Bereikbaarheid van voorzieningen – wat is een acceptabele afstand? Voor de Provincie Groningen is het een uitdaging om de bereikbaarheid van voorzieningen op een zo hoog mogelijk peil te houden, zeker gezien de relatief dunne bevolking met een dalende en vergrijzende bevolking. We zien dat vooral op het platteland het voorzieningenaanbod sterk terugloopt. Daardoor moeten langere afstanden worden afgelegd om een voorziening te bereiken. Dat geldt in mindere mate voor de stad, maar ook daar is een goede bereikbaarheid van voorzieningen van belang. Aan het Groninger panel is daarom gevraagd wat ze een acceptabele afstand vinden om af te leggen naar een aantal basisvoorzieningen1.
Acceptabele afstand per voorziening Rond de 60% van de Groningers vindt het acceptabel om een afstand tussen de 1 en 5 kilometer af te leggen voor een voorziening. Uitzonderingen zijn de speelmogelijkheden voor kinderen en de middelbare scholen. Groningers willen niet ver reizen om met hun kinderen een speeltuin te bezoeken. Dit zijn duidelijk voorzieningen die in de eigen buurt beschikbaar moeten zijn. acceptabele afstand: speelplek kinderen
< 1 km
76%
1-5 km
21%
5-10 km
2%
> 10 km
1% 0%
20%
40%
60%
80%
100%
Voor de middelbare school zijn de mensen juist bereid om grotere afstanden af te leggen. Zo vindt bijna een kwart van de panelleden het acceptabel om hier meer dan 10 kilometer voor te reizen. Een bepaalde mate van ‘gewenning’ zal hier een rol in spelen, immers voor de middelbare scholen reizen de jongeren nu al verder (CBS, 2013). Ook kunnen deze verschillen gerelateerd worden aan hoe belangrijk Groningers de voorzieningen in hun buurt vinden: van alle voorzieningen wordt de aanwezigheid van een middelbare school in de eigen woonbuurt het minst belangrijk gevonden.
1
Het gaat dan om: de supermarkt, bank/pinautomaat, postagentschap, basisschool, middelbare school, huisarts (post), sportvereniging, dorpshuis/wijkcentrum, bibliotheek/bibliobus en speelmogelijkheid voor kinderen.
acceptabele afstand: middelbare school
< 1 km
5%
1-5 km
29%
5-10 km
43%
> 10 km
24% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
Kijk in bijlage 1 voor de acceptabele afstand van alle basisvoorzieningen.
Verschillen tussen stedelingen en plattelandsbewoners Het merendeel van zowel de stedelingen als plattelanders vindt dat de voorzieningen tussen de 1 en 5 kilometer moeten liggen, maar we zien ook grote verschillen. Nog geen 20% van de plattelandsbewoners zegt dat ze een supermarkt binnen 1 kilometer afstand willen hebben, terwijl 43% van de stedelingen dat wil. Daarentegen zijn plattelanders bereid om verder te reizen voor hun dagelijkse boodschappen: twee op de tien vindt het prima dat de supermarkt op een afstand tussen de 5 en 10 kilometer ligt, nog geen 3% van de stedelingen vindt dit. Soortgelijke verschillen vinden we ook voor de pinautomaat en de postkantoren. acceptabele afstand: supermarkt 57% 53%
60% 50%
43%
40% 30% 20%
stedeling
20%
19%
plattelander
10%
3%
1%
4%
1% 0%
0% < 1 km
1-5 km
5-10 km
>10 km
geen mening
acceptabele afstand: bank/pinautomaat 60%
55%56%
50% 40%
37%
30%
stedeling
20%
19%
20%
plattelander
6%
10%
1%
4%
1% 1%
0% < 1 km
1-5 km
5-10 km
>10 km
geen mening
Naar verhouding willen meer bewoners van het platteland de sportvereniging en de bibliotheek binnen een afstand van 1 kilometer van hun directe woonomgeving hebben. Juist meer stedelingen zijn bereid hiervoor wat verder te reizen. De verschillen zijn echter wel minder groot. Hetzelfde geldt ook voor het dorpshuis en de basisschool. acceptabele afstand: sportvereniging 50%
46% 42%
40%
30%
24% 21%
21%20%
20%
plattelander
11%
10%
stedeling
6%
3%
6%
0% < 1 km
1-5 km
5-10 km
>10 km
geen mening
acceptabele afstand: bibliotheek 60% 48% 43%
50% 40% 30% 20% 10%
23%21%
17%18% 9%
stedeling plattelander
13% 3%
6%
0% < 1 km
1-5 km
5-10 km
>10 km
geen mening
Voor de middelbare school, de huisarts en de speelplekken voor kinderen vinden we geen prominente verschillen.
Verschillen naar leeftijd Een ander verschil vinden we als we de acceptabele afstand naar een voorziening relateren aan leeftijd. Hoe ouder de mensen zijn, hoe vaker ze een voorziening binnen een afstand van 1 kilometer willen hebben. Onderstaande figuur laat dat zien voor de huisarts. Een derde van de 65-plussers vindt de acceptabele afstand naar een huisarts minder dan 1 kilometer, 12% van de 18-34 jarigen zegt dit. Dit heeft alles te maken met de mobiliteit van de mensen waarbij we verwachten dat vooral de oudere inwoners van de provincie Groningen meer moeite zullen hebben om naar een bepaalde voorziening toe te gaan. acceptabele afstand: huisarts (post) 70% 60% 50% 18-34jr
40%
35-49jr
30%
50-64jr
20%
65jr en ouder
10% 0% < 1 km
1-5 km
5-10 km
> 10 km
geen mening
Overigens vinden we voor de speelplekken voor kinderen juist dat vooral de jongere leeftijdsgroepen van mening zijn dat deze voorziening dichtbij moet zijn. Ouderen maken juist minder gebruik van deze voorzieningen omdat ze geen kleine kinderen meer hebben. Hoe ouder de mensen , hoe vaker ze aangeven dat ze geen mening hebben.
Samenvattend
Voor het merendeel van de Groningers is het acceptabel om een afstand tussen de 1 en 5 kilometer af te leggen naar een voorziening. Behalve naar de speelplekken voor kinderen. Mensen vinden dat die in de directe woonomgeving beschikbaar moeten zijn. Tegelijk zijn Groningers bereid om naar de middelbare school grotere afstanden af te leggen. Een kwart van de panelleden wil hier meer dan 10 kilometer naar reizen. Relatief veel bewoners van het platteland vinden het acceptabel om verder naar de supermarkt, de pinautomaat en het postkantoor te reizen, terwijl stedelingen deze voorzieningen binnen 1 kilometer van hun woonplek willen hebben. Naar verhouding zijn meer stedelingen juist weer bereid om iets verder te reizen naar de sportclub, de bibliotheek en het wijkcentrum/dorpshuis dan plattelanders. Ten slotte, hoe ouder de mensen zijn, hoe vaker ze een voorziening binnen een afstand van 1 kilometer willen hebben.
Sociaal Planbureau Groningen www.sociaalplanbureaugroningen.nl/
[email protected] 050-5770101 Contactpersoon voor dit onderwerp: Carola Simon (
[email protected])
Bijlage 1: acceptabele afstand per voorziening middelbare school < 1 km
Huisarts (post) < 1 km
5%
1-5 km
1-5 km
29%
5-10 km
43%
> 10 km 10%
20%
59%
5-10 km
16%
> 10 km
24% 0%
23%
30%
40%
50%
2% 0%
20%
supermarkt < 1 km
< 1 km
1-5 km
55%
1-5 km
57%
26%
> 10 km
2% 0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
6% 0%
10%
bank/pinautomaat < 1 km
< 1 km
1-5 km
56%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
14% 3% 0%
10%
< 1 km
1-5 km
54%
10%
20%
30%
30%
40%
50%
60%
14%
1-5 km
58%
22%
> 10 km
5% 0%
20%
5-10 km
22%
> 10 km
60%
bibliotheek
20%
5-10 km
50%
55%
postagentschap < 1 km
40%
1-5 km
> 10 km
2% 0%
30%
28%
5-10 km
13%
> 10 km
20%
dorpshuis/wijkcentrum
28%
5-10 km
80%
11%
5-10 km
12%
> 10 km
60%
sportvereniging
30%
5-10 km
40%
40%
50%
60%
6% 0%
20%
40%
60%
80%
speelplek kinderen
basisschool < 1 km
< 1 km
30%
1-5 km
1-5 km
59%
5-10 km
9%
> 10 km
1% 0%
20%
40%
60%
76%
80%
21%
5-10 km
2%
> 10 km
1% 0%
20%
40%
60%
80%
100%
