Beste leerkrachten van basisschool Het Veer,
Dit is een brochure waarin informatie te vinden is over het implementeren van het digitale leerling portfolio. Er staat in wat een digitaal portfolio precies inhoud en er is een stappenplan ontworpen voor het gebruik van een digitaal portfolio. In deze brochure staan ook verschillende systemen beschreven. Deze brochure is wellicht een aanleiding om een start te maken met het implementeren van een digitaal leerling portfolio. Mirte Wijgerse LIO-stagiaire groep 3/4
Het portfolio Een portfolio is een persoonlijke map waarin je beschrijft wat je kan, waaruit dat blijkt en hoe je jezelf verder wilt ontwikkelen. Een portfolio bereikt twee doelen (Pijlman, 2010) , namelijk: 1. Je kunt laten zien wat je geleerd hebt de afgelopen tijd. 2. Verder kijken in de toekomst, wat wil ik nog meer leren? Volgens de Van Dale is een portfolio een map voor het vervoeren of bewaren van grote tekeningen en schema’s. Tegenwoordig ligt dat wel anders. Er wordt veel gebruik gemaakt van de digitale wereld. Een portfolio is ook wel een digitale map waarin je laat zien wat je allemaal kan en wat je nog wilt leren. Een portfolio is een doelgerichte verzameling van werk, samengesteld gedurende een bepaalde periode (Castelijns & Kenter, 2005). Steeds meer basisscholen willen gaan werken met een portfolio. Kinderen worden veel getoetst en vanuit deze resultaten kijken de leerkrachten wat een kind kan, maar door middel van een portfolio kunnen de leerkrachten meer talenten ontdekken van een kind. Er bestaan portfolio’s die op papier uitgewerkt kunnen worden, maar ook portfolio’s die op het internet geplaatst kunnen worden. Bij dit laatste kunnen de kinderen zelf bewijslast toevoegen in hun eigen portfolio en zo kunnen ze dit ook thuis aan hun ouders laten zien. Een portfolio is van oorsprong niet ontwikkeld voor het onderwijs. Het is ontstaan van het Italiaanse ‘portare foglio’. Dit betekend het dragen van papier. In de kunstwereld staat een portfolio meer bekent om het dagen van papier. Kunstenaars bewaarde hun werk in een grote map. Ook in de modelwereld is een portfolio een map die aantoont hoe diegene zich ontwikkelt.
Er zijn meerdere soorten portfolio’s. Hieronder staan ze op een rijtje uitgewerkt volgens Castelijns & Kenter (2005): Portfolio Ontwikkelingsgericht portfolio
Uitwerking Dit is een werkportfolio. Hierbij plaatst de leerling waar hij/zij mee bezig is of wat al afgerond is. Vervolgens maakt de leerling een keuze voor zijn eindportfolio. Een ontwikkelingsgericht portfolio laat zien hoe het werkproces verloopt bij een leerling.
Assessment portfolio
Dit is een evaluatieportfolio. Hierbij geeft de leerling aan wat hij/zij geleerd heeft. Het portfolio moet aan bepaalde eisen voldoen en de leerkracht beoordeelt dit aan de hand van wat er geleerd is.
Showcase portfolio
Dit is een presentatieportfolio. In dit portfolio staan geselecteerde bewijsstukken die de leerling heeft uitgevoerd. Deze bewijsstukken geven het beste werk weer van de leerling.
Digitaal leerling portfolio Een digitaal portfolio is een map waarin werkjes en opdrachten van de leerlingen worden verzameld, ook wel een verzamel map genoemd. De leerling kiest zelf welk werkje hij/zij op zijn digitale portfolio wilt zetten en de leerling gaat vervolgens reflecteren. Hierbij kan je denken aan een rekendictee waarbij de deelsommen niet zo goed zijn gegaan en de vermenigvuldiging sommen zijn wel goed gegaan. De leerling gaat vervolgens reflecteren op de goed gemaakte sommen maar ook op de sommen die niet zo goed zijn gegaan; waarom ging het goed? Welke stappen ga ik ondernemen, zodat het de volgende keer beter gaat? Voordat een basisschool gaat werken met een digitaal portfolio, is het belangrijk dat goed wordt nagedacht over het uiterlijk en de inhoud van het portfolio. Hieronder een aantal vragen waar de school rekening mee moet houden (Warntjes, 2006): 1. 2. 3. 4. 5.
Hoe moet het digitaal portfolio eruit zien? Bij welke vakken wordt het digitaal portfolio toegepast? Hoe moeten de kinderen reflecteren op hun werk? Wie mag toegang hebben tot het digitaal portfolio? Welk effect heeft het digitaal portfolio op het leerproces van de leerling?
De systemen Systeem digitaal portfolio Whizzer
Website en kosten
Uitwerking
http://www.whizzer.nl/
Whizzer is een virtuele leer- en werkplaats voor leerlingen op het internet. Op het portfolio kunnen de leerlingen informatie delen. De leerling moet zich eerst inloggen en dan verschijnt de home pagina. Op deze pagina komen de gegevens van de leerling terecht. Binnen het systeem Whizzer is het mogelijk om met z’n tweeën aan een werkstuk te werken, hiervoor moet je naar domein ‘Werkplaats’. Als een leerling gegevens over zichzelf wilt invullen dan maakt hij/zij gebruik van ‘Sjuttel’. Sjuttel is een centraal punt van Whizzer, waarin de leerling zijn profiel kan weergeven.
CPS leerling portfolio
http://www.cps.nl/
CPS leerling portfolio is een digitale leeromgeving, waarin kinderen zelfstandig aan het werk kunnen. In dit systeem is veel structuur aanwezig. Door de duidelijke structuur kunnen leerlingen zelfstandig aan het werk binnen hun portfolio. Er is zowel een werkportfolio aanwezig als een presentatieportfolio.
APS follow me
http://ict.aps.nl/fm3/ Prijs per jaar, per leerling: 50 mb €3,50 100 mb €4,50 150 mb €6,00
APS follow me is een leerling-volgjezelf-systeem. De leerling brengt zijn voortgang van zijn ontwikkeling in beeld. De groei en de ontwikkeling staan centraal bij dit systeem. Het systeem helpt de leerlingen te reflecteren. Er is een structuur over wie de leerling is en wat hij geleerd heeft. Ook wordt er duidelijk gemaakt aan de leerling wat er nog geleerd
moet worden. De leerkracht voert portfoliogesprekken met de leerlingen. In de portfoliogesprekken worden de leerprocessen besproken. Aan het einde van een portfoliogesprek is er duidelijk waar de leerling zich bevindt en waar hij/zij zich naartoe gaat werken. Zo komen de leerkrachten meer in contact met de individuele leerling. XS cockpit
http://www.cockpitdigitaal.nl Prijs per jaar 0-30 leerlingen €130 31-60 leerlingen €160 61-90 leerlingen €190 91-120 leerlingen €210 121-150 leerlingen €240 151-180 leerlingen € 270 >180 leerlingen €300
XS cockpit is een digitale leeromgeving voor kinderen. Dit systeem is bedoeld voor kinderen van groep 5 t/m 8 van de basisschool. Het systeem bestaat uit twee delen, namelijk het deel voor de leerkrachten en het deel voor de leerlingen. De leerkracht heeft zo zicht op wat de leerlingen aan het doen zijn. De opdrachten die de leerling op zijn portfolio heeft geplaatst, kunnen meegenomen worden naar het volgend schooljaar.
Stappenplan voor het invoeren van een digitaal portfolio Stappen Uitwerking 1 Ga samen met het team bekijken of een digitaal portfolio past binnen de visie van de school. 2
De volgende stap is om te bekijken of het digitaal portfolio schoolbreed wordt ingezet of alleen bij een geselecteerd aantal groepen.
3
Vervolgens moet er een plan van aanpak worden gemaakt. Er zijn veel verschillende programma’s voor een digitaal portfolio. Deze programma’s moeten worden uitgezocht door de leerkrachten. Daarna gaan de leerkrachten samen evalueren over de verschillen in de programma’s. Uiteindelijk komt er een programma naar voren waarmee de leerkrachten willen werken.
4
Er is nu een programma uitgekomen waar de leerkrachten mee gaan werken. De volgende stap is dat er iemand aangewezen wordt die het programma klaar gaat maken voor de school. Deze persoon gaat het volgende doen: 1. Programma klaarmaken voor gebruik 2. Begeleidingsformulier maken voor de leerkrachten, leerlingen en ouders. Hierin komt te staan hoe het programma in z’n werk gaat. Ouders kunnen op deze manier ook thuis een kijkje nemen in het digitaal portfolio van hun kind. 3. Beoordelingsformulier voor de leerlingen. Hierin komt te staan waar het digitaal portfolio aan moet voldoen.
5
De ouders worden ingelicht over het digitaal portfolio. Als het digitaal portfolio schoolbreed wordt ingezet, dan kan dit door middel van een algemene informatieavond. Als het digitaal portfolio bij geselecteerde groepen wordt ingezet, dan kan dit door middel van een informatieavond per groep.
6
De leerkracht gaat het digitaal portfolio uitleggen aan de kinderen in de groep. Er is een begeleidingsformulier en een beoordelingsformulier voor de kinderen. Hierin kunnen de kinderen zien hoe het programma werkt en wat er van de kinderen verwacht wordt.
7
De kinderen gaan nu aan de slag met het digitaal portfolio. De kinderen gaan hun werkjes verzamelen en plaatsen dit in hun digitaal portfolio. Ook geven de kinderen feedback op hun eigen werk. Het is niet de bedoeling dat de kinderen al hun gemaakte werk plaatsen in hun digitaal portfolio. De kinderen moeten hun werkjes gaan selecteren.
8
Bij deze stap gaan de kinderen feedback geven op hun gemaakte werk. Dit kan op verschillende manier plaatsvinden, namelijk: 1. Feedback gesprek met de leerkracht 2. Het kind vult zelf een beoordelingsformulier in. De leerkrachten moeten wel op 1 lijn zitten wat betreft een feedback gesprek. Dit moet het team kortsluiten en eventueel cursussen volgen.
9
De kinderen gaan nu hun digitaal portfolio laten zien aan de ouders. Op deze manier hebben ouders ook meer zicht op de groei die hun kind doormaakt. Ook kunnen de kinderen laten zien waar ze trots op zijn.
10
Het team van de school moet tijdens een bouwvergadering of een algemene vergadering zo af en toe reflecteren over de ontwikkelingen op het gebied van het digitaal portfolio.
Aanbeveling Het digitaal leerling portfolio moet eerst nog geïmplementeerd worden op basisschool Het Veer. Als de school dit van plan is, dan kunnen de leerkrachten gebruik maken van het stappenplan welke te vinden is in deze brochure. Het is van belang om de systemen naast elkaar te leggen om ze goed te kunnen vergelijken. Met welke visie wil de school eventueel gebruik maken van het digitale portfolio? Er hangt natuurlijk ook een prijs aan de systemen voor een digitaal portfolio. Als deze bekent is, dan staat dit vermeld bij de systemen. Het reflecteren van het digitaal leerling portfolio kan op verschillende niveaus, namelijk schoolniveau, leerkracht-niveau en leerling-niveau. Hieronder staan ze kort uitgewerkt: Niveau School
Uitwerking - Meerwaarde binnen het onderwijs - Voldoende computers
Leerkracht
-
Leerling
-
Beoordelen van het portfolio Voldoende digitale kennis van de leerkracht Goed werkend systeem Werken met het digitaal portfolio Voldoende vaardigheden met een computer Voldoende informatie van de leerling Toegankelijkheid voor de ouders
Ik hoop dat deze brochure jullie helpt om een nieuwe stap te zetten in de digitale wereld. Deze nieuwe stap is om het digitale leerling portfolio te introduceren en dat er over een bepaalde periode gewerkt wordt met het digitale portfolio binnen de school.
Alvast veel succes met deze aanbevelingen!
Literatuurlijst Castelijns, J. & Kenter, B. (2005). De diepte in met leerlingportfolio’s. Amersfoort: CPS
Kennisrotonde Kennisnet (2010). Digitaal Portfolio: Onderzoek naar Portfolio Programma´s. Verkregen op 8 oktober 2012 van http://www.kenniswiki.nl/Digitaal_portfolio Pijlman, R. (2010). Portfolio. Verkregen op 8 oktober 2012 van: http://www.carrieretijger.nl/opleiding/ho/portfolio
Pijlman, R. (2010). Portfolio. Verkregen op 8 oktober 2012 van: http://www.leren.nl/cursus/leren_en_studeren/portfolio/wat-is-portfolio.html Warntjes, N. (2006). Onderzoek naar portfolio programma’s. Verkregen op 8 oktober 2012 van http://www.kenniswiki.nl/Digitaal_portfolio
