Bepalende factoren voor Constructieve veiligheid Projectvoorstel Projectleider: ir. K.C. Terwel Delft, 19 december 2012
Aan: Bouwend Nederland VNConstructeurs NLingenieurs
Samenvatting Constructieve veiligheid in projecten, een onderzoek naar bepalende factoren Door het Platform Constructieve Veiligheid zijn diverse activiteiten ontwikkeld om het inzicht in oorzaken van fouten te vergroten en voorwaarden voor borging van constructieve veiligheid aan te geven. Resultaten zijn onder andere vastgelegd in Leren van instortingen (2006), Borging constructieve veiligheid bij 15 projecten (2008), Falend constructies (2010) en Evaluatie ABCmeldpunt (2011). Door de TUDelft wordt een aanvullend onderzoek voorgesteld om die factoren in kaart te brengen welke een duidelijke invloed hebben op de constructieve veiligheid in een project; het gaat dan zowel om persoonlijke als ook om organisatorische factoren. De opzet van het onderzoek is zodanig dat het: • verklaringen oplevert over de verschillen in prestaties op het gebied van constructieve veiligheid in projecten • de deelnemers aan het onderzoek bewust maakt van verschillen in hun eigen projectervaringen en daarmee bijdraagt aan een eigen leerproces • de organisaties waar de deelnemers werkzaam zijn helpt met de aandacht vestigen op het thema constructieve veiligheid en informeert over factoren die bepalend zijn voor de verschillen in succes bij de eigen projecten • optioneel de mogelijkheid biedt voor een benchmark-vergelijking van de eigen bevindingen van personen en organisaties met het gemiddelde resultaten uit het overall onderzoek. De werkwijze is als volgt: via Bouwend Nederland, NLingenieurs en VNconstructeurs worden bedrijven gevraagd deelnemers op te geven. Deelnemers zijn projectleiders/ bedrijfsleiders van bouwbedrijven, bouwmanagers van adviesbureaus of opdrachtgevers of ontwikkelaars en ontwerpende constructeurs. Totaal ca. 200 deelnemers. De deelnemers wordt gevraagd een digitale enquête te beantwoorden. Deze enquête bestaat uit 2 delen: een vergelijking van een zelf te kiezen project met relatief weinig bedreigingen met een project met relatief veel bedreigingen en daarnaast een deel waarin de mening kan worden gegeven over de meest bedreigende factoren voor constructieve veiligheid. De projecten blijven anoniem. De resultaten van de enquête worden statistisch verwerkt en gerapporteerd, waarna ze geschikt zijn voor overleg in de sector en in de bedrijven. Een vergelijk van de resultaten van een persoon of bedrijf met de benchmark levert mogelijk nuttige informatie op over sterke en zwakke punten. Aan deelnemende bedrijven die een persoonlijk benchmarkrapport willen, zal een financiële bijdrage worden gevraagd. Voor overige deelnemers is het onderzoek kostenloos.
Projectvoorstel Constructieve Veiligheid | Pagina 2 van 7
Waarom?: [Achtergrond] Sinds de oprichting van het Platform Constructieve Veiligheid in 2008 zijn er diverse initiatieven geweest die inzicht gaven in factoren die invloed kunnen hebben op constructieve veiligheid, zoals: -ABCmeldpunt; meldpunt voor bouwfouten kunnen, die vervolgens worden geanalyseerd op met name technische oorzaken -rapport Falende constructies; analyse naar oorzaken van 15 schadegevallen op micro(individu) meso- (organisatie) en macroniveau (sector). -rapport met onderzoek borging constructieve veiligheid bij 15 projecten Deze onderzoeken hebben veel bijgedragen aan het inzicht in factoren die constructieve veiligheid kunnen beïnvloeden. Door deels specifieke focus op projecten waar het misging (ABC en Falende constructies), deels focus op mesoniveau bij een beperkt aantal cases (onderzoek borging 15 projecten) en deels een exploratieve opzet met een beperkt aantal cases (onderzoek borging 15 projecten) is het nog gewenst om meer duidelijkheid te krijgen over de factoren op organisatie- en individueel niveau die daadwerkelijk invloed hebben op de constructief veiligheid van een project. Het doel van het onderzoek luidt daarom als volgt.
Wat? [Doel onderzoek] In kaart brengen welke factoren op meso- en microniveau een duidelijke invloed hebben op de constructieve veiligheid van een project. Constructieve veiligheid is de afwezigheid van onacceptabel gevaar door het bezwijken van een bouwwerk of een onderdeel ervan. Of, kort door de bocht: een constructief veilig gebouw is de gehele referentieperiode bestand tegen alle krachten die op het gebouw werken.
Hoe? [Beschrijvend model als uitgangspunt]: Om na te gaan welke factoren een duidelijke invloed hebben op de constructieve veiligheid van een project, is het eerst nodig een overzicht te maken van factoren die mogelijk van invloed zijn. Op basis van een internationale literatuurstudie op het gebied van organisatiekunde en veiligheidskunde is door Karel Terwel (TUDelft) een lijst opgesteld met mogelijk beïnvloedende variabelen (figuur 1). Na een vergelijk met Nederlandse literatuur betreffende constructieve veiligheid en na beoordeling door enkele deskundigen is duidelijk geworden dat deze lijst vooralsnog volledig is.
Projectvoorstel Constructieve Veiligheid | Pagina 3 van 7
MACRO
EXTERNE OMSTANDIGHEDEN Culturele factoren Sociaal-politieke factoren Economische factoren Technische factoren Juridische factoren Fysieke factoren
• • • • • •
BEDRIJFS-/PROJECTFACTOREN Veiligheidsdoelen Veiligheidscultuur Allocatie verantwoordelijkheden Identificatie en allocatie van risico’s in product een proces Controlemechanismes Protocollen Communicatie en feedback Samenwerking Voldoende tijd en budget Kennisinfrastructuur Werkomgeving Instrumenten
MICRO
MESO
• • • • • • • • • • • •
• • • • • •
PROJECTKARAKTERISTIEKEN Complexiteit van het product Complexiteit van het proces Fase van het project
INDIVIDUELE FACTOREN Technische vaardigheden Managementvaardigheden Sociaal-communicatieve vaardigheden Attitude Mentale belastbaarheid Fysieke belastbaarheid
Figuur 1: Totaaloverzicht van de mogelijk bepalende factoren (Nederlandse vertaling van schema uit: Possible critical structural safety factors, K.C. Terwel & J.N.J.A. Vambersky)
Projectvoorstel Constructieve Veiligheid | Pagina 4 van 7
Hoe? [Aanpak:] Om van de lijst met mogelijke factoren naar werkelijk bepalende factoren te komen, worden de volgende uitgangspunten gehanteerd: -waar mogelijk projectervaring benutten en niet alleen meningen van experts -realistische verwachtingen over de uitkomsten; je kunt uitspraken doen met een bepaalde kans, je kunt aannemelijk maken welke factoren van invloed zijn, maar 100% zekerheid dat aandacht voor een bepaald aspect tot een veilig project zal leiden krijg je niet -niet alleen focus op gefaalde of op geslaagde projecten De volgende aanpak wordt daarom voorgesteld. Er zal een enquête worden gestuurd naar ontwerpende, bouwende en managende partijen. Bouwend Nederland, NLingenieurs en VNconstructeurs willen hun medewerking verlenen aan het project. De enquête zal uit 2 delen bestaan: een deel met betrekking tot projectervaringen bij goede en slechte projecten op het gebied van constructieve veiligheid en een deel meningen met betrekking tot beïnvloedende factoren. Eerst wordt gevraagd om aan te geven in hoeverre factoren aanwezig waren bij een goed en een slecht project op het gebied van constructieve veiligheid. Tenslotte wordt gevraagd om een top 3 van beïnvloedende factoren op organisatieniveau te bepalen. Op deze manier ontstaat een snel inzicht in de mening van de bouwparticipanten over beïnvloedende factoren en kan een vergelijking met de projectervaring plaatsvinden. Er wordt gestreefd naar een totale hoeveelheid respondenten van minimaal 200. Voor de factoren worden alleen meso- en microfactoren beschouwd. De mesofactoren worden zowel op projectniveau als op bedrijfsniveau beschouwd.
Uitkomsten De volgende uitkomsten zijn met behulp van het onderzoek te verwachten: • De mening van de participanten over de 3 meest beïnvloedende factoren [weergave maximale scores per factor, deel 2] • De mate van aanwezigheid per factor bij goede en slechte projecten [weergave absolute gemiddelde score per factor, deel 1] • Aannemelijkheid van het belang per factor [weergave van de verschillen in gemiddelde scores bij goede en slechte projecten per factor, deel 1] • Relatieve belang per factor [weergave van de uitkomst van logistische regressie voor de verschillen per factor, deel 1] • Is er aandacht besteed aan de factoren die belangrijk worden gevonden [vergelijking absolute scores per factor voor deel 1 en deel 2. Evt. gemiddelde nemen van score voor goed en slecht project] • Consistentie mening belangrijkste factoren en projectuitkomsten belangrijkste factoren [vergelijking verschilscores deel 1 met absolute scores per factor deel 2] Daarnaast bestaat de mogelijkheid dat individuele bedrijven een benchmark-rapportage krijgen met:
Projectvoorstel Constructieve Veiligheid | Pagina 5 van 7
• • • •
Vergelijking uitkomsten mening belangrijkste top 3 eigen bedrijf versus gemiddelde in Nederland [weergave verschil top 3 bedrijf en gemiddelde top 3 overall] Vergelijking hoeveelheid bestede aandacht aan aspecten [weergave gemiddelde score aanwezigheid factor bedrijf tov gemiddelde landelijk voor goed en slecht project] Vergelijking belangwekkendheid factoren bij bedrijf met landelijk gemiddelde [weergave verschillen in gemiddelde scores per factor bij goede en slechte projecten met landelijk gemiddelde] Overzicht of de aandacht aan de juiste aspecten wordt besteed [weergave absoluut bestede aandacht als gemiddelde voor goed en slecht project, uitgezet tegen de volgorde van relatief belangrijke factoren]
Werkt het? [Pilot] Er is een pilot uitgevoerd bij een grote aannemer in het kader van een afstudeerwerk. Dit gaf bruikbare uitkomsten.
Waarom meedoen? [Toegevoegde waarde voor deelnemers] Meewerken aan de enquête geeft de volgende toegevoegde waarde: • Voor de sector inzicht in belangrijke factoren voor positieve resp. negatieve prestaties in projecten •
Voor de sector te gebruiken in het kader van bewustwording en cultuuromslag
•
Voor meewerkende deelnemers en hun bedrijven: een benchmark. Hoe zijn mijn beoordelingen van maatgevende factoren in vergelijking met het gemiddelde; zegt iets over de aandacht die de eigen organisatie besteed aan factoren die belangrijk zijn voor constructieve veiligheid
•
Voor meewerkende bedrijven een instrument om bij nieuwe projecten te hanteren bij risicoanalyse en –management
Wanneer? [Planning] -28 januari-15 februari: Uitvoeren van de Enquête -15 februari-15 maart: verwerken resultaten en rapportage opstellen -15-29 maart: resultaten bespreken begeleidingscommissie, evt. aanpassingen -15 april: rapport bekendmaken/ persbericht
Wie? [Uitvoerenden] Het project zal onder de vlag van het Platform Constructieve Veiligheid worden uitgevoerd. Projectleider zal ir. Karel Terwel (TUDelft) zijn. Voor de enquête en verwerking wordt hij ondersteund door dr. Sylvia Jansen (methodoloog en hoofd veldwerk bij onderzoeksinstituut OTB). Begeleiding zal plaatsvinden vanuit het Platform Constructieve Veiligheid.
Projectvoorstel Constructieve Veiligheid | Pagina 6 van 7
Wat kost het? Aan deelnemende bedrijven/beroepsverenigingen die een persoonlijk benchmarkrapport willen ontvangen wordt een vergoeding van €1800,- ex. BTW gevraagd.
Projectvoorstel Constructieve Veiligheid | Pagina 7 van 7