polis De rechtspersoon als verzekeringsnemer Polisdekking, begrenzing en uitsluiting Kritische kanttekeningen

227 228 228 229 230 232 232 232 233

Inhoudsopgave

XXI

NABESCHOUWING, NOGMAALS HET WAAROM EN MOET HET ANDERS?

235

A. B. B.l. B.l.a. B.2. B.2.a. B.2.b. B.2.c. C. C. 1. C.2. C3. D. D. 1. D.2. D.3. E.

Bestuurdersaansprakelijkheid, minimumeisen en speciale regeis? Bestuurdersaansprakelijkheid in het privaatrecht Intern (art. 2:9 BW c.q. arbeidsovereenkomstof opdracht) Enige voorbeelden Extern (art. 6:162 BW, WBA en WBF) Collectieve financiele verantwoordelijkheid Enige voorbeelden (Oneigenlijke) doorbraak Bestuurdersaansprakelijkheid in het fiscale recht Open systeem (art. 6:162 BW) (Oneigenlijke) doorbraak Weg met de WBA!? Bestuurdersaansprakelijkheid in het strafrecht Opdrachtgevers en feitelijke leidinggevers Pluk-ze wetgeving, vereenzelviging Gebruik van voorwetenschap Nawoord

236 237 237 239 242 243 245 247 248 248 249 249 250 251 251 253 253

BIJLAGEN Melding van betalingsproblemen bij belastingen en premies Aansprakelijkheidsverzekering voor bestuurders en commissarissen Aansprakelijkheidsverzekering voor bestuurders en toezichthouders Garantstellingsregeling faillissementscuratoren

256 261 271 281

Belangrijkste geraadpleegde literatuur Trefwoordenregister

291 307