Beoordeling en feedback door supervisoren van de communicatieve competentie van aios Jan Wouda Harry van de Wiel Wenckebach Instituut Universitair Medisch Centrum Groningen
Waarom nodig? • communicatie is een aandachtspunt binnen de vervolgopleidingen (CanMEDS) • cursorisch (vaardigheden)onderwijs is onvoldoende – (leer)effecten zijn onduidelijk – (portfolio) beoordeling ontbreekt – transfer van vaardigheden naar klinische praktijk is twijfelachtig
• feedback en beoordeling in de klinische praktijk is gewenst. Sluit aan bij KPB • supervisoren zijn geschikter dan ‘ externe’ deskundigen – beoordelen de medische competentie – combinatie van ‘medische’ feedback en ‘communicatieve’ feedback is realistisch en efficiënt – hun oordeel wordt meer geaccepteerd door de aios (?)
Wat belemmert ? • •
opleiders stellen geen eisen aan de communicatieve competentie van aios bij de voortgangsbeoordeling supervisoren: – missen vaak zelf de vereiste communicatieve competentie – weten niet wat ze moeten beoordelen. Beperken zich tot een globaal oordeel (KPB aandachtspunten) – missen ‘feedback’ vaardigheden – hebben er geen (priori)tijd voor en/of affiniteit mee
• •
ondersteuning van opleiders/supervisoren en ervaring met (logistieke) implementatie ontbreken effect van beoordeling en feedback is nog onbekend
CanMEDS competenties
Samenwerking Communicatie
Organisatie
Medisch handelen
Maatschappij
Professionaliteit
Wetenschap
Beoordelings- en feedbackprocedure •
• • • •
video-opnames van poli-consulten (dagdeel) – toestemming van patiënten – oordeel van patiënten kiezen van twee leerzame consulten zelf beoordelen van gekozen consulten beoordeling van selectie door supervisor feedbackgesprek met supervisor (2 uur)
Tweemaal per jaar met telkens een andere supervisor
Feedbackgesprek • • •
• •
verantwoording keuze consulten medische bespreking eerste consult communicatieve bespreking eerste consult – aandachtspunten n.a.v. vorige feedback toegepast ? – consult chronologisch bespreken volgens feedbackregels bespreking van tweede consult: medisch, communicatief nieuwe aandachtspunten (portfolio)
Focus op voorlichtingsdeel van een consult • • •
kwaliteit blijkt als de aios communicatieve obstakels kan hanteren; routinegesprekken zijn minder leerzaam obstakels doen zich vooral voor in voorlichtingdeel (onbegrip, onzekerheid, onvrede, onwil, onmacht) relatie tussen kwaliteit van voorlichting en patiëntuitkomsten (tevredenheid, begrip, adherence, klachten over bejegening)
RULO beoordeling van de gespreksvaardigheden voor patiëntenvoorlichting Scores (van 1 – 10) voor de deelcompetenties: R = Regie, verstandhouding U = Uitleg geven L = Luisteren O = Overleg, advies, houvast T = Totaal score voorlichtingscompetentie Wouda e.a., Pat. Educ. Couns, 2010
Bijscholing van supervisoren Doelen: • leren beoordelen en verbeteren van eigen communicatie • leren beoordelen van communicatie van aios • leren feedback geven over communicatie • vertrouwd raken met de beoordelings- en feedbackprocedure Programma (24 uur excl. huiswerk): • instructie- en oefenbijeenkomst over beoordelen met RULO • tweemaal beoordeling van en feedback over eigen poli-consulten • cursusdag met gespreksoefeningen (acteurs) • cursusdag met feedbackoefeningen • begeleiding en feedback bij eerste keer feedbackgesprek met aios
Instructie aan aios Doelen: • leren beoordelen van eigen communicatie • vertrouwd raken met de beoordelings- en feedbackprocedure Instructiebijeenkomst (2,5 uur excl. huiswerk): • aandachtspunten voor communicatie noteren • instructie over en oefening in beoordelen met RULO • uitleg procedure video-opnames poli-consulten • agenda feedbackgesprek
Evaluatie 20 feedbacksessies
Evaluatievragen: (rapportcijfers 1 – 10)
Aios (N = 19)
Supervisoren (N = 18)
Hoe nuttig vond je ....
Hoe bekwaam ben je in ..
Gem.
SD
Gem.
SD
Kijken naar eigen consulten
8.31
0.57
n.v.t.
Beoordelen met RULO
7.03
1.16
7.78
1.32
Medische feedback
7.76
1.75
8.39
0.58
Communicatieve feedback
7.71
1.35
7.36
0.76
Feedback van deskundige
8.56
0.83
n.v.t.
Aandachtspunten noteren
7.95
0.91
n.v.t.
Inzet (aantal uren, excl instructie)
5.68
2.28
4.39
1.47
Rendement (moeite waard)
7.63
1.20
8.08
1.31
Opmerkingen: • • • • • •
is veel leerzamer dan Korte Praktijk Beoordeling (KPB) kost meer tijd dan KPB vaker doen vergroot efficiëntie RULO beoordeling vereenvoudigen ook altijd feedback van deskundige slecht communicerende supervisoren niet laten beoordelen
RULO beoordeling door: docent N = 40 6.97 1.94
supervisor N = 36 7.04 2.17 0.17
aios N = 36 7.55 2.70 0.17
Regie
Gem. Sd Correlaties
Uitleg
Gem. Sd Correlaties
6.10 1.44
6.00 2.40 0.09
7.24 2.04 0.26
Luisteren
Gem. Sd
4.82 2.30
5.36 3.52
7.23 2.81
0.39
-0.09
6.55 2.26
7.37 1.75
0.16
0.27
6.24 1.63
7.35 1.12
0.37
0.35
Correlaties Overleg
Gem. Sd
7.13 1.93
Correlaties Totaal
Gem. Sd Correlaties
6.25 1.10
Conclusies Succesfactoren: • enthousiaste hoofdopleider, gemotiveerde staf • positief (leer)klimaat op de afdeling • ondersteuning (technisch, logistiek) Aandachtspunten: • vereenvoudigen RULO beoordeling • deskundige op afroep beschikbaar houden • alleen ‘geschikte’ supervisoren inzetten • regelwerk uitbesteden – schema’s, patiëntenformulieren, apparatuur
Communicatie onderwijs voor aios: Stand van zaken • • •
• • •
opleidingseisen zijn conform CanMEDS cursorisch onderwijs in 6 academische centra omvang en deelname is wisselend – regio’s – disciplines (video-)feedback in de praktijk: Utrecht, Groningen beoordeling als onderdeel van de KPB: globaal, beperkt geen centrale aansturing w.b. omvang, kwaliteitseisen en beoordeling
Voorlichting in een consult Regie over het gesprek - gespreksverloop - verstandhouding
Uitleg geven Begrijpen
Openstaan Patiënt
Actief luisteren Verwerken
Besluiten
Overleggen, adviseren, houvast bieden Doen
RULO beoordeling van de gespreksvaardigheden voor patiëntenvoorlichting Scores voor de deelcompetenties: R = Regie, verstandhouding U = Uitleg geven L = Luisteren O = Overleg, advies, houvast T = Totaal score voorlichtingscompetentie Scores van 1 – 10 Wouda e.a., Pat. Educ. Couns, 2010
RULO BEOORDELINGSLIJST Arts:
Datum opname:
Consultnummer (chapter):
Patient::
Beoordelaar:
volgnr:
Tijd
Score
Toelichting
Totaalscores: R+
U+
L+
O+
T+
R-
U-
L-
O-
T-
Tijd
Score
00:00 00:20 00:25 00:40 00:45 00:47 00:54 1:00 1:05 1:10 etc.
R+ RL+ L-RL+ LLRU++
Toelichting Vriendelijke begroeting (maar beetje ongeïnteresseerd) Geen agenda, geen reden bezoek genoemd Hoe is 't ermee? Vult in voor patiënt: platgelegen, voorschriften gevolgd Betuttelend: voor niets het bed af geweest Wat zijn de belangrijkste klachten ? Suggestieve vraag: bedrust niet veel aan gedaan hè? Geen reactie op: "ik merk geen verschil" Komt abrupt met nieuw agendapunt (rugfoto's) Uitleg over foto's: duidelijk en sluit aan etc.
Totaalscores: R+
U+
L+
O+
Tot+
R-
U-
L-
O-
Tot-
3
5
7
11
26
4
4
9
4
21
