Beschrijving pilot Medium Voorziening TOS Berséba en Kentalis

Beschrijving pilot Medium Voorziening TOS Berséba en Kentalis

Datum: Oktober 2014 Projectleider: Ria Niessen

2 Beschrijving pilot Medium Onderwijssetting taalontwikkelingsstoornis Kentalis-Berséba oktober 2014

Inhoud

Inhoud ...................................................................................................................................................... 3 Uit de praktijk van de medium voorziening op de Rehobothschool in Geldermalsen ............................. 6 Uit de praktijk van SBO Ds. Detmarschool te Ede .................................................................................. 8 Wat zijn cluster 2 activiteiten in de medium onderwijssetting TOS? ....................................................... 9 Wat is een medium onderwijssetting TOS? .......................................................................................... 10 Werken vanuit de Velden van Sardes ................................................................................................... 11 Wat wilden Kentalis en Berséba bereiken met de pilot? ....................................................................... 13 Nawoord ................................................................................................................................................ 17 Bijlage 1 Kentalis medium onderwijssettingen ..................................................................................... 18 Bijlage 2 Tijdlijn voorbereiding medium voorziening TOS .................................................................... 19 Bijlage 3 Afkortingen en verklaringen ................................................................................................... 20



Past het? Beschrijving pilot Medium Onderwijssetting Kentalis – Berséba Veel scholen en samenwerkingsverbanden in Nederland hebben zich voorbereid op de stelselwijziging Passend Onderwijs, die op 1 augustus 2014 is ingegaan. Kentalis, voorziening voor cluster 2 zorg, onderwijs en diagnostiek, en Berséba, samenwerkingsverband voor reformatorisch basis-, speciaal en voortgezet onderwijs regio Ede doen dit met pilots. Om vanuit de praktijk te kunnen ervaren, te leren en te delen, zijn er in nauwe samenwerking pilots georganiseerd op twee verschillende scholen. Binnen deze twee pilots wordt vormgegeven aan een Medium Onderwijssetting taalontwikkelingsstoornis (TOS) cluster 2, voor het regulier en het speciaal basisonderwijs. De uitvoering van de pilots liep van september 2013 tot augustus 2014. In bijlage 1, de pilots op een rij, leest u meer over de medium onderwijssettingen die vanuit Kentalis zijn opgezet. Oriënteert u zich op mogelijkheden om op uw eigen school een Medium Onderwijssetting cluster 2 te organiseren? Met de pilotbeschrijving die hier voor u ligt, nemen wij u mee in de praktijk van alledag en ontstaat er een beeld van hoe een medium onderwijssetting eruit zou kunnen zien. Zowel Kentalis als de Samenwerkingsverbanden oriënteren zich op mogelijkheden om in de komende schooljaren medium onderwijsvoorzieningen tecreëren. Ik hoop dat dit verslag u enthousiast maakt om het gesprek aan te gaan: hoe kunnen we met elkaar Passend Onderwijs voor cluster 2 leerlingen in een medium onderwijssetting vormgeven op uw school?

Ria Niessen Projectleider Kentalis Passend Onderwijs Oktober 2014


Uit de praktijk van de medium voorziening op de Rehobothschool in Geldermalsen ‘Sinds mijn kind meedoet met de medium voorziening zit hij veel lekkerder in zijn vel” zegt de moeder van Martijn, 6 jaar.

Martijn is leerling van de Rehobothschool in Geldermalsen en doet mee met de pilot Medium voorziening taalontwikkelingsstoornissen (TOS) in de onderbouw. Hierbij krijgt Martijn een programma aangeboden dat goed aansluit bij zijn onderwijsbehoefte. Hoe wordt een medium voorziening georganiseerd op de basisschool? De ambulante begeleider van Kentalis cluster 2 werkt twee dagdelen op basisschool de Rehoboth in Geldermalsen. Op de dagen dat de cluster 2 medewerker (ambulant begeleider) aanwezig is, meestal dinsdag en vrijdag, start zij om half 10 na de godsdienstles met het onderwijs aan de kinderen die deelnemen aan de medium onderwijssetting. Dit doet de cluster 2 medewerker niet alleen, dit doet zij samen in de klas met de leerkracht en vanuit gezamenlijke voorbereiding met de leerkrachten van de basisschool. In Geldermalsen zijn vier cluster 2 leerlingen van de pilot medium onderwijssetting op school. Vijftien leerlingen met een dergelijke vraagstelling profiteren van het onderwijsprogramma gericht op cluster 2 in de medium voorziening. Ook zij zitten verspreid over de onderbouw van basisschool de Rehoboth. Alle cluster 2 leerlingen wonen in Geldermalsen of in de aangrenzende plaatsen. Een van de leerlingen woont verder weg en komt speciaal voor de medium onderwijssetting naar de Rehoboth toe. Het vervoer is voor deze leerling via de gemeentelijke voorziening geregeld. De Rehobothschool in Geldermalsen sluit met dit onderwijsaanbod medium voorziening cluster 2 goed aan bij de onderwijsbehoefte van deze leerling en de ondersteuningsbehoefte van de leerkracht. Logopedie voor leerlingen met TOS TOS leerlingen in het regulier onderwijs van de Rehoboth in Geldermalsen krijgen logopedie van logopedisten uit de omgeving. Deze logopedisten werken op een vaste dag in de week op de schoollo-


catie. Zo kunnen zij leerlingen van cluster 2 en anderen leerlingen die logopedische ondersteuning nodig hebben begeleiden. Ook de logopediste wordt betrokken bij het handelingsgericht werken en de opgestelde doelen verwoord in het OPP van de cluster 2 leerling. Hoe wordt de cluster 2 leerling ondersteund? De Kentalis cluster 2 medewerker en de leerkracht van de Rehoboth werken samen aan een taalprogramma gericht op woordenschat onderwijs, denk stimulerende gespreksmethodieken en communicatieve vaardigheden. Dit zijn belangrijke ondersteunende elementen in het onderwijs voor cluster 2 leerlingen. De klas is in twee groepen verdeeld, de les is gezamenlijk voorbereid en er wordt om de beurt door de één les gegeven waarbij de ander de mogelijkheid heeft om te observeren. Na de les wordt er door de leerkracht en de cluster 2 medewerker tijd en ruimte gereserveerd voor de transfer (overdracht) van kennis en opgedane ervaringen. Zo kunnen vervolghandelingen en interventies voor de leerling worden besproken. Het doel is om de leerling zoveel mogelijk het reguliere curriculum te laten volgen. Transfer vindt ook plaats tijdens co-teaching activiteiten (good practice), via mailuitwisseling, via logboeken of contactschriften. Ook zien we het voorbeeld van de georganiseerde lesbox die klaarstaat in de speciale kast voor de leerlingen en direct ingezet kan worden door allen die met het kind werken: dezelfde materialen en dezelfde doelstelling. De transfer wordt gezien als wederzijdse kennisoverdracht en is een manier van samenwerken tussen de Kentalis medewerker en de reguliere leerkrachten. Hiermee wordt ook de kennis geëxpliciteerd en geborgd. De cluster 2 medewerker is frequent aanwezigheid op de reguliere school. Hij/zij fungeert als vraagbaak voor het schoolteam op het gebied van cluster 2 expertise en kan desgewenst scholingsvragen organiseren of beantwoorden.


Uit de praktijk van SBO Ds. Detmarschool te Ede

“

Mam, ik ga mijn hoofd leegmaken” “Een verrassende uitspraak, zoiets heb ik haar nog niet eerder horen zeggen” Dit vertelt de moeder van een leerling met een taalontwikkelingsstoornis naar aanleiding van de woorden van haar kind na een schooldag op de Ds. Detmarschool in Ede. De ouders geven aan dat zij merken dat er veel aandacht wordt besteed aan de taal- en de sociaal-emotionele ontwikkeling van hun kind op school en zij vinden dat heel belangrijk. Op de onderbouw van de SBO Ds. Detmarschool krijgen de kinderen die problemen hebben met spraak en taal met hun leerkracht twee dagdelen per week extra ondersteuning. Een ambulante begeleider van Kentalis Het Rotsoord is dan aanwezig. Hoe ziet het onderwijsprogramma eruit? Samen met de leerkracht en in aansluiting op wat er in de klas aangeboden wordt, worden er nieuwe woorden aangeboden (woordenschatonderwijs) en taal- en denkspelletjes gedaan. Ook het zelf leren vertellen en verwoorden staat centraal. Dit is een aspect dat veel accent krijgt in de woordenschatverwerving van leerlingen met TOS. Veel herhaling van nieuwe woorden en begrippen en deze leren toepassen in nieuwe situaties. Dat is waar de ambulante begeleider en de leerkracht zich voor inspannen. TOS leerlingen in het SBO onderwijs worden begeleid door een vast team van logopedisten die deel uitmaken van het schoolteam van de SBO Ds. Detmarschool. De leerkracht SBO en de cluster 2 medewerker Kentalis hebben als doel om structureel af te stemmen over het plan van aanpak van de leerling. Dit alles is terug te lezen in het handelingsplan gericht op het ontwikkelingsperspectief.


Wat zijn cluster 2 activiteiten in de medium onderwijssetting TOS? Deze activiteiten passen in het onderwijsprogramma. Het programma sluit aan bij de ondersteuningsbehoefte van de leerling. Dit wordt gezamenlijk voorbereid door de cluster 2 medewerker met de collega’s van de school bijvoorbeeld de intern begeleider of de leerkracht. De leerkracht kijkt naar het deel van de klas en de cluster 2 medewerker kijkt hoe specifieke cluster 2 activiteiten daarbij aansluiten. Enkele voorbeelden Woordenschatonderwijs Hierin leren de leerlingen nieuwe woorden, het maken van goede zinnen en basisregels voor de communicatie zoals groeten, bedanken, vragen en iets terugzeggen. Voorlezen en ook interactief voorlezen, samen een boek bespreken en een tekst uitwerken. We gebruiken hierbij prentenboeken om het plezier in lezen en het leren van nieuwe woorden of verhalen te stimuleren. DGM Denk stimulerende gespreksmethodieken is bedoeld om taal te leren gebruiken in situaties die uitstijgen boven het hier en nu. In Nederland wordt de methodiek veel gebruikt door logopedisten en leerkrachten. Principes DGM zijn: - gerichte vraagstelling door de volwassene - gedifferentieerde analyse van de antwoorden van het kind. Co-teaching De leerkracht en ambulante begeleider staan hierbij samen voor de klas. De taalactiviteiten worden samen voorbereid en onderwezen. Zo wordt er direct van elkaar geleerd en worden de leerlingen tegelijkertijd goed gevolgd. Taalgroepjes Onder leiding van de leerkracht, cluster 2 medewerker en/of onderwijsassistent of logopediste worden leerlingen in kleine groepjes begeleid rondom het centraal staande thema in de klas met taal. Dit gebeurt aan de hand van praatplaten, prentenboeken of bijpassend concreet materiaal. Op verschillende manieren wordt inhoud gegeven aan taal: spreken, luisteren, verhalen, gedichten, expressie, woordenschatverwerving. Aanpassingen en materialen op het vergroten van luistervaardigheden Bij leerlingen met TOS wordt ook veel aandacht besteed aan luistervaardigheden en begripsvorming. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen met TOS vaker moeite hebben met auditieve verwerking. Aangezien het onderwijsaanbod, de instructie, meestal talig wordt aangeboden is het van belang om te weten of de verbale informatie de kinderen ook bereikt. Een ondersteunend middel wordt in de pilotscholen ingezet: de Dynamic Soundfield. Dit is een microfoon met geluidsbox. De belangrijkste winst is hierbij dat de verstaanbaarheid van de leerkracht voor de leerlingen optimaal is. Als de leerkracht bijvoorbeeld een instructie geeft, helpt dit de kinderen bij het beter en geconcentreerder luisteren.


Wat is een medium onderwijssetting ? Met de wet Passend Onderwijs die in augustus 2014 is ingegaan, wordt beoogd dat kinderen zo dicht mogelijk bij huis, op een passende school, onderwijs kunnen volgen en daarbij ondersteuning krijgen die aansluit op hun onderwijsbehoefte. Vele scholen en samenwerkingsverbanden treffen nu maatregelen en regelingen om de uitvoering op de wet Passend Onderwijs toe te kunnen passen. Het speciale aanbod is gericht op leerlingen met een cluster 2 arrangement, in het oude stelsel zijn dit ‘Rugzakleerlingen’. Met Passend Onderwijs spreken we over onderwijsarrangementen cluster 2; licht, medium of intensief voor cluster 2 leerlingen.

Kentalis, voorziening voor cluster 2 zorg en onderwijs en Berséba, samenwerkingsverband (SWV) voor reformatorisch basis-, speciaal basis - en voortgezet onderwijs, werken al twee jaar samen binnen twee pilots op twee verschillende scholen; de Ds. Detmarschool in Ede voor speciaal basisonderwijs (SBO) en de Rehobothschool in Geldermalsen voor regulier basisonderwijs. Door de pilots leerden we hoe er vormgegeven kan worden aan een medium onderwijssetting voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis. Doel van de pilot Bij de start van de voorbereiding van de pilot in januari 2013 is daarbij het volgende doel geformuleerd: “Leerlingen met TOS, van reformatorische signatuur, bereiken met ondersteuning en de expertise vanuit cluster 2, maximale opbrengsten in een thuisnabij, passend, uitdagend onderwijsaanbod met respect voor de identiteit van de leerling”. Ook leerlingen met slechthorendheid, auditieve verwerkingsproblemen of problemen met communicatieve redzaamheid sluiten hierbij aan. De genoemde scholen zijn samen met Kentalis de samenwerking aangegaan om te werken aan een onderwijsaanbod Medium Voorziening, anticiperend op de wet voor Passend Onderwijs maar vooral om leerlingen kansrijk onderwijs te bieden:


Werken vanuit de Velden van Sardes Met het inrichten van de medium voorziening, ook wel medium onderwijssetting genoemd, zijn de velden van Sardes gehanteerd. De Velden van Sardes is bedoeld als instrument waarmee de onderwijsbehoefte van een individuele leerling kan worden vastgesteld en worden gekoppeld aan een adequaat onderwijsaanbod. We gebruikten dit instrument bij de organisatie en het inhoud geven van een medium onderwijssetting en de screening van de leerlingen die in aanmerking komen voor een medium onderwijssetting. Hieronder leest u de uitwerking hiervan: 1. Onderwijsmaterialen/curriculum. Aangepaste onderdelen op de leerlijn of curriculum voor de cluster 2 leerling. Wekelijkse instructie voor de cluster 2 leerling. Speciale lessen gegeven in kleine groepjes. Gebruik van ondersteunende materialen. De leerling ontvangt regelmatig ondersteuning van een cluster 2 leerkracht/ambulant begeleider bij alle didactische vakken. De leerling ontvangt regelmatig ondersteuning bij sociaal en emotionele ontwikkeling en het leren. 2. Expertise/kennis/vaardigheden De ambulante begeleider beschikt over cluster 2 specifieke kennis volgens het competentieprofiel van de leerkracht cluster 2. Voor een enkele leerling is een specifieke ondersteuning Nederlands met Gebaren (NMG) of Nederlandse Gebaren taal (NGT) aanwezig. 3. Benodigde expertise in functies Een ambulante begeleider of cluster 2 leerkracht werkt als co-teacher en coach (mogelijk aanvulling met vakleerkracht NGT/NMG en een logopedist met specifieke kennis cluster 2). Een pedagoog/psycholoog met specifieke kennis cluster 2 kan worden ingezet om specifieke vragen te bespreken. 4. Fysieke omgeving De leerling heeft incidenteel een rustige werkplek nodig om opdrachten uit te kunnen voeren (beschikbaar lokaal). De leerling heeft groepsgenoten nodig die accepteren dat er in bepaalde situaties soms anders gereageerd wordt. De leerling heeft regelmatig aangepaste communicatiemiddelen nodig. 5. Tijd en aandacht De leerling heeft wekelijks behoefte aan ondersteuning door een medewerker cluster 2. De leerling heeft mogelijk behoefte aan individuele logopedische ondersteuning (regulier of vanuit cluster 2). Talig onderwijs wordt door een logopedist ondersteund. Samenwerking met anderen Soms heeft een leerling andere specifieke ondersteuning nodig naast het reguliere aanbod en de cluster 2 onderwijsvormen. Voorbeelden hiervan zijn o.a. speltherapie, motorische therapie. Dit staat tevens beschreven in het OPP van de leerling. 11 Beschrijving pilot Medium Onderwijssetting taalontwikkelingsstoornis Kentalis-Berséba oktober 2014

In de overleggen met ouders en school en andere betrokkenen wordt hier aandacht aan besteed. Met elkaar wordt besproken welk deel ondersteund kan worden op het behalen van de onderwijsdoelen van de leerling. Gezamenlijke ambitie. De vorm van samenwerken in een medium onderwijssetting is nieuwe manier. We hebben ervaren dat een gezamenlijke drive en bereidheid tot samenwerken bepalend is voor het welslagen van de medium onderwijssetting cluster 2. Het delen en uitwisselen van visie en inzicht ten behoeve van de cluster 2 leerlingen is nodig om vorm en inhoud te kunnen geven aan het onderwijsaanbod. In de medium onderwijssetting gaan we uit van een reguliere begeleiding voor de cluster 2 leerling en alleen een speciale aanpak als het niet anders kan. Omdat de cluster 2 medewerker twee dagdelen werkzaam is in de medium setting kan hij/zij vragen direct beantwoorden of inbrengen op het expertisecentrum van Kentalis. De cluster 2 medewerker heeft als het ware een spilfunctie in de medium onderwijssetting met betrekking tot cluster 2 expertise. Door de frequente aanwezigheid en zichtbaarheid van de cluster 2 medewerker in de reguliere school kan er snel geanticipeerd worden op de vraag over een leerling. Logopedie Alle pilotleerlingen in de medium onderwijssetting krijgen logopedische ondersteuning. Op de reguliere basisschool in Geldermalsen zijn dit logopedisten vanuit de periferie die op een vast moment op school werken. Onder schooltijd worden leerlingen logopedisch begeleid. De cluster 2 medewerker in de medium setting heeft ook nauw samengewerkt met de logopedisten van de cluster 2 leerling. In het SBO onderwijs is een deskundig team van logopedisten aanwezig. De samenwerking tussen de logopedisten, cluster 2 medewerkers en de leerkrachten is in het pilotjaar geïntensiveerd en de gezamenlijke aanpak vond steeds meer plaats in de klas.


Wat wilden Kentalis en Berséba bereiken met de pilot? • • •

• • •

•

Cluster2 TOS leerlingen participeren en integreren goed op de school in de thuisnabije omgeving van de leerling. Er wordt onderwijs geboden afgestemd op de onderwijsbehoefte van de leerling uit cluster 2. Het welbevinden van de cluster 2 leerlingen in de Medium voorziening is goed. Met andere woorden: De pilot cluster 2 leerlingen voelen zich begrepen en veilig in de reguliere schoolomgeving. De cluster 2 leerlingen behalen de doelen beschreven in het ontwikkelingsperspectief (OPP). De medewerkers van Kentalis bieden vanuit specifieke kennis van cluster 2 onderwijs ondersteuning aan de leerkrachten binnen het reguliere onderwijs. Doordat reguliere leerkrachten meer kennis vergaren met betrekking tot taalontwikkelingsstoornissen, zijn zij in staat om onderwijs te bieden dat aansluit op de behoefte van de cluster 2 leerling. Onderwijs bieden dat gericht is op de zelfstandigheid van de cluster 2 leerling. De ouders hebben een betrokken rol in het proces en daardoor een positieve meerwaarde in het onderwijsproces van hun kind.


Wat hebben we geleerd? Conclusies, opbrengsten en ervaringen: Nu de pilotfase met een medium onderwijssetting voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis afgerond per juli 2014 kunnen we de conclusies en aanbevelingen met u delen. Door de regelmatige evaluaties gedurende het pilotjaar met alle betrokken van de beide scholen en Kentalis kunt u hieronder lezen wat de bevindingen zijn. Aantal leerlingen en tijd Om een medium voorziening in te richten en te organiseren is het nodig om 6 leerlingen met een medium onderwijsarrangement cluster 2 te herbergen in de school. Met dit urenaantal gekoppeld aan het toegekende arrangementen van de leerlingen is het mogelijk om de tijd voor een cluster 2 medewerker te clusteren. Zo wordt het mogelijk dat een cluster 2 leerkracht een hele dag of 2 dagdelen werkzaam kan zijn op de reguliere school o.a. ten behoeve van de cluster 2 leerlingen op deze school. Organisatie De organisatievorm van de medium onderwijssetting in de pilotscholen is uitgegaan van inclusief onderwijs. Dat wil zeggen dat de cluster 2 leerlingen verspreid kunnen zitten over de school en de medium onderwijsvoorziening zich aansluit op de onderwijsbehoefte in de klas of daarbuiten. Regulier waar het kan, speciaal waar het moet. Het uitgangspunt in een medium voorziening TOS is om aan te sluiten op de methodes, materialen en het programma van de reguliere school. Er wordt hierbij gekeken naar de individuele onderwijsbehoefte van de leerlingen in de medium onderwijsvoorziening. De cluster 2 medewerker in samenwerking met de school hanteren jaarlijks een flexibele organisatievorm om de leerlingen te ondersteunen. Consultatie en advies De Kentalis medewerker is wekelijks, verspreid over twee dagdelen, op school aanwezig. Daardoor kunnen de leerkrachten hem/haar consulteren op gerichte onderwijsvragen voor cluster 2 leerlingen. Alle cluster 2 gerelateerde vragen op didactisch, communicatief, sociaal De Kentalis medewerker is zichtbaar in de reguliere school en kan daardoor snel inspelen, adviseren en meedenken over gerelateerde cluster 2 vragen; Zichtbare en regelmatige aanwezigheid van cluster 2 medewerkers vergroot de mogelijkheid tot het aanvragen van consultatie en advies waardoor snellere interventie mogelijk is. Vooral bij jonge kinderen, voor wie de taalontwikkeling in de taalgevoelige leeftijdsfase veel aandacht behoeft, is dit van groot belang. Veiligheid en welbevinden van de leerlingen Om het gevoel van veiligheid en welbevinden van de leerlingen t.o.v. de medeleerlingen van de school in kaart te brengen zijn er enkele meetmomenten geweest gedurende het pilotjaar. Er is gebruik gemaakt van de veiligheidsthermometer, CITO Zien en sociometrie. De veiligheidsthermometer is een instrument dat dat deel uitmaakt van een grootschaliger onderzoek waarin het welbevinden en de sociale positie van leerlingen van Kentalis in het regulier onderwijs in lichte en medium arrangementen onderzocht wordt. Dit instrument geeft zicht op gevoelens van (on)veiligheid van de leerlingen. Hoe voelen leerlingen zich op verschillende plekken in en om school. 14 Beschrijving pilot Medium Onderwijssetting taalontwikkelingsstoornis Kentalis-Berséba oktober 2014

Er zijn 2 metingen verricht in het pilotjaar in november 2013 en juni 2014 en er is een analyse gemaakt van de gegevens. Uit de 0-meting blijkt dat het goed gesteld is met het gevoel van veiligheid van de leerlingen cluster 2 op beide pilotscholen. De gang, het schoolplein, de muziekles en de gymles zijn plaatsen en situaties waarin cluster 2 kinderen zich veilig voelen net als de medeleerlingen in vergelijking met andere kinderen uit het onderzoek. Uit de 1-meting is gebleken dat het gevoel van veiligheid op de SBO school een aandachtspunt is en op de PO school is het gevoel van veiligheid goed. Met de methode Zien als LVS wordt over het algemeen betrokkenheid en welbevinden gescoord. Op beide pilotscholen is de uitkomst van Zien dicht bij het landelijk gemiddelde blijkt uit de score. CocreatieTussen de leerkrachten van de Mediumvoorziening en de Kentalis medewerkers is een intensieve samenwerking ontstaan die over het algemeen als positief en vruchtbaar wordt beschouwd; het samenwerken en het begeleiden, in aansluiting op de onderwijsbehoefte van het cluster 2 kind en de ondersteuningsbehoefte van de leerkracht, wordt als een verrijking gezien. De medium voorziening zorgt ervoor dat TOS leerlingen het reguliere onderwijs kunnen volgen met ondersteuning van Kentalis. De ondersteuning sluit aan bij de onderwijsbehoefte van deze leerling en de ondersteuningsbehoefte van de leerkracht uit de reguliere school. Door de samenwerking van de school en Kentalis kan er ingespeeld worden op de actuele scholingsbehoefte op cluster 2 gebied van de reguliere school. In het pilotjaar betekende dit dat Kentalis medewerkers in samenwerking met de logopedisten op beide locaties, communicatiecursussen hebben opgezet voor leerlingen van de bovenbouw. Het aanbod van het lesprogramma is hiermee uitgebreid met DGM en communicatiegroepjes. Er is uitgegaan van zoveel mogelijk begeleiding in de klas door de cluster 2 medewerker en de leerkracht. Co-teaching Co-teaching en directe begeleiding zijn ondersteuningsvormen die in beide scholen meer body hebben gekregen en gemeengoed zijn geworden in de pilots medium voorziening. Vanuit de evaluaties blijkt dat dit een effectieve vorm van samenwerken is waarin de leerkracht zich gesteund weet en inzichten kan delen met de cluster 2 medewerker en vice versa over de opgedane ervaringen. Door de regelmatige samenwerking rondom de leerlingen met een medium ondersteuningsarrangement is evalueren en bijstellen van handelingen sneller gerealiseerd indien dit nodig blijkt. Scholing Alle betrokken leerkrachten van beide scholen volgden de cursusavond voor de start van de pilots ‘Herken ESM’ (ESM wordt nu TOS genoemd); Een inventarisatie van onderdelen waar leerkrachten en anderen meer kennis over wilden krijgen heeft plaatsgevonden. De cluster 2 medewerker krijgt kennis overgedragen uit het reguliere veld. Het uitgangspunt is: ‘Leren van elkaar’. Zo is een de gezamenlijke gerichtheid ontstaan op TOS en cluster 2 specifieke ondersteuning. Dit komt de leerling ten goede Leerlingen met TOS worden in een medium voorziening eerder en sneller gesignaleerd door de bereikbaarheid van de cluster 2 medewerker die wekelijks op de locatie werkzaam is. Het effect hiervan is dat er sneller en vaak op jongere leeftijd ondersteuning geboden kan worden. Essentieel voor leerlingen in de vroege taalontwikkelingsfase.

Extra handen in de klas 15 Beschrijving pilot Medium Onderwijssetting taalontwikkelingsstoornis Kentalis-Berséba oktober 2014

Doordat er gezamenlijk les wordt gegeven door de cluster2 medewerker en de leerkracht zijn er meer helpende handen om de leerlingen te begeleiden. De zichtbaarheid van cluster 2 We zien dit terug in een zogenaamde woordmuur in de klassen, visualiseren van het gesproken woord d.m.v. ondersteunende gebaren; het gebruik van de Dynamic Soundfield, picto-gebruik, zichtbare plaatjes van gebaren, Co-teaching en coaching zijn gestart en wordt toegepast en blijkt een goed werkende manier te zijn om expertise te delen en uit te wisselen. Koppelen van visualiseren aan leesmethode (klanken en letters en plaatjes) Didactische ontwikkeling beschreven vanuit het OPP De doelstellingen beschreven in het OPP van de leerling zijn geëvalueerd in de meeste gevallen behaald. Ouders Ouders zijn allemaal tevreden of zeer tevreden over hoe de begeleiding is verlopen in de school en met samenwerking van Kentalis. Ook ouders van leerlingen die hebben meegelift op het programma dat in de pilotfase werd geboden waren blij waren met de begeleiding en zagen vooruitgang bij hun kind. In het SWV zal gekeken worden hoe deze leerlingen gevolgd en begeleid kunnen worden indien deze leerlingen niet gearrangeerd worden voor cluster 2. Ouders van pilotleerlingen zijn tevreden tot zeer tevreden over de samenwerking. Samenwerking in de klas De logopedisten van de SBO komen regelmatig in de klas voor observatie. Dit heeft als doel om de ontwikkeling en communicatie van de TOS leerlingen in de groepssituatie te volgen. In overleg met de leerkracht en de Kentalis ambulant begeleider wordt de communicatie zowel vanuit logopedische perspectief als vanuit didactisch handelingsgericht perspectief gevolgd en besproken richting plan van aanpak. Deze begeleiding vanuit multidisciplinaire visie wordt als meerwaarde ervaren. Het komt de begeleiding van de TOS leerlingen ten goede. Materialen en fysieke omgeving In beide pilotscholen wordt gewerkt met de Dynamic Soundfield. De Dynamic Soundfield geeft meerwaarde bij de ondersteuning van de verbale instructie en bij het vergroten van de auditieve vaardigheden; Luisteren is de belangrijkste voorwaarde voor leren. Met ondersteuning van de Dynamic Soundfield worden positieve effecten bereikt: De leerlingen zijn aandachtiger en leren zo sneller; De Soundfield biedt ondersteuning bij aandachts-en leerproblemen en bij taalachterstand;


Nawoord Stel u kiest voor een medium voorziening op uw school, wat betekent dit dan voor uw school? Het betekent onder andere een intensievere samenwerking tussen uw school en medewerkers van Kentalis. De cluster 2 medewerker maakt meer deel uitmaakt van uw team. De kennis van cluster 2 wordt gedeeld in de school d.m.v. collegiale consultatie of samenwerken in de klas. Hierdoor wordt ook de expertise van uw schoolteam ook vergroot. De school heeft de zorgplicht voor de cluster 2 leerling. Kentalis sluit zo direct mogelijk aan met de ondersteuningsplicht t.a.v. cluster 2 leerlingen. Dit heeft effect op de onderlinge zorgstructuur, het inzage krijgen in het LVS van desbetreffende leerlingen; Door de kennis, ervaring en expertise met elkaar te delen en daardoor te vergroten kan uw school straks leerlingen met TOS en andere gerelateerde cluster 2 vraagstellingen, onderwijs bieden dat goed aansluit bij de onderwijsbehoefte van die leerlingen. Indien uw school vanuit het bijbehorende samenwerkingsverband als een school met een medium onderwijssetting wordt aangemerkt, kunnen leerlingen uit de nabije omgeving met een toegekend cluster 2 begeleidingsarrangement uw school met een medium onderwijssetting cluster 2 bezoeken. Met Passend Onderwijs blijven ook de speciale scholen voor cluster 2 leerlingen bestaan, want sommige kinderen leren het beste op een speciale school. Leerlingen met een door de nieuwe Commissie van Onderzoek toegekend intensief arrangement, komen in aanmerking voor een Kentalisschool waar een intensief arrangement geboden wordt voor leerlingen die deze ondersteuning nodig hebben. De te ontwikkelen medium voorzieningen voor cluster 2 leerlingen, bieden een mogelijkheid voor een tussenvorm van een intensief en een licht arrangement. Er is wekelijkse ondersteuning vanuit Kentalis in samenwerking met de leerkrachten van uw school voor een kleine groep cluster 2 leerlingen van minimaal 6 leerlingen met een toegekend arrangement. Wij hopen dat u geïnteresseerd bent in het model medium voorziening voor cluster 2 leerlingen en gaan graag daarover het gesprek met u aan.


Bijlage 1 Kentalis medium onderwijssettingen Alle voorzieningen, intensief medium en licht ondersteuning voor cluster 2 leerlingen zijn door middel van pilots uitgewerkt, verspreid door heel Nederland. Nieuwe vormen die vanuit Kentalis op deze manier zijn uitgezet met als doel beter aan te sluiten op het aanbod in het reguliere onderwijs. Kentalis werkt intensief samen met samenwerkingsverbanden en reguliere scholen om passend onderwijs voor cluster 2 leerlingen te organiseren en te borgen. U leest hier meer over in toegevoegde bijlage. Kentalis medium onderwijssettingen op een rij: Zwolle: medium en intensief arrangement Samenwerking met de vmbo-afdeling van Thorbecke Scholengemeenschap. Hier is een zogenaamde school-in-school constructie opgezet: vijftien leerlingen van Kentalis de Enkschool en Kentalis ambulante dienstverlening volgen hier een medium of intensief arrangement (voorziening) binnen de reguliere school. Tien leerlingen volgen een intensief arrangement; ze zitten in een aparte klas maar doen veel samen met leeftijdsgenoten uit andere klassen. Ze volgen bijvoorbeeld het introductieprogramma en doen mee met culturele en sportieve activiteiten. Vijf leerlingen zitten in het medium arrangement: zij zitten in de klas met ‘reguliere’ leerlingen en krijgen intensieve begeleiding van een medewerker van Kentalis. Urk: medium onderwijssetting In Urk werken we samen met reguliere basisschool de Harmpje Visserschool. Vijf kleuters met een taalontwikkelingsstoornis doen mee aan de pilot en zitten in een medium arrangement. De leerkrachten van deze school krijgen ondersteuning van een logopediste, een leerkracht en een onderwijsassistente van Kentalis. Geldermalsen en Ede: medium onderwijssetting Vanuit het reformatorisch samenwerkingsverband Berséba werkt Kentalis nauw samen met de Rehobothschool Geldermalsen en SBO Ds. Detmar in Ede. Regio Zuid: medium arrangement Kentalis Talent in Sint-Michielsgestel werkt samen met Openbare Basisschool de Bolster. Samen hebben zij een medium arrangement ‘vormgegeven’ voor dove -en slechthorende leerlingen. Negen leerlingen van Kentalis krijgen met co-teaching, les op de Bolster. Co-teaching betekent dat een reguliere leerkracht en een Kentalis leerkracht samen het onderwijs verzorgen. De negen leerlingen zijn verspreid over drie groepen en krijgen extra begeleiding van een leerkracht van Kentalis Talent.


Bijlage 2 Tijdlijn voorbereiding medium voorziening TOS December 2012 - juli 2013 Opstart pilotteam en aanstelling projectleider Kentalis en projectleider SWV. Start met een vanuit Kentalis geformeerd pilotteam in samenwerking met de coördinator van SWV Berséba. Intentieverklaring opgesteld op bestuursniveau over de toepassing van samenwerking tussen beide partners Kentalis/ Berséba, en de daaruit vloeiende financiële afspraken. De coördinator SWV Berséba met de projectleider Kentalis bezoeken de kandidaat scholen. Hierbij is de motivatie om passend onderwijs concreet te maken binnen de school een uitgesproken wens. De samenwerkingsverklaring wordt door beide betrokken partijen op bestuursniveau ondertekend. Aansluiting pilotteam directie en een logopediste van de Ds. Detmar en Rehoboth school. Zij participeren in de te starten pilot TOS Medium Voorziening. Voorbereiding op inhoud van de onderwijssetting in de pilots volgens de doelgerichte activiteiten planning (DAP strategie) Screening en toeleiding tot arrangeren van de leerlingen die meedoen aan de Medium Voorziening. Samenstellen van groepen, keuzes maken voor inclusief onderwijs. De TOS leerlingen zullen verspreid in de onderbouw in de reguliere groepen participeren. Cluster 2 specifieke handelingen gericht op onderwijs en TOS worden geformuleerd. Voorbereiding scholing activiteiten van reguliere leerkrachten die werken met TOS en van de cluster 2 medewerker Afsluiting voorbereidende fase met een scholingsaanbod voor de leerkrachten van de SBO Detmar en de Rehobothschool. “Herken ESM” met als doel meer en specifiekere signalen van ESM, nu te noemen TOS, te herkennen. Juli 2013 Informatie voor ouders van de geselecteerde cluster 2 leerlingen op de beide kandidaat scholen. Informatie betreft de te starten pilot, doelen van de pilot richting Passend Onderwijs en educatief partnerschap. September 2013 - augustus 2014 Pilot medium onderwijssetting TOS werk in uitvoering. September - oktober 2014 Uitwerken van de blauwdruk en resultaten, voorbereiden presentaties en implementatie, inventarisatie nieuwe initiatieven.


Bijlage 3 Afkortingen en verklaringen

ESM:

ernstige taal en spraak moeilijkheden

TOS:

taalontwikkelingsstoornis, deze term wordt nu officieel gehanteerd i.p.v. ESM

SH:

slechthorendheid

SBO:

speciaal basisonderwijs

BAO:

regulier basisonderwijs

AD:

ambulante dienst

LGF:

leerlinggebonden financiering

SWV:

samenwerkingsverband

POO:

pakket onderwijs Ondersteuning

DGM:

denk stimulerende gespreksmethodieken bedoeld om taal te leren gebruiken in situaties die uitstijgen boven het hier en nu. In Nederland wordt de methodiek veel gebruikt door logopedisten en leerkrachten. Principes DGM zijn: - gerichte vraagstelling door de volwassene. - gedifferentieerde analyse van de antwoorden van het kind.

TBT:

trajectbegeleidersteam

Auditieve verwerking: goed horende leerlingen met problemen bij het verwerken van geluidsprikkels en/of gesproken taal


Beschrijving pilot Medium Voorziening TOS Berséba en Kentalis

Recommend Documents