bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010, 1e partiële herziening’ gemeente Weert
Behoort bij besluit van de raad van Weert van 26 juni 2013 de griffier,
1
status: datum: projectnummer: adviseurs:
vastgesteld 26 juni 2013 201720R.2007 Jke/Rve
Inhoudsopgave 1
Aanleiding en doel
1
1.1
Bedrijventerrein Kampershoek-Noord
1
1.2
Bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010
2
1.3
Exploitatieplan Kampershoek-Noord 2010
1.4 2 2.1
Doel van het bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010, 1 partiële herziening Toelichting bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010
4 6
Inventarisatie, beleidskaders, planvoornemen, actuele waarden, waterparagraaf, milieuparagraaf, beeldkwaliteit
3
4 e
Juridische aspecten
6 7
3.1
Inleiding
7
3.2
Inleidende regels
7
3.3
Bestemmingsregels
8
3.4
Algemene regels
11
3.5
Overgangs- en slotregels
12
4
Uitvoerbaarheid
13
4.1
Inleiding
13
4.2
Economische uitvoerbaarheid
13
4.3
Maatschappelijke uitvoerbaarheid
14
5
Procedure
15
5.1
Te volgen procedure
15
5.2
Vooroverleg
15
Bijlagen 1. Verkennend onderzoek kantoortoren “Kampershoek Noord” 2. Nadere analyse Kantoortoren Stadspoort te Weert 3. Vooroverlegreacties
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
vastgesteld - toelichting
Image © 2010 Aerodata International Surveys © 2009 Google
(
luchtfoto met ligging bedrijventerrein Kampershoek-Noord (rood) en plangebied (blauw)
1 Aanleiding en doel 1.1
Bedrijventerrein Kampershoek-Noord
In de oksel van de A2 en de N275 is door de gemeente Weert het bedrijventerrein Kampershoek-Noord in ontwikkeling genomen. Dit bedrijventerrein moet ruimte gaan bieden aan bedrijven uit diverse sectoren, zowel op regionaal als bovenregionaal niveau. In de zuidoosthoek van het bedrijventerrein moet het noordwestelijke kwadrant van de Stadspoort Weert-Nederweert gerealiseerd worden, die zowel ruimtelijk als functioneel de entree van de regio aan de A2 zal gaan vormen. Het bedrijventerrein kent een bruto-oppervlakte van circa 72 ha. Het uitgeefbare gebied kent een oppervlakte van circa 51 ha. Tot de ontwikkeldoelstellingen behoort het mogelijk maken van een zelfstandige kantoorontwikkeling in de zuidoosthoek van het bedrijventerrein. Op deze zichtlocatie, bezien vanuit de A2 en langs de Ringbaan-Noord, is het de bedoeling dat een kantoortoren verrijst met een hoogte van 60-80 m, als onderdeel van de Stadspoort Weert-Nederweert.
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
1
verbeelding bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010 met plangebied (rood)
1.2
Bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010
1.2.1 Beroep GS Op 6 juli 2011 heeft de gemeenteraad van Weert het bestemmingsplan KampershoekNoord 2010 vastgesteld. In dit bestemmingsplan was voorzien in de bestemming ‘Kantoor’ in de zuidoosthoek van het bedrijventerrein met, kort samengevat, de volgende kenmerken: a. een maximale brutovloeroppervlakte van 20.000 m²; b. een respectievelijk minimale en maximale bouwhoogte van de kantoortoren van respectievelijk 60 en 100 meter. Door het college van GS van Limburg is beroep ingesteld tegen de opgenomen bestemming ‘Kantoor’. Het college van GS achtte dit plandeel in strijd met het provinciale beleid, gericht op het tegengaan van zelfstandige kantoorvestiging op bedrijventerreinen. Voorts werd bij een plancapaciteit van 20.000 m² bvo gevreesd voor een overprogrammering. Tijdens deze beroepsfase heeft intensief overleg plaatsgevonden tussen provincie en gemeente. Daarbij is door de gemeente verwezen naar de marktanalyse van september 2011. Voorts is een (nadere) marktanalyse uitgevoerd met betrekking tot de opnamecapaciteit van de in de voorgenomen kantoortoren te realiseren kantooroppervlakte. Deze analyse is uitgevoerd door Saelmans bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars. De onderzoeksresultaten zijn vastgelegd in de rapportage d.d. 5 mei 2012.
2
vastgesteld - toelichting
Het betreft hier een nadere analyse, in vervolg op het in september 2011 door de genoemde makelaars uitgevoerde marktonderzoek, waarvan de resultaten zijn vastgelegd in het rapport ‘Verkennend onderzoek kantoortoren “Kampershoek-Noord”’. Uitkomst van het in september 2011 uitgevoerde onderzoek is dat de realisatie van een kantoortoren met een omvang van maximaal 14.400 m² bvo (10.800 m² vvo) uitvoerbaar wordt geacht, mits rekening wordt gehouden met in het onderzoek benoemde condities. Die condities betreffen: a. De op het grondgebied Nederweert te realiseren toren (als onderdeel van het torenconcept) richt zich niet op kantoorfuncties maar op andere functies. b. Er is een adequate invulling van de benodigde parkeergelegenheid. c. De doelgroep richt zich op kantoorgebruik in de nabijheid van de bereikbaarheid via de snelweg. De doelgroep van vestiging richt zich op mkb-ondernemingen uit de directe regio, waarbij het gaat om verplaatsing als gevolg van groei. Het marktonderzoek van september 2011 is als bijlage bijgevoegd. Uit de nadere analyse van mei 2012 volgt dat mag worden uitgegaan van een opnamecapaciteit van 6000 m² tot 7000 m² verhuurbare vloeroppervlakte. Hierbij wordt benadrukt dat de ligging aan de A2 wordt gezien als een bijzondere meerwaarde, waarbij dit kantorenconcept zich juist kan onderscheiden van traditionele concepten, waarbij kantoorvestiging rondom ov-knooppunten wordt gerealiseerd. Daarmee ziet de kantoorfunctie op een andere doelgroep van gebruikers voor de kantoorfuncties. Uit het onderzoek volgt voorts dat de realisatie van een kantoortoren aan de A2 kan worden gezien als een economisch vliegwiel, zowel voor het bedrijventerrein Kampershoek-Noord als voor de regio Weert. De toren geldt als de enige landmark voor een kantorenlocatie direct aan de A2 in MiddenLimburg, goed bereikbaar en goed herkenbaar. De nadere analyse is eveneens als bijlage bijgevoegd. De nadere marktanalyse is gebaseerd op getemperde verwachtingen door de economische omstandigheden van dit moment. Het nadere overleg met de provincie heeft ook zichtbaar gemaakt dat voor het welslagen van het kantorenconcept het ertoe bijdraagt dat de in binnen de gemeente Weert geldende bestemmingsplannen aanwezige maar niet-benutte of in de toekomst niet meer te benutten gebruiksmogelijkheden voor zelfstandige kantoorfuncties voor zakelijke dienstverlening worden verminderd. Een en ander heeft ertoe geleid dat GS hangende de beroepsprocedure kenbaar hebben gemaakt dat, gezien de bijzondere omstandigheden van het kantorenconcept in relatie tot de Stadspoortfunctie, zij onder voorwaarden bereid zijn af te wijken van het provinciale beleid. Tot die voorwaarden behoort dat de omvang van de kantoorcapaciteit wordt teruggebracht tot maximaal 14.400 m² bvo (wat neerkomt op circa 10.800 m² vvo), dat de maximale bouwhoogte van de toren wordt teruggebracht tot 80 meter en dat geborgd wordt dat ten minste 85% van de kantoorfuncties binnen de bestemming Kantoor in de toren wordt gerealiseerd. Het college van GS van Limburg heeft de inhoud en omvang van zijn beroep
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
3
dienovereenkomstig verminderd. Door de gemeente is ingestemd met deze door de provincie voorgestelde aanpassingen. De gemeenteraad en het college van GS hebben zich in dezen gezamenlijk tot de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State gewend met het verzoek om met toepassing van artikel 46, zesde lid Wet op de Raad van State het gebrek in het bestemmingsplan te herstellen, om hiermee te bereiken dat snel en efficiënt de bestemmingsregels zouden worden aangepast. Door de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State is op 5 september 2012 uitspraak gedaan in het beroep, waarbij het gezamenlijke verzoek van gemeente en provincie is afgewezen en waarbij het bestemmingsplan, voor zover het betreft het plandeel met de bestemming ‘Kantoor’, is vernietigd. Voor het overige is het bestemmingsplan onherroepelijk in werking getreden. 1.2.2 Inventarisatie, beleidskaders, planvoornemen, actuele waarden, waterparagraaf, milieuparagraaf In de toelichting op het bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010 zijn de voornoemde onderwerpen uitvoerig belicht. Zoals aangegeven was in het bestemmingsplan Kamperse
hoek-Noord 2010 reeds voorzien in een kantoorbestemming. In de voorliggende 1 partiële herziening wordt die kantoorbestemming nu in gewijzigde vorm, waarbij de plancapaciteit ten opzichte van het oorspronkelijke plan is verlaagd, opgenomen. Een en ander betekent dat de uitkomsten van het onderzoek alsmede de toelichtingen op de genoemde onderwerpen, zoals die in het bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010, voor zover het de e
kantoorbestemming betreft, ook op deze 1 partiële herziening van toepassing zijn. 1.3
Exploitatieplan Kampershoek-Noord 2010
Eveneens bij besluit van 6 juli 2011 is door de gemeenteraad van Weert het exploitatieplan Kampershoek-Noord 2010 vastgesteld. Ook tegen het exploitatieplan is beroep ingesteld. In de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 5 september 2012 zijn de ingestelde beroepen ongegrond verklaard. Hiermee is het exploitatieplan in zijn geheel onherroepelijk in werking getreden. e
1.4
Doel van het bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010, 1 partiële herzie-
ning Als gevolg van de uitspraak ontstaat uit meerderlei oogpunt een ongewenste situatie: a. Er kan geen uitvoering worden gegeven aan het gestelde doel te komen tot een kantoortorenontwikkeling, als onderdeel van de Stadspoortfunctie Weert-Nederweert. b. In planologisch juridische zin wordt teruggevallen op het bestemmingsplan Bedrijventerrein Kampershoek-Noord, zoals dat is vastgesteld door de gemeenteraad op 3 juli 2003, waarbij de onderhavige locatie de bestemming heeft van ‘Uit te werken bedrijfsdoeleinden’. Deze bestemmingsregeling is niet geschikt voor de doelstellingen die met de voorgenomen ontwikkeling van het gebied Kampershoek-Noord worden nagestreefd.
4
vastgesteld - toelichting
e
Met het bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010, 1 partiële herziening wordt de kantoorbestemming opnieuw opgenomen in het plangebied, zij het met een aantal aanpassingen: a. De omvang van de kantoorcapaciteit bedraagt maximaal 14.400 m² bvo. b. De respectievelijk minimale en maximale bouwhoogte van de kantoortoren bedraagt respectievelijk 60 en 80 meter. c. Ten minste 85% van de te realiseren kantoorcapaciteit wordt in het deelgebied ‘hoogbouw’ binnen de kantoorbestemming gerealiseerd..
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
5
2 Toelichting bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010 2.1
Inventarisatie, beleidskaders, planvoornemen, actuele waarden, waterpara-
graaf, milieuparagraaf, beeldkwaliteit In de toelichting op het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’ zijn de voornoemde onderwerpen uitvoerig belicht. Zoals aangegeven was in het bestemmingsplan ‘Kamperse
hoek-Noord 2010’ reeds voorzien in een kantoorbestemming. In de voorliggende 1 partiële herziening wordt die kantoorbestemming nu in gewijzigde vorm, waarbij de plancapaciteit ten opzichte van het oorspronkelijke plan is verlaagd, opgenomen. Een en ander betekent dat de uitkomsten van het onderzoek alsmede de toelichtingen op de genoemde onderwerpen, zoals die in het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’, voor zover het e
de kantoorbestemming betreft, ook op deze 1 partiële herziening van toepassing zijn, met dien verstande dat niet langer sprake is van een kantoortoren met een hoogte van 90 tot 100 m en van een oppervlakte van maximaal 20.000 m² bvo, maar van een kantoortoren met een hoogte tot 80 m en van een oppervlakte van maximaal 14.400 m² bvo. Evenzo blijft het Beeldkwaliteitplan Bedrijventerrein Kampershoek-Noord van toepassing op de locatie van de kantoorbebouwing.
6
vastgesteld - toelichting
3 Juridische aspecten 3.1
Inleiding
In een bestemmingsplan zijn de bouw- en gebruiksmogelijkheden voor een bepaald gebied opgenomen. Het onderhavige bestemmingsplan regelt de inrichting van het gebied op hoofdlijnen door de gronden te beleggen met een bestemming. Het juridische deel van het bestemmingsplan bestaat uit de verbeelding (kaart) in samenhang met de regels. In deze paragraaf wordt het juridische deel van het bestemmingsplan nader toegelicht. 3.1.1 Wettelijk kader Het wettelijk kader wordt sinds 1 juli 2008 gevormd door de Wet ruimtelijke ordening (Wro). De wettelijke regeling voor bestemmingsplannen is vervolgens verder ingevuld door het Besluit ruimtelijke ordening (Bro), de Regeling standaarden ruimtelijke ordening 2008. Het bestemmingsplan gaat uit van de bijlage bij de voornoemde Regeling opgenomen Standaard Vergelijkbare Bestemmingsplannen 2008 (SVBP2008). Aangezien bestemmingsplannen moeten voldoen aan de SVBP2008 zullen bestemmingsplannen voortaan kwalitatief gelijkwaardig zijn en uniform in aanpak, uitvoering, uitwisseling van gegevens en raadpleging daarvan. 3.1.2 Planonderdelen e
Het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord, 1 partiële herziening’ bestaat uit een verbeelding, regels en een toelichting. De verbeelding en de regels tezamen vormen het juridisch bindende deel van het plan. Verbeelding en regels dienen te allen tijde in onderlinge samenhang te worden bezien en toegepast. Op de verbeelding krijgen alle gronden binnen het plangebied een bestemming. Binnen een bestemming kunnen nadere aanduidingen zijn aangegeven. De juridische betekenis van deze bestemmingen en aanduidingen zijn terug te vinden in de regels. Een gedeelte van de informatie op de verbeelding heeft geen juridisch betekenis, maar is slechts opgenomen om de leesbaarheid van en oriëntatie op de verbeelding te vergroten, zoals een kadastrale/GBKN ondergrond. Alle letters, aanduidingen en lijnen worden verklaard in de legenda op de verbeelding. De regels bepalen de gebruiksmogelijkheden van de gronden binnen het plangebied en geven tevens de bouw- en gebruiksmogelijkheden met betrekking tot bouwwerken aan. De e
regels van het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord, 1 partiële herziening’ zijn opgebouwd conform de door de SVBP2008 voorgeschreven systematiek en omvatten inleidende regels, bestemmingsregels, algemene regels, en ten slotte de overgangs- en slotregels. 3.2
Inleidende regels
3.2.1 Begrippen In de begripsregels worden omschrijvingen gegeven van de in het bestemmingsplan gebruikte begrippen. Deze worden opgenomen om interpretatieverschillen te voorkomen. Alleen die begripsregels worden opgenomen die gebruikt worden in de regels en die tot ver-
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
7
warring kunnen leiden of voor meerdere uitleg vatbaar zijn. Voor sommige begrippen worden in de SVBP2008 omschrijvingen gegeven. Deze worden overgenomen. 3.2.2 Wijze van meten Om op een eenduidige manier afstanden en oppervlakten te bepalen, wordt in de ‘wijze van meten’ uitleg gegeven wat onder de diverse begrippen wordt verstaan. Ten aanzien van de wijze van meten op de verbeelding geldt steeds dat het hart van een lijn moet worden aangehouden. Ook voor de ‘wijze van meten’ worden in de SVBP2008 richtlijnen gegeven. 3.3
Bestemmingsregels
De gronden van het gehele plangebied hebben een positieve bestemming. Een positieve bestemming betekent dat het gebruik van de gronden voor de verschillende bestemmingen direct mogelijk is. Bovendien betekent het dat oprichting van gebouwen direct mogelijk is nadat burgemeester en wethouders een omgevingsvergunning hebben verleend, welke dient te voldoen aan onder meer de regels van het bestemmingsplan, het Bouwbesluit en de Bouwverordening. De opbouw van de bestemmingen ziet er in beginsel als volgt uit: Bestemmingsomschrijving; Bouwregels; Nadere eisen; Afwijken van de bouwregels; Specifieke gebruiksregels; Afwijken van de gebruiksregels; Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen gebouwen zijnde, of van werkzaamheden; Omgevingsvergunning voor het slopen van een bouwwerk; Wijzigingsbevoegdheid. Niet alle onderdelen komen bij elke bestemming voor. Van de meest gebruikte onderdelen volgt hierna een korte toelichting. 3.3.1 Bestemmingsomschrijving In de bestemmingsomschrijving wordt een omschrijving gegeven van de aan de gronden toegekende functie(s). De hoofdfunctie(s) worden als eerste genoemd. Indien van toepassing, worden ook de aan de hoofdfunctie ondergeschikte functies mogelijk gemaakt. De ondergeschiktheid kan worden aangegeven door de woorden ‘met daaraan ondergeschikt’. De ondergeschikte functies staan ten dienste van de hoofdfunctie binnen de betreffende bestemming. De bestemmingsomschrijving is niet alleen functioneel maar bevat, met het oog op de raadpleegbaarheid, ook inrichtingsaspecten. Zo kan er worden bepaald dat de betreffende gronden zijn bestemd voor gebouwen ten behoeve van de toegestane functies. Daarnaast kan in de bestemmingsomschrijving worden aangegeven dat het behoud van bepaalde ka-
8
vastgesteld - toelichting
rakteristieken of waarden wordt nagestreefd. Hierbij kan bijvoorbeeld worden gedacht aan cultuurhistorische waarden. 3.3.2 Bouwregels In de bouwregels is bepaald welke bouwwerken mogen worden opgericht, waarbij in ieder geval een onderscheid wordt gemaakt tussen de regeling van gebouwen en bouwwerken, geen gebouwen zijnde en daar waar van toepassing ook tussen hoofdgebouwen en bijgebouwen. Voorts bevatten de bouwregels, voor zover van toepassing, minimale en maximale maatvoeringen voor de diverse bouwwerken zoals goothoogtes, bouwhoogtes, oppervlaktes en dakhellingen. 3.3.3 Nadere eisen Nadere eisen kunnen worden gesteld ten behoeve van bepaalde doorgaans kwalitatief omschreven criteria, zoals een goede woonsituatie, de verkeersveiligheid, de sociale veiligheid en de gebruiksmogelijkheden van de aangrenzende gronden. De nadere eisenregeling biedt de mogelijkheid om in concrete situaties in het kader van het verlenen van een omgevingsvergunning sturend op te treden door het opnemen van nadere eisen in de omgevingsvergunning. Nadere eisen kunnen alleen worden gesteld als er in de regels ook een primaire eis wordt gesteld. De nadere eisen moeten verband houden met deze eis. De nadere eisenregeling hoeft niet in alle bestemmingen te worden geregeld. 3.3.4 Afwijken van de bouwregels Door het opnemen van een afwijkingsregeling bestaat de mogelijkheid af te wijken van de algemeen toegestane bouwregelingen. Deze is niet bedoeld voor afwijkingen van de bouwregels, waarvan de verwachting is, dat ze veelal kunnen worden verleend. In dat geval zijn de bouwregels hierop aangepast. Bij elke afwijking wordt aangegeven waarvan afgeweken wordt, de maximale afwijking die kan worden toegestaan en meestal de situaties of voorwaarden waaronder afgeweken kan worden. Het gaat hier om afwijkingen binnen specifieke bestemmingen. Indien afwijkingen mogelijk zijn voor meerdere bestemmingen dan wel een algemene strekking hebben, zijn ze opgenomen in hoofdstuk 3 (de algemene regels). 3.3.5 Specifieke gebruiksregels In de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht is het verboden gronden te gebruiken op een manier die in strijd is met het bestemmingsplan. In specifieke gebruiksregels kunnen bepaalde functies nog expliciet worden genoemd als zijnde verboden gebruik. 3.3.6 Afwijken van de gebruiksregels Door middel van het afwijken van de gebruiksregels kan van de gebruiksregels in het plan worden afgeweken ten behoeve van een concrete vorm van grondgebruik. Dit mag echter niet leiden tot een feitelijke wijziging van de bestemming. Dat wil zeggen dat wel kan worden afgeweken ten behoeve van functies die inherent zijn aan de in de bestemmingsomschrijving opgenomen functies, maar dat via een afwijking geen ‘nieuwe’ functies kun-
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
9
nen worden toegestaan. De afwijking dient te zien op kleinere, planologisch minder ingrijpende onderwerpen. Functiewijzigingen en grotere, ruimtelijke ingrepen dienen te worden geregeld via een wijzigingsbevoegdheid of bestemmingsplanherziening. 3.3.7 Omgevingsvergunning voor het uitvoeren van werken, geen gebouwen zijnde, of van werkzaamheden Door het opnemen van een vergunningenstelsel kunnen specifieke inrichtingsactiviteiten aan een omgevingsvergunning worden verbonden. Onder deze inrichtingsactiviteiten valt niet het bouwen en het gebruiken. Een vergunningenstelsel wordt opgenomen om extra bescherming aan een specifieke waarde van de bestemming te bieden, zoals landschappelijke of natuurlijke waarden, ecologische waarden of de groen- en/of waterstructuur. Een vergunningenstelsel kan in specifieke en bijzondere situaties worden opgenomen in verband met bijvoorbeeld het verwijderen van waardevolle boombeplanting. 3.3.8 Wijzigingsbevoegdheid Door het opnemen van een wijzigingsbevoegdheid is het mogelijk om het bestemmingsplan te wijzigen (binnenplanse wijziging). In de meeste gevallen zal het gaan om het wijzigen van de op een perceel gelegde bestemming, maar deze wijziging kan eventueel ook gebruikt worden om de bouwmogelijkheden op een perceel te wijzigen. Het gaat hier om wijzigingsbevoegdheden voor specifieke bestemmingen. Indien wijzigingsbevoegdheden gelden voor meerdere bestemmingen dan wel een algemene strekking hebben, zijn ze opgenomen in hoofdstuk 3 (de algemene regels). 3.3.9 Bestemming Kantoor Binnen onderhavig bestemmingsplan komt slechts 1 hoofdbestemming voor, te weten: Kantoor’. De locatie voor de kantoortoren wordt onder deze bestemming gebracht. Ter plaatse is uitsluitend de realisering van zelfstandige kantoren in een toren toegestaan. De bouwmogelijkheden zijn gesplitst in een deel met de eigenlijke toren van minimaal 60 en maximaal 80 m hoog en een deel met de ‘plint’ van de toren van maximaal 20 m hoog. Binnen de bestemming is vastgelegd dat de plint alleen gerealiseerd mag worden gelijktijdig met of nadat de toren is gerealiseerd. Daarnaast is binnen de bestemming vastgelegd dat het bruto vloeroppervlak (bvo) aan kantoren maximaal 14.400 m² mag bedragen. 85% van dit vloeroppervlak dient te worden gerealiseerd binnen de aanduiding ‘specifieke bouwaanduiding – kantoor hoogbouw’. De overige 15% bvo aan kantoren mag binnen de aanduiding ‘specifieke bouwaanduiding – kantoor laagbouw’ worden gerealiseerd. 3.3.10 Dubbelbestemming Dubbelbestemmingen zijn overwegend een toevoeging op de onderliggende bestemming. Een dubbelbestemming is daarbij primair. Dit houdt in dat indien het bepaalde in de dubbelbestemming op gespannen voet staat met de regels van de onderliggende bestemming, het bepaalde in de dubbelbestemming voor gaat.
10
vastgesteld - toelichting
Waarde - Archeologie Voor het gehele plangebied geldt een hoge archeologische verwachtingswaarde. Door middel van deze dubbelbestemming worden de in de betreffende gronden (mogelijk) aanwezige archeologische waarden beschermd. Eventueel aanwezige waarden mogen geen schade oplopen, dan wel dienen veilig te worden gesteld. Voor het uitvoeren van werken en werkzaamheden is een omgevingsvergunning noodzakelijk. Voor het slopen beneden maaiveld is eveneens een omgevingsvergunning noodzakelijk. 3.4
Algemene regels
3.4.1 Anti-dubbeltelregel Een anti-dubbeltelregel wordt opgenomen om te voorkomen dat, wanneer volgens een bestemmingsplan bepaalde bouwwerken niet meer dan een bepaald deel van een bouwperceel mogen beslaan, het opengebleven terrein ook nog eens meetelt bij het toestaan van een ander gebouw of bouwwerk, waaraan een soortgelijke eis wordt gesteld. De opgenomen anti-dubbeltelregel is gelijkluidend aan de in het Besluit ruimtelijke ordening voorgeschreven formulering. 3.4.2 Algemene bouwregels Voor het hele plangebied, en dus alle bestemmingen, geldt een aantal algemene bouwregels. Zo wordt hier geregeld dat in het geval dat een (legaal gebouwd) gebouw voor een bepaald maat (bijvoorbeeld maximale bouwhoogte) afwijkt van de in dit bestemmingsplan opgenomen regels, uitgegaan worden van de aanwezige maat (de huidige, hogere bouwhoogte in het voorbeeld). Dit geldt dan voor alle bestemmingen. 3.4.3 Algemene aanduidingsregels De gebiedsaanduidingen worden in deze bepaling geregeld. Deze kunnen ook bij iedere afzonderlijke bestemming worden geregeld, maar omdat een gebiedsaanduiding veelal binnen meerdere bestemmingen ligt, hoeft de aanduiding in een algemeen artikel slechts eenmalig te worden opgenomen. De volgende algemene aanduidingsregels zijn opgenomen: vrijwaringszone – weg’: weren/beperken bebouwing in zone langs A2; ‘milieuzone – bodemkwaliteit’: voorkomen milieugevoelige bestemmingen indien middels onderzoek niet is aangetoond dat de bodemkwaliteit geschikt is voor het beoogde gebruik; ‘milieuzone – Roerdalslenk zone III’: ter bescherming van het grondwater. 3.4.4 Algemene afwijkingsregels In deze bepaling wordt aan burgemeester en wethouders de bevoegdheid gegeven om met een omgevingsvergunning af te wijken van bepaalde, in het bestemmingsplan geregelde, onderwerpen. Hierbij gaat het om afwijkingen die gelden voor alle bestemmingen in het plan. Aangegeven wordt van welke regel afgeweken wordt en waarvoor.
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
11
3.4.5 Algemene wijzigingsregels In deze bepaling wordt aan burgemeester en wethouders de bevoegdheid gegeven om meerdere bestemmingen te wijzigen. De voorwaarden, die bij toepassing van de wijzigingsbevoegdheid in acht moeten worden genomen, zijn daarbij aangegeven. 3.4.6 Overige regels In deze bepaling wordt aangegeven dat wettelijke regelingen dienen te worden gelezen, zoals deze luiden op het tijdstip van inwerkingtreding van het bestemmingsplan. 3.5
Overgangs- en slotregels
3.5.1 Overgangsrecht In deze regels wordt het overgangsrecht, zoals voorgeschreven in het Besluit ruimtelijke ordening, overgenomen. 3.5.2 Slotregel Als laatste wordt de slotregel opgenomen, ook zoals voorgeschreven in het Besluit ruimtelijke ordening. Deze regel geeft aan hoe het plan kan worden aangehaald.
12
vastgesteld - toelichting
4 Uitvoerbaarheid 4.1
Inleiding
Naast het toetsen van een bestemmingsplan aan diverse milieu- en veiligheidsaspecten in het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’, dient onderhavig bestemmingsplan ook getoetst te worden aan de uitvoerbaarheid van het plan. Hierbij wordt gekeken naar de economische uitvoerbaarheid en de maatschappelijke uitvoerbaarheid. 4.2
Economische uitvoerbaarheid e
Het bestemmingsplan Kampershoek-Noord, 1 partiële herziening zorgt voor een herstel van een gebrek in de regels en verbeelding van de aanvankelijk in het bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010 opgenomen kantoorbestemming. Met deze reparatie wordt de ontwikkeldoelstelling van de gemeente niet gewijzigd. De gemeente Weert heeft een groot deel van de gronden van het te ontwikkelen bedrijventerrein Kampershoek-Noord in eigendom. Een beperkt deel is in eigendom van derden. Ten behoeve van een integrale en efficiënte planontwikkeling wenst de gemeente Weert alle gronden te verwerven. Echter, indien derden een beroep doen op zelfrealisatie, dan is de inhoud van het inmiddels onherroepelijke bestemmingsplan Kampershoek-Noord 2010 en e
het bestemmingsplan Kampershoek-Noord, 1 partiële herziening, alsmede het inmiddels onherroepelijke exploitatieplan daarop afgestemd. Zelfrealisatie-initiatieven zullen aan deze plannen worden getoetst. De economische uitvoerbaarheid van het planvoornemen dient te worden getoetst op basis van een interne exploitatieopzet, die in dit geval deels uitgaat van gemeentelijke exploitatie en, ingeval sprake is van particuliere exploitatie, deels van een te ontvangen exploitatiebijdrage. De exploitatieopzet zoals die voor de ontwikkeling van het bedrijventerrein Kampershoek-Noord is opgesteld, laat zien dat het planvoornemen economisch uitvoerbaar is. In de Wet ruimtelijke ordening (artikel 6.12) wordt voorgeschreven dat, in het geval kostenverhaal nog niet anderszins is zeker gesteld, tegelijk met het vaststellen van een op ontwikkeling gericht bestemmingsplan een exploitatieplan vastgesteld moet worden. Het exploitatieplan biedt de grondslag voor het publiekrechtelijke kostenverhaal en wordt gelijktijdig vastgesteld met het ruimtelijke plan (in dit geval een bestemmingsplan) of besluit waarop het betrekking heeft. In het exploitatieplan is ook de exploitatieopzet voor de ontwikkeling van het gehele bedrijventerrein opgenomen. Door de uitspraak van de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State van 5 september 2012 is het op 6 juli 2011 voor het integrale, en derhalve ook voor het gedeelte met de kantoorbestemming, plangebied door de raad vastgestelde exploitatieplan Kampershoek-Noord 2010 onherroepelijk in e
werking getreden. Een en ander maakt dat de 1 partiële herziening van het bestemmingsplan niet leidt tot een aanpassing van voornoemd exploitatieplan.
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
13
4.3
Maatschappelijke uitvoerbaarheid
Naast de financiële uitvoerbaarheid van het bestemmingsplan is het ook belangrijk dat het plan maatschappelijke uitvoerbaar is. Daarom zal voor de ontwikkeling een bestemmingsplanprocedure worden doorlopen. In het kader van deze procedure zal het plan ter inzage worden gelegd. Eventuele reacties en zienswijzen kunnen tijdens deze termijn worden ingediend. Het plan betreft de wijziging van de regels ten aanzien van de bestemming ‘Kantoor’ cone
form de afspraken met de provincie. Middels de 1 partiële herziening wordt de maximale bouwhoogte beperkt tot 80 meter en wordt het maximale bruto vloeroppervlak (bvo) beperkt tot 14.400 m². Daarnaast geldt dat 85% van dit bvo gerealiseerd moet worden binnen het deelgebied ‘Hoogbouw’. Hierdoor is de verwachting dat tegen het onderhavige bestemmingsplan, dat een partiële herziening is van het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’, geen overwegende maatschappelijke bezwaren zullen bestaan.
14
vastgesteld - toelichting
5 Procedure 5.1
Te volgen procedure
Het bestemmingsplan doorloopt als (voor)ontwerp respectievelijk vastgesteld en onherroepelijk bestemmingsplan de volgende procedure de volgende procedure: a. Voorbereiding: vooroverleg met betrokken diensten van provincie en Rijkswaterstaat b. Ontwerp: publicatie en terinzagelegging overeenkomstig afdeling 3.4 Awb en Wro (in verband met toepassing van artikel 3.4 Wro ook kennisgeving aan juridisch eigenaren) een ieder kan gedurende deze terinzagelegging een zienswijze indienen bij de gemeenteraad c. Vaststelling: vaststelling door de raad mogelijkheid reactieve aanwijzing publicatie en terinzagelegging vastgesteld bestemmingsplan gedurende de beroepstermijn d. Inwerkingtreding: na afloop van de beroepstermijn (tenzij binnen de beroepstermijn een verzoek om voorlopige voorziening wordt gedaan) e. Beroep: Beroep bij Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State Reactieve aanwijzing Beroep bij Raad van State In publicaties met betrekking tot de diverse stappen die het plan moet doorlopen wordt daarvan steeds melding gemaakt. Wanneer beroep wordt ingesteld, beslist uiteindelijk (in hoogste instantie), de ABRS over het bestemmingsplan. Voor de instelling van beroep, de behandeling ervan en de uitspraak worden het bestemmingsplan en het exploitatieplan als één besluit aangemerkt. 5.2
Vooroverleg
Tot de voorbereiding van dit bestemmingsplan behoort het overleg met de daarvoor in aanmerking komende besturen van betrokken gemeenten en waterschappen en met diensten van het Rijk (waaronder de Inspectie VROM) en provincie. Gelet op de voorgeschiedenis van dit bestemmingsplan wordt het vooroverleg beperkt tot overleg met de provincie Limburg en Rijkswaterstaat. De reacties van de provincie Limburg en Rijkswaterstaat zijn bijgevoegd in de bijlagen bij de toelichting (bijlage 3 Vooroverlegreacties). De uitkomsten van deze reacties en het gemeentelijk standpunt daarbij zijn verwerkt in dit bestemmingsplan. Het ontwerp bestemmingsplan wordt via de mail toegezonden aan de Kamer van Koophandel en het Watertoetsloket voor het indienen van eventuele zienswijzen.
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
15
De provincie Limburg heeft op het voorontwerp bestemmingsplan gereageerd bij schrijven van 11 maart 2013. De provincie deelt mede dat het plan aanleiding geeft tot het maken van de volgende opmerkingen: 1. verzocht wordt de verwijzing naar de toelichting van het plan ‘Kampershoek-Noord 2010’ nader te begrenzen, omdat hierin nog uitgegaan wordt van een kantoortoren met een hoogte van 90 tot 100 m en een oppervlakte van maximaal 20.000 m² bvo; 2. verzocht wordt het beeldkwaliteitsplan ‘Kampershoek-Noord’ ook van toepassing te verklaren. In de toelichting van het bestemmingsplan zijn de gewijzigde verwijzing naar de toelichting van het plan ‘Kampershoek-Noord 2010’ en de verwijzing naar het beeldkwaliteitsplan ‘Kampershoek-Noord’ opgenomen. Rijkswaterstaat dienst Limburg heeft gereageerd bij mail van 6 maart 2013. De dienst geeft aan geen opmerkingen bij het plan te hebben. De reactie leidt niet tot aanpassing van het bestemmingsplan.
16
vastgesteld - toelichting
Bijlagen
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
vastgesteld - toelichting
Bijlage 1 Verkennend onderzoek kantoortoren “Kampershoek Noord”
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
vastgesteld - toelichting
VERKENNEND ONDERZOEK KANTOORTOREN “KAMPERSHOEK NOORD”
In opdracht van
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
1 van 43 september 2011
Uitgevoerd door:
Saelmans Bedrijfsmakelaardij
Hermans Bedrijfsmakelaars
De heer D.G.L. Geleijns RMT RT
De heer M.H. Kirkels RMT RT BRE
Beëdigd makelaar en taxateur o.z.
Gecertificeerd makelaar en taxateur o.z.
Onzelievevrouwestraat 2
Emmasingel 55
6004 AC Weert
6001 BB Weert
0495 – 533 893
0495- 45 10 02
[email protected]
[email protected]
Weert, september 2011
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
2 van 43 september 2011
Inhoudsopgave Hoofdstuk 1
Onderzoeksopdracht
1.1
Inleiding
6
1.2
Profiel van de opdrachtgever
6
1.3
Onderzoeksopdracht
7
1.4
Probleemstelling
7
1.5
Ordeningskaders
7
1.6
Methoden van onderzoek
8
Hoofdstuk 2
Profiel kantorenmarkt Nederland
2.1
Inleiding
9
2.2
Tendens Nederlandse kantorenmarkt
9
2.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw en nieuwbouw
10
2.4
Vraag versus aanbod
11
2.5
Algemene huurprijsontwikkelingen
12
2.6
Deelconclusie
13
Hoofdstuk 3
Profiel kantorenmarkt regio Noord-Brabant
3.1
Inleiding
14
3.2
Tendens Brabantse kantorenmarkt regio Eindhoven
14
3.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw
14
3.4
Planvoorraad nieuwbouw
15
3.5
Vraag versus aanbod
17
3.6
Algemene huurprijsontwikkelingen
19
3.7
Deelconclusie
20
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
3 van 43 september 2011
Hoofdstuk 4
Profiel kantorenmarkt regio Limburg
4.1
Inleiding
21
4.2
Tendens kantorenmarkt regio Limburg
21
4.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw
23
4.4
Planvoorraad nieuwbouw
25
4.5
Vraag versus aanbod
26
4.6
Algemene huurprijsontwikkelingen
26
4.7
Deelconclusie
27
Hoofdstuk 5
Lokale kantorenmarkt
5.1
Inleiding
28
5.2
Tendens Weerter kantorenmarkt
28
5.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw
28
5.4
Plan voorraad nieuwbouw
29
5.5
Vraag versus aanbod
29
5.6
Algemene huurprijsontwikkelingen
29
5.7
Opnames
30
5.8
Deelconclusie
30
Hoofdstuk 6
‘De kantoortoren’
6.1
Inleiding
31
6.2
Maatvoeringen
31
6.3
Parkeernormen
31
6.4
Bouwkosten ontwikkeling versus markthuur
33
6.5
Locatie eisen kantoorgebruikers
34
6.6
Deelconclusie
34
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
4 van 43 september 2011
Hoofdstuk 7
Conclusies en aanbevelingen
7.1
Inleiding
35
7.2
Conclusies
36
7.3
Aanbevelingen
37
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
5 van 43 september 2011
Hoofdstuk 1 Onderzoeksopdracht en inleiding In dit hoofdstuk komt de probleemsignalering, profiel van de opdrachtgever en de onderzoeksopdracht aan de orde. 1.1.
Inleiding
Het onderzoek dat voor u ligt is in opdracht van de gemeente Weert uitgevoerd om inzicht te geven in de mogelijkheden ten aanzien van de realisatie van een kantoortoren op het nog aan te leggen Bedrijventerrein Kampershoek-Noord in Weert, van maximaal 14.400 m² bvo (bruto vloeroppervlak), hetgeen rekening houdend met marktconforme omrekenfactoren resulteert in een verhuurbaar vloeroppervlak van 10.800 m². In dit onderzoek wordt ook ingegaan op de concurrentiepositie van Weert als vestigingsplaats voor grootschalige kantoorgebruikers in de te realiseren kantoortoren. Dit onderzoek is op 16 mei 2011 aan de gemeente Weert gepresenteerd en dient als eerste onderlegger om verder beleid ten aanzien van de haalbaarheid en eventuele exploitatie mogelijk te maken. Het onderzoek staat niet op zichzelf, maar wordt ook gevoed door input van eerdere onderzoeken, zoals de Stadspoort Weert-Nederweert, gebiedsgerichte visie, in februari 2006 opgesteld door Buck Consultants International. Voor een uitvoerige lijst van geraadpleegde documenten wordt verwezen naar de bronvermelding. 1.2.
Profiel van de opdrachtgever
De gemeente Weert is een Midden-Limburgse gemeente met 48.564 inwoners per 31 december 2010 (bron: www.weert.nl, 15 mei 2011). Weert heeft van oudsher een agrarische inslag, maar daarnaast tal van industriële bedrijven die Weert op de kaart hebben gezet. Denk hierbij aan Roto Smeets, Philips, Hoechst, de voormalige Bera-fabrieken, Globe en Dumeco (voorheen Coveco). De laatste jaren heeft Weert als winkelstad de concurrentiestrijd moeten voeren met Eindhoven en Roermond. De gemeente Weert heeft een sterke ambitie als het gaat om het hebben van een aantrekkelijk woonklimaat, momenteel zijn de wijken Vrouwehof en Laarveld in aanbouw.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
6 van 43 september 2011
Op het gebied van de ontwikkeling van bedrijventerreinen worden de terreinen Kanaalzone I en II gerevitaliseerd en zijn er nieuwe ontwikkelingen mogelijk op het voormalige terrein van Philips aan de Industriekade (eigenaar is Kadans Vastgoed). Daarnaast zijn er uitbreidingen mogelijk op bedrijventerrein De Kempen en Leuken-Noord (Graafschap Hornelaan). De gemeente Weert investeert in een krachtige samenwerking met de regio Eindhoven om zo kennis en kunde te bundelen om een sterke regio te zijn op het gebied van high-tech en de hierbij behorende “maakindustrie”. Het verzorgingsgebied van Weert strekt zich uit tot aan delen van de gemeente Cranendonck en Leudal, Nederweert en delen van België, zoals Hamont, Lozen, Kinrooi en Molenbeersel en omvat circa 100.000 mensen. 1.3.
Onderzoeksopdracht
De onderzoeksopdracht luidt dat de twee makelaarskantoren, te weten Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars, beide met vestigingen in Weert, een onderbouwd oordeel dienen te geven over de haalbaarheid van de realisatie van de voornoemde kantoortoren, gebaseerd op transacties uit het recente verleden, de huidige marktsituatie en de geplande ontwikkelingen in de concurrerende omgeving. 1.4.
Probleemstelling
De probleemstelling kan als volgt worden gedefinieerd: “Is het haalbaar en realistisch om in de gemeente Weert op Kampershoek-Noord een kantoortoren te realiseren met een totaal verhuurbaar vloeroppervlak van 10.800 m² op een footprint van circa 900 m²”.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
7 van 43 september 2011
1.5.
Ordeningskaders
Naast het onderzoeken van de opnamekansen binnen een vooraf te formuleren tijdspad is ook het juridisch kader niet onbelangrijk. Welke rol gaat de gemeente Weert spelen in de ontwikkeling van deze toren en hoe ziet de rol van de Provincie Limburg er uit? De gemeente Weert streeft de ambitie na om realisatie van deze kantoortoren planologisch rechtstreeks mogelijk te maken, zonder langdurige procedures en zonder aanpassingen door te moeten voeren in het bestemmingsplan. Zo wordt een kwalitatief hoogwaardige invulling van deze locatie op voorhand al gewaarborgd. Minstens zo belangrijk is de vraag of een marktpartij of een consortium van marktpartijen te vinden is die in deze tijd een dergelijke ontwikkeling aandurft. Dit zal mede afhankelijk zijn van de te stellen zekerheden door bijvoorbeeld de overheid. Dit is in dit eerste onderzoek niet nader uitgewerkt en behoeft nader onderzoek. Naast de positieve inbreng en benadering van de overheid en ontwikkelaars dienen ook (externe) geldverstrekkers voldoende dekking te verzorgen ter realisatie van deze kantoortoren. In dit onderzoek is derhalve dan ook geen (nader) onderzoek verricht naar de financiële haalbaarheid van de realisatie van deze toren. Dit valt buiten deze onderzoeksopdracht. Het verdient onze aanbeveling om hier een gespecialiseerde marktpartij in samenspraak met Hermans Bedrijfsmakelaars en Saelmans Bedrijfsmakelaardij een aanvullende, nadere studie te verrichten, waarbij twee laatstgenoemde input kunnen leveren over het wensen- en eisenpakket van hedendaagse kantoorgebruikers in een soortgelijk concept. Het tijdspad waarbinnen dit onderzoek is uitgevoerd dateert van een kick-off bijeenkomst op 04 mei 2011 ten kantore van de gemeente Weert tot het aanleveren van dit onderzoek. 1.6.
Methoden van onderzoek
Voor het uitvoeren van dit eerste gedeelte van het onderzoek is gebruik gemaakt van deskresearch, mede gebaseerd op reeds eerder uitgebrachte publicaties over de kantorenmarkt in zijn algemeenheid, maar ook met de focus op Limburg en Weert. Daarnaast zijn door beide makelaars diverse interviews afgenomen met collega makelaars uit de onderzochte regio’s.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
8 van 43 september 2011
Hoofdstuk 2 Profiel kantorenmarkt Nederland 2.1
Inleiding
In dit hoofdstuk wordt de kantorenmarkt geanalyseerd. Eerst wordt een beeld geschetst van de Nederlandse kantorenmarkt, waarbij er wordt gekeken naar de opname en het aanbod op de vrijemarkt in de afgelopen jaren. De gegevens die worden gehanteerd zijn afkomstig uit diverse databases en onderzoeksrapportages. 2.2
Tendens Nederlandse kantorenmarkt
De kantorenmarkt in Nederland heeft door de kredietcrisis een fikse klap te verwerken gekregen, forse vraaguitval als gevolg van gedwongen krimp bij kantoorgebruikers zorgde ervoor dat het opnamecijfer op het laagste niveau uitkwam in jaren en het aanbod sterk is verruimd. De dynamiek op de markt is sindsdien teruggelopen doordat de kantoorgebruikers zeer terughoudend zijn. Dit heeft te maken met het feit dat de slechte conjunctuur sterke invloed uitoefende op de core business van de bedrijven. Vele kantoorgebruikers die momenteel huren kiezen ervoor om, in plaats van het verlengen van hun huurovereenkomst de oude (huidige) overeenkomst te herzien. Dit houdt in dat huurovereenkomsten welke tegen de expiratiedatum aanzitten opgezegd worden en de voorwaarden opnieuw tegen het licht gehouden worden, waarna er een vernieuwde overeenkomst (met vaak andere huurprijzen en randvoorwaarden) wordt afgesloten op de bestaande locatie. Er vindt dus geen mutatie en/of opname van het aanbod plaats. Het effect hiervan op de lokale kantorenmarkt wordt in hoofdstuk 5 besproken. Het gevolg hiervan is de vaak incourante vierkante meters kantoorruimte die stijgen, waardoor de afzet hiervan zal stagneren en mogelijkerwijs zal leiden tot zelfs structurele leegstand. Hierover zijn momenteel diverse studies gaande om incourant vastgoed te herbestemmen cq. te herontwikkelen.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
9 van 43 september 2011
Naast de conjuncturele oorzaken, is de afname van het aantal kantoorbanen ook structureel van aard, onder andere de krimp van de beroepsbevolking door vergrijzing levert hier een aanzienlijke bijdrage aan. Ook de opkomst van Flexwerkplekken, de toename van populariteit van thuiswerken heeft een negatief effect op de kantorenmarkt en heeft als gevolg dat de komende jaren de vraag naar kantoorruimte zal gaan veranderen. Verouderde concepten in bestaande kantoorruimten zullen moeten worden herontwikkeld, anders is een uitdagende, doch lastige opgave voor vastgoedeigenaren om een nieuwe huurder/gebruiker te vinden. Uit onderzoek is gebleken dat het Nederlandse bedrijfsleven fors bezuinigt op de huisvestingskosten. Uit het nationaal kantorenmarkt onderzoek dat is uitgebracht in 2010 blijkt dat circa 60% van de gebruikers al in 2009 is begonnen met het doorvoeren van bezuinigen. De prognose is dat dit tot eind 2013 zal aanhouden dit houdt in dat de voorraad van effectieve vierkante meters kantoorruimte zal toenemen.
2.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw en nieuwbouw
Inmiddels zijn de cijfers van 2010 beschikbaar. Hier was het ook opvallend dat er in vergelijking met 2009 meer vraag naar nieuwbouw was, hetgeen wel ten koste ging van de markt van bestaande kantoorruimten. Bepalend voor de grotere vraag naar nieuwbouw waren enkele omvangrijke transacties met onder meer Deloitte, Van Oord, Danone, Nauta Dutilh, LeasePlan Nederland, Ricoh en Oranjewoud. Wat verder opviel bij de vraag naar nieuwbouw was dat – anders dan in het verleden – de overheid het vrijwel geheel liet afweten. De verhoogde vraag naar nieuwbouw kwam dan ook grotendeels op het conto van de zakelijke dienstverlening, de industrie, het bank- en verzekeringswezen en de automatiseringssector. Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
10 van 43 september 2011
2.4
Vraag versus aanbod
De Nederlandse kantorenmarkt is nog altijd flink in mineur. Het aanbod van nog te verhuren kantoorruimte is in de eerste zes maanden van 2011 met iets meer dan 4% gestegen tot een recordhoogte van 7,03 miljoen m². Door de toename van het aanbod stond halverwege het jaar 14,4% van de kantorenvoorraad in ons land te huur. Ook aan de vraagkant van de markt was de gang van zaken weinig inspirerend, zij het dat een iets hoger transactievolume nog voor een lichtpuntje zorgde. Hoewel in de eerste helft van 2011 ongeveer 505.000 m² kantoorruimte werd verhuurd en verkocht, lag het gerealiseerde volume ver onder het gangbare opnameniveau. Een en ander blijkt uit voorlopige cijfers van NVM Business op basis van door haar geregistreerde gegevens over de Nederlandse kantorenmarkt. Toename aanbod het grootst in regio Zuid De toename van het aanbod gedurende de eerste zes maanden van 2011 had vrijwel geheel betrekking op bestaande kantoorruimten; in het nieuwbouwsegment kwam er slechts 10.000 m² bij. Ofschoon de toename van het aanbod zich in alle regio’s van ons land manifesteerde, was deze het meest zichtbaar in de regio Zuid. Dat was het gevolg van een verruiming van het aantal beschikbare vierkante meters in Breda, Den Bosch, Eindhoven en Maastricht. Vooral in Eindhoven ging het aanbod flink omhoog. Dit werd veroorzaakt doordat met name in het centrum van de stad verschillende gebouwen op de markt kwamen. Behalve in het zuiden was ook in het midden van het land sprake van een sterke toename van het aanbod. Hiervan ondervonden Utrecht, Ede, Amersfoort en Nieuwegein de meeste hinder. Voor wat de andere regio’s betreft viel het op dat in Amsterdam het aanbod gedurende de eerste zes maanden van dit jaar nagenoeg onveranderd bleef, terwijl in Den Haag en in de Haarlemmermeer (Hoofddorp en Schiphol) het aanbod zelfs iets naar beneden ging.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
11 van 43 september 2011
Verhuurmarkt in regio Zuid doet het goed De sterke toename van het aanbod in het zuiden had vreemd genoeg geen nadelige gevolgen voor de verhuurmarkt in deze regio; er werd in de eerste helft van dit jaar aanzienlijk meer kantoorruimte verhuurd dan in dezelfde periode van 2010. Zo blijkt uit cijfers van NVM Business. Van deze gunstige gang van zaken profiteerden vooral Eindhoven en Maastricht, waar een paar grote verhuurtransacties met onder meer Bosch Security Systems, Mercedes Benz, KPMG en DHL een positieve impuls aan de markt gaven. Bood in de regio Zuid de verhuurmarkt voor kantoren een levendige aanblik, in de regio’s West Noord en Noord moesten de kantorenmarkten in de eerste zes maanden genoegen nemen met een daling in de opname. Zo werd bijvoorbeeld in Amsterdam opnieuw minder kantoorruimte verhuurd en verkocht, en kwam in de stad Groningen de vraag naar kantoorruimte nauwelijks van de grond. Beleggingen in kantoren blijven op peil Ondanks de verdere verslechtering van de vraag- en aanbodverhouding op de Nederlandse kantorenmarkt en de daling van de investeringen in commercieel vastgoed, bleef het aandeel van de kantoorbeleggingen redelijk op peil. Van het totale vermogen dat in de eerste zes maanden van 2011 in commercieel vastgoed werd geïnvesteerd, had ongeveer 30% betrekking op kantoorgebouwen, bijna evenveel als in dezelfde periode vorig jaar. In totaal werd door beleggers ongeveer € 420 miljoen in kantoren belegd. Nederlandse beleggers waren goed voor circa € 200 miljoen aan investeringen. Daarbij ging het bijna uitsluitend om particuliere beleggers; de institutionele beleggers (pensioenfondsen, verzekeringsmaatschappijen en vastgoedfondsen) hielden zich opnieuw afzijdig van de kantorenmarkt en richtten hun blik vooral op winkels en winkelcentra.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
12 van 43 september 2011
2.5
Algemene huurprijsontwikkelingen
Hoe de huurprijzen van kantoren zich in 2010 hebben ontwikkeld, is een vraag waarop geen sluitend antwoord op gegeven kan worden. De oorzaak hiervan is dat tal van beleggers en ontwikkelaars zich zeer terughoudend opstellen bij het verstrekken van prijsgegevens. Dit is echter niet de enige verklaring. Gerealiseerde huurprijzen kunnen ook niet altijd op hun betrouwbaarheid worden getoetst. Dat komt voor een belangrijk deel door de breed toegepaste incentives, zoals huurvrije perioden en andere tegemoetkomingen in de huisvestingslasten. Afhankelijk van de ter plekke geldende marktomstandigheden, de kwaliteit van de locatie en de duur van het afgesloten huurcontract kan de hoogte van de incentives variëren van 20% tot wel 40% van de totale huursom. Het gebrek aan transparantie heeft tot gevolg dat de ontwikkeling van de huurprijzen slechts globaal kan worden benaderd.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
13 van 43 september 2011
2.6
Deelconclusie
Ondanks goede berichtgevingen uit de markt met diverse grootte opnames is de verwachting dat het aantal beschikbare vierkante meters gelijk zal blijven of zal stijgen. Dit komt door het feit dat gebruikers terug houdend zijn met opnames en dat het aspect huisvestingskosten een belangrijke rol in neemt bij eventuele beslissingen. Tevens is het zo dat de huurprijzen op diverse locaties zullen dalen en dat er stevig zal worden onderhandeld over bepaalde incentives. De huidige kantoorgebruiker waarbij de huurovereenkomst expireert waarbij de noodzaak van verkleining niet aanwezig is, deze zal een stevige onderhandelingspositie hebben ten opzicht van de belegger of eigenaar. Deze groep zal de huurovereenkomst of huisvesting op een andere locatie overwegen. Mocht een onderneming de stap nemen om te gaan verhuizen dan zal de verhuisdynamiek gaan werken en zullen er minder courante meters op de markt komen.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
14 van 43 september 2011
Hoofdstuk 3 3.1
Profiel kantoren markt regio Noord Brabant Eindhoven
Inleiding
In dit hoofdstuk zal ingezoomd worden op de kantorenmarkt van de regio Noord-Brabant waarbij een algemeen beeld zal worden geschetst. Deze gegevens zullen later in deze rapportage geanalyseerd worden ten opzichte van de kantorenmarkt in de gemeente Weert. 3.2
Tendens Brabantse kantorenmarkt regio Eindhoven
In 2009-2010 is de kantorenmarkt in de regio Eindhoven gekrompen net zoals de algemene tendens van de Nederlandse kantorenmarkt. Mede door het failleren van bedrijven en reorganisaties is het beschikbare netto kantoor vierkante meters sterk toegenomen. De opname in de regio is totaal met 70 % is afgenomen ten opzichte van het jaar ervoor en de leegstand is als gevolg van de crisis opgelopen tot 13% van de totale voorraad. Eindhoven is de vijfde stad van Nederland en profileert zich graag als kennisstad. De gemeente als mede de regio Eindhoven kent een high-tech-kennisnetwerk waarin vooraanstaande bedrijven zoals Philips, ASML, NXP, en DAF, evenals kennisinstellingen zoals TU/e, Design Academy, Fontys Hogescholen en diverse overheidsinstellingen participeren. De regio Eindhoven wilt zich verder vergroten als werk- en woonlocatie en verwacht in de komende 10 jaar een groei van de bevolking van 214.000 naar 226.000 inwoners. 3.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw
De kantorenvoorraad in Eindhoven bedroeg op het ultimo 2010 bijna 1,6 miljoen vierkante meter verhuurbaar vloeroppervlak waarvan er circa 13% beschikbaar in de markt werd aangeboden.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
15 van 43 september 2011
3.4
Planvoorraad nieuwbouw
Voor het jaar 2011 staan er slechts enkele opleveringen qua nieuwbouwontwikkeling zowel in Eindhoven als de omliggende regio gepland. De regio Eindhoven heeft de strategie aangepast en stelt zuinig ruimtegebruik voorop. Versterking van bestaande werklocaties krijgt voorrang boven het ontwikkelen van nieuwe locaties.
Geplande ontwikkelingen; -
Strijp S met de ontwikkeling van circa 30.000 m2 kantoren
-
Flight Forum ontwikkeling van circa 50.000 m2 kantoren
-
High-tech campus ontwikkeling van circa 100.000 m2 kantoren ‘zachte planning’
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
16 van 43 september 2011
Om ongecontroleerde nieuwbouw te voorkomen heeft de gemeente Eindhoven een prioriteitsnota opgenomen waarin twee locaties zijn opgenomen waar voornamelijk nieuwbouw wordt ontwikkeld, het centrum en Flight Forum, daarnaast mag er in de meeste gebieden pas worden ontwikkeld indien er sprake is van een verhuursituatie van minimaal 60%. De totale planvoorraad bedroeg op 1 januari 2010 358.525 m2 in de vorm van harde en zachte plannen. Zie hiervoor de onderstaande tabel.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
17 van 43 september 2011
3.5
Vraag versus aanbod
De opname van kantoorruimte in Zuid-Nederland blijft groeien. Dat was in 2008 en 2009 wel anders. Toen waren de gevolgen van de economische crisis op de kantorenmarkt duidelijk zichtbaar. Kennisintensieve bedrijven waarvan er veel gevestigd zijn in de regio Eindhoven ondervinden als eerste de gevolgen van een economische tegenwind. Dit miste zijn impact niet. In 2008 daalde de opname van kantoorruimte in Zuid-Nederland met 19%. 2009 verliep nog dramatischer. De opname daalde in dat jaar met 46%. Zodra de economie aantrekt zijn het juist deze bedrijven die hiervan profiteren. In 2010 steeg de opname dan ook met 24%. Deze groei zette in 2011 door. In de eerste acht maanden werd in Zuid-Nederland 147.500 m2 kantoorruimte opgenomen. Een groei van 61% ten opzichte van 2010. Hiervan komt 30% voor rekening van de gemeente Eindhoven. Bedrijven als Phlilps, ASML en Bosch spelen hierbij een aanzuigende rol. Ook dit jaar blijkt de transactie van Bosch (15.000 m2) een bepalende factor te zijn. Tocht zijn het niet alleen incidenten de kantooropname stuwen. Het beeld is genuanceerder. De transacties die in 2001 in Eindhoven werden gerealiseerd vertegenwoordigen verschillende branches zoals accountantskantoren (KPMG), banken (Deutsche Bank) en semi-verheid (GGD). Er wordt verwacht dat er dit najaar nog verschillende huisvestingsbeslissingen genomen zullen worden. Diverse bedrijven oriënteren zicht op de markt. Het gaat daarbij om metrages van onder de 1.000 m2. Het aantal grotere zoekers is beperkt. Het eerste halfjaar van 2011 is in Eindhoven 39.000 m2 opgenomen. Gezien de matige vraag in het tweede halfjaar is de verwachting dat de totale opname over 2011 uitkomt op 55.000 m2. De vooruitzichten voor 2012 zijn matig. Het aantal grote zoekende partijen is beperkt. En er worden geen nieuwbouwontwikkelingen opgeleverd. Door het stilvallen van nieuwbouwontwikkelingen ontstaat er wel enige schaarste in het hoogwaardige kantorensegment. Dit heeft momenteel zijn weerslag op het huurprijsniveau. Incentives worden dan ook lager in dit segment. Dit effect zal nog versterkt worden door het kantorenbeleid van gemeenten.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
18 van 43 september 2011
Ook in Eindhoven heeft de gemeente nieuwbouwlocaties onder de loep genomen. Dit heeft er toe geleid dat voorrang wordt gegeven aan nieuwbouw in het centrumgebied, op Flight Forum en Strijp S. Het plan Land Forum aan de A2 is voorlopig in de ijskast gezet. Naast inperking van nieuwbouwlocaties worden meters onttrokken aan de kantorenvoorraad. Verschillende kantoorgebouwen wijzigden al van bestemming. Deze informatie is afkomstig uit PropertyNL, 3 oktober 2011, nummer 15, geschreven door Petra Kooijman. Aanbod: Het aanbod in de regio Eindhoven is in 2010 met 13% gestegen, tot 276.700 m2 . Het vijfjaarlijks gemiddelde laat een soortgelijke stijging zien. Opnieuw is het aandeel nieuwbouw verder gedaald, van 5% vorig jaar, tot 2% op 1 januari 2011. Het aantal aangeboden objecten is in tegenstelling tot het totale metrage gedaald ten opzichte van vorig jaar. In totaal worden op 1 januari 2011 149 objecten aangeboden met een metrage boven 500 m2.. Een jaar eerder waren dit er nog 173. De gemiddelde grootte van een aangeboden object is als gevolg hiervan fors toegenomen, tot een metrage van 1.857 m2. Het grootste aaneengesloten metrage is gelegen aan de Achtseweg Zuid en omvat 25.000 m2.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
19 van 43 september 2011
De laatste jaren is er vooral kantoorruimte opgenomen door de sectoren overheid, banken en verzekeraars en een groot deel door de zakelijke dienstverlening. Kenmerkend is het gevarieerde beeld dit houdt in dat de economische positionering van Eindhoven een zeer sterk karakter toont. 40% van de productie van de Nederlandse maakindustrie, 40 % van alle Nederlandse onderzoekuitgaven worden verricht in de regio Eindhoven.
Wat opvalt is dat er in de regio Eindhoven een grote variatie in het aanbod aanwezig is, van zowel kantoorruimtes variërend tussen de 1.000 en de 2.500 m2 en de ruimtes tussen de 2.500 en de 5.000 m2 zijn sterk vertegenwoordigd geweest in de afgelopen jaren. Ten opzichte van 2008 is de schaal waarop vierkante meters kantoorruimte werden en worden aangeboden gestegen. Met name het aanbod in kantoren groter dan 10.000 m2 zijn sterk vertegenwoordigd.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
20 van 43 september 2011
3.6
Algemene huurprijsontwikkelingen
Alleen in Eindhoven-Centrum en Eindhoven-West zijn transacties tot stand gekomen waarvan wij de huurprijs konden achterhalen. In Eindhoven waren in het afgelopen jaar incentives van twaalf maanden, op basis van een vijfjarige huurovereenkomst geen uitzondering. Uiteraard was dit afhankelijk van een aantal voorwaarden, zoals aanvaardingstermijn, opleveringsniveau, aantal vierkante meters en kwaliteit van de huurder. De top huur wordt gerealiseerd in een deellocatie in het centrum gedurende 2010 ondanks de voorraadtoename (leegstand) is deze licht gestegen tot een niveau van € 185 per m2 vvo.
In onderstaande tabel staan de mediane huurprijzen per deelgebied opgesomd van de regio Eindhoven.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
21 van 43 september 2011
3.7
Deelconclusie -
In 2011 en 2012 wordt een groei van de werkgelegenheid in de regio Eindhoven verwacht, de stijging zal terug te vinden zijn in bijna alle kantoorhoudende sectoren, een uitzondering hierop is de publieke dienstverlening, hier verwacht men een krimp.
-
In de eerste acht maanden van 2011 is de opname van kantoorruimte gestegen ten opzichte van 2010
-
De voorraad in Eindhoven zal mogelijk in de toekomst dalen omdat kantoorlocaties een andere functie hebben gekregen bijvoorbeeld studentenhuisvesting of transformatie naar appartementen voor senioren. Trends en ontwikkelingen:
-
Functiemenging bij kantoorlocaties komt steeds meer op, de combinatie wonen/werken/ recreëren is Hot op dit moment. De belevingswaarde van de kantoorgebruiker is bij het maken van keuzes zeer belangrijk.
-
Het nieuwe werken wordt geïntroduceerd, dit zal een nadelige invloed uitoefenen op de algehele kantorenmarkt. Het nieuwe werken betekend dat de kantoorgebruikers met name manieren proberen uit te vinden om slimmer en efficiënter te werken, waarbij het verbeteren van het netto bedrijfsresultaat centraal staat. De belangrijkste thema’s zijn de besparingen op de huisvestingskosten, vergroten van de flexibiliteit, terug dringen van de mobiliteitskosten en te focussen op productiviteitsverhoging. Door deze ontwikkeling zal er jarenlang een effect ontstaan van een krimpend gebruiksoppervlakte.
-
De kantorenmarkt in Eindhoven kan worden getypeerd als een vervangingsmarkt. Er komen weinig nieuwkomers binnen, maar grote partijen vertrekken daarentegen ook nauwelijks naar een andere regio.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
22 van 43 september 2011
Hoofdstuk 4 Profiel kantorenmarkt regio Limburg 4.1
Inleiding
De kantorenmarkt in Limburg concentreert zich voornamelijk in de grotere gemeenten. Voor dit onderzoek zijn Limburgse gemeenten onderzocht die naar onze mening als concurrentie kunnen worden gezien voor de regio Weert. Dit zijn de gemeenten Roermond en Venlo. De regio ZuidLimburg is naar ons oordeel een op zichzelf staande markt welke naar ons oordeel niet concurrerend is voor de regio Weert. De markt in Sittard, Heerlen en Maastricht heeft een bovenregionaal (Maastricht zelfs internationaal) georiënteerde afzetmarkt door de grensgebieden met België en Duitsland. 4.2
Tendens kantorenmarkt regio Limburg
De Vastgoedmonitor 2010 laat een duidelijk beeld zien van de regio Midden-Limburg ten opzichte van de rest van Limburg als het gaat om de opname van kantoorruimte in het vierde kwartaal van 2010. Hier is zichtbaar dat de opname in Noord-Limburg het grootst is qua metrage (62.170 m²). Zuid-Limburg voert de lijst aan als het gaat om het aantal transacties, echter dit zijn transacties van gemiddeld 279,23 m². In Noord-limburg zijn naar onze mening de aanhuur van Ernst&Young en Boels Zanders in de kantoortoren A73/A74 meegenomen. Dit zijn in totaal twee transacties van elk 1.800 m² en ook in de Innovatoren op Villa Flora zijn er in het laatste kwartaal van 2010 een aantal transacties geweest. Zo heeft Volantis in totaal 1.762 m² gehuurd en heeft Facility Support 1.116 m² aangehuurd.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
23 van 43 september 2011
De tabel aan de rechterzijde laat de Top-10 van kantorentransacties in het vierde kwartaal in Limburg zien. Voor wat betreft de transacties in Weert kan worden gesteld dat de locatie Patronaatsplein 7 niet meer wordt ingevuld als kantoorruimte, maar als para(medisch) centrum. De locatie Risseweg 19 is onderdeel van de voormalige locatie van Bohaco en wordt ingevuld door Upstairs Traprenovatie.
Bron: http://www.vastgoedmonitorlimburg.nl/userfiles/vgm/2010/kantoorruimte-opname-2010-4.pdf, 10 mei 2011
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
24 van 43 september 2011
4.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw
Voor de gemeenten Roermond en Venlo hebben wij de belangrijkste objecten voor u onderzocht welke op dit moment op de markt beschikbaar zijn en welke een representatief beeld geven bij de concurrentieanalyse voor de kantoortoren in Weert, alsmede ook een indicatie vormen welke partijen/branches op dit moment op de kantorenmarkt in de regio Limburg actief zijn. Onderstaande geeft een globale marktverkenning van projecten met een nog beschikbaar verhuurbaar vloer oppervlak van meer dan 1.000 m². 4.3.1 Beschikbare voorraad bestaande bouw gemeente Roermond: Roermond heeft een relatief jonge voorraad kantoorruimte. Met name het Kazernevoorterrein/Looskade/Buitenop en Spickerhoven heeft een goede en representatieve uitstraling. Ook het centrum van Roermond met diverse karakteristieke kantoorgebouwen aan de Singelring, binnenstad en net buiten het centrum (Slachthuisstraat, Oranjelaan en Bredeweg) hebben een grote diversiteit aan kantoorruimte. Ook diverse oude locaties, zoals het ECI-terrein zijn in oude glorie hersteld en hier zijn een aantal kantoorgebouwen in gevestigd met een zeer karakteristieke uitstraling en een modern opleveringsniveau. Hier is onder andere de Zorggroep in gevestigd. Dit geheel maakt onderdeel uit van het Roerdelta-complex. Onderstaande projecten zijn ten tijde van het onderzoek beschikbaar voor de markt. -
Natalinitoren: diverse bedrijven, waaronder FoedererDFK, Boels Zanders Advocaten en Van Pol beheer hebben hun intrek genomen in de prestigieuze Natalinitoren. Het totale gebouw omvat 4.200 m² kantoorruimte in combinatie met 80 parkeerplaatsen (deels overdekt). Het huurprijsniveau ligt hier op € 150,00 per m² exclusief BTW per jaar, inclusief systeemplafonds met armaturen, koeling/verwarming en kabelgoten (ex. data). Hier zijn nog 3 bouwlagen te huur (=circa 1.100 m²).
-
Kazernevoorterrein: volgens Propertynl.com is hier recentelijk 2.559 m² kantoorruimte verhuurd aan Essent. Er is nu nog circa 4.481 m² voor de markt beschikbaar. Met het aanhuren van de locatie op het Kazernevoorterrein zal de huidige locatie aan de Westhoven op bedrijventerrein Spickerhoven op de markt beschikbaar komen.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
25 van 43 september 2011
-
De voormalige locatie van het Kadaster aan de Bredeweg is al geruime tijd op de markt. Het betreft een multi-tenant gebouw met een totale oppervlakte van circa 5.910 m², waarvan op dit moment circa 3.632 m² voor de verhuur beschikbaar is. De huurprijs bedraagt € 110,00 per m² per jaar exclusief BTW en exclusief € 400,00 per parkeerplaats per jaar.
De Vastgoedmonitor 2010 laat in onderstaande weergave de ontwikkeling van het aanbod zien. Deze tabel laat zien dat er volgens het E’til per oktober 2010 circa 353.370 m² kantoorruimte in Limburg beschikbaar is voor de markt.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
26 van 43 september 2011
4.3.2 Beschikbare voorraad bestaande bouw gemeente Venlo: -
De Innovatoren op het Floriadeterrein in Venlo omvat in totaal een ontwikkeling van 5.000 m2 kantoren, waarvan reeds circa 3.600 m2 is ingevuld.
-
Enkele andere grote transacties in Venlo zijn in 2010 bijvoorbeeld de transactie van 1.130 m2 aan de Noorderpoort 17 geweest. Hier heeft het UWV kantoorruimte ondergehuurd van ArboNed. ArboNed blijft nog 1.100 m2 huren.
-
Wanneer we kijken naar het overige aanbod van zowel bestaande alsook nieuwbouw, dan zien we dat er in Venlo nog voldoende aanbod is, zowel op moderne kantorenparken, maar ook in het centrum van Venlo.
In zijn algemeenheid kan worden gezegd dat Venlo zich de laatste 10 tot 15 jaar heeft ontwikkeld en gepositioneerd door zich te richten op de grootschalige logistieke sector. Door de aantrekkingskracht van grote logistieke dienstverleners heeft dit ook een zuigende werking op de vraag naar kantoorruimte van zowel Nederlandse als ook een groot aantal Duitse bedrijven. 4.4
Planvoorraad nieuwbouw
In Roermond staan nog diverse grootschalige projecten gepland. Zo is Nieuweborg bezig met de ontwikkeling van circa 19.800 m² bruto vloeroppervlak aan kantoren in het gebied Stationspark, bestaande uit een kantoorgebouw met 6 bouwlagen en een verhoogd deel van 17 bouwlagen. In de directe nabijheid van dit complex komen ook circa 244 appartementen en 245 parkeerplaatsen voor de appartementen. De kantoren hebben een ondergrondse parkeergarage. Dit project is een absolute concurrent voor de kantoortoren van Weert. Op bedrijvenpark Spickerhoven staat een ontwikkeling gepland van circa 2.220 m², genaamd de Coubertin. Dit dient nog te worden gebouwd. Dit is een ontwikkeling die ook al meerdere jaren op de markt is, maar waarvoor nog geen (gedeeltelijke) invulling is gevonden. Ook in Venlo staan nog diverse ontwikkelingen te wachten. Zo is er volgens Propertynl.com een ontwikkeling aan de Professor Gelissensingel, van in totaal 9.000 m². Daarnaast is er een bouwvergunning afgegeven voor 7.800 m² aan de Noorderpoort, voor de nieuwbouw van de Rabobank.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
27 van 43 september 2011
Uit persoonlijke gesprekken met Venlose bedrijfsmakelaars blijkt dat ook zij niet verwachten dat partijen die zich nu in Venlo gevestigd hebben of zich op korte cq. middellange termijn aan het oriënteren zijn op (her)huisvesting hun vizier zullen bijstellen. Hun visie is dat het overgrote deel van de kantoorhoudende bedrijven die zich in Venlo hebben gevestigd of willen gevestigd een sterke binding met de regio hebben, vanwege de aanwezigheid van diverse zakelijke relaties en vaak ook de internationale betrekkingen uit Duitsland. 4.5
Vraag versus aanbod
Het kantoren aanbod in Roermond is de laatste jaren toegenomen. Dit wordt mede veroorzaakt door het vertrek van diverse aan de overheid gerelateerde diensten. De Rijksgebouwendienst overweegt een aantal huurovereenkomsten niet te verlengen, waardoor er in het Roermondse bovenop de geplande nieuwbouw toch ook veel bestaande meters weer aan de markt worden toegevoegd. Dit zorgt naar onze mening voor een druk op het bestaande vastgoed, hetgeen de marktverhoudingen verstoort. 4.6
Algemene huurprijsontwikkelingen
De huurprijsontwikkelingen in de onderzochte regio’s vertonen een verschillend beeld. De huurprijzen in Roermond zijn licht gestegen, maar dit komt naar ons oordeel door een groot aantal nieuw opgeleverde projecten met een bovengemiddelde huurprijs. De huurprijzen voor bestaande kantoren staan sterk onder druk, zeker ook in de regio Parkstad (valt buiten dit onderzoek). De huurprijzen in Venlo vertonen ook nagenoeg hetzelfde beeld als in Roermond. Goed geoutilleerde kantoorlocaties vertonen nog steeds acceptabele huurprijzen, terwijl verouderde, minder courante kantoren een degressieve lijn in de huurprijsontwikkeling laten zien. In zijn algemeenheid kan worden gesteld dat de huurprijsontwikkeling in Limburg zeer sterk afhankelijk is van de regio waarin het vastgoed is gelegen. Zo laat bijvoorbeeld Parkstad een hele andere ontwikkeling zien dan Roermond. In het volgende hoofdstuk gaan we in op de specifieke ontwikkelingen van Weert.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
28 van 43 september 2011
4.7
Deelconclusie
Belangrijk aandachtspunt bij de analyse van bovenstaande transacties is dat deze huur- en/of koopovereenkomsten zijn gesloten in een andere marktsituatie dan ten tijde van het uitvoeren van dit onderzoek. De partijen die grotere metrages kantoren afnemen in Limburg, waren veelal afkomstig uit de zakelijke dienstverlening (accountancy en advocatuur), energiemaatschappijen en semi-overheid. Wij hebben geconstateerd dat deze partijen inmiddels zijn “geland”. Specifieke conclusie ten aanzien van de Weerter kantorenmarkt is dat er behoudens de kantoren op Centrum Noord géén grootschalige kantoorlocaties zijn welke geschikt zijn voor grootschalige kantoorgebruikers en die derhalve een probleem voor de markt zouden kunnen vormen bij de realisatie van de kantoortoren. Dit is nú het voordeel van het kantorenbeleid van de gemeente Weert van de afgelopen decennia. Met andere woorden: wanneer er zich nú een partij met een grootschalige kantoorbehoefte in Weert wil vestigen, kan deze op korte termijn niet slagen, omdat er gewoonweg geen grootschalige solitaire kantoorruimte beschikbaar is. De realisatie van de kantoortoren kan dan Weert en haar vestigingskandidaten wél in deze behoefte voorzien.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
29 van 43 september 2011
Hoofdstuk 5 De Weerter kantorenmarkt 5.1
Inleiding
De kantorenmarkt in Weert wordt gekenmerkt door een sterk gevarieerd aanbod aan kantoorruimte, onderverdeeld in solitaire kantoorruimte en kantoorruimte welke onderdeel uitmaken van een groter geheel, zoals bijvoorbeeld een bedrijfscomplex bestaande uit bedrijfsruimte met kantoren. De kantorenvoorraad in Weert concentreert zich in de binnenstad, rondom de singelring en de aanloopstraten naar het kernwinkelapparaat, maar uiteraard ook op kantorenpark Centrum Noord. 5.2
Tendens Weerter kantorenmarkt
Welke ontwikkelingen zien we op de Weerter kantorenmarkt. Er is in verhouding tot de concurrerende steden relatief weinig leegstand op Centrum Noord, met uitzondering van de structurele leegstand aan de Schoutlaan van één van de eerste kantoorpanden (370 m2 leegstand). De uitgifte van nieuwbouwkavels stagneert, hetgeen blijkt uit de uitgifte van de laatste twee jaar. Ook de ontwikkelingen aan de Porta vinden lastig een huurder. Toch zijn er ook wel degelijk positieve signalen waarneembaar op Centrum Noord! Zo is Spitters Vastgoed momenteel bezig om circa 750 m2 kantoorruimte te realiseren met een zichtlocatie aan de Ringbaan en de ontwikkelaar van de Porta-gebouwen is bezig met een herziening van de plannen. Ook aan de achterzijde van Pro Light zijn de plannen getekend om hoogwaardige, kleinschalige kantoren (400 m2 te realiseren). Op Kampershoek zijn de laatste jaren aan de zijde van de A2 diverse hoogwaardige kantoren gerealiseerd, in combinatie met bedrijfsruimten. Denk hierbij aan het gebouw van Van de Meerakker, Dancohr Corporation en het kantorenverzamelgebouw van Spitters Vastgoed. Met de bouw van deze objecten heeft Weert een start gemaakt met de hoogwaardige make-tech objecten.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
30 van 43 september 2011
Ook in Weert staan de prijzen onder druk en dienen verhuurder steeds vaker en steeds grotere incentives weg te geven om huurders over de streep te trekken of om bestaande huurders binnen boord te houden. Dit is echter in gelijke trend met de landelijke markt. Het voordeel in Weert is dat er geen grootschalige kantoorlocaties zijn, die bijvoorbeeld door verplaatsing naar de te realiseren kantoortoren op Kampershoek vrijkomen en dus voor een extra druk op de Weerter kantorenmarkt zorgen. 5.3
Beschikbare voorraad bestaande bouw
Op korte termijn zijn er in Weert geen grootschalige kantoorlocaties beschikbaar voor de markt. Zo is op korte termijn de voormalige Hermeslocatie aan de Wilhelminasingel beschikbaar (circa 2.700 m²) en aan de Noordkade 2-2a is 408 + 725 m² beschikbaar. Verder zijn er in Weert een aantal solitaire kantoorlocaties tot 500 m² beschikbaar. Wel zijn er diverse grotere kantoorlocaties beschikbaar welke onderdeel uitmaken van een groter bedrijfscomplex, zoals bijvoorbeeld de gecombineerde locatie aan de Graafschap Hornelaan 196 (totaal circa 1.352 m² kantoren en circa 1.700 m² bedrijfsruimte) alsmede ook de locatie aan de Marconilaan 15 op Kampershoek. 5.4
Planvoorraad nieuwbouw
Op kantorenpark Centrum Noord zijn nog diverse kavels uitgeefbaar. Ook worden al meerdere jaren de ontwikkelingen van Porta aangeboden aan de markt. In totaal is dit 7.425 m² kantoorruimte, verdeeld over drie gebouwen. Daarnaast zijn er in Weert een aantal grootschalige kantoorlocaties die beschikbaar zijn of op termijn beschikbaar gaan komen. Denk hierbij onder andere aan de locatie “Hermes” aan de Wilhelminasingel, de locatie achter de Poort van Limburg van ontwikkelaar 3W waarin het UWV gehuisvest zou worden.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
31 van 43 september 2011
5.5
Vraag versus aanbod
De vraag naar kantoorruimten in Weert uit zich vooral in aanvragen tot 500 m², met een incidentele uitschieter naar een transactievolume van meer dan 1.000 m². Het aanbod kantoorruimte neemt in Weert toe, maar dit wordt mede veroorzaakt door een toename van het aanbod kantoren, behorende bij een groter bedrijfscomplex, waar veelal ook bedrijfsruimte toe behoort. De vraag naar kantoorruimte in Weert is veelal afkomstig uit MKB-ondernemingen uit de directe regio en het betreft hier verplaatsing als gevolg van groei. Een aantal malen is ook volledige nieuw vestiging aan de orde. In Weert staat er aan de singelring relatief weinig te huur in verhouding tot bijvoorbeeld de singelring in Roermond. Wil Weert zich nu als regio versterken en inzoomen op grotere kantoorgebruikers, dan kunnen deze binnen de huidige kantorenvoorraad niet optimaal en niet tijdig worden ondergebracht. De ontwikkeling van de kantoortoren levert hier naar onze mening een positieve bijdrage aan om de kans te vergroten om toonaangevende bedrijven naar Weert te halen. De toren kan dan naar onze mening als een soort “vliegwiel” voor de directe regio fungeren en zo een aanzuigende werking op de regio hebben, waardoor meer kantoorhoudende bedrijven zich in Weert willen vestigen. 5.6
Algemene huurprijsontwikkelingen
Net als in de overige onderzoeksgebieden staan de huurprijzen onder druk en nemen de incentives toe. De prijzen op Centrum Noord liggen rond de € 140,00 per m² exclusief BTW per jaar voor de Porta. Aan de overzijde, aan de Noordkade liggen de prijzen rond de € 125,00 per m² exclusief BTW per jaar. Aan de singels van Weert laten de laatste transacties een prijsniveau tussen de € 100,00 en € 115,00 per m² exclusief BTW per jaar zien.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
32 van 43 september 2011
5.7
Opname kantoren
De laatste kantorentransacties met een transactievolume boven de 1.000 m² zijn schaars. Zo zijn er de transactie van Tennet aan de Graafschap Hornelaan 180 van 1.523 m² in 2008, de transactie van het voormalige postkantoor van 1.114 m² in 2009 en de verkoop van het voormalige ABNkantoor aan de Langstraat, alsmede de deal met Enexis aan de Copernicusstraat 11-13 Weert van 1.352 m². De overige transacties hebben allemaal een kleiner volume, waarvan het zwaartepunt ligt in het metrage tussen de 150 en 450 m². De transacties met een kleiner volume vinden vooral plaats rondom de singelring. De grotere transactievolumes zijn terug te vinden op Centrum Noord of Kampershoek. 5.8
Deelconclusie
Weert heeft zich de afgelopen decennia niet als volwaardige speler op de kantorenmarkt geacteerd. Hierdoor is er in Weert een relatief kleine voorraad kantoren met een metrage boven de 1.500 m². Dit heeft als gevolg gehad dat de laatste jaren diverse partijen met een ruimtebehoefte van 2.000 m² of meer niet in Weert zijn geslaagd en hun huisvesting elders hebben gevonden. Nu heeft Weert de kans om op een unieke locatie een kantoorontwikkeling te realiseren. Het aanbod kantoorruimten concentreert nu voornamelijk in en direct rondom de binnenstad en het kantorenpark Centrum Noord en de aangrenzende Noordkade. De gebruikers van deze kantoren zijn veelal gericht op de zakelijke dienstverlening. Er zit een relatief laag aandeel overheid en semi-overheid bij de kantoorgebruikers. Bijkomstig voordeel is dat Weert door de ontwikkelingen van de laatste decennia een relatief lage voorraad grootschalige, verouderde kantoorruimte heeft. Dit biedt perspectief voor de realisatie van de kantoortoren, waardoor Weert zich als voorwaardige speler op de kantorenmarkt kan positioneren.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
33 van 43 september 2011
Hoofdstuk 6 De kantoortoren 6.1 Inleiding Het bestemmingsplan Kampershoek-Noord biedt ruimte voor een kantoortoren van maximaal 14.000 m2 BVO (VVO van 10.800 m2). De gemeente Weert zal deze unieke locatie en mogelijkheid op deze “landmark” locatie zeer zeker moeten vastleggen in de daarvoor bestemde planopgave. Gelet op het tijdspad van 10 jaar dat de gemeente Weert heeft ingekaderd om invulling te geven aan deze kantoortoren, achten wij een succesvolle invulling aan deze toren, onder de door ons in dit onderzoek aangevoerde condities uitvoerbaar. 6.2 Maatvoeringen Uitgangspunt bij het vaststellen van de haalbaarheid is dat Nederweert op de uitbreiding van bedrijvenpark Pannenweg geen nadere studie doet naar de realisatie van een tweede toren maar zich meer gaat focussen op hotel / leisuremarkt. De gemeente Weert zal de focus leggen op de realisatie van de kantoortoren. Bij de ontwikkeling van de hoteltoren in de gemeente Nederweert zullen waarschijnlijk diverse faciliteiten ondergebracht worden, zoals conferentieruimtes en vergaderaccommodaties. Dit hoeft de ontwikkeling van de kantoortoren op Kampershoek-Noord naar onze mening niet negatief te beïnvloeden, maar kan het gebied juist versterken. Een hotelaccommodatie in combinatie met een tegenovergelegen kantoortoren zouden de attractiviteit van de Stadspoort positief kunnen beïnvloeden, omdat op deze wijze de locatie Stadspoort maximale faciliteiten kan bieden aan haar bezoekers. Het is voorlopig nog zeer onzeker of de hoteltoren er komt. Deze twijfel mag naar onze mening geen remming en/of belemmering zijn om de kantoortoren in Weert te ontwikkelen.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
34 van 43 september 2011
Aanvullend op de opnamekansen van de metrages in de kantoortoren staat ook de mens in dit onderzoek centraal. En dan met name de mate waarin de bedrijven en haar medewerkers bereid zijn om zich in Weert te vestigen. Wanneer grote kantoorhoudende bedrijven zich verplaatsen van bijvoorbeeld Eindhoven of Venlo zal Weert zich als woonstad nog beter op de kaart moeten zetten. De gemeente Weert heeft een zeer goed woon- en leefklimaat mede door een goede mix aan voorzieningen op het gebied van wonen, winkelen en onderwijs maar vooral de stad in het groen maakt de belevingswaarde groter. Niet alleen het leefklimaat moet een trekker zijn voor bedrijven om zich hier te vestigen, met name de locatie waar de kantoortoren gerealiseerd wordt is uniek te noemen. Direct gelegen aan de kennis-as A2 in de technologische driehoek EindhovenAken-Leuven. 6.3 Parkeernormen Wanneer er wordt uitgegaan van een footprint van 900 m² waarop in totaal 14.000 m² (BVO) kantoorruimte gerealiseerd moet worden, betekent dit een toren van minimaal 15 kantoorverdiepingen. Vanwege de ligging aan de autosnelweg zal er voor een optimale parkeergelegenheid gezorgd moeten worden. De ontwikkelingslocatie is op aanzienlijke afstand van het centraal station gelegen, dus naar onze mening komt het overgrote deel van de medewerkers met eigen vervoer. Gelet op de uitstraling van de totale locatie is het naar ons oordeel niet wenselijk om op maaiveldniveau auto’s te parkeren. Rekening houdend met een verhuurbaar vloer oppervlakte van 10.800 m² zouden er gebaseerd op een parkeernorm van 1:50 circa 280 parkeerplaatsen beschikbaar moeten zijn. Wanneer de toren een maatvoering zou hebben van 6.000 m² en een gelijkblijvende parkeernorm gehanteerd zou worden, dan zouden er in deze variant circa 120 parkeerplaatsen moeten komen. Deze parkeernorm is wel wenselijk en naar onze mening zeker ook noodzakelijk om voor klanten en medewerkers goede parkeerfaciliteiten te bieden. Het verdient naar onze mening aanbeveling om de mogelijkheden naar ondergronds/half verdiept parkeren te onderzoeken.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
35 van 43 september 2011
6.4 Bouwkosten In de eerste verkennende gesprekken met opdrachtgever is de vraag gesteld of er inzage verschaft kan worden in de bouwkosten van de kantoortoren. Naar onze mening is dit een zeer specifieke vraag die nader onderzoek behoeft. Op basis van zeer globale kengetallen, welke algemeen de markt te doen gebruikelijk zijn hebben wij onderstaande berekening uitgevoerd.. Uitgangspunt is een marktconforme oplevering. Gebaseerd op zeer algemene kengetallen en uitgaande van een verhuurbaar vloer oppervlak van 10.800 m² en een omrekenfactor BVO/VVO van 75% betekent dit een bruto vloer oppervlak van 14.400 m². De bouwkosten met een marktconforme oplevering worden geschat op € 1.525,-- per m² exclusief BTW. Dit zou dan uitkomen op een totale bouwkostensom van € 22.000.000,-- exclusief BTW, exclusief grondaankoop en exclusief exploitatiebijdrage. Afhankelijk van de gekozen variant voor de parkeervoorzieningen (maaiveld/half verdiept/ ondergronds) dienen deze kosten voor het realiseren van de parkeervoorziening nog bij de bouwkosten voor de kantoorruimte te worden opgeteld. We zien op de beleggingsmarkt voor vastgoed dat beleggers een hoger risicoprofiel toekennen aan kantoren, zeker wanneer de nog te bouwen kantoren niet (deels) zijn voorverhuurd. Het hoger risicoprofiel betekent dat beleggers een hogere rendementseis hebben en dit heeft weer gevolgen voor de maximale prijs die beleggers voor een object willen betalen. Deze daalt bij een hoger risicoprofiel. Ons inziens zal een belegger een minimale (bruto) rendementseis hebben van 8,75-9% per jaar. Rekening houdende met de bovenstaande kosten brengt dit een minimale huurprijs met zich mee van circa € 180,00 per m² per jaar, exclusief een nog vast te stellen huurprijs voor de parkeerplaatsen.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
36 van 43 september 2011
6.5 Locatie-eisen kantoorgebruikers De kritische succesfactoren van een hedendaags kantoorgebouw zijn naar onze mening in te kaderen in een aantal sleutelwoorden. Dit zijn bereikbaarheid per auto en trein, flexibiliteit in maatvoering en huurvoorwaarden, representatieve uitstraling en uiteraard een prima prijskwaliteitverhouding. De traditionele kantoorruimten met veel aparte spreekkamers van bijvoorbeeld 13 m² komen we niet of nauwelijks meer tegen in nieuwbouw. Een goede parkeernorm is zeker voor een goed per autoweg ontsloten kantoorgebouw een absolute must. Een laatste succesfactor is naar onze mening beleving, van zowel het interieur als ook het exterieur (lees: de omgeving). 6.6 Deelconclusie Het voordeel van de kantoortoren is dat deze zich nog in de ontwikkelingsfase bevindt, waardoor anticiperen op trends en ontwikkelingen in de markt nog goed mogelijk is. Aan een groot deel van de succesfactoren welke hedendaagse kantoorgebruikers hebben heeft de kantoortoren de potentie om hieraan te kunnen voldoen. Belangrijk blijft wel hoe je deze gaat vermarkten, rekening houdend met marktsituatie, concurrentie en voornamelijk de positionering van de toren in de regio. Gelet op de huidige marktomstandigheden zal het een uitdaging zijn om grote opname cijfers te kunnen realiseren maar gezien de locatie, de (mogelijk) representatieve uitstraling, de VVO meters in combinatie met de 10 jarige termijn moet het mogelijk zijn de kantoortoren te verhuren. Het moge duidelijk zijn dat het in deze tijd een hele uitdaging zal zijn om commerciële partijen te vinden die op een realistische basis een dergelijke ontwikkeling willen doen. Naar onze mening moet Weert absoluut meedoen op de kantorenmarkt, echter men moet wel een jas aantrekken die hen past!
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
37 van 43 september 2011
Hoofdstuk 7 7.1
Conclusies en aanbevelingen
Inleiding
De kantorenmarkt anno 2011 laat een ander beeld zien dan ten tijde van de eerste plannen voor de kantoortoren en onze verwachting is ook, mede gebaseerd op landelijke publicaties dat dit beeld de komende jaren niet substantieel verandert. Daarnaast zijn ook het Nieuwe Werken en het thuiswerken wel degelijk zaken waarmee architecten en ontwikkelaars van kantoorgebouwen rekening dienen te houden. Zo zal de bezettingsgraad van kantoren naar onze mening afnemen. Het is aan ons als schrijvers van dit onderzoek om een realistisch beeld te schetsen van de opnamekansen van een kantoortoren met een omvang van circa 14.000 m². Laat ons vooropstellen dat wij het er als marktpartijen die dagelijks met commercieel vastgoed in de regio bezig zijn het er unaniem over eens zijn dat deze locatie voor de gemeente een unieke, en zo niet de laatste unieke kans is om Weert als kantorenstad en/of kantorenregio met een locatie langs de A2, op de kaart te zetten. Dit dient naar onze mening dan ook onherroepelijk in het bestemmingsplan te worden opgenomen. Daarnaast moet ook de gemeente Weert duidelijkheid bieden richting marktpartijen welke zekerheden en mogelijkheden zij hebben om partijen te faciliteren en over te halen om zich in de kantoortoren te vestigen. Zowel op planologisch, juridisch als ook op financieel vlak.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
38 van 43 september 2011
7.2
Conclusies
Na een grondige analyse van alle cijfers ten aanzien van opname, aanbod, planvoorraad en verdere concurrentieanalyse kunnen we concluderen dat de markt op de korte en middellange termijn mogelijkerwijs ruimte biedt voor een kantoortoren van maximaal 6.000 tot 7.000 m², met een doorlooptijd tussen de 5 en 10 jaar. De analyse van de concurrerende regio’s Roermond, Venlo en Eindhoven laten het beeld zien dat deze steden een planvoorraad hebben die verder doorontwikkeld is waardoor deze regio’s sneller kunnen anticiperen op vraagstellingen vanuit de markt. Met de ontwikkelingen van de kantoortoren maakt Weert een absolute sprong voorwaarts als speler op de kantorenmarkt welke naar onze mening een goede “spin off” kan geven voor de gehele regio. Een algemene tendens is dat er een mismatch is tussen de kwalitatieve vraag en het kwalitatieve aanbod. Gevolg hiervan is dat ook incourante, verouderde kantoorruimte in binnenstedelijke gebieden worden getransformeerd tot bijvoorbeeld studentenhuisvesting. Weert heeft deze mismatch niet en heeft met de ontwikkeling en realisatie van de kantoortoren een uitstekende en unieke uitgangspositie ten opzichte van andere kantoorontwikkelingen. De locatie aan de drukke verkeersader A2 en de bijbehorende verbindingswegen zorgen voor een aantrekkelijke infrastructuur. De functie van de kantoortoren en het totale kwadrant Stadspoort-Weert Nederweert is een noodzakelijke ontwikkeling als “vliegwiel” voor de directe regio, die kwaliteitsimpuls te geven die de groei van de regio mogelijk moet maken. Niet alleen op economisch gebied, maar dit moet uiteindelijk ook zijn uitwerking hebben op het woonklimaat en de voorzieningen ten aanzien van horeca en recreatie. De totale, geschatte stichtingskosten van deze nieuwbouw kantoortoren zijn van een dusdanig hoog niveau dat de hieruit af te leiden huurprijs in combinatie met een marktconforme rendementseis die beleggers aan soortgelijke objecten stellen, een bovengemiddelde huurprijs tot gevolg zal hebben, waardoor de huurprijs niet meer een USP wordt om partijen vanuit de concurrerende regio’s naar Weert te halen.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
39 van 43 september 2011
De cijfers en stellingen uit geraadpleegde en eerder uitgevoerde onderzoeken gaven wellicht een ander beeld ten aanzien van opnamekansen. Veel van de potentiële partijen die destijds als “prospect” werden aangemerkt zijn inmiddels “geland” en zullen zich de komende jaren niet meer op de kantorenmarkt melden, veelal als gevolg van langdurige huurovereenkomsten. Ten aanzien van de locatie kunnen we de conclusie trekken dat deze voor de bereikbaarheid met de auto optimaal is. Er zijn goede uitvalswegen richting Venlo, Roermond, Eindhoven en Helmond. Voor wat betreft de bereikbaarheid met het openbaar vervoer kan worden gesteld dat met uitzondering van een busverbinding deze beperkt is. Een trend is dat steeds meer kantoorgebruikers zich ook weer rondom de stationslocaties gaan vestigen. Het feit dat partijen weer kiezen voor een stationslocatie is dat dit vaak levendige locaties zijn met voorzieningen, hetgeen de belevingswaarde van kantoorgebruikers verhoogd. Deze voorzieningen zijn op de locatie Kampershoek Noord niet aanwezig. Twee goede voorbeelden waar moderne kantoren zijn gecombineerd met een aangenaam verblijfsklimaat, is het Kazernevoorterrein in Roermond en de Kennedytoren in Eindhoven. Wellicht is de laatste conclusie wat overbodig, maar we vonden het wel degelijk het vermelden waard. De ervaring leert dat er niks zo grillig is als de vastgoedmarkten en wij als professionals onmogelijk alle vraag naar kantoorruimte kunnen inventariseren. Hierdoor kunnen wij de kans op “toevalstreffers” in de zin van een grote kantoortransactie niet uitsluiten.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
40 van 43 september 2011
7.3
Aanbevelingen
Wanneer de gemeente Weert onomstotelijk de ambitie uitspreekt om de maximale 14.000 m² te realiseren, dan zal ons advies om in ieder geval juridisch en planologisch alle voorzieningen te treffen om de kantoortoren mogelijk te maken, doch echter met de uitvoering en ontwikkeling pas te starten wanneer de kantorenmarkt zich in stabieler vaarwater begeeft en ook het aantal kantoorhoudende marktpartijen toeneemt, waardoor de opname/afzetkansen stijgen. Tevens moet kritisch gekeken worden naar de concurrentie binnen de eigen gemeentegrenzen. Hoe gaat men om met de te realiseren kantoren nabij het nieuwe gemeentehuis, de locatie Poort van Limburg, alsmede ook de planvoorraad Porta, nog uit te geven kavels op Centrum Noord en nieuwe initiatieven die zich tussentijds nog aandienen? Mede gebaseerd op bovenstaande gegevens kunnen we nogmaals stellen dat wij de realisatie van een toren van circa 6.000 tot 7.000 m² op basis van realistische uitgangspunten als maximaal haalbaar willen aanduiden. Op basis van de footprint van circa 900 m² betekent dit een toren van circa 8 bouwlagen. In het ontwerp zou eventueel rekening gehouden kunnen worden met de realisatie van een aantal vergaderzalen, conferentieruimten, enz. in de toren. Wanneer blijkt dat de markt een groter metrage vraagt, kunnen eventueel in een aanbouw van een aantal bouwlagen de hiervoor genoemde secundaire ruimten worden ondergebracht. Hier dient dan naar onze mening bij de gebiedsinrichting wel rekening mee te worden gehouden. Dit betekent dat de toren “van boven naar beneden” verhuurd dient te worden om zo een optimaal mogelijke indeling te realiseren en zo kan men zo laat mogelijk in het verhuurtraject besluiten welke invulling gegeven wordt aan de onderste bouwlagen. Op deze wijze wordt momenteel ook de Natalinitoren in Roermond verhuurd. Om een “wildgroei” aan kantoorontwikkelingen tegen te gaan dient de gemeente naar onze visie andere kantoorontwikkelingen te reguleren, om zo geen overaanbod in de hand te werken. Harde ontwikkelingen moeten kritisch worden gevolgd om niet te bouwen voor de leegstand. Zachte plannen moeten naar onze visie worden uitgesteld.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
41 van 43 september 2011
Deze bijzondere kantoortoren heeft een grotere kans van slagen bij een perfecte marketingcampagne, met een optimale “branding”. Bedrijven moeten het als een voorrecht voelen om in de kantoortoren te werken. Deze branding dient bovenregionaal te worden aangepakt en behoeft nadere studie in samenspraak met gespecialiseerde marketingbureaus.
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
42 van 43 september 2011
Bronnenoverzicht: Literatuur: -
Sprekende cijfers kantorenmarkt 2011 uitgebracht door Dynamis
-
Locaties 2011 101 gemeenten in beeld
-
Factsheets kantorenmarkt 2010-2011 dtz zadelhoff
-
Vastgoed monitor Limburg 2010
-
Nationaal onderzoek naar het Nieuwe werken 2010
-
Kantorenmarkt regio’s 2010, een rapport van NVM Business
-
Stand van zaken Nederlandse kantorenmarkt aug 2010, een rapport van NVM Business
-
Stand van zaken Nederlandse kantorenmarkt februari 2011, een rapport van NVM Business
-
Limburg aan het werk 2010, publicatie door Etil B.v.
-
PropertyNL, 3 oktober 2011
Online: -
www.dtz.nl
-
www.colliers.nl
-
www.eindhoven.nl
-
www.joneslanglasalle.nl
-
www.etil.nl
-
www.weert.nl
-
www.Roermond.nl
Verkennend onderzoek kantoortoren Kampershoek Noord te Weert Uitgevoerd door Saelmans Bedrijfsmakelaardij en Hermans Bedrijfsmakelaars
43 van 43 september 2011
Bijlage 2 Nadere analyse Kantoortoren Stadspoort te Weert
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
vastgesteld - toelichting
Bijlage 3 Vooroverlegreacties
bestemmingplan ‘Kampershoek-Noord 2010, e 1 partiële herziening’
vastgesteld - toelichting
College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Weert Postbus 950 6000 AZ WEERT
Cluster/Bureau E-mail Ons kenmerk Vpl. nummer Bijlage(n)
RON
[email protected] <00000> -
Behandeld Telefoon Faxnummer Uw kenmerk Maastricht
P.F. Winkels 043-3897343 043-3897977 -
Onderwerp Advies ex artikel 3.1.1 Bro e Voorontwerpbestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010, 1 partiële herziening’
Geacht college, Op 5 maart 2013 heeft u mij langs elektronische weg het voorontwerp-bestemmingsplan ‘Kampershoeke Noord 2010, 1 partiële herziening’ doen toekomen. Ik deel u mede dat de beoordeling van het plan aanleiding geeft tot het maken van de volgende opmerkingen. De planregels en de verbeelding van het voorontwerp-bestemmingsplan zijn in overeenstemming met hetgeen in het bestuursakkoord tussen uw en ons college d.d. 6 juli 2012 in de bepalingen onder 1 tot en met 4 is vastgelegd. Het bestuursakkoord bevat echter ook bepalingen (7 tot en met 9) die onder andere zien op het terugbrengen van kantoorfuncties elders in de gemeente Weert met een omvang van zo mogelijk 10.800 m² vvo. Slechts onder deze voorwaarden was ons college indertijd bereid om medewerking te verlenen aan de kantoortoren. Ook thans kan ik slechts instemmen met het plan onder de voorwaarde dat de bovenvermelde afspraken opnieuw schriftelijk worden vastgelegd in een bestuursakkoord tussen uw en ons college. De noodzaak hiertoe is aanwezig omdat gelet op het bepaalde in sub 10 onder e van bovenvermeld bestuursakkoord het akkoord van 6 juli 2012 van rechtswege is geëindigd. Een en ander is ook reeds met uw ambtenaar de heer Jans gecommuniceerd en het streven is erop gericht om dit bestuursakkoord op 19 maart aanstaande te behandelen in uw en ons college.
Bezoekadres: Limburglaan 10 NL-6229 GA Maastricht
Postbus 5700 NL-6202 MA Maastricht
[email protected]
Tel + 31 (0)43 389 99 99 Fax + 31 (0)43 361 80 99 www.limburg.nl
Bankrekening Rabobank 13.25.75.728
Bereikbaar via: Lijn 1 (richting De Heeg)
Voorts geeft de toelichting, hoewel dit geen juridisch bindend onderdeel is van het bestemmingsplan, mij aanleiding tot opmerkingen. Op pagina 6 van de toelichting wordt voor wat betreft de onderwerpen ‘inventarisatie, beleidskaders, planvoornemen, actuele waarden, waterparagraaf en milieuparagraaf’ opgemerkt dat de toelichting van het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’ voor zover het de kantoorbestemming betreft, ook op de partiële herziening van toepassing is. Op pagina 18 en 19 van de toelichting van het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’ wordt echter uitgegaan van een kantoortoren met een hoogte van 90 tot 100 meter en een oppervlakte van maximaal 20.000 m² bvo. Nu dit niet overeenkomt met hetgeen in het voorontwerp-bestemmingsplan is vastgelegd verzoek ik u de verwijzing naar de toelichting van het plan ‘Kampershoek-Noord 2010’ nader te begrenzen. Tot slot merk ik nog op dat ik ervan uitga dat ook het beeldkwaliteitsplan Kampershoek- Noord dat als bijlage bij de toelichting van het bestemmingsplan ‘Kampershoek-Noord 2010’ was gevoegd van toepassing wordt verklaard ten aanzien van dit bestemmingsplan. Ik vertrouw erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd.
Gedeputeerde Staten van Limburg namens dezen, Drs. M.G.P.I. Arts, waarnemend afdelingshoofd Ruimtelijke Ontwikkeling
AFSCHRIFT AAN: C. Schreurs/W. Rongen; EZ/ Raymond Creemers Jurist Archief F. van der Heijden AANWIJZING FACILITAIRE ZAKEN: Uiterlijk 12 maart 2013 verzenden.
<00000>
2
Joop van Kempen Van: Verzonden: Aan: CC: Onderwerp:
Sniekers, Gerrianne (DLB) [
[email protected]] woensdag 6 maart 2013 10:21 '
[email protected]' DLB-RO-WPA Vooroverleg 'Kampershoek-Noord 2010, 1ste partiële herziening'
Geachter heer Jans, Hierbij deel ik u mee dat ik geen opmerkingen heb op de partiële herziening van het plan 'Kampershoek-Noord 2010'. Met vriendelijke groet, Gerrianne Sniekers Adviseur Ruimtelijke Ordening a.i. en Verkeer ................................................................................ Afdeling WPA Rijkswaterstaat dienst Limburg Avenue Ceramique 125 | 6221 KV Maastricht | B1.11 Postbus 25 | 6200 MA Maastricht ................................................................................ T 043 329 45 77 F 043 329 46 73 M 06 51 05 49 36
[email protected] www.rijkswaterstaat.nl ............................................................................... Water. Wegen. Werken. Rijkswaterstaat. ................................................................................ Ik werk van maandag t/m donderdag
1