Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk

Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk Voorwoord Drie beelden in Maartensdijk, zes beelden bij het KNMI In dit deel van het project Buitengewoon De Bilt bekijken jullie drie beelden in Maartensdijk. Dicht bij elkaar, tien minuten lopen. En zes beelden in het schitterende park bij het KNMI. Heel verschillende beelden, van heel verschillende kunstenaars. http://www.heddabuijs.nl/heddabuijs/home.htm http://nl.wikipedia.org/wiki/Theresia_van_der_Pant http://www.weddepohl.com/ http://www.bplusb.nl/bplusb.html http://www.landlab.nl/home.php?sectie=mensen http://nl.wikipedia.org/wiki/Oswald_Wenckebach http://www.rwvandewintbv.nl/ http://www.lonpennock.nl/sculptures.html

pagina

1

vragen en opdracht bij beelden

Buitengewoon De Bilt

Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk De Vlucht - Theresia van der Pant Nachtegaallaan - tegenover de Vierstee

koningin Beatrix, koningin Wilhelmina. Dat laatste staat in Amster-

Over de kunstenaar

Over het beeld

Theresia van der Pant werd geboren in 1924. Ze

Het beeld van Theresia van der Pant was bedoeld voor winkelcen-

is dus al ruim twintig jaar met pensioen, maar ze

trum Marijkehof in Maartensdijk, maar kwam uiteindelijk voor de

heeft tot haar 82ste doorgewerkt. Na een oplei-

Vierstee te staan, aan de Nachtegaallaan. Op een stenen sok-

ding tot tekenleraar en daarna de Rijksakademie

kel staat op een randje van een muurtje een bronzen beeld, De

in Nederland, volgde ze nog studies in Brussel en

Vlucht, of De Grote Vlucht genaamd.

Salzburg tot 1955. Later geeft ze zelf ook les aan

Een vogel, dat is duidelijk. Maar wat voor vogel zou het moeten

de Rijksakademie in Amsterdam. Alle beelden die

voorstellen? Het lijkt misschien op een zwaan, maar de nek en de

ze eerst van gips maakte liet ze een aantal keer

kop zijn toch anders. Een gans dan? En wat doet het beest? Vliegt

in brons gieten. Van ieder beeld zijn er dus meer

het door de lucht, komt het net bijna los van de grond of, is het

dan één gemaakt. Als die allemaal verkocht waren

juist aan het landen?

dam op het Rokin.

dan vernietigde ze het gipsen beeld, zodat er geen beelden meer bijgemaakt konden worden. Nu schijnt

Op school: Zoek foto’s van vliegende en landende zwanen en

alles wat ze gemaakt heeft verkocht te zijn.Haar

ganzen; waar lijkt het het meest op?

dierfiguren zijn het bekendst. Die staan door heel Nederland. In een interview zei ze: Ik hou veel van

Een ding is duidelijk: er is sprake van actie,

mensen, maar ik beeldhouw niet graag naaktfigu-

het beest rekt zijn kop uit, de vleugels zijn

ren. Er is te weinig verschil tussen het ene naakt en

wijd uit en naar achteren gekanteld. Het

het andere en dan in dat koude Nederland...

moet wel in beweging zijn anders zou het

Als beeldhouwer ben ik altijd zeer geïnteresseerd

voorover vallen. Maar als een vogel opvliegt

geweest in de prachtige vormen van dieren. Vogels,

zullen de vleugels in werkelijkheid niet zo

natuurlijk, maar ook dolfijnen en zeehonden. Maar

dwars op het lijf staan. Toch is voor de

mooier dan de natuur heb ik mijn beelden nooit

meeste mensen het een vogel die opvliegt,

kunnen maken. Behalve dieren heeft ze een aantal

het moment vlak voor de grote sterke vleu-

beroemde portretten gemaakt; Strawinsky, Aletta

gels weer naar beneden geslagen worden

Jacobs, en een groot beeld van de grootmoeder van

en het beest zichzelf de lucht in duwt.

pagina

2



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk Ze zeggen wel dat een zwaan met zijn vleugels iemands arm kan

Vergelijk de foto’s van de echte vogels met het bronzen beeld.

breken. (Is dat waar eigenlijk?) Maar je ziet meteen dat het een dier

Waar denk je dat zij de aandacht op wil vestigen? Let op de totale

met veel kracht is.

figuur.

Het is een bronzen beeld, dus eerst was er een ander beeld, dit is

De achterkant heeft een bijzondere vorm gekregen. Teken de

er een afgietsel van. Van Theresia van der Pant is bekend dat ze

vogel precies van achteren.

haar beelden eerst van gips maakte. Binnen in het gipsbeeld zitten verstevigingen, ijzeren stangen aan elkaar gebonden of gelast,

Een kunstenaar laat dingen weg, of maakt andere dingen juist

vastgezet in een stevig blok hout of beton. Om dat skelet van ijzer

belangrijk. Wat laat zij weg, wat maakt zij belangrijk?

zat misschien metaalgaas, om de dikte van het lijf te krijgen. Daarna heeft ze waarschijnlijk lagen stof, textiel, met gips op het geraamte gedrapeerd. Gips is in een half uurtje hard, daarna kon er een nieuwe laag op gesmeerd worden. Gips wordt nooit keihard, met een mes of bijtel kun je het wegsnijden, steken of schuren. De ruwe klodders van het gips kun je nog net zien als je van dichtbij naar de poot kijkt. De poten van de vogel zijn er niet echt, die heeft ze niet helemaal uitgewerkt. Ook op andere plekken heeft ze de vogel niet glad gemaakt. Aan de zijkant van de vleugels, is zelfs een soort ‘hap’ eruit genomen. Waarom zou zij dat zo gedaan hebben? Op school: Kijk of je goede foto’s van ganzen die vliegen of landen kunt vinden. Hoe ‘glad’ zijn de echte vogels? Een kunstenaar maakt heel vaak niet de werkelijkheid na. Hij probeert er nog iets meer mee te doen. Soms door de aandacht te vestigen op iets wat je over het hoofd zou kunnen zien. pagina

3



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk Sint Maarten - Charles Weddepohl

Hoe de provincie er aan kwam is de vraag. Misschien had de overheid

hoek Nachtegaallaan, Prinses Marijkelaan

het al gekocht in de tijd van de Contraprestatie en de BKR. Dat was een regeling waarbij het Rijk kunst kocht van kunstenaars als onder-

Over de kunstenaar

steuning bij hun werk. Vandaar dat er enorme hoeveelheden kunst nog

Zijn hele levensgeschiedenis? http://www.weddepohl.com/pdf/ch_

steeds in opslagplaatsen staat.

weddepohl.pdf Charles Weddepohl, geboren in 1902 in Amsterdam, begon op

Zoek op http://www.icn.nl/nl/kenniscentrum/collectiebeleid

zijn 14e zijn opleiding op de kunstnijverheidsschool Quellinus met decoratief tekenen en grafische vormgeving. Daarna volgt hij op de

Een van de kunstenaars die hem heeft beïnvloed is Aristide Maillol, een

academie de schilderopleiding. Hij wordt dus kunstschilder. Maar het

wat oudere kunstenaar die ook heel veel beelden baseerde op naakte

leven van een vrij werkend kunstenaar valt niet mee. Vlak voor de

vrouwfiguren.

tweede wereldoorlog verkopen zijn schilderijen nauwelijks. Pas als hij omstreeks 1932 gaat beeldhouwen krijgt hij meer erkenning. In het

Zoek via Google naar Maillol, afbeeldingen

begin maakt hij vooral portretten, later maakt hij veel naakte vrouw-

http://www.digischool.nl/ckv2/bevo/beeldhouwkunst/vorm.htm

figuren en, na een opdracht in 1952,

http://nl.wikipedia.org/wiki/Aristide_Maillol

maakt hij voor het eerst een paard. http://www.weddepohl.com/paard.html

Lijken de beelden van Maillol op die van Weddepohl? Wat lijkt op zijn beelden? Wat vind je anders?

Hij maakt vanaf dat moment heel veel paardenfiguren. Onder andere een Sint Martinus voor in het gebouw van Pegus, de electriciteitscentrale in Utrecht. Het

pagina

4

zou goed kunnen dat hij hierdoor ook op

Sint Maarten,

het idee van het beeld in Maartensdijk

oftewel Martinus van Tours, heeft waarschijnlijk echt bestaan. Hij was

is gekomen. Het beeld is in 2004 door

het kind van Romeinse ouders en werd geboren rond het jaar 316 in

de provincie aangeboden aan Maartens-

Sabria, ergens in wat nu Hongarije is. Hij gaat op zijn 15e het leger in

dijk. Het beeld bestond toen allang, want

en wordt officier, net als zijn vader die ook in het leger zit. Maar als hij

Charles Weddepohl is in 1976 gestorven.

een jaar of 18 is, wordt hij katholiek en gaat hij het leger weer uit. Hij



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk wordt heel vroom, richt een klooster op

Zoek op: (Wat is chamotteklei? Waarom gebruikt een beeldhou-

en wordt uiteindelijk zelfs bisschop. Eén

wer dat?)

van de legendes die er over deze heilige in omloop is, vertelt hoe hij bij de stads-

Als je van dichtbij kijkt zie je dat hij het paard toch een ander

poort van Amiens, in Frankrijk, een bede-

oppervlak geeft dan de Romein en de bedelaar. Wat zie je voor

laar tegenkomt die hij de helft van zijn

verschillen?

mantel geeft. ‘s Nachts droomt hij over Jezus die gekleed is in een halve mantel. Hij ziet dat als een teken en de volgende dag gaat hij het leger uit! Later wordt Martinus heilig verklaard.

Vaak maakte hij zijn beelden van chamotteklei zonder het in brons

Deze legende is door veel kunstenaars

te laten gieten. Brons gieten is voor een kunstenaar bijna alleen te

uitgevoerd in tekeningen en schilderijen,

betalen als hij een opdracht heeft. Maar brons is veel sterker dan keramiek (gebakken klei), daarom werden veel van zijn (kerami-

in glas in loodramen, en als beeld.

sche) beelden, die buiten stonden, beschadigd of vernield. Soms

http://www.cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/cultuurwijs.nl/i000537.html

werd het dan toch maar in brons gegoten door de eigenaar, (beelden zijn vaak eigendom van een gemeente).

Over het beeld Sint Maarten zit op een paard, zonder zadel of tuig. In zijn rechterhand zijn vlijmscherp zwaard, in zijn linkerhand een punt van zijn jas of cape. Op de grond, steunend op de linkerelleboog ligt een broodmagere bedelaar met in zijn gestrekte rechterhand een stuk textiel, de andere helft van de jas. Sint Martinus kijkt naar de bedelaar, zijn bovenlichaam opzij gedraaid. Op zijn hoofd een Romeinse helm, en een stuk harnas over een tunica, een soort groot T-shirt. De liggende bedelaar heeft alleen een stuk doek om zijn onderlijf. Het beeld is vrijwel zeker eerst in klei geboetseerd. Je kunt goed de ruwe kloddertjes chamotteklei herkennen.

pagina

5



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk De Dorpspomp - Hedda Buijs Maertensplein

vormen. Zijn werkwijze is heel anders dan die van de twee vorige kunstenaars. Hij is degene die het ontwerp maakt, de schets en

Over de kunstenaar

misschien het schaalmodel. Maar daarna moeten er vaak construc-

Hedda Willem Buijs, geboren in Zeist, 1943, woont in Friesland. Hij

teurs en technische bedrijven aan te pas komen om zijn werkstuk-

kreeg zijn opleiding aan de Academie voor Beeldende Kunsten in

ken verder uit te voeren. Wel onder zijn controle, natuurlijk. Zo

Arnhem, afdeling monumentale vormgeving. Op zijn eigen website

werkte hij ook mee aan het ontwerpen van de ‘Langste bank’, langs

noemt hij zichzelf beeldend vormgever. http://www.heddabuijs.nl/

de zee in Vlissingen, waar dankzij veel sponsoren en samenwerkende bedrijven een bank van 122 meter langs de zee aangelegd werd van

Dat is méér dan alleen kunstenaar en dat klopt. Hij maakt kunst,

roestvrij staal met teksten er in gegraveerd.

bijvoorbeeld beelden van roestvrijstaal, ijzer, glas. Vaak beelden in opdracht, bij een nieuw gebouw, in de

http://www.vlissingen.nl/Vlissingen-Promotie/Toerisme/Aan-de-kust/

tuin van paleis Soestdijk, in een vijver

De-Langste-Bank.htm

in combinatie met water. Maar hij maakt ook vrij werk, of als relatiegeschenk.

Over het beeld

Daarnaast ontwerpt hij werken met een

In het kunstwerk dat op het Maertensplein staat zitten typische

functie, zoals straatmeubilair. Zoals een

Hedda Buijs-vormen. Eigenlijk ziet het eruit of het met een grote

windscherm op de boulevard in Vlissin-

blokkendoos is gebouwd. Twee enorme blokken rechtopgezet op een

gen, of het ‘RavotAapia‘ en het ijsberen-

onderblok. Dakje erbovenop, een wat smaller en lager blok met rib-

verblijf in Ouwehands Dierenpark (een

beltjes tussen die twee enorme blokken en klaar.

overdekte speeljungle) Maak er maar eens een tekening van. Zo heel moeilijk is dat niet, of http://www.wtsarchitecten.nl/mid-

valt het tegen?

deninfo.php3?p=199 Als je zijn website bekijkt zie je hoe hij het liefst vereenvoudigde vormen gebruikt: blokken, balken, buizen, metaalgaas, dikke glasplaten en bolpagina

6



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk Hedda Buijs vormen heeft gebruikt die lijken op oude pompen, alleen is zijn dorpspomp veel groter. En er zit niet een buis aan waar je een emmer onder kunt zetten zoals vroeger. Zonder water kan een mens niet leven: maar hoe lang kan een mens leven zonder drinken?

Water komt uit een bron. In de zijkant staat een tekst geschreven die uit twee delen bestaat. “Als ge het water drinkt” , “Denk aan de bron”. Het schijnt een Chinees spreekwoord te zijn, maar wat zou het betekenen. Gaat het alleen over water of kun je er nog meer betekenis aan geven? Ook in de Christelijke traditie heeft men het over de Bron. Wat betekent daar “de Bron“? Veel scholen hebben ook als naam de Bron. Een pomp op het plein zie je tegenwoordig niet vaak meer. En als je in een dorp een pomp ziet is het vaak nep, er komt geen water meer uit. Vroeger was de pomp heel belangrijk. De eerste waterleidingen zijn ongeveer 150 jaar oud! Voor die tijd, en in veel plaatsen nog tot ver in de twintigste eeuw, moest het drinkwater dus uit de grond omhooggepompt worden. Zo’n pomp midden op een plein was

Misschien kun je zeggen dat Hedda Buijs met zijn kunstwerk eer

behalve belangrijk ook een ontmoetingspunt. Mensen komen elkaar

betoont aan de bron van ons bestaan. Zonder water zijn we in een paar

tegen tijdens het water halen. Ik denk dat Hedda Buijs dat wel vond

dagen dood. Het is dus van levensbelang. Misschien moeten we eens

passen bij het Maertensplein.

wat meer stilstaan bij de hele gewone dingen: misschien zijn ze minder gewoon dan we wel eens denken.

Als je met Google zoekt naar pomp of dorpspomp dan zie je dat pagina

7



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk Wat denk jij? Waarom heeft H. B. deze tekst er op gezet?

Woorden om bij de beelden te gebruiken Rond Hoekig Langwerpig Bol Stokachtig Rond Bewegend Stilstaand Als een foto Lief Gevaarlijk Erotisch Knus Gezellig Vriendelijk Actief Sportief Net echt Realistisch Ruw Glad Teder Complex Raadselachtig GevoeEén ding is merkwaardig. Heb je de tekst gezien die er op de

lig

onderkant bij het afvoerputje staat? Wat vind je ervan?

Subtiel Romantisch Herkenbaar Snel Beweging Spanning Transparantie Actied Duidelijk Slordig Snel Bevroren Flitsend Absurd Komisch Vrolijk Melancholiek Droevig Relaxt Sloom Nerveus Dromerig Gestresst Ontroerd Liefdevol Krachtig Jong Jeugdig Kwetsbaar Sterk Sprookjesachtig Doodgewoon Sierlijk Krachtig Gestyleerd Vrouwelijk Erotisch Zonnig Duister Stilte Beweging Liefde Hartstocht Gevoel Intimiteit Erotiek Saai Nabijheid Noodlottig Drama Seks Verleiding Stralend Explosief Vrijheid Trance Levenslust Abstract Snel Acrobatiek Sterk Jong Dans Rust Angst Mannelijk Vrouwelijk Sierlijk Lomp Onhandig Kies woorden uit die passen bij de beelden of gebruik je eigen woorden

pagina

8



Beschrijvingen Beelden in Maartensdijk

Recommend Documents